Nieuwe Netwerken. Samenwerking tussen agrohulpverlening en de reguliere psychosociale zorg bij dierziektencrises

Transcriptie

1 Nieuwe Netwerken Samenwerking tussen agrohulpverlening en de reguliere psychosociale zorg bij dierziektencrises Verslag werkconferentie 10 november 2005

2 NHOUDSOPGAVE 1. Inleiding 3 2. Thema s Signalering van problemen Inzet professionele hulpverlening De structuur van netwerken in stand houden Het ruimen Bereiken van gedupeerde boeren Gevolgen van de bestrijding van dierziekten Herstel van vertrouwen De keten van psychosociale nazorg Organisatie hulpaanbod in crisistijd Aanbevelingen voor de praktijk Signaleren vanuit het netwerk dicht bij de boer Materiële en psychosociale vraagstukken Landelijke en regionale organisatie van de psychosociale nazorg Tijdens een ruiming Tot slot Deelnemerslijst werkconferentie 10 november

3 1. Inleiding Impact Landelijk kennis- en adviescentrum voor psychosociale zorg na rampen heeft in opdracht van het Ministerie van VWS vanaf februari 2003 een onderzoek gedaan naar de organisatie van de psychosociale zorg naar aanleiding van Aviaire Influenza onder pluimvee. Dit heeft medio 2004 de Impact Monitor opgeleverd met een aantal aanbevelingen en conclusies. In dezelfde periode is ook door andere organisaties onderzoek gedaan naar psychosociale hulpverlening bij dierziektencrises, te weten: - RIVM rapport: Vogelpest Epidemie 2003: gevolgen voor de volksgezondheid - Impact monitor: Organisatie psychosociale zorg n.a.v. Aviaire Influenza onder pluimvee - Expertisecentrum LNV rapport: Sociaal-emotionele begeleiding en psychosociale hulp bij dierziektencrisis - LNV & Stichting Stimuland rapport: Mogelijke behoefte aan nazorg MKZ gebied Heerde en inzicht in de kloof tussen hulpvraag en hulpaanbod Om het niet alleen bij papier te laten, maar ook met betrokkenen van gedachten te wisselen over de onderzoeksresultaten, organiseerde Impact op 10 november 2005 een werkconferentie. Genodigden waren elk in het verleden betrokken bij de (gevolgen van) dierziektencrises: boeren, ambtenaren vanuit de gemeente, provincie en de landelijke overheid, erfbetreders, onderzoekers, hulpverleners e.d. (zie deelnemerslijst in de bijlage). Op deze conferentie zijn de onderzoeken nader onder de loep genomen en zijn betrokkenen tot werkbare voorstellen voor de praktijk gekomen. De werkconferentie startte, na een welkom door mevrouw Rooze (Directeur Impact), met een openingswoord vanuit het Ministerie van VWS door de heer Zwennes (Beleidscoördinator, verving mevrouw Kootstra, Directeur Publieke Gezondheid) en door mevrouw Burger (Directeur Landbouw van het Ministerie van LNV). Zij gaven de context en het belang aan van de aandacht voor de psychosociale nazorg bij dierziektencrises. Ook zegden zij toe met de resultaten van deze dag aan de slag te zullen gaan. Mevrouw de Ruyter (Senior Beleidsmedewerker Zorg van Impact) en mevrouw Rooze presenteerden de onderzoeksresultaten. Vervolgens gingen de deelnemers onder begeleiding van mevrouw Wiersma (Facilitator Ariadne Coaching & Organisatieontwikkeling) zelf met elkaar in gesprek over de thema s die hen aan het hart gingen. In paragraaf 2 van dit verslag leest u over welke thema s is gesproken en wat daar in hoofdlijnen over is gezegd. Paragraaf 3 vat de aanbevelingen voor de praktijk samen, die de werkconferentie heeft opgeleverd. 3

