Bekkenfysiotherapie en radicale prostatectomie. Evidentie? LUMC, Polikliniek Urologie Post ICS- IUGA, donderdag 23 januari 2014

Transcriptie

1 Bekkenfysiotherapie en radicale prostatectomie Evidentie? of the pelvic Joke Dijkstra- floor Eshuis musculature LUMC, Polikliniek Urologie Post ICS- IUGA, donderdag

2 Inleiding ConDnenDe mechanisme Inleiding RP Onderzoeken preoperadeve bekkenfysiotherapie PreoperaDeve bekkenfysiotherapie bij LARP Onderzoeken postoperadeve bekkenfysiotherapie Overige presentades ICS Barcelona Van evidende naar de prakdjk Post ICS-IUGA 2

3 ConDnenDe mechanisme Inleiding RP Onderzoeken preoperadeve bekkenfysiotherapie PreoperaDeve bekkenfysiotherapie bij LARP Onderzoeken postoperadeve bekkenfysiotherapie Overige presentades ICS Barcelona Van evidende naar de prakdjk Post ICS-IUGA 3

4 Continentie mechanisme 1. Complexe samenwerking tussen glad en en dwarsgestreept spierweefsel * 2. ConDnenDe: spanning van bekkenbodemmusculatuur en EAS en urethrale sfincter > druk op op de blaas door Valsalva of door blaascontracdes * 3. Discussie: M. Detrusor intrinsiek sfincter insufficiënde veroorzaakt door sfincter schade of - zwakte ** * Bauer et al, Eur Urology 2011 * Kearny et al, Obstet Gynaecol 2004 * Shafik et al, Int Urolgynaecol 2000 * Sievert et al, Neurourol Urudyn 2012 ** Campbell et al, Cochrane Database Review, 2012 Post ICS-IUGA 4

5 ConDnenDe mechanisme Inleiding RP Onderzoeken preoperadeve bekkenfysiotherapie PreoperaDeve bekkenfysiotherapie bij LARP Onderzoeken postoperadeve bekkenfysiotherapie Overige presentades ICS Barcelona Van evidende naar de prakdjk Post ICS-IUGA 5

6 Inleiding Radicale Prostatectomie Radicale Prostatectomie (RP): SUI en ED de meest voorkomende complicades na een RP SUI en ED enorme impact op kwaliteit van leven (QoL) PrevalenDe SUI : 0.8 % - 87 % * Burgio et al, J Urol 2006 * Campbell et al, Cochrane Database System.Review, 2012 * Glazener et al, Lancet 2011 * Moore et al, BJU Int, 1999 * Ficarra et al, Eur Urol, 2012 Post ICS-IUGA 6

7 Inleiding OperaDetechnieken: perineale, ORP, RARP, LARP Zenuwsparend unilateraal / bilateraal Niet zenuwsparend unilateraal / bilateraal Post ICS-IUGA 7

8 Inleiding Risico factoren voor post RP incondnende: Leecijd Bestraling De lengte waarover de sfincter contraheert Lengte van de sfincter OperaDe techniek PreoperaDeve incondnende Co- morbiditeit * Abrams et al, Neurourology & Urodynamics, 4 th ICC * Bauer et al, European Urology, 2011 Post ICS-IUGA 8

9 ConDnenDe mechanisme Inleiding RP Onderzoeken preoperadeve bekkenfysiotherapie PreoperaDeve bekkenfysiotherapie bij LARP Onderzoeken postoperadeve bekkenfysiotherapie Overige presentades ICS Barcelona Van evidende naar de prakdjk Post ICS-IUGA 9

10 Studies Pre-operatieve PFMT Author Year Subjects Methods Follow up BFB Results Bales 2000 N=100 Group A: pre- operadve Group B: wrieen/verbal instrucdon 6 months + - Sueppel 2001 N= 16 pre- operadve 1 year + Improvement of SUI + Parekh 2003 N= 38 Group A: pre- and postoperadve Group B: no treatment Burgio 2006 N=125 Group A: pre- and postoperadve Control B: only postop instrucdons 1 year + DuraDon of incondnence + 6 months + DuraDon of incondnence + QoL Lilli 2006 N= 90 Group A: pre and postoperadve Group B: pre and postoperadve Centemero 2010 N=118 Group A: pre- and postoperadve Group B: postoperadve TienforD 2012 N= 32 Group A: pre and postoperadve Group B: postop wrieen / verbal instrucdons Geraerts 2013 N=180 Group A: pre- and postoperadve Group B: only postoperadve 6 months + Improvement SUI 3 months - Improvement SUI + 6 months + Improvement of SUI + QoL 1 year + DuraDon of incondnence - Post ICS-IUGA 10

