Verhoging van de wettelijke pensioenleeftijd: De stap is gezet

Transcriptie

1 Verhoging van de wettelijke pensioenleeftijd: De stap is gezet Mr. Eric Carlier Partner Mrs. Sylvie Lacombe Partner Na talrijke analyses door een commissie van deskundigen en herhaaldelijke discussies tussen de sociale partners, werd de wetgeving die als doel heeft de wettelijke rustpensioenleeftijd te verhogen, gestemd en hernomen in de wet van 10 augustus 2015 en gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 21 augustus 2015 (hierna de wet ). Deze wet heeft niet alleen de wettelijke leeftijd waarop de werknemer op rustpensioen mag gaan verhoogd (i), ze heeft onder meer ook de voorwaarden voor het vervroegd pensioen verstrengd (ii) en de minimumleeftijd voor het overlevingspensioen verhoogd (iii). De maatregelen hebben betrekking op de drie wettelijke pensioenregimes (werknemers, zelfstandigen en publieke sector). We beperken ons hier tot de bepalingen van toepassing op de werknemers. 1. Het rustpensioen De wettelijke leeftijd voor het rustpensioen is momenteel bepaald op 65. De drempel van 65 wordt behouden tot 31 december 2024 en wordt dan opgetrokken tot 66 in 2025 en 67 in 2030 : 1

2 Pensioenen die effectief en voor het eerststarten op Wettelijke minimumleeftijd... ten laatste op 1 januari ten vroegste op 1 februari 2025 en ten laatste op 1 januari ten vroegste op 1 februari Het vervroegd pensioen Principe De werknemer die voor de wettelijke rustpensioenleeftijd met pensioen wenst te gaan, kan nog altijd beroep doen op het vervroegd pensioen. De wet die de wettelijke pensioenleeftijd verhoogt, verstrengt ook de voorwaarden om recht te hebben op het vervroegd pensioen. 2

3 Tot en met 1 december 2012 waren de leeftijds- en voorwaarden respectievelijk bepaald op 60 en 35. De regering Di Rupo heeft tijdens de vorige legislatuur een verstrenging van deze voorwaarden opgelegd waardoor zij geleidelijk aan tussen 2013 en 2016 opgetrokken worden om uit te monden op leeftijds- en voorwaarden van respectievelijk 62 en 40 vanaf 1 januari 2016 (met uitzonderingen voor lange loopbanen). De hervorming van de regering Michel ent zich nu op de vorige hervorming en breidt de kalender uit van 2017 tot Vanaf 1 januari 2019 worden de leeftijds- en voorwaarden aldus respectievelijk gebracht op 63 en 42. Net zoals voor de maatregelen bepaald door de regering Di Rupo, zijn er opnieuw uitzonderingen voor de heel lange loopbanen om de mensen die jong zijn beginnen te werken en die een lange kunnen aantonen, niet te benadelen. Gelet op het voorgaande, zien de voorwaarden voor het vervroegd pensioen er als volgt uit, van op heden tot in 2019 : Voor de pensioenen die effectief en voor het eerst ten vroegste starten op * Minimumleeftijd Loopbaanvoorwaarden Uitz. heel lange loopbanen tussen 1 januari 2015 en 1 december en 6 maand indien 41 3

4 tussen 1 januari 2016 en 1 december indien indien 41 tussen 1 januari 2017 en 1 december en 6 maand indien indien 42 tussen 1 januari 2018 en 1 december indien indien 42 4

5 vanaf 1 januari indien indien 43 * Wat betreft de pensioenen die starten tijdens de maand januari, worden de leeftijds- en voorwaarden die gelden voor het vooraf toegepast. Kliksysteem De werknemer die voldoet aan de toepasselijke voorwaarden voor het vervroegd pensioen, zal dit recht kunnen «vastklikken» voor de toekomst, ook al neemt hij zijn pensioen pas later op. Uitzonderingen De wet bevat een serie overgangsmaatregelen met uitzonderingen op de voorwaarden van leeftijd en voor het vervroegd rustpensioen, bovenop deze die reeds opgenomen zijn in de wet van 28 december 2011 en haar Koninklijk besluit tot uitvoering van 26 april 2012 (zie bijlage). 3. Het overlevingspensioen Parallel met de verhoging van de wettelijke pensioenleeftijd, zet de nieuwe wet de hervorming van het overlevingspensioen verder. De leeftijd om recht te hebben op het overlevingspensioen (leeftijd van de begunstigde op het ogenblik van het overlijden van de echtgenoot) zal onder meer geleidelijk verhoogd worden tot 50 vanaf 2025 en tot 55 vanaf

6 De persoon die niet voldoet aan voornoemde voorwaarde om recht te hebben op het overlevingspensioen zal echter steeds beroep kunnen doen op het systeem van de overgangsuitkering betaald door de RVA. 4. Webportaal RVP Om de werknemers te informeren over hun rechten m.b.t. hun rustpensioen na de hervormingen (datum waarop de werknemer met pensioen mag gaan en bedrag van het pensioen), wil de Rijksdienst voor Pensioenen een webportaal ontwikkelen ( en dit ten laatste tegen eind Syndicale desinformatie? De Minister voor Pensioenen klaagt, in een bepaalde mate, een «syndicale desinformatie» aan, waarbij de vakbonden laten uitschijnen dat alle werknemers zullen moeten werken tot 67 en dat de pensioenen verminderd zullen worden. De Minister betreurt dit want deze desinformatie is niet alleen onjuist volgens hem zullen de werknemers gemiddeld 1 à 3 meer werken, maar is ook een bron van angsten, terwijl de pensioenhervorming onvermijdelijk was. De financiering van het pensioenstelsel was immers mathematisch niet meer houdbaar op termijn als gevolg van de toenemende veroudering van de bevolking (de levensverwachting is met 23 gestegen sinds het ontstaan van het pensioenstelsel!) en van de verkorting van de arbeidsduur (de gemiddelde arbeidsduur in België bedraagt 59 tegen een gemiddelde van 63,5 in Europa en de bezettingsgraad is het laagst tussen 60 en 64 ). De Belgische regering moest dringend, zoals alle andere Europese landen (met uitzondering van Frankrijk), maatregelen nemen om het Europees gemiddelde van 63,5 in te halen. De wet die op 21 augustus 2015 werd gepubliceerd, zet een eerste stap in de richting van de noodzakelijke pensioenhervorming. 6. Vervolg? De hervorming vergt nu een verfijning in de mate dat de doelstelling is de gemiddelde duur van de te verlengen, terwijl het niet mogelijk is om het vervroegd pensioen tegen te houden van werknemers die gezondheidsproblemen hebben of die niet meer in staat zijn om verder te 6

7 werken. De volgende prioriteiten voor de regering, hebben derhalve betrekking op het invoeren van een gedeeltelijk pensioen en de vraag van de zwaarte van het beroep. Het gedeeltelijk pensioen zal het voor werknemers mogelijk maken om geleidelijk aan uit de arbeidswereld te stappen, terwijl de werkgevers zullen kunnen blijven genieten van hun ervaring, met een vermindering van de kosten. Het vraagstuk rond de zwaarte van het beroep werd toevertrouwd aan de sociale partners, en meer bepaald aan het Nationaal Pensioencomité, dat als delicate opdracht kreeg criteria uit te werken voor de zware beroepen. De regering wenst zich eveneens toe te leggen op de invoering van een meer globale hervorming van het puntenpensioen. Het puntensysteem voor pensioenen bepaalt dat het pensioen berekend zal worden op grond van het aantal punten dat de werknemer in de loop van zijn carrière verzameld heeft. De punten worden op een individuele rekening geplaatst en omgezet in euro s op de dag dat hij met pensioen gaat. Wat zeker is, is dat de hervorming niet zal slagen zonder solidariteit tussen de werknemers. Immers, om het voor de werknemers die niet meer in staat zijn te werken of zij die echt zware beroepen hebben mogelijk te maken om vroeger met pensioen te gaan, zullen de gezonde werknemers noodzakelijkerwijze moeten aanvaarden langer te werken. BIJLAGE: UITZONDERINGEN VOOR DE VOORWAARDEN INZAKE LEEFTIJD EN LOOPBAAN VAN TOEPASSING OP HET VERVROEGD PENSIOEN en 35 voor: De werknemers waarvan de opzegtermijn is ingegaan vóór 1 januari 2012 en eindigt na 31 december 2012 (artikel 2 van het Koninklijk besluit van 26 april 2012); De werknemers die, vóór 28 november 2011, met hun werkgever een schriftelijke individuele overeenkomst van vervroegde uittreding die ten vroegste eindigt op de leeftijd van 60 hebben afgesloten, op voorwaarde dat deze overeenkomst bovendien werd afgesloten (artikel 3, 1, van het Koninklijk besluit van 26 april 2012): 7

8 Buiten het kader van een conventioneel brugpensioen; In het kader van een arbeidsreglement, van een collectieve arbeidsovereenkomst of van een pensioenreglement; de werknemers moeten ten laatste op 31 december 2012 voldoen aan de voorwaarden hiervan De werknemers die, vóór 1 januari 2010, ontslag hebben genomen ten vroegste op de leeftijd van 55 of die met hun werkgever een schriftelijke individuele overeenkomst van vervroegde uittreding hebben afgesloten die ten vroegste vervalt op 55, indien dit ontslag of deze overeenkomst kadert in een collectieve arbeidsovereenkomst of een pensioenreglement (artikel 3, 2, van het Koninklijk besluit van 26 april 2012); De werknemers die, vóór 1 januari 2010, ontslag hebben genomen na een van 35 of met hun werkgever een schriftelijke individuele overeenkomst van vervroegde uittreding hebben afgesloten na een van 35, indien dit ontslag of deze overeenkomst kadert in een collectieve arbeidsovereenkomst of een pensioenreglement (artikel 3, 3, van het Koninklijk besluit van 26 april 2012). Werknemers die hun aanvraag tot vervroegd rustpensioen hebben ingediend bij de RVP vóór 28 november 2011 (artikel 3/1 van het Koninklijk besluit van 26 april 2012) en 37 voor: De werknemers met een leeftijd tussen 57 en 61 op 31 december 2012 (geboren vóór 1 januari 1956) en die, op 31 december 2012, een bewijzen van 32 kunnen vervroegd pensioen nemen volgens het schema hieronder (artikel 4, 3bis, alinea 1, van het Koninklijk besluit van 23 december 1996): 8

9 Leeftijd op 31 December 2012 Aantal jaren op 31 December 2012 Leeftijd vervroegd pens

10 en 40 voor: De werknemers waarvan de arbeidsovereenkomst een einde heeft genomen mits het presteren van een opzegtermijn of de betaling van een opzeggingsvergoeding, waarvan de opzeg een aanvang heeft genomen vóór 9 oktober 2014 en eindigt na 31 december 2016 (artikel 19 van de wet van 10 augustus 2015). De werknemers die zich reeds bevinden in een vertrekproces met het oog op een vervroegd pensioen (individuele schriftelijke overeenkomst afgesloten vóór 9 oktober 2014 en buiten het kader van een SWT (voorheen brugpensioen ) (artikel 20 van de wet 10 augustus 2015) en 41 voor: Werknemers met de leeftijd van 59 of meer in 2016 (artikel 4, 3bis, alinea 2, van het Koninklijk besluit van 23 december

11 ). **************** 11