4 2. Thema s Het interactieve gedeelte van de werkconferentie is vormgegeven volgens de methode van Open Space Technology. Dit houdt in dat de agenda is bepaald door de deelnemers zelf. Binnen het centrale thema Hoe kunnen we de psychosociale hulpverlening bij dierziektencrises verbeteren?, stelden de deelnemers gespreksonderwerpen voor. Dit leverde elf thema s op. Elke deelnemer was in de gelegenheid om over twee thema s te spreken. Hieronder leest u de essentie van wat is besproken per thema. Een aantal thema s dat veel overlap vertoonde, is samen genomen in dit verslag. Een uitgebreider verslag per thema is ter informatie aangeboden aan de deelnemers. 2.1 Signalering van problemen Om in een crisissituatie doeltreffend hulp te kunnen bieden, is het van groot belang dat de signalen die aangeven dat er een probleem is, worden herkend. Soms zijn deze signalen heel duidelijk, maar vaak ook niet. De vraag is hoe ook in dat laatste geval de problemen herkend kunnen worden, opdat ook dan adequate hulp kan worden geboden. Onderhoud op verschillende manieren contact met de boerenbedrijven tijdens en (langere tijd) na de crisis om signalen op te kunnen vangen: o Dagelijks crisisberaad gecoördineerd door de gemeente; o Actief contact leggen met alle getroffen bedrijven tijdens en na de crisis; o Zorgvuldige en uitgebreide voorlichting aan getroffen bedrijven geven. Train hulpverleners (en erfbetreders) in het herkennen van signalen die een hulpvraag impliceren. Zorg ook dat getroffenen zelf hun signalen kunnen geven. Maak de steunpunten bekend die binnen de gemeenschap ontstaan, evenals een noodnummer van belangenorganisaties. Breng getroffenen met elkaar in contact. 2.2 Inzet professionele hulpverlening De hulpverlening is zo georganiseerd dat cliënten zich zelf moeten aanmelden. Hulpverleners doen geen preventieve huisbezoeken. Agrariërs vragen echter in het algemeen niet uit zichzelf hulp bij psychosociale problemen. Hoe kunnen zij wel tijdig geholpen worden? Erken de uitbraak van een dierziektencrisis als ramp. Stel vast dat een outreachende benadering zoals huisbezoeken door professionele hulpverleners in crisistijd noodzakelijk is om psychische problemen te voorkomen c.q. tijdig te behandelen. Zorg dat gemeenten/zorgverzekeraars hier middelen voor beschikbaar stellen. Hef de gemeentegrenzen op voor maatschappelijk werk (voor deze doelgroep). Zorg voor één-loket: stel een informatie- en adviescentrum in om hulpvragen te kunnen verwijzen. Breng het plan voor een verbeterde werkwijze van mevrouw Krikke (maatschappelijk werk Verian) met aanpassingen opnieuw in. 4