11 Studie Inge Geraerts et al, 2013 Influence of PreoperaDve and PostoperaDve Pelvic Floor Muscle Training (PFMT) Compared with PostoperaDve PFMT on Urinary InconDnence Acer Radical Prostatectomy: A Randomized Controlled Trial * * Geraerts I. et al, Eur Urol 2013 Post ICS-IUGA 11

12 Studie Inge Geraerts et al, 2013 Post ICS-IUGA 12

13 Studie Inge Geraerts et al, Primary endpoint: Djd tot condnende - Strikte definide van condnende: drie opeenvolgende dagen 0 gram verlies in de 24 uurs PAD test - 1, 3, 6, 12 maanden na de operade - MeDngen: - I uurs PAD test - VAS - IPSS - KHQ * Geraerts I. et al, Eur Urol 2013 Post ICS-IUGA 13

14 Studie Inge Geraerts et al, 2013 Conclusie: Drie preoperadeve behandelingen bekkenfysiotherapie verkort postoperadef niet de Djd tot condnende Wel was de impact op de kwaliteit van leven in de onderzochte groep beter dan in de controlegroep * Geraerts I. et al, Eur Urol 2013 Post ICS-IUGA 14

15 ConDnenDe mechanisme Inleiding RP Onderzoeken preoperadeve bekkenfysiotherapie PreoperaDeve bekkenfysiotherapie bij LARP Onderzoeken postoperadeve bekkenfysiotherapie Overige presentades ICS Barcelona Van evidende naar de prakdjk Post ICS-IUGA 15

16 Effect of preopera;ve pelvic floor muscle therapy with biofeedback versus standard care on stress urinary incon;nence and quality of life in men undergoing laparoscopic radical prostatectomy: a randomized controlled trial Joke Dijkstra- Eshuis, Tine van den Bos, Rosa Splinter, Rob Bevers, Willemijn Zonneveld, Hein of Pueer, the Rob pelvic Pelger, floor Petra Voorham musculature - van der Zalm LUMC, Afdeling Urologie

17 Doelen: Inleiding studie LARP De effecdviteit van preoperadeve bekkenfysiotherapie met biofeedback op : Stress Urine InconDnenDe (SUI) Kwaliteit van leven (QoL) Post ICS-IUGA 17

18 Methode studie LARP Inclusie criteria - Mannen die LARP ondergaan Exclusie criteria - Neurologische ziektes - PreoperaDef bestaande stressincondnende - Invasieve perianale / rectale operades - Bestraling - Nederlandse taal niet beheersen Post ICS-IUGA 18

19 Methode studie LARP ü Pre operadef : T0 ü PostoperaDef : T1 6 weken T2 3 maanden T3 6 maanden T4 9 maanden T5 12 maanden Post ICS-IUGA 19

20 Methode studie LARP Gebruikte gevalideerde vragenlijsten: King s Health QuesDonnaire (KHQ) * InternaDonal Prostate Symptoms Score (IPSS) ** PeLFIs *** (T0 en T5) * Kelleher et al, Br J Obstet Gynaecol ** Barry et al, J Urol 1992 *** Voorham et al, Neurourolgy & Urodynamics 2008 and 2011 Post ICS-IUGA 20

21 Methode studie LARP Aanvulling op de vragenlijsten: 24 uurs micdedagboek 24 uurs PAD test * * Karantanis et al, Int Urogynecol J Pelvic Floor Dysfunct 2005 Post ICS-IUGA 21

22 Methode studie LARP Onderzoek bekkenbodemfuncde (T0 en T5) Visuele inspecde Digitale palpade : EMG registrade: - Ruseonus - MVC - Endurance - Valsalva manoeuvre - 1 minuut rust - 10 x MVC - 3 x endurance (30 s) - Valsalva manoeuvre * Haylen et al, Neurourology & Urodynamics, 2010 * Messelink et al, Neurourology & Urodynamics 2005 Post ICS-IUGA 22

23 Methode studie LARP Behandelde groep: - Sessies: eenmaal per week, 30 minuten, 4 weken - Toiletgedrag - Gestandaardiseerd behandelprotocol met biofeedback - Huiswerkoefeningen - Integreren van oefeningen in ADL Post ICS-IUGA 23

