Overheidspensioenen in perspectief. Wat brengt de toekomst?

Transcriptie

1 Overheidspensioenen in perspectief Wat brengt de toekomst?

2 DE HERVORMING VAN DE OVERLEVINGSPENSIOENEN De overgangsuitkering?

3 3 Wijzigingen in de wet van 15 mei Inaanmerkingneming van wettelijke samenwoning voor de minimumduur van één jaar huwelijk; 2. Wijziging oorzaak van verlies van het recht op het overlevingspensioen; 3. Nieuwe regels op basis van de leeftijd van de rechthebbende (langstlevende echtgenoot - uit de echt gescheiden echtgenoot).

4 WETTELIJKE SAMENWONING

5 5 Wettelijke samenwoning Huidig artikel 2, 2: minder dan 1 jaar huwelijk en geen vrijstellingsvoorwaarde vervuld: tijdelijk overlevingspensioen voor 1 jaar; Arrest van het Grondwettelijk Hof dd aanpassing 2 noodzakelijk Om te bepalen of de voorwaarde is vervuld dat het huwelijk minimum één jaar heeft geduurd moet in voorkomend geval rekening worden gehouden met de duur van de aan het huwelijk onmiddellijk voorafgaande ononderbroken periode van wettelijke samenwoning tussen de langstlevende echtgenoot en de overleden echtgenoot. Enkel de verklaring van wettelijke samenwoning bedoeld in artikel 1476 van het Burgerlijk Wetboek komt in aanmerking.

6 6 Wettelijke samenwoning Aan de wetswijziging wordt terugwerkende kracht verleend tot en met 1 januari 2000 (= datum van inwerkingtreding van de wet van 23 november 1998 tot invoering van de wettelijke samenwoning) Voor de overlijdens vóór 1 april 2011 (1 ste dag van de maand volgend op deze van het arrest): Noodzakelijk dat rechthebbende een aanvraag indient. Wettelijke veronderstelling dat, indien aanvraag wordt ingediend, deze aanvraag geacht wordt ingediend te zijn op de datum van overlijden. Geen betaling van het overlevingspensioen voor het jaar dat al werd toegekend als tijdelijk pensioen. Toekenning van een overlevingspensioen met terugwerkende kracht mag niet als gevolg hebben dat een overlevingspensioen dat al werd toegekend aan een andere rechthebbende, wordt verminderd of afgeschaft.

7 VERLIES VAN HET RECHT OP OVERLEVINGSPENSIOEN

8 8 Verlies van het recht op overlevingspensioen Huidig artikel 2, 3 en artikel 6, derde lid: langstlevende/uit de echt gescheiden echtgenoot verliest het recht op overlevingspensioen indien hij werd veroordeeld om de rechtgever naar het leven te hebben gestaan. Deze reden van verlies wordt vervangen: Potentieel rechthebbende verliest zijn recht op overlevingspensioen indien hij vanwege misdrijven gepleegd ten aanzien van de rechtgever onwaardig is om te erven overeenkomstig artikel 727, 1, 1 of 3 van het Burgerlijk Wetboek. Deze gewijzigde uitsluitingsgrond geldt eveneens voor de overgangsuitkering (zie verder). Voor de wees werd bestaande uitsluitingsgrond niet vervangen: wees verliest nog steeds zijn recht op wezenpensioen indien hij werd veroordeeld om de rechtgever naar het leven te hebben gestaan. Inwerkingtreding wijziging: 1 januari 2015 (van toepassing op overlevingspensioenen die ingaan vanaf 1 januari 2015).

9 NIEUWE REGELS op basis van de leeftijd van de rechthebbende

10 10 Verantwoording van de nieuwe regels (cf. Memorie van Toelichting) DOELSTELLING MAATREGEL: inactiviteitsval jonge rechthebbenden op een overlevingspensioen voorkomen Huidige situatie spoort hen er immers toe aan om hetzij te stoppen met werken, hetzij hun beroepsactiviteit terug te schroeven om recht te hebben op een overlevingspensioen = verlies voor de maatschappij. Jonge langstlevende echtgenoot heeft wel recht op een tijdelijke uitkering, overgangsuitkering genoemd. Na afloop overgangsuitkering en bij gebrek aan een job: onmiddellijk recht op werkloosheidsuitkering, zonder wachttijd en met aangepaste begeleiding.