5 2.3 De structuur van netwerken in stand houden Er is in twee groepen gesproken over de vraag hoe netwerken ook na de crisis in stand kunnen blijven. De resultaten van de bespreking zijn samengevoegd in deze paragraaf. In tijden van crises is er een structuur, een netwerk. In vredestijd raakt men elkaar kwijt. Het werk wordt dan nog door enthousiaste enkelingen gedaan. Hoe zorgen we dat er een structuur en/of netwerk blijft? Stel een draaiboek op voor kleinere crises met grote impact. Zo weet iedereen wat hem of haar te doen staat. Sluit aan bij bestaande structuren, zoals de Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen (GHOR) en de structuren van de gemeenten en GGD en. Stem de draaiboeken van het ministerie van LNV daarop af. Spreek af wanneer de GHOR in werking wordt gesteld. Stel op het niveau van de regio een voorbereidend team / netwerk in met sleutelfiguren die de boeren kennen en vertrouwen: specifiek maatschappelijk werk, besturen en medewerkers van de regionale Land- en Tuinbouworganisatie, parochies, dierenartsen, medewerkers van de stichting Zorg om Boer en Tuinder (ZOB), huisartsen, arbo-adviseurs e.d. Laat dit netwerk bijeenkomsten organiseren over actuele onderwerpen die tot psychosociale problemen kunnen leiden. Ook is het mogelijk om het landelijke project Van crisis naar kans bijeenkomsten te laten houden over psychosociale vraagstukken. Laat de GHOR een sociale kaart bijhouden van regionale organisaties. Betrek de zorgverzekeraars hierbij. Hef de gemeentegrenzen op voor maatschappelijk werk (voor deze doelgroep) door bijvoorbeeld aandachtsfunctionarissen per regio of provincie aan te stellen. 2.4 Het ruimen In deze groep zijn veel dingen besproken, die ook in andere groepen aan de orde is gekomen. Voor dit verslag beperken we ons tot dat wat over het ruimen is gezegd. Er zijn klachten en knelpunten geweest rondom het verloop van de ruimingen. Wat kunnen we daarvan leren? Stel als er geruimd moet worden één aanspreekpunt aan voor de psychosociale hulpverlening. Laat dit de Regionaal Geneeskundige Functionaris (RGF) zijn, die daartoe in staat gesteld moet worden. Ga als crisisstaf geen confrontatie aan met de boeren. Een klankbordgroep van boeren, bijvoorbeeld bestaande uit plaatselijke vertegenwoordigers van land- en tuinbouworganisaties, is nuttig. Neem in de ruimingsteams geen psychosociale hulpverleners op. Zij worden daardoor met de verkeerde kant geïdentificeerd. In ieder geval moeten degenen die na de crisis hulp verlenen, anderen zijn. 5

6 Schakel geen ruimers in die de Nederlandse taal niet beheersen. 2.5 Bereiken van gedupeerde boeren Er is in twee groepen gesproken over de vraag hoe de hulpverlening de boeren kan bereiken. De resultaten van de bespreking zijn samengevoegd in deze paragraaf. Er zijn financiële redenen en ook culturele redenen waarom de hulpverlening de boer niet bereikt, onder meer: geen budget voor de psychosociale hulp, de boeren lossen hun problemen liever op zonder inschakeling van buitenstaanders, reguliere organisaties spreken de taal van de agrariër niet. Er zijn echter wel degelijk veel psychosociale problemen onder boeren, ook buiten de dierziektencrises om. Hoe bereik je hen? Win als hulpverlener het vertrouwen van de boer, o.a. door kennis te hebben van de agrarische sector en door langs te gaan. Geef boeren informatie over de beschikbare hulp, vooral de zorg die is afgestemd op hun behoeften (zoals het Contact Christen Agrariërs). Zorg voor een geactualiseerde sociale kaart en geef er bekendheid aan. Zo kunnen mensen en organisaties hulpvragen adequaat doorspelen. Koppel de resultaten van de doorverwijzing terug naar de verwijzer. Geef een oplossing voor de materiële kant, anders kan de emotionele kant niet aan bod komen. Stel als agrarische organisatie(s) per provincie, al dan niet gezamenlijk, een coördinator hulpverlening aan. Laat deze coördinator kantoor houden bij de provinciale vestiging van de organisatie. Neem dierziektencrisis in de gemeentelijke rampenplannen en de GHOR op, zodat de hulpverlening een plaats krijgt. 2.6 Gevolgen van de bestrijding van dierziekten De boeren in crisisgebieden komen vaak in problemen niet door de crisis zelf, maar door de bestrijding van de crisis en de daarbij behorende regelgeving. Hoe kan dit verbeteren? Ontwikkel bestrijdingsmaatregelen in vredestijd : o Speel als ministerie van LNV een coördinerende en goedkeurende rol bij het opstellen van de regelgeving hiervoor. o Betrek alle partijen waar het om gaat: de agrarische sector, Economische Zaken, de toeleveranciers en de afnemers. o Laat de regelgeving generiek van opzet zijn en praktisch van aard. Houd voldoende ruimte om de regels aan een situatie ter plaatse aan te passen. Handel schadeloosstellingen snel en zorgvuldig af. 6

7 Voer maatregelen uit in samenwerking met en met respect voor de direct betrokken veehouder. 2.7 Herstel van vertrouwen Bij de dierziektencrises die zijn geweest, is het vertrouwen van de boeren in het ministerie van LNV geschaad. De ervaring is dat ambtenaren en hulpverleners de emoties die gepaard gaan met de ruiming van het vee niet herkennen en erkennen. Het is belangrijk om het vertrouwen te herstellen in vredestijd. Als dit niet gebeurt, zal er geen openheid voor ruiming en hulpverlening optreden. Hoe kan het vertrouwen worden hersteld? Schenk bij gedwongen bedrijfsbeëindiging niet alleen aandacht aan omscholing van de boer en aan materiële en financiële schade, maar ook aan de emotionele problemen van alle gezinsleden. Duid een dierziektencrisis als ramp zodat ook financiële middelen beschikbaar komen. Ontzie de getroffen bedrijven gedurende de nasleep van een dierziektencrisis (4 tot 5 jaar). In deze groep is ook signalering van psychosociale problemen aan de orde geweest: Zorg voor een aantal gesprekken met een hulpverlener (met kennis van de agrarische sector). Verwijs door als het probleem dieper ligt. Organiseer een centraal meldpunt waar betrokken instanties (zoals artsen, hulporganisaties en kerk) een gesignaleerd probleem kunnen melden. Op basis van deze signalen kunnen lokale hulporganisaties of vertrouwensgroepen contact leggen met de boer. 2.8 De keten van psychosociale nazorg Bij de bestrijding van dierziektencrises is de lokale overheid te weinig op de hoogte van de structuur van de rijksoverheid. Ook is de rijksoverheid te weinig op de hoogte van de lokale hulpverlening. Er moet gebruik gemaakt worden van de bestaande structuur. Als deze goed is georganiseerd, dan werkt de hulpstructuur ook in crisistijd. Hoe kunnen we de keten organiseren? Neem in de LNV-draaiboeken de GHOR op. Organiseer vanuit het ministerie van LNV een centraal coördinatiepunt dat verantwoordelijk is voor de crisisbestrijding. Voer de psychosociale zorg regionaal uit. Toon als burgermeester medeleven. Koppel de organisaties waar signalen van boeren binnenkomen (collega s, burgemeester, de bank, de huisarts, de kerk e.d.). 7

8 Er zijn hulpvragen op het psychosociale en op het bedrijfsmatige vlak. Weet dat in verschillende fasen er verschillende hulpvragen zijn. Heb aandacht voor beiden in één centraal meldpunt /advies- en informatiecentrum. Organiseer regionale netwerkbijeenkomsten om netwerken te onderhouden. 2.9 Organisatie hulpaanbod in crisistijd Er zijn diverse soorten vragen van boeren in crisistijd en dat vraagt diversiteit in hulpaanbod. Hoe organiseer je dat? Weet dat het niet alleen gaat om psychosociale zorg na een ramp: om problemen op sociaal-emotioneel vlak te voorkomen, moet er vanaf het begin aandacht zijn voor de materiële en juridische aspecten. Erken de rol van het ministerie van LNV en van de burgemeester. Erken de relevantie van het informele circuit, vooral in het begin van de crisis. De professionele hulpverlening moet wel op de achtergrond aanwezig zijn en een aanbod beschikbaar hebben voor consultatie en soepele, niet-reguliere verwijzingen. Bouw een structuur op van geestelijke verzorging. Organiseer een centraal telefoonnummer voor vragen. Maak onderscheid tussen vragen door buren en burgers en hulpverleners. Laat bestaande netwerken actiever en preventiever functioneren. Ondersteun en faciliteer hen. 8