24 Statistiek studie LARP Primary outcome: urine condnende Strikte definide van condnende: totaal geen urineverlies Secondary outcome: kwaliteit van leven Primary endpoint: mate van condnende een jaar postoperadef IntenDon- to- treat model Interim analyse na 122 padënten Post ICS-IUGA 24

25 Resultaten: CONSORT flow diagram Aanpassen naar het ardkel Post ICS-IUGA 25

26 Resultaten: Continentie in de tijd KHQ Post ICS-IUGA 26

27 Resultaten: Domeinen van KHQ Post ICS-IUGA 27

28 Resultaten: Domein severe measures KHQ Post ICS-IUGA 28

29 Beperkingen studie LARP Beoogde studie grooee Uitleg anatomie in de controle groep Een jaar follow up in plaats van twee jaar follow up Post ICS-IUGA 29

30 Casus 1. Eerst tumor 2. SUI 3. Zware belasdng 4. ErecDele disfuncdes Post ICS-IUGA 30

31 Conclusies studie LARP Pre operadeve Bekkenfysiotherapie met biofeedback is niet effecdef in de prevende van Stress Urine InconDnenDe en de kwaliteit van leven na een LARP Post ICS-IUGA 31

32 ConDnenDe mechanisme Inleiding RP Onderzoeken preoperadeve bekkenfysiotherapie PreoperaDeve bekkenfysiotherapie bij LARP Onderzoeken postoperadeve bekkenfysiotherapie Overige presentades ICS Barcelona Van evidende naar de prakdjk Post ICS-IUGA 32

33 Postoperatief postoperadef bekkenfysiotherapie zinvol Grade B, level 2 bewijs Gebaseerd op: - Consensus - Meerdere onderzoeken - Klinische relevande Bekkenfysiotherapie: eerder bereiken van condnende* * Campbell et al, Cochrane Database System.Review, 2012 Post ICS-IUGA 33

34 Richtlijnen Postoperatief European AssociaDon of Urology (EAU) InternaDonal ConDnence Society (ICS) Nederlandse Vereniging voor Urologie (NVU) ü Oefentherapie met biofeedback wordt aanbevolen in de vroege postoperadeve fase en bij milde incondnende*. * Bauer et al, Eur Urol., 2008/2011 Post ICS-IUGA 34

35 Studies Post-operatieve PFMT Author Year Subjects Methods Follow up BFB Results V. Kampen 2000 N=300 Group A: postoperadve PFMT Group B :placebo Wille 2003 N=139 Group A: postop PFMT+ES Group B : postop PFMT+BFB+ES Group C : wrieen instrucdons Filocamo 2005 N=300 Group A: postoperadve PFMT Group B :no treatment Moore 2008 N=216 Group A: postoperadve PFMT Group B : wrieen & telephone Mariov 2009 N=60 Group A: BF +ES Group B : wrieen & verbal exercises Ribeiro 2010 N=73 Group A: postoperadve PFMT+ BF Group B : 1 x verbal instrucdon Goode 2011 N=208 Group A: postoperadve PFMT+ BF Group B : 1 x verbal instrucdon 1 year + Significant improvement in duradon and degree of SUI 1 year + NS:Treatment versus control 6 months - Significant improvement in condnence recovery Dme 1 year + NS:Treatment versus control 6 months + Significant in early recovering of SUI 1 year + Significant improvements - early recovery of UI - the severity of UI - voiding symptoms - PFM strength é 1 year + EffecDve in persisdng SUI acer > 1 year Post ICS-IUGA 35

36 Studie Glazener et al, 2011 Urinary incondnence in men acer formal one- to- one pelvic floor muscle training following radical prostatectomy or transurethral resecdon of the prostate (MAPS): two parallel randomized trials * Glazener et al, Lancet, 2011 Post ICS-IUGA 36

37 Studie Glazener et al, 2011 Post ICS-IUGA 37

38 Algemene bevindingen Er is gebrek aan standaardisade van een behandeling * DefiniDe van condnende wisselt van studie tot studie * Fysiologisch herstel wordt vaak niet meegerekend * Bestudeerde padëntengroepen vaak heterogeen * Bekkenfysiotherapie met of zonder biofeedback * Bauer et al, Eur Urology, 2008 Post ICS-IUGA 38

39 Conclusies Er is een absoute noodzaak voor meer goed opgezeee gerandomiseerde studies met adequate aantallen, gevalideerde meednstrumenten en dezelfde uitkomstmaten, gestandaardiseerde behandelprotocollen met een lange termijn follow up. Post ICS-IUGA 39

