Van 1965 tot 2065: halverwege een eeuw wonen

Transcriptie

1 Van 1965 tot 2065: halverwege een eeuw wonen Paul Schnabel Universiteit Utrecht Arnhem, Rozet, 1 oktober 2015

2 Woonperspectief 2065 Meeste woningen 2065 nu al aanwezig, groei en vervanging 2,5 miljoen tot 9 miljoen totaal Geen grootschalige stadsuitbreidingen verwacht, wel inbreiding in de steden, vervanging oudbouw, herbestemming kantoorpanden, meer zelfbouw (ook collectief), meer duurzaamheid, meer slimme huizen, minder energie en meer zelf opgewekt Woonmachine in conservatieve huls ( uiterlijk traditioneel, innerlijk modern-technisch) Aanpassing aan klimaatverandering ( regenafvoer, zonnewering) Misschien toch heel anders.

3 Vijftig jaar geleden in Nederland -Nieuwbouw voor gebruiker niet heel anders dan nu: Cv, badkamer, zonrichting, (meer) open keuken, maar geen dubbelglas of isolatie - Wel woningnood: woningen erbij, veel galerijhoogbouw, grootschalige stadsuitbreiding, functiescheiding, nieuwe steden ( Zoetermeer, Nieuwegein) - Begin grootschalige overstap van huur naar koop - Sterke regie van rijksoverheid: ruimtelijke ordening en volkshuisvesting - Bijna alles is er nog Bijlmer grote uitzondering

4 De echte veranderingen voor de bewoners - Huishoudensverkleining en verdunning: meer ruimte per persoon (nu 41 m2) - Individualisering in huishouden en in de woning: iedereen alles zelf - De open keuken en de verwitting van het interieur - Meer aandacht voor veiligheid ( daling criminaliteit!) - Het buitengebied als woongebied - De tweede voorziening: wc, badkamer - Betere isolatie tegen geluid en koude - Ruimte voor het nieuwe werken

5 Demografische Feiten 2015 Bevolking 17 miljoen Jonger dan 20 jaar 3,7 miljoen Boven 65 jaar 3,3 miljoen Niet-westers 2,2 miljoen Levensverwachting Mannen 78,7 Levensverwachting Vrouwen 82,6 Geen grote veranderingen in geboorte- en sterftecijfers verwacht. Levensverwachting blijft toenemen

6 Belangrijke veranderingen komende decennia Meer inwoners miljoen, door migratie en geboorte Meer en kleinere huishoudens (tot ruim 9-10 miljoen) Meer eenpersoonshuishoudens (40-45%) Ieder huishouden alles zelf, ieder lid huishouden alles zelf Meer dan 100% gsm, tv, ICT (nu al over 95% incl. internet) Nu 8 miljoen personenauto s (20% hh meer dan één), door naar 9 /10 miljoen Nu 7,5 miljoen woningen, voorlopig plus per jaar (maar in bouwvergunningen) Kleine HH heel dure leefvorm, maar waarschijnlijk weinig kans op nieuwe collectievere leefvormen

7 Zou het allemaal heel anders kunnen worden? Minder welvaart zou tot grotere huishoudens kunnen leiden Ook met meer welvaart mogelijk vriendenfamiliehuishoudens Alternatief is het slaapplekscenario: single in public, studio als slaapplek ( New York model) Sterkere bepaaldheid wooncarrière door levensfasen Wat blijft altijd: behoefte aan geborgenheid, eigen plek voor alle functies Tussen territorium en zwerven, tussen groepsleven en alleen zijn, tussen continuïteit en afwisseling

8 Weer een Ministerie van VROM nodig? Discussie over de wenselijkheid van een hernieuwde bemoeienis van het rijk met ruimtelijke ordening, stedenbouw, architectuur en volkshuisvesting Nederland eeuw lang getekend door de overheid Compacte steden zonder banlieu, uniforme bouw van gemiddeld hoge kwaliteit Wat missen we nu?

9 Bijzondere bouwopgave Nederland miljoen inwoners 1 miljoen huizen miljoen 2 miljoen huizen ,5 miljoen 7 miljoen huizen /17,5 miljoen 8 miljoen huizen miljoen? 9 miljoen huizen miljoen? 10 miljoen huizen Snelste en grootste bevolkingsgroei in Europa : 3 x bevolking, 6 x huishoudens

10 Grote veranderingen in woonbehoefte Snelle groei aantal eenpersoonshuishoudens (35%) Snelle groei oudere een-en tweepersoonshuishoudens (woningaanpassingen, thuiszorg) Meer ruimte per hh en per persoon ( nu gem. 41 m2) De dominantie van de auto en de voorkeur voor een buitenhuiskamer (achtertuin) Meer comfort en uitgebreidere voorzieningen (2 e WC, 2 e bad) Meer isolatie (geluid, energie), meer duurzame energie Meer domotica en robotica, het slimme huis

11 Hoe wonen de Nederlanders nu? 7,5 miljoen woningen 69% woont in eengezinswoning, 18% vrijstaand, 4% bijzonder 58% koopwoning, 42% huurwoning 80% huizen gebouwd na 1945, 50% na 1970 HH. met kinderen: 90% eengezinswoning 75% koopwoning - 25% 175 m 2 plus EU 42% etage, NL 15%; EU 70% koop, NL 60%; EU 23% rijtjeshuis, NL 61%; NL hoogste percentage sociale huurwoningen