9 3. Aanbevelingen voor de praktijk Om de opbrengst van de werkconferentie toegankelijker te maken voor een vervolg door betrokken partijen, zoals Impact en de ministeries van LNV en VWS, worden in deze paragraaf de aanbevelingen uit de besprekingen op 10 november 2005 geordend. De overlap is eruit gehaald en onderwerpen die bij elkaar horen, zijn bij elkaar genoemd. 3.1 Signaleren vanuit het netwerk dicht bij de boer De boer klopt niet snel aan bij een professionele hulpverlener met zijn problemen. Hij heeft in vredestijd en in crisistijd contact met een aantal personen en instanties in wie hij vertrouwen stelt. Deze mensen kunnen signaleren of de boer problemen heeft en de eerste erkenning geven en een luisterend oor bieden. Zij zijn van groot belang en kunnen worden benut in de psychosociale nazorg. a. Train hulpverleners (en erfbetreders) in het herkennen van signalen die een hulpvraag impliceren. b. Stel op het niveau van de regio een voorbereidend team / netwerk in met sleutelfiguren die de boeren kennen en vertrouwen: specifiek maatschappelijk werk, besturen en medewerkers van de regionale Land- en Tuinbouworganisatie, parochies, dierenartsen, medewerkers van de stichting Zorg om Boer en Tuinder (ZOB), huisartsen, arbo-adviseurs e.d. Laat dit netwerk bijeenkomsten organiseren over actuele onderwerpen die tot psychosociale problemen kunnen leiden. Ook is het mogelijk om het landelijke project Van crisis naar kans bijeenkomsten te laten houden over psychosociale vraagstukken. De regionale netwerken zouden landelijk ondersteund kunnen worden. c. Zorg voor een geactualiseerde sociale kaart en geef er bekendheid aan. Zo kunnen mensen en organisaties hulpvragen adequaat doorspelen. Koppel de resultaten van de doorverwijzing terug naar de verwijzer. d. Organiseer een centraal meldpunt waar betrokken instanties (zoals artsen, hulporganisaties en kerk) een gesignaleerd probleem kunnen melden (éénloketfunctie). Op basis van deze signalen kunnen lokale hulporganisaties of vertrouwensgroepen contact leggen met de boer. e. Zorg dat getroffenen zelf hun signalen kunnen geven. Maak de steunpunten bekend die binnen de gemeenschap ontstaan, evenals een noodnummer van belangenorganisaties. Breng getroffenen met elkaar in contact. 3.2 Materiële en psychosociale vraagstukken Bij een dierziektencrisis worden de boer en zijn gezin geconfronteerd met financiële zorgen en met emotionele zorgen. Voor hem is het een kluwen van problemen. Hulpverleners maken een onderscheid. De boer moet daar geen last van hebben als hij met zijn vragen aanklopt. a. Geef een oplossing voor de materiële kant, anders kan de emotionele kant niet aan bod komen. b. Er zijn hulpvragen op het psychosociale en op het bedrijfsmatige vlak. Weet dat in verschillende fasen er verschillende hulpvragen zijn. Heb aandacht voor beiden in één centraal meldpunt /advies- en informatiecentrum. 3.3 Landelijke en regionale organisatie van de psychosociale nazorg Bij eerdere dierziektencrises waren de activiteiten van het ministerie van LNV onvoldoende afgestemd op de regionale en lokale structuren. Het is effectief gebleken om de zorg zo lokaal mogelijk te organiseren om in te kunnen spelen op de plaatselijke situatie. Centrale aansturing en coördinatie zijn ook nodig vanuit LNV, VWS en regio/provincie: 9