40 Overige lopende onderzoeken Overige oorzaken? Post ICS-IUGA 40

41 ConDnenDe mechanisme Inleiding RP Onderzoeken preoperadeve bekkenfysiotherapie PreoperaDeve bekkenfysiotherapie bij LARP Onderzoeken postoperadeve bekkenfysiotherapie Overige presentades ICS Barcelona Van evidende naar de prakdjk Post ICS-IUGA 41

42 Doel : Methode: Conclusie: ASSESSMENT OF ANAL PRESSURE BY DIGITAL PALPATION AND BY PERINEOMETRY IN MEN: IS THERE A CORRESPONDENCE BETWEEN THESE MEASURES WHEN WE EVALUATE PELVIC FLOOR MUSCLE FUNCTION IN INCONTINENT MEN AFTER RADICAL PROSTATECTOMY? - data beschrijven van digitale palpade en perineometer - palpade veel gebruikt in prakdjk, perineometer in onderzoek - relade tussen beide meednstrumenten onderzoeken - digitale palpade en Peritron (druk) door een bekkenfysiotherapeut - 83 mannen, 8 dagen na verwijderen katheter 1) Goede correlade tussen palpade en perineometer. PalpaDe kan door een ervaren professional worden uitgevoerd 2) Verbeterde communicade tussen prakdjk en onderzoek Cruz et al, Abstract 566, ICS Barcelona, Post ICS-IUGA 42

43 LONG- TERM RESULTS ON DISEASE SPECIFIC QUALITY OF LIFE AND SATISFACTION WITH INFORMATION AFTER RADICAL PROSTATECTOMY, RADICAL EXTERNAL BEAM RADIATION THERAPY AND POST OPERATIVE RADIATION THERAPY Doel: Methode: Conclusie: - verlaagde QoL in domeinen micde, defecade, seksualiteit en hormonale funcde - het vergroten van de kennis van symptomen en de ervaringen van de padënt op de lange termijn na behandelingen voor prostaat carcinoom - vragenlijst - N=143 - gestructureerde informade en padënt educade lijkt gunsdg voor alle mannen met behandelingen voor prostaat carcinoom Nicolaisen et al, Abstract 657, ICS Barcelona, 2013 Post ICS-IUGA 43

44 PELVIC FLOOR MUSCLE FUNCTION PREDICTS SEVERITY OF URINARY INCONTINENCE IN MEN Doel: Methode: Conclusie: - het onderzoeken van de relade tussen bekkenbodemfuncde en de ernst van de UI na RP - 83 mannen onderzocht - palpade & Peritron (drukmedng) - coördinade, kracht, weerstand 1) de bekkenbodemfuncde is een voorspeller van de ernst van het urineverlies bij mannen na een RP 2) bekkenbodemfuncde goed onderzocht moeten worden voor start bekkenfysiotherapie Cruz et al, Abstract 780, ICS Barcelona, 2013 Post ICS-IUGA 44

45 ConDnenDe mechanisme Inleiding RP Onderzoeken preoperadeve bekkenfysiotherapie PreoperaDeve bekkenfysiotherapie bij LARP Onderzoeken postoperadeve bekkenfysiotherapie Overige presentades ICS Barcelona Van evidende naar de prakdjk Post ICS-IUGA 45

46 Van evidentie naar de praktijk: pre operatief Pre operadef: geen evidende uit de recente onderzoeken* Pre operadef: mannen die postoperadef zich niet meer konden herinneren dat ze een BBFT gezien hadden (bezig met tumor) * Geraerts I. et al, Eur Urol 2013,Nov;64(5): * Dijkstra- Eshuis J. et al, NeuroUrol. & Urodyn., 2013 Nov. Epub Post ICS-IUGA 46

47 Van evidentie naar de praktijk: post operatief Post operadef: Wel evidende postoperadef? * + Post operadef: meteen starten na verwijderen katheter * Van Kampen et al, Lancet 2000 ** Filocamo, Eur Urol, 2005 Post ICS-IUGA 47

48 Van evidentie naar praktijk: praktisch Welke behandelvormen? ToileDnstrucDes? EvidenDe oefentherapie? EvidenDe biofeedback? EvidenDe electrosdmulade?* Hoe vaak behandel je? Welke oefeningen geef je: kracht, relaxade, coördinade? *** Hoe is therapie trouw? * Wille et al, Journal of Urology, 2003 ** Madill et al, Neurourol Urodyn 2010 / 2013 *** Dumoulin et al, Neurourol Urodyn 2011 Post ICS-IUGA 48

49 Dank u wel voor uw aandacht! Post ICS-IUGA 49