12 Wie wonen in een koopwoning? Hoog opleidingsniveau (75%) meer dan midden (60%) en laag (38%) Paren met kinderen (81%) meer dan alleenstaanden (37%) en eenoudergezinnen (35%) Meer autochtonen (63%) dan n.w. allochtonen (29%) Minder G4 (35%) dan G 21 (52%) en rest (66%) Gemiddelde waarde Euro (2009: ) Gemiddelde hypotheekschuld Euro

13 Huren kan ook nog 2,8 milj.gereguleerde huur, 0,4 milj. vrije huur (totaal 42%) Huurkosten (incl.) gem. 600 Euro (woonquote 36%) Huurtoeslag (2014) 1,2 milj.hh, gem Netto jaarinkomen huurdershuishoudens Euro (kopers Euro) Lange wachttijden Landelijk uniforme kwaliteitspuntenregeling Beperking toegang corporatiesector Beperkt aanbod vrije sector huur

14 Wat vinden de Nederlanders van hun woning? 89% tevreden of zeer tevreden (45%) Meest tevreden (95%): 65+, 20% hoogste inkomens, autochtoon, huis op de grond, nieuwbouw, eigen huis Minst tevreden: jr. (78%), 20% laagste inkomens (82%) Marokkanen (53%) Turken (67%) Weinig verhuizingen boven 40 jr. Doorstromen alleen tot woonambitie is gerealiseerd

15 Wat komt de woning/woonomgeving tekort Woning Buitenruimte 21% (lage inkomens 27%) Ruimte 15 (allochtonen 35%) Onderhoud 12 Woonomgeving Netheid ( rommel ) 15% Rust ( verkeer ) 13 OSM 9 Veiligheid 9

16 Verhuiswensen 25% HH. wil binnen twee jaar verhuizen - feitelijk de helft Verhuisredenen (in mate van incidentie) 1. zelfstandig wonen 2. huis te klein 3. werk of studie 4. slechte buurt

17 Verhuiswensen 5. gezondheid 6. huwelijk/ samenwonen 7. huis te groot 8. scheiding Meest gevraagd: goedkope huurwoningen door goedkoop hurenden, dure koopwoningen door bezitters van dure koopwoningen

18 Doorstroming Feitelijk Gewenst Van eengezinshuur ( ) 2/3 huur (2/3e huur) ( ) Van meergezinshuur ( ) 60% huur (60% huur) ( ) Van meergezinskoop (70.000) 15% huur (15% huur) ( ) Van eengezinskoop ( ) 20% huur (20% huur) ( ) (Woon 2009) Huur en koop zeer gescheiden

19 Probleem: G-4, maar ook wel in G-21 Teveel huurwoningen (75%) Teveel te kleine woningen (50% kleiner dan 75 m2) Teveel etagewoningen, flats (79%) Teveel woningen met buitentrap (centrum-stedelijk 38%) Teveel slechte woonmilieus (verhuisreden voor 22%) Teveel woningzoekenden / starters

20 Wat werkt op wijkniveau goed? Menging koop/particuliere huur/sociale huur Menging hoog/laag, in rij/(half)vrij Integratie parkeren (hh begint bij de auto) Menging functies (levendigheid/veiligheid) Alert blijven op vies, onveilig, kapot, leeg, verwaarloosd Stimuleer reputatie en identiteit, involveer bewoners Herkenningspunten, heldere plattegrond, variatie, groen/blauw Publieke familiariteit Scholen, winkels, zorg, park, speel/trapveldjes in de wijk

21 Hoe willen de Nederlandse gezinnen wonen? Groter, groener, homogener, veiliger Op de grond, met tuin voor, achter en opzij, aan het water Ruimte voor mobiliteit en vrije tijd: parkeren, stallen, opbergen, aanleggen Comfortabeler en luxueuzer ( keuken, badkamers) Prettige sociale omgeving In een eigen huis, herkenbaar, energiezuinig Met alleen het eigen gezin Aan een rustige straat, met weg en trottoir gescheiden Betaalbaar

22 Ook in bouw meer rekening houden met Samenhang woning auto: parkeren binnen of bij huis Bereikbaarheid gaat boven nabijheid Multifunctionaliteit auto Samenhang rijden en parkeren Tweeverdieners zijn twee-auto-bezitters Economische psychologie autobezitter: bezit = gebruik

23 Toekomst anders? Werken meer diensten, meer thuis, maar ook meer contact- en teamwerk, meer overloop werk-privé Wonen meer ruimte, meer ICT (domotica), meer comfort, meer energiezuinig Winkelen meer e-commerce, meer bezorgdiensten Welzijn: meer en vaker alleen, leef robots Welvaart: zal verder toenemen

24 En toch hetzelfde Mensen hechten aan een plek en aan een eigen plek Wonen moet comfortabel, veilig, voldoende ruim en warm zijn, met voldoende voorzieningen voor de dagelijkse behoeften Wonen is sterk statusgevoelig Appartementen moeten een ruim en zonnig buiten hebben Van de bevolking van 2060 is al 60% aanwezig