10 a. Erken de uitbraak van een dierziektencrisis als ramp. Stel vast dat huisbezoeken door professionele hulpverleners in crisistijd noodzakelijk zijn om psychische problemen te voorkomen c.q. tijdig te behandelen. Zorg dat gemeenten/zorgverzekeraars hier middelen voor beschikbaar stellen. b. Hef de gemeentegrenzen op voor maatschappelijk werk (voor deze doelgroep) door bijvoorbeeld aandachtsfunctionarissen per provincie aan te stellen. c. Stem de draaiboeken van het ministerie van LNV af op de structuren van de gemeenten. d. Stel op het niveau van de regio een draaiboek op voor kleinere crises met grote impact. Zo weet iedereen wat hem of haar te doen staat. e. Sluit aan bij bestaande structuren, zoals de Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen (GHOR). Neem dit op in de crisishandboeken van LNV. Spreek af wanneer de GHOR in werking wordt gesteld. f. Laat de GHOR een sociale kaart bijhouden van regionale organisaties. Betrek de zorgverzekeraars hierbij. g. Stel als agrarische organisaties per provincie, al dan niet gezamenlijk, een coördinator hulpverlening aan. Laat deze coördinator kantoor houden bij de provinciale vestiging van de belangenorganisatie. h. Neem dierziektencrises in de rampenplannen van gemeenten op, zodat de hulpverlening een plaats krijgt. i. Ontwikkel bestrijdingsmaatregelen in vredestijd : Speel als ministerie van LNV een coördinerende en goedkeurende rol bij het opstellen van de regelgeving hiervoor. Betrek alle partijen waar het om gaat: de agrarische sector, EZ, de toeleveranciers en de afnemers. Laat de regelgeving generiek van opzet zijn en praktisch van aard. Houdt voldoende ruimte om de regels aan een situatie ter plaatse aan te passen. j. Organiseer regionale netwerkbijeenkomsten om netwerken te onderhouden en te voorkomen dat zij uit elkaar vallen. Ondersteun deze netwerken landelijk. 3.4 Tijdens een ruiming Als er maatregelen getroffen moeten worden bij een uitbraak van een dierziekte, is zorgvuldigheid geboden. Het is een emotionele en ingrijpende gebeurtenis voor de boer en zijn gezin. Door dit te respecteren, worden de problemen in elk geval niet vergroot door het handelen van medewerkers tijdens de maatregelen. a. Leg actief contact met alle getroffen bedrijven tijdens en na de crisis. b. Geef zorgvuldige en uitgebreide voorlichting aan getroffen bedrijven. c. Stel als er geruimd moet worden één aanspreekpunt aan voor de psychosociale hulpverlening. Laat dit de RGF zijn, die daartoe in staat gesteld moet worden. d. Ga als crisisstaf geen confrontatie aan met de boeren. Een klankbordgroep van boeren, bijvoorbeeld bestaande uit plaatselijke vertegenwoordigers van land- en tuinbouworganisaties, is nuttig. e. Neem in de ruimingsteams geen psychosociale hulpverleners op. Zij worden daardoor met de verkeerde kant geïdentificeerd. In ieder geval moeten degenen die na de crisis hulp verlenen, anderen zijn. f. Schakel geen ruimers in die de Nederlandse taal niet beheersen. g. Voer maatregelen uit in samenwerking met en met respect voor de direct betrokken veehouder. 10

11 4. Tot slot De werkconferentie heeft zijn doel bereikt: betrokkenen hebben ideeën ontwikkeld voor de verbetering van de praktijk van de psychosociale hulpverlening bij dierziektencrises Dit is voor de ministeries en Impact, samen met de onderzoeksresultaten, een basis om maatregelen te ontwikkelen en effectueren. De conferentie functioneerde op zich zelf al als een netwerkbijeenkomst waar mensen uit verschillende hoeken elkaar beter leerden kennen. Nu is het tijd om netwerken te faciliteren en maatregelen te treffen. Zoals een van de deelnemers verwoordde: Het vraagstuk is helder, het lijden is groot. Iedereen is het er over eens dat er iets gedaan moet worden. De oproep luidt: gezamenlijke ministeries doe het nu ook! 11

12 5. Deelnemerslijst Werkconferenie - 10 november 2005 Achternaam Naam adres Bedrijf Telefoon werk Betting Dhr. A.J.A.W.M. Betting arno.betting@minlnv.nl Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Blijdorp Mevr. M.A. Blijdorp Ablijdorp@primo-nh.nl PRIMO nh Bouwhuis-Tiggeloven Mevr. R. Bouwhuis-Tiggeloven fambouwhuis@12move.nl Bovenberg Dhr. F. Bovenberg fb@mdflevoland.nl MDF Boverhof Mevr. P. Boverhof pb@wik-adviesgroep.nl SEP Burger Mevr. A.M. Burger a.m.burger@dl.agro.nl Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Colijn - de Raat Mevr. J.J.H. Colijn - de Raat colijn-deraat@planet.nl Gemeente Scherpenzeel Genderen Dhr. P.B. van Genderen p.b.van.genderen@dlv.nl DLV Adviesgroep Dhr. Th. van der Heyden th.heyden@wxs.nl ZOB Huijbregts Mevr. J.M.W. Huijbregts j.m.w.huijbregts@minlnv.nl Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Huijsman-Rubingh Mevr. R.R.R. Huijsman-Rubingh rrr.huijsman@minvws.nl Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Dhr. B. Huinink info@cca-nederland.nl CCA Huizer Dhr. A.P. Huizer ahuizer@hds.nl HdS, Christ. Org. Voor Zorg en Welzijn Mevr. E. Kamer e.kamer@veiligheidsregio.nog.nl GHOR Noord & Oost Gelderland Klaver Dhr. P. Klaver info@klaver4dieren.nl Dierenarts Klaver4dieren Mevr. A. Klompmaker info@cca-nederland.nl CCA Dhr. H.F. Knapen hknape@zlto.nl ZLTO Mevr. L. Kootstra Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Dhr. J. Korswagen j.korswagen@veiligheidsregio-nog.nl GHOR Noord & Oost Gelderland Krikke-Smook Mevr. B. Krikke-Smook bouwienkrikke@verian.nl Verian Laheij Mevr. J.H.W.M. Laheij j.laheij@odyssee-groep.nl Odyssee Loon Dhr. P. van Loon peter.vloon@ivp.nl Instituut voor Psychotrauma Maasakkers Dhr. J.H.A.G. Maasakkers j.vanmaasakkers@gemert-bakel.nl Gemeente Gemert-Bakel Meester Mevr. H. Meester hmeester@ltonoord.nl LTO-Noord Mevr. W. Mulder - van der Beek wouthenk@hetnet.nl Dhr. G. Ogink gerard.ogink@zonnet.nl Diocesanse werkgroep Kerk, Landbouw en Platteland Rooij Dhr. A.A.C.J. de Rooij aacj.de.rooij@stigas.nl Stigas Rooze Mevr. M.W. Rooze m.w.rooze@amc.uva.nl Impact Ruijter Mevr. A.M. de Ruijter a.m.deruyter@amc.uva.nl Impact Schreurs Mevr. E. Schreurs schreurs@aartsbisdom.nl Diocesanse werkgroep Kerk, Landbouw en Platteland Schumer Dhr. D.L. Schumer dick.schumer@vwa.nl Voedsel en Waren Autoriteit

13 Schut Mevr. R. Schut Werkgroep Landbouw en Armoede Sitter Mevr. A. Sitter VWA-regio Oost Tersteeg Dhr. J.T.J. Tersteeg LTO Noord Advies Vaarkamp Familie H.B.O. Vaarkamp Boerenbedrijf Barneveld Verrijt Mevr. T. Verrijt ZOB Wartena-van Eyndhoven Mevr. B.J.M Wartena Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Mevr. G. Werkman Kerinactie, PKN Wieberdink Mevr. J. Wieberdink Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Wit Dhr. W. de Wit VWA-regio Oost Zwennes Dhr. A.H. Zwennes Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Wiersma Mevr. D. Wiersma Ariadne Coaching & Organisatieontwikkeling