11 11 Nieuwe regels op basis van de leeftijd van de rechthebbende 1. LANGSTLEVENDE ECHTGENOOT recht op overgangsuitkering 2. UIT DE ECHT GESCHEIDEN ECHTGENOOT geen recht op overgangsuitkering 3. Samenloop LANGSTLEVENDE ECHTGENOOT EN UIT DE ECHT GESCHEIDEN ECHTGENOOT Opmerking: geen wijziging voor de wees

12 12 Langstlevende echtgenoot NIEUWE REGELS Indien overlijden rechtgever plaatsvindt vanaf 1 januari 2015 EN de langstlevende echtgenoot jonger dan 45 jaar is op ogenblik van dit overlijden (leeftijd op de dag van het overlijden is bepalend): wordt de betaling van het overlevingspensioen van de langstlevende geschorst vanaf de ingangsdatum tot het ogenblik waarop betrokkene daadwerkelijk een eigen rustpensioen geniet. In plaats van overlevingspensioen wordt aan langstlevende echtgenoot een tijdelijke uitkering toegekend overgangsuitkering

13 13 Langstlevende echtgenoot NIEUWE REGELS - Voorbeeld 1 Basisgegevens: Overlijden rechtgever: 02/02/2015 Langstlevende echtgenoot wordt 45 jaar op 03/02/2015 Huwelijk > 1 jaar Toepassing: Gezien de langstlevende echtgenoot jonger dan 45 jaar is op het ogenblik van het overlijden wordt het overlevingspensioen geschorst vanaf de ingangsdatum tot het ogenblik waarop de langstlevende echtgenoot zelf recht heeft op een eigen rustpensioen. Toekenning van een overgangsuitkering

14 14 Langstlevende echtgenoot NIEUWE REGELS - Voorbeeld 2 Basisgegevens: Overlijden rechtgever: 02/02/2015 Langstlevende echtgenoot wordt 45 jaar op 02/02/2015 Huwelijk > 1 jaar Toepassing: Gezien de langstlevende echtgenoot ouder dan 45 jaar is op het ogenblik van het overlijden, heeft hij recht op een overlevingspensioen.

15 15 Langstlevende echtgenoot Verhoging van de leeftijd van 45 jaar Leeftijd van 45 jaar wordt geleidelijk verhoogd overeenkomstig de volgende modaliteiten : Overlijden binnen de periode van : 01/01/ /12/ jaar en 6 maanden 01/01/ /12/ jaar 01/01/ /12/ jaar en 6 maanden 01/01/ /12/ jaar 01/01/ /12/ jaar en 6 maanden 01/01/ /12/ jaar 01/01/ /12/ jaar en 6 maanden 01/01/ /12/ jaar 01/01/ /12/ jaar en 6 maanden Overlijden vanaf 1 januari jaar

16 16 Langstlevende echtgenoot Verhoging van de leeftijd van 45 jaar Het regeerakkoord voorziet om de verhoging verder te zetten: Overlijden binnen de periode van : 01/01/ /12/ jaar 01/01/ /12/ jaar 01/01/ /12/ jaar 01/01/ /12/ jaar Overlijden vanaf 1 januari jaar

17 17 Langstlevende echtgenoot De overgangsuitkering wordt toegekend aan de langstlevende echtgenoot gedurende een periode van 12 maanden vanaf de eerste dag van de maand volgend op deze van het overlijden van zijn echtgenoot. De overgangsuitkering wordt gedurende een periode van 24 maanden toegekend: Duur overgangsuitkering indien er op het ogenblik van het overlijden een kind ten laste is waarvoor één van de echtgenoten kinderbijslag ontving; in geval een kind postuum wordt geboren binnen de 300 dagen na het overlijden. Het gaat dus om een vaste periode die niet verplaatsbaar is!

18 18 Langstlevende echtgenoot Ambtshalve onderzoek/aanvraag Dezelfde regels zijn van toepassing als voor het overlevingspensioen: Ofwel wordt de overgangsuitkering ambtshalve toegekend Ofwel wordt de overgangsuitkering toegekend op aanvraag De aanvraag voor een overlevingspensioen geldt dus eveneens als aanvraag voor een overgangsuitkering (geen bijkomende formaliteiten voor de langstlevende echtgenoot).

19 19 Langstlevende echtgenoot Bedrag overgangsuitkering = Bedrag overlevingspensioen Maar: Bedrag van de overgangsuitkering Overgangsuitkering bedraagt altijd het volledige bedrag van het overlevingspensioen. Er is nooit een verdeling van het bedrag met een eventuele wees of met een eventuele uit de echt gescheiden echtgenoot. Er is nooit een beperking van de overgangsuitkering tot het bedrag van het gewaarborgd minimum. In tegenstelling tot het overlevingspensioen, dat in bepaalde situaties wel wordt beperkt tot het bedrag van het gewaarborgd minimum (zie artikel 4, 3 van de wet van 15 mei 1984).

