RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ. School Lievenshove, locatie vso

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ School Lievenshove, locatie vso Plaats : Oosterhout BRIN-nummer : 23GY Onderzoeksnummer : Onderzoek uitgevoerd op : 29 juni 2009 Conceptrapport verzonden op : 10 september 2009 Rapport vastgesteld te Breda op : 13 november 2009 Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm. HB /7 Documentnummer: H

2 Pagina 2 van 11

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 29 juni 2009 een onderzoek uitgevoerd op School Lievenshove, afdeling vso te Oosterhout, om na te gaan of er sprake is van tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs en/of de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. Tijdens het onderzoek naar kwaliteitsverbetering (OKV) dat is uitgevoerd op 27 maart 2008 stelde de inspectie vast dat de kwaliteit van het onderwijs op School Lievenshove, afdeling vso te Oosterhout, in belangrijke mate was verbeterd, maar op onderdelen nog risico's en tekortkomingen vertoonde. De bevindingen van het OKV zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 18 juni De kwaliteit van het onderwijs is toen niet langer als 'zeer zwak', maar wel als 'zwak' beoordeeld. In een gesprek met een lid van de centrale directie op 18 maart 2009 heeft de inspectie vernomen dat de school opnieuw belangrijke kwaliteitsverbeteringen gerealiseerd heeft. Naar de mening van bestuur en directie zou het onderwijs niet langer 'zwak' zijn. De inspectie voert nu een onderzoek uit om na te gaan of de eerder vastgestelde tekortkomingen daadwerkelijk zijn opgeheven. Toezichthistorie In september 2004 heeft de inspectie op School Lievenshove, locatie vso te Oosterhout, een periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO) uitgevoerd. Op basis van haar bevindingen stelde de inspectie vast dat de kwaliteit van het onderwijs ernstig tekort schoot. Dit was voor de inspectie aanleiding het toezicht op de school te intensiveren. Daarop vond in november 2005 een jaarlijks onderzoek (JO) plaats en in augustus 2006 een onderzoek naar kwaliteitsverbetering (OKV). Bij dit OKV beoordeelde de inspectie de aangetroffen kwaliteit van het onderwijs wederom als 'zeer zwak', waarop zij de school bij de Minister aanmeldde voor een bestuurlijk natraject. Na twee voortgangsgesprekken geïntensiveerd toezicht (VGT) in mei en oktober 2007 heeft de inspectie in maart 2008 opnieuw een OKV uitgevoerd. Onderzoeksopzet In het onderhavige onderzoek van 29 juni 2009 heeft de inspectie de norm- en kernindicatoren onderzocht van alle kwaliteitsaspecten uit het toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs 2005, inclusief het kwaliteitsaspect 'cyclisch proces kwaliteitszorg'. In het onderzoek is tevens nagegaan of de school aan de wettelijke voorschriften betreffende de planverplichting en de onderwijstijd voldoet. De inspectie heeft een analyse gemaakt van de documenten die door het bestuur ter voorbereiding op het onderzoek zijn aangereikt, te weten: - plan van aanpak jaarplan ; - voortgang uitvoering jaarplan ; - voortgangsrapportages bij jaarplan ; - auditrapportage d.d. 4 maart 2008 ter voorbereiding op het OKV; - herzien protocol van nazorg naar voorkomen - overzicht CvB handelingsplanning ; - klassenmanagement op school Lievenshove - takenkaartsysteem op school Lievenshove; - stageplan en format stageovereenkomst; - berekening onderwijstijd schooljaar Pagina 3 van 11

4 Tijdens het bezoek heeft de inspectie enkele dossiers en verschillende individuele handelingsplannen bestudeerd en beoordeeld, gesprekken gevoerd met de locatieleiding, de commissie voor de begeleiding en leraren. Tevens heeft de inspectie vier lessen geobserveerd, waaronder één Paljas Plus groep. Bij het eindgesprek waren de locatieleider, een lid van de centrale directie en een vertegenwoordiger van het bestuur aanwezig. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs Dit document is te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin tekortkomingen worden toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 4 van 11

5 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader (voortgezet) speciaal onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Cyclisch proces kwaliteitszorg 1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 1.2 De school hanteert een onderwijsconcept dat aansluit bij haar leerlingenpopulatie. 1.3 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.4 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.5 De school evalueert regelmatig de leerlingenzorg. 1.6 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.7 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen en de leerlingenzorg. 1.8 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van haar onderwijs. Systeem van leerlingenzorg 3.1 De commissie voor de begeleiding bepaalt de onderwijsrelevante beginsituatie van de leerlingen. 3.3 De school stelt een handelingsplan vast in overeenstemming met de ouders. 3.5 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de vorderingen en ontwikkeling van de leerlingen. 3.8 De commissie voor de begeleiding evalueert de uitvoering van het handelingsplan. Functionaliteit handelingsplanning 4.1 De leerinhouden komen overeen met de afspraken in de documenten voor handelingsplanning. Leerstofaanbod 5.1 De school hanteert een leerstofaanbod voor de schoolse vakken. 5.4 Het leerstofaanbod sluit aan op het uitstroomperspectief van de leerlingen. 5.5 Het leerstofaanbod maakt het mogelijk gericht in te spelen op verschillen tussen leerlingen. Onderwijstijd 6.3 De teamleden maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 6.4 De school stemt de hoeveelheid tijd af op de onderwijsbehoeften van (individuele) leerlingen. Pagina 5 van 11

6 (Ortho)pedagogisch handelen 7.2 De teamleden gaan op een respectvolle wijze met de leerlingen om. 7.4 De teamleden handhaven de gedragsregels. 7.6 De teamleden stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. (Ortho)didactisch handelen 8.2 De leraren leggen duidelijk uit. 8.4 De leraren stimuleren de leerlingen tot denken. 8.5 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 8.7 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de onderwijsbehoeften van de leerling. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 9.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 9.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun leerproces, die past bij hun ontwikkelingsniveau. Schoolklimaat 10.1 De school heeft inzicht in de beleving van de sociale veiligheid door leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op school voordoen De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op afhandeling van incidenten in en om de school De leerlingen en de teamleden voelen zich aantoonbaar veilig op school. Opbrengsten 11.4 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingen mag worden verwacht. 5 Wet- en regelgeving De school heeft de vastgestelde schoolgids aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De school heeft het vastgestelde schoolplan aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften (WEC, artikel 11). ja nee Pagina 6 van 11

7 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie stelt vast dat de kwaliteit van het onderwijs op School Lievenshove, locatie vso te Oosterhout, voldoende is. Sinds het onderzoek naar kwaliteitsverbetering (OKV) in maart 2008 zijn opnieuw belangrijke verbeteringen gerealiseerd. Daarnaast heeft een verbouwing de school een consumptief lokaal en twee goed geoutilleerde technieklokalen opgeleverd waardoor de mogelijkheden om beter op beroeps- en praktijkgerichte opleidingen af te stemmen, vergroot zijn. Op enkele onderdelen zijn de ontwikkelingen nog in volle gang. Dat geldt onder andere voor een verdere uitbouw van het praktijkaanbod, een versterking van het klassenmanagement en een aanscherping van de evaluatie van de handelingsplannen in relatie tot een ontwikkelingsperspectief. In een jaarplan heeft de school haar speerpunten vastgelegd. Tegelijkertijd besteedt zij zorgvuldig aandacht aan de borging van de kwaliteitsverbeteringen die zij de afgelopen jaren tot stand gebracht heeft. De inspectie heeft bij dit onderzoek geen tekortkomingen vastgesteld op het gebied van naleving van door de wet gestelde deugdelijkheidseisen. Toelichting Kwaliteitszorg Onder aansturing van het bestuur en de centrale directie is op vso School Lievenshove een cyclisch proces van kwaliteitszorg op gang gekomen. De indicatoren die op dit proces betrekking hebben, heeft de inspectie op één na met een voldoende gewaardeerd. Van een systematische evaluatie van opbrengsten is nog onvoldoende sprake. Positief van invloed op de oordelen van de inspectie zijn met name de volgende constateringen. De school beschikt over een meerjarenplan met daarvan afgeleide jaarplannen aan de hand waarvan zij planmatig en doelgericht aan verbeteractiviteiten werkt. Daarbij is sprake van een stevige aansturing door het management en een breed draagvlak onder de teamleden. Ook zelfevaluatie-activiteiten zijn in de planning opgenomen. In het najaar zullen tevredenheidsonderzoeken worden gehouden onder leerlingen en ouders. Als vervolg op de door de centrale directie in 2008 uitgevoerde audit heeft de school zelf voor haar voortgangsrapportages bij het jaarplan schoolspecifieke kwaliteitskaarten als toetsingsinstrument ingezet. Een cyclisch systeem is daarmee op gang gekomen. Positief is ook hoe de school de gerealiseerde kwaliteit borgt door in een map 'kwaliteit in beeld' protocollen, procedures en afspraken toegankelijk vast te leggen. Nadere aandacht vraagt een systematische evaluatie van opbrengsten. Daarvoor is het nodig dat de school haar doelen voor opbrengsten formuleert, alsmede normen om deze te beoordelen. Nu beperkt de school zich bijvoorbeeld nog tot het benoemen van de bereikte KSE-resultaten (Kwalificatiestructuur Educatie) zonder te analyseren of deze ook overeenkomen met wat van de leerlingen verwacht mag worden. Positief beoordeelt de inspectie het feit dat de school overstijgende conclusies trekt uit de scores die het beloningssysteem oplevert. Pagina 7 van 11

8 Leerlingenzorg De inspectie heeft drie van de vier normindicatoren die betrekking hebben op het systeem van leerlingenzorg met een voldoende gewaardeerd. De evaluatie van de handelingsplannen behoeft nog verbetering. In het algemeen geldt dat het team zich het werken met handelingsplannen en de daarop afgestemde taakkaarten voldoende heeft eigen gemaakt. Alle leerlingen beschikken over een handelingsplan klas op basis van een kerndocument waarin de onderwijsrelevante beginsituatie is vastgelegd. Het handelingsplan klas komt binnen vier weken na plaatsing tot stand en gaat in op alle vak- en vormingsgebieden. Het wordt halfjaarlijks geëvalueerd en indien nodig bijgesteld. De neerslag van de evaluatie in het handelingsplan is nog een ontwikkelpunt. In eerste instantie zijn de doelen concreet en is duidelijk waaraan met een leerling gewerkt wordt. Wanneer de doelen echter moeten worden bijgesteld, bijvoorbeeld omdat een KSE-examen niet gehaald wordt, ontbreken nieuwe, smart geformuleerde doelen. Onvoldoende blijkt dat de commissie voor de begeleiding op basis van een analyse van belemmerende en bevorderende factoren is nagegaan wat de oorzaken zijn voor het al dan niet bereiken van doelen en of in aansluiting daarop nieuwe doelen in relatie tot een beoogd perspectief tot stand komen. De school beschikt over een geheel aan testen en procedures om leerlingen te volgen en hun resultaten te meten. Zo gebruikt zij methodegebonden toetsen, neemt zij KSE-examens en proefexamens af en hanteert zij structureel bij intake en incidenteel bij vmbo-leerlingen het volg- en adviessysteem van cito. Om zicht te krijgen op de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerlingen neemt de school elk jaar de schoolvragenlijst af. Daarnaast kent zij een beloningssysteem dat de werkhouding en sociale vaardigheden van leerlingen in kaart brengt. Dit systeem is gekoppeld aan de sociaal-emotionele doelen in het handelingsplan. Voor de praktijkvakken die door de nieuwe praktijklokalen een belangrijke impuls gekregen hebben, bestaat nog geen passend volgsysteem. Weliswaar krijgen leerlingen cijfers voor de gemaakte opdrachten, maar leraren beoordelen daarmee vooral de werkhouding en niet de mate waarin leerlingen de bij het vak behorende competenties en vaardigheden verworven hebben. Onderwijsleerproces De inspectie concludeert dat de onderwijspraktijk over het algemeen van voldoende niveau is, maar zeker nog aan kwaliteit kan winnen. Ontwikkelpunten liggen met name op het vlak van het onderwijsaanbod en het (ortho)didactisch handelen. Het theoretisch aanbod dat de school hanteert, is redelijk volledig. Het praktijkaanbod daarentegen dient nog verder te worden uitgewerkt. De school heeft gekozen voor een methode die zij vooral als bronnenboek gebruikt en met behulp waarvan zij op de populatie afgestemde opdrachten samenstelt. Dat is een goede eerste stap. Van een beredeneerd aanbod met leerlijnen gericht op het ontwikkelen van competenties die aansluiten op het door- en uitstroomperspectief van de leerlingen, is echter nog onvoldoende sprake. De school beschikt in voldoende mate over een aanbod dat kan worden afgestemd op de specifieke onderwijsbehoeften van de leerlingen. Zij overweegt verzorging als praktijkvak toe te voegen om het praktijkaanbod voor meisjes te verbreden. Pagina 8 van 11

9 De school heeft haar visie op klassenmanagement bepaald en beleid geformuleerd. Op basis van lesbezoeken stelt het management vast welke leerpunten en scholingsbehoeften er op dit gebied nog zijn. Er blijkt meer tijd nodig om vaardigheden op dit gebied te trainen en eigen te maken. Wat het didactisch handelen betreft, heeft de inspectie bij haar lesobservaties geconstateerd dat een werkvorm overheerst waarbij leerlingen aan de hand van een takenkaart zelfstandig en op eigen tempo aan het werk zijn. Voorbeelden van effectieve instructie en gevarieerde werkvormen zijn te weinig waