Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Seksueel overdraagbare aandoeningen (Soa) Nr. 9 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 30 november 2006 Een goede seksuele gezondheid is van belang voor ieder mens. In Nederland worden elk jaar rond de jongeren voor het eerst seksueel actief. Mede daarom blijft het van belang een goed en positief voorlichtingsaanbod over seksualiteit en, bij problemen, een laagdrempelig hulpaanbod te verzorgen. In deze brief kondig ik, mede namens de minister van VWS, nieuwe maatregelen aan, gericht op het bevorderen van seksuele gezondheid van vooral jonge mensen. Feiten en cijfers Het gaat goed met de seksuele gezondheid van jongeren van 12 tot 25 jaar. Dit is één van de conclusies uit het onderzoek Seks onder je 25e. Ruim 90% van de jongeren gebruikt bij de eerste geslachtsgemeenschap een vorm van anticonceptie. Condoom- en pilgebruik onder jongeren is toegenomen 1. Het aantal tienerzwangerschappen daalt sinds en het abortuscijfer van tieners is in 2005, net als het jaar daarvoor, verder afgenomen (van 8,2 naar 7,8 per 1000 meisjes in de leeftijd van jaar) 3. Toch worden nog veel problemen gesignaleerd, waaronder: de stijging van het aantal Chlamydia infecties bij jarigen 4 ; de toenemende mate van seksueel grensoverschrijdend gedrag 1 ; het vaker voorkomen van onveilig vrijen bij bepaalde groepen jongeren, bijvoorbeeld laagopgeleide jongeren of allochtone jongeren 1. 1 Seks onder je 25e. Seksuele gezondheid van jongeren in Nederland anno 2005, Rutgers Nisso Groep en Soa Aids Nederland. 2 CBS Landelijke Abortus Registratie 2005, Rutgers Nisso Groep. 4 Thermometer soa en hiv, stand van zaken maart 2006, RIVM. De aanpak van VWS Het gaat dus goed met de seksuele gezondheid van jongeren, maar er zijn ook nog problemen die extra aandacht nodig hebben. Ik zie het als mijn verantwoordelijkheid te zorgen voor een goede algemene seksuele vorming voor alle jongeren. Daarnaast tref ik maatregelen om problemen die negatieve invloed hebben op de volksgezondheid en/of maatschappij KST tkkst ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2006 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 9 1

2 te voorkomen. Deze problemen zijn: soa, onbedoelde zwangerschap en seksueel geweld. Voor deze problemen moeten specifieke preventieve interventies aanwezig zijn én worden gebruikt en er moet een adequate hulpverlening voorhanden zijn. Bij preventie en hulpverlening met betrekking tot deze problemen moet vaker doelgroep specifiek worden gewerkt. Zie onderstaande figuur voor een overzicht van mijn beleidsprioriteiten. Figuur 1 Beleidsprioriteiten. Door middel van algemene seksuele vorming en specifiekere preventieve interventies en hulpverlening worden 3 specifieke problemen (de driehoeken) aangepakt. Om uitvoering te geven aan bovengenoemde beleidsprioriteiten zorg ik voor een landelijke infrastructuur. GezondheidsBevorderende Instellingen (GBI s, gefinancierd door VWS) en GGD en houden zich bezig met de preventieve en gezondheidsbevorderende taken. Hulpverlening vindt in eerste instantie plaats door de huisarts. Aanvullend hierop subsidieert VWS eerstelijns klinieken en andere organisaties die vormen van seksuele hulpverlening bieden. De infrastructuur rond seksuele gezondheid dient verbeterd te worden: Met betrekking tot preventieve en gezondheidsbevorderende activiteiten is de coördinatie tussen GBI s onderling en tussen GBI s en GGD en niet overal optimaal. Met betrekking tot hulpverlening zijn de verschillende soorten hulpverlening (gericht op soa, zwangerschap of geweld) nog teveel van elkaar gescheiden. Tevens dient de aanvullende medische en seksuologische hulpverlening (MH/SH, de vroegere Rutgershulpverlening) verbeterd te worden. Hieronder geef ik aan hoe ik bovenstaande punten wil verbeteren. Hierbij maak ik een onderverdeling in preventie/gezondheidsbevordering en hulpverlening. Preventie en gezondheidsbevordering Een betere coördinatie op het gebied van preventieve en gezondheidsbevorderende interventies is noodzakelijk. Dit voorkomt overlap en bevordert de uitvoering van ontwikkelde interventies. Ik tref de volgende maatregelen om tot een betere coördinatie te komen. 1. Duidelijkere taken voor gesubsidieerde GBI s Op het niveau van GBI s dient duidelijk te zijn wie voor welke taak verant- Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 9 2

3 woordelijk is. De GBI s die zich primair richten op de soa-bestrijding, bijvoorbeeld Soa Aids Nederland (SANl) en Schorer, hebben een verantwoordelijkheidsverdeling die beschreven staat in het «preventieplan soa en hiv» van 1 december 2004 (29 220, nr. 4). Deze organisaties worden gesubsidieerd via het Centrum Infectieziektebestrijding. Met organisaties die een taak hebben op het brede terrein van seksuele gezondheid en preventie (bijvoorbeeld de Rutgers Nisso Groep (RNG), de Fiom) maak ik zelf afspraken over hun specifieke taak en hun verhoudingen onderling. Belangrijk hierbij is dat de RNG twee extra taken krijgt: seksuele vorming in het basisonderwijs (over te nemen van het Nationaal Instituut voor Gezondheidsbevordering en Ziektepreventie) en de monitoring van de seksuele gezondheid in Nederland. De GBI s betrekken het lokale veld (GGD en, andere uitvoerende organisaties) bij hun activiteiten. Dit is een voorwaarde voor subsidieverstrekking. Op deze manier worden nieuw onderzoek en nieuwe interventies beter toepasbaar in het lokale veld. Daarnaast zal het voor lokale spelers duidelijker zijn wat een GBI kan bieden. 2. Het aanwijzen van een coördinator in het veld Ik heb ZonMw de opdracht gegeven om, met betrekking tot algemene seksuele vorming, de coördinatie tussen GBI s onderling en tussen GBI s en GGD en de komende periode in handen te nemen. Zij doet dit door de komende vijf jaar, binnen het nieuwe programma «Seksuele gezondheid van de jeugd», regie te voeren over de ontwikkeling, aanpassing en implementatie van preventieve en gezondheidsbevorderende interventies. Het gaat om interventies gericht op algemene seksuele vorming, met speciale aandacht voor de groepen laagopgeleide jongeren en allochtone jongeren, inclusief nieuwkomers. Voor de ontwikkeling, aanpassing en implementatie van interventies kunnen GBI s, GGD en of andere organisaties voorstellen bij ZonMw indienen. ZonMw heeft expliciet als taak om binnen het programma de soa-preventie en de meer algemene seksuele vorming beter met elkaar te verbinden. Daarvoor zijn SANl en de RNG betrokken bij het programma. ZonMw zal de regie (na de vijf jaar of zoveel eerder als mogelijk is) overdragen aan een door mij gekozen partij. Op termijn kan worden gedacht aan het (nog op te richten) Centrum Gezond Leven, samen met het Centrum Infectieziektebestrijding, de huidige coördinator van de soa-bestrijding. Hulpverlening Hieronder zal ik ingaan op nieuwe maatregelen met betrekking tot de aanvullende eerstelijns seksualiteitshulpverlening. Daarna ga ik kort in op de andere vormen van hulpverlening. 1. Aanvullende eerstelijns hulpverlening De huisarts is de primaire hulpverlener in het geval van problemen op seksueel gebied. Wanneer mensen anoniem getest of behandeld willen worden, kunnen ze gebruik maken van aanvullende eerstelijns voorzieningen: de soa klinieken en de MH/SH klinieken (klinieken voor medische en seksuologische hulpverlening). De soa klinieken richten zich vooral op de risicogroepen voor soa (zoals jongeren), in het licht van de infectieziektebestrijding. De MH/SH klinieken bieden hulp en informatie bij vragen over anticonceptie, soa, seksuele (pijn)problemen en disfuncties, voor mensen die anoniem of niet bij de huisarts geholpen willen worden. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 9 3

4 Vanaf 1 januari 2006 is de subsidieregeling voor de aanvullende curatieve soa-bestrijding (onderdeel van de subsidieregeling Publieke Gezondheid) van kracht. Naar aanleiding van een eerste evaluatie van de werking van de regeling wordt deze op een aantal (technische) punten aangepast. Bij 3 van de 8 coördinerende GGD en die een rol hebben binnen de aanvullende curatieve soa-bestrijding start begin 2007 een proefimplementatie van chlamydiascreening. Het gaat om selectieve screening van seksueel actieve jonge mensen tussen de 16 en 29 jaar. Met deze proefimplementatie, gecoördineerd door ZonMw, wordt gedurende drie jaar bekeken wat het effect is van deze screening. Op basis daarvan beslist de minister van VWS over een mogelijke landelijke invoering van chlamydiascreening. Op dit moment wordt de MH/SH aangeboden op zeven plaatsen in Nederland. Vanaf 2008 beoog ik een andere organisatie en financiering van deze hulpverlening in te voeren. De belangrijkste redenen hiervoor zijn: de slechte naamsbekendheid van de klinieken; onderconsumptie. Het is gebleken dat veel mensen geen of erg laat hulp zoeken bij seksuele problemen, die goed door de huisarts of in een eerstelijns kliniek behandeld zouden kunnen worden 1 ; de huidige financiering van de klinieken is niet doelmatig en toereikend genoeg. Mede op basis van de «Evaluatie subsidie medische en seksuologische hulpverlening» van het College voor Zorgverzekeringen (CvZ), die mij recent aangeboden is, zal ik mij hier de komende periode over buigen. Op dit moment heb ik hier al de volgende ideeën over: MH/SH wordt vergoed vanuit een subsidieregeling van VWS; voor jongeren dient de drempel voor deze hulpverlening laag te zijn; andere mensen dienen een eigen bijdrage te betalen, men kan immers ook naar de huisarts. Men betaalt dan voor anonimiteit; verbinding van MH/SH met de aanvullende curatieve soa-bestrijding moet worden gerealiseerd; het nieuwe systeem wordt na 2 jaar geëvalueerd. Ik bekijk momenteel de mogelijkheden de MH/SH beter te positioneren ten opzichte van de aanvullende curatieve soa-bestrijding. De acht coördinerende GGD en die verantwoordelijk zijn voor de soa hulpverlening zouden ook voor de MH/SH een rol kunnen spelen. Op deze manier zou integratie van soa-bestrijding en MH/SH op regionaal niveau tot stand kunnen komen. Binnen elke regio zou dan samenwerking tussen soa klinieken en MH/SH klinieken moeten ontstaan. Op deze manier werkt men efficiënter en cliënten kunnen gemakkelijk worden doorverwezen. Over de organisatie van de MH/SH zal ik in gesprek gaan met GGD-Nederland. 2. Andere hulpverlening 1 Rutgers Nisso Groep, Monitor Seksuele Gezondheid. Abortusklinieken blijven gefinancierd uit een speciale subsidieregeling, via het College voor Zorgverzekeringen. Over de evaluatie van de Wet Afbreking Zwangerschap informeer ik u separaat. Psychosociale hulpverlening bij onbedoelde zwangerschap, na een abortus, na adoptie en bij ongewenste kinderloosheid is een taak van de Fiom (en voor een deel van de VBOK). Op dit moment wordt een deel van de hulpverlening van de Fiom decentraal en een ander deel centraal, door VWS, gefinancierd. Dit vind ik een onwenselijke situatie. Het komend jaar bekijk ik in hoeverre de coördinatie en financiering van deze vormen van hulpverlening van de Fiom veranderd moeten worden. De hulpverlening na seksueel geweld dient verbeterd te worden volgens TransAct, Fiom en RNG. Zij hebben dit beschreven in het rapport «Aanpak van seksueel geweld in Nederland». Ik zal met deze organisaties om tafel gaan om te bekijken welke verbete- Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 9 4

5 ringen in de bestaande preventieve, maar vooral hulpverleningsactiviteiten mogelijk zijn. GGZ-Nederland wordt hierbij betrokken. Financiën Voor bovengenoemde maatregelen is extra geld beschikbaar. Met betrekking tot de taken van GBI s is extra beschikbaar voor de monitoractiviteiten van de RNG, bovenop de bestaande gelden voor instellingssubsidies. Het programma «Seksuele gezondheid van de jeugd» omhelst 5 miljoen (voor 5 jaar). Wij hebben voor de aanvullende curatieve soa-zorg voor de periode van 2007 tot ,4 tot 10,6 miljoen extra ter beschikking gesteld. De proefimplementatie chlamydiascreening behelst 2,2 miljoen per jaar (gedurende 3 jaar). Ook met betrekking tot de MH/SH zal ik extra investeringen doen, afhankelijk van de inrichting van het nieuwe systeem. Tot slot De maatregelen die in deze brief worden aangekondigd zijn gericht op het in stand houden en verbeteren van de seksuele gezondheid van vooral jongeren. Een extra impuls wordt gegeven aan het ontwikkelen en uitvoeren van nieuwe en bestaande gezondheidsbevorderende interventies, voor een deel gericht op specifieke risicogroepen. Screening en het doorlopend verbeteren van de (eerstelijns) hulpverlening dragen ook bij aan de volksgezondheid en het voorkomen van maatschappelijke problemen. Ik blijf in contact met de in deze brief genoemde partijen, inclusief het Platform Soa en Seksuele Gezondheid en de Nederlandse Vereniging voor Seksuologie, om de effectiviteit van de nieuwe maatregelen te monitoren en om nog te nemen maatregelen te bespreken (bijvoorbeeld de inrichting van de medische en seksuologische hulpverlening). De Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, C. I. J. M. Ross-van Dorp Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 9 5