20 20 Langstlevende echtgenoot Bedrag van de overgangsuitkering Het bedrag van de overgangsuitkering kan worden verhoogd met een supplement gewaarborgd minimum, onder dezelfde voorwaarden als deze waaronder het bedrag van een overlevingspensioen kan worden verhoogd met een supplement gewaarborgd minimum. Op dit supplement zijn dezelfde verminderingen en sancties van toepassing als op supplement gewaarborgd minimum overlevingspensioen (overgangsuitkering RVP en RSVZ moeten dus in mindering worden gebracht). Het bedrag van de overgangsuitkering wordt niet geperequateerd. De titularis van een overgangsuitkering heeft geen recht op vakantiegeld.

21 21 Langstlevende echtgenoot Cumulatie overgangsuitkering met beroepsinkomsten of vervangingsinkomen De bepalingen van Titel 8, hoofdstuk 1 van de programmawet van 28 juni 2013 zijn niet van toepassing op de overgangsuitkering. M.a.w.: de overgangsuitkering mag onbeperkt worden gecumuleerd zowel met beroepsinkomsten als met vervangingsinkomen. Deze onbeperkte cumulatie geldt enkel voor het bedrag van de overgangsuitkering, niet voor het eventuele supplement gewaarborgd minimum!

22 22 Langstlevende echtgenoot Cumulatie van de overgangsuitkering met een rustpensioen wegens lichamelijke ongeschiktheid De overgangsuitkering is cumuleerbaar met een rustpensioen wegens lichamelijke ongeschiktheid (wel toepassing van artikel 40bis van de wet van 5 augustus 1978). Vanaf de stopzetting van de overgangsuitkering wordt het overlevingspensioen betaalbaar (zie eveneens punt ), uiteraard eveneens mits toepassing van voormeld artikel 40bis.

23 23 Langstlevende echtgenoot Huwelijk minder dan een jaar Indien: huwelijk niet ten minste één jaar heeft geduurd er geen vrijstellingsvoorwaarde is vervuld er geen aan het huwelijk voorafgaande periode van wettelijke samenwoning is Toekenning van een tijdelijk overlevingspensioen (dus geen overgangsuitkering) Belang onderscheid Cumulatieregels beroeps/vervangingsinkomen zijn van toepassing Eventuele verdeling met wees of uit de echt gescheiden echtgenoot

24 24 Langstlevende echtgenoot Een nieuw huwelijk van de titularis van een overgangsuitkering heeft de schorsing van de betaling van deze uitkering tot gevolg: en Nieuw huwelijk van de titularis van de overgangsuitkering vanaf de eerste dag van de maand die volgt op die van het nieuwe huwelijk tot de eerste dag van de maand die volgt op deze van het overlijden van de echtgenoot of van de gewezen echtgenoot met wie de langstlevende echtgenoot hertrouwd is.

25 25 Langstlevende echtgenoot Nieuw huwelijk van de titularis van de overgangsuitkering In geval van opeenvolgende huwelijken: Mag de langstlevende echtgenoot slechts van één enkele overgangsuitkering tegelijkertijd genieten Is de cumulatie van een overlevingspensioen en een overgangsuitkering niet toegelaten De langstlevende echtgenoot heeft recht op de voordeligste situatie (niet enkel rekening houden met de bedragen). Opmerking: voor de vergelijking van de voordeligste situatie moeten alle pensioenen en uitkeringen die voortvloeien uit het overlijden van eenzelfde echtgenoot in aanmerking worden genomen.

26 26 Langstlevende echtgenoot Het overlevingspensioen wordt in betaling gesteld vanaf het ogenblik waarop de langstlevende echtgenoot daadwerkelijk een eigen rustpensioen komt te genieten: Inbetalingstelling van het overlevingspensioen Indien de titularis van het overlevingspensioen aanspraak kan maken op een Belgisch én een buitenlands pensioen, wordt enkel rekening gehouden met het Belgische pensioen. Indien de titularis enkel recht heeft op een buitenlands pensioen: inbetalingstelling vanaf de datum dat de titularis daadwerkelijk dit buitenlandse pensioen geniet na controle dat betrokkene enkel recht heeft op dit buitenlandse pensioen. In geval de langstlevende echtgenoot geen recht heeft op eigen rustpensioen: overlevingspensioen wordt betaalbaar vanaf de eerste dag van de maand die volgt op de maand waarin de wettelijke pensioenleeftijd (65 jaar) wordt bereikt. Inbetalingstelling overlevingspensioen gebeurt ambtshalve (geen aanvraag nodig), behalve indien het buitenlandse rustpensioen wordt betaald door een buitenlandse instelling.

27 27 Langstlevende echtgenoot Samengevat

28 28 Uit de echt gescheiden echtgenoot NIEUWE REGELS Indien het overlijden van een rechtgever plaatsvindt vanaf 1 januari 2015 en de uit de echt gescheiden echtgenoot jonger is dan 45 jaar oud op het ogenblik van dit overlijden wordt de betaling van het overlevingspensioen geschorst vanaf de ingangsdatum tot het ogenblik waarop de uit de echt gescheiden echtgenoot daadwerkelijk een eigen rustpensioen komt te genieten. Een uit de echt gescheiden echtgenoot heeft geen recht op een overgangsuitkering.

29 29 Uit de echt gescheiden echtgenoot Verhoging van de leeftijd van 45 jaar Leeftijd van 45 jaar wordt geleidelijk verhoogd. Dit gebeurt op dezelfde wijze als voor de langstlevende echtgenoot (zie dia 47). Overlijden binnen de periode van : 01/01/ /12/ jaar en 6 maanden 01/01/ /12/ jaar 01/01/ /12/ jaar en 6 maanden 01/01/ /12/ jaar 01/01/ /12/ jaar en 6 maanden 01/01/ /12/ jaar 01/01/ /12/ jaar en 6 maanden 01/01/ /12/ jaar 01/01/ /12/ jaar en 6 maanden Overlijden vanaf 1 januari jaar

30 30 Uit de echt gescheiden echtgenoot Verhoging van de leeftijd van 45 jaar Het regeerakkord voorziet om de verhoging verder te zetten: Overlijden binnen de periode van : 01/01/ /12/ jaar 01/01/ /12/ jaar 01/01/ /12/ jaar 01/01/ /12/ jaar Overlijden vanaf 1 januari jaar

31 31 Uit de echt gescheiden echtgenoot Ogenblik vanaf wanneer het overlevingspensioen betaalbaar wordt Het overlevingspensioen wordt betaalbaar vanaf het ogenblik waarop de uit de echt gescheiden echtgenoot daadwerkelijk een eigen rustpensioen komt te genieten, rekening houdend met het feit dat in geval de uit de echt gescheiden echtgenoot een eigen rustpensioen wegens lichamelijke ongeschiktheid komt te genieten vóór de leeftijd van 45 jaar, de betaling van het overlevingspensioen geschorst blijft tot de leeftijd van 45 jaar, behalve indien de uit de echt gescheiden echtgenoot: een kind ten laste heeft of een blijvende ongeschiktheid van ten minste 66 % bewijst.

32 32 Uit de echt gescheiden echtgenoot Ogenblik vanaf wanneer het overlevingspensioen betaalbaar wordt - Voorbeeld 1 Basisgegevens: Overlijden rechtgever: 15/02/2018 Leeftijd UEE op ogenblik overlijden: 41 jaar 1 kind ten laste Rustpensioen wegens lichamelijke ongeschiktheid: 01/04/2020 (leeftijd van 43 jaar) Toepassing: 1) Betaling van het overlevingspensioen geschorst vanaf 01/03/ ) Geen recht op een overgangsuitkering. 3) Inbetalingstelling van het overlevingspensioen vanaf 01/04/2020 gezien én rustpensioen én kind ten laste.

33 33 Uit de echt gescheiden echtgenoot Ogenblik vanaf wanneer het overlevingspensioen betaalbaar wordt - Voorbeeld 2 Basisgegevens (idem voorbeeld 1): Overlijden rechtgever: 15/02/2018 Leeftijd UEE op ogenblik overlijden: 41 jaar Rustpensioen wegens lichamelijke ongeschiktheid: 01/04/2020 (leeftijd van 43 jaar) Maar geen kind ten laste Toepassing: 1) Betaling van het overlevingspensioen geschorst vanaf 01/03/ ) Geen recht op een overgangsuitkering. 3) Inbetalingstelling van het overlevingspensioen vanaf de eerste dag van de maand volgend op deze waarin de leeftijd van 45 jaar wordt bereikt.

34 34 Uit de echt gescheiden echtgenoot Meerdere uit de echt gescheiden echtgenoten In geval er meerdere uit de echt gescheiden echtgenoten zijn: toepassing van de 45-jaar regel voor elk van de uit de echt gescheiden echtgenoten afzonderlijk.

35 35 Samenloop LLE en UEE Samenloop langstlevende echtgenoot en uit de echt gescheiden echtgenoot Criterium om de toe te passen regeling (overgangsuitkering of overlevingspensioen) te bepalen voor de rechthebbenden in geval er een langstlevende echtgenoot (LLE) en een uit de echt gescheiden echtgenoot (UEE) is: leeftijd van de langstlevende echtgenoot

36 36 Samenloop LLE en UEE De langstlevende echtgenoot is jonger dan 45 jaar Indien de langstlevende echtgenoot jonger is dan 45 jaar op het ogenblik van het overlijden van de rechtgever: is het nieuwe stelsel van toepassing voor beiden, ongeacht of de uit de echt gescheiden echtgenoot jonger of ouder is dan 45 jaar op dit ogenblik overlevingspensioen van de twee rechthebbenden is geschorst tot hun eigen rustpensioen en enkel de langstlevende echtgenoot heeft recht op een overgangsuitkering De langstlevende echtgenoot is ouder dan 45 jaar Indien de langstlevende echtgenoot ouder is dan 45 jaar op het ogenblik van het overlijden van de rechtgever: toepassing van het stelsel van het overlevingspensioen, ongeacht of de uit de echt gescheiden echtgenoot jonger of ouder is dan 45 jaar op dit ogenblik

37 37 Samenloop LLE en UEE Samenloop LLE en UEE - Voorbeeld 1 Basisgegevens: Overlijden rechtgever: 08/01/2017 LLE is op ogenblik overlijden van de rechtgever 30 jaar en heeft twee kinderen ten laste UEE is op ogenblik overlijden van de rechtgever 50 jaar

38 38 Samenloop LLE en UEE Samenloop LLE en UEE - Voorbeeld 1 Toepassing: Criterium = leeftijd van de langstlevende echtgenoot 1) Langstlevende echtgenoot heeft vanaf 01/02/2017 gedurende 24 maanden recht op een overgangsuitkering. Bedrag overgangsuitkering = bedrag overlevingspensioen, zonder rekening te houden met een verdeling met uit de echt gescheiden echtgenoot. 2) De uit de echt gescheiden echtgenoot heeft geen recht op een overgangsuitkering. 3) Vanaf het ogenblik dat de langstlevende echtgenoot zelf van een eigen rustpensioen komt te genieten, wordt het overlevingspensioen betaalbaar (bedrag op basis van de verdeling met de uit de echt gescheiden echtgenoot). 4) Het overlevingspensioen van de uit de echt gescheiden echtgenoot wordt betaalbaar vanaf het ogenblik dat hij zelf een eigen rustpensioen komt te genieten.

39 39 Samenloop LLE en UEE Samenloop LLE en UEE - Voorbeeld 2 Basisgegevens: Overlijden rechtgever: 13/02/2018 De LLE is op het ogenblik van dit overlijden 52 jaar De UEE is op het ogenblik van dit overlijden 44 jaar Toepassing: Criterium = leeftijd van de langstlevende echtgenoot: 1) De langstlevende echtgenoot heeft recht op het overlevingspensioen, na verdeling met de uit de echt gescheiden echtgenoot. 2) Gezien het criterium heeft de uit de echt gescheiden echtgenoot ook recht op het overlevingspensioen (overeenkomstig de oude regels wordt de betaling van het pensioen geschorst tot de leeftijd van 45 jaar (artikel 6, eerste lid van de wet van 15 mei 1984)).

40 40 Samenloop LLE en UEE Samenloop LLE en UEE - Voorbeeld 3 Basisgegevens: Overlijden rechtgever: 13/02/2018 De LLE is op het ogenblik van dit overlijden 35 jaar en heeft een kind ten laste De UEE is op het ogenblik van dit overlijden 40 jaar, heeft een kind ten laste en geniet een rustpensioen wegens lichamelijke ongeschiktheid

41 41 Samenloop LLE en UEE Samenloop LLE en UEE - Voorbeeld 3 Toepassing: Criterium = leeftijd van de langstlevende echtgenoot: 1) Langstlevende echtgenoot heeft gedurende 24 maanden recht op een overgangsuitkering. Zonder verdeling met uit de echt gescheiden echtgenoot. 2) Vanaf het ogenblik dat de langstlevende echtgenoot zelf van een eigen rustpensioen komt te genieten, wordt het overlevingspensioen betaalbaar (verdeling met de uit de echt gescheiden echtgenoot). 3) De uit de echt gescheiden echtgenoot heeft geen recht op een overgangsuitkering, maar gezien zijn rustpensioen wegens lichamelijke ongeschiktheid en het kind ten laste, zal zijn overlevingspensioen betaalbaar worden op de ingangsdatum, zelfs als hij maar 40 jaar oud is.

42 42 Samenloop LLE en UEE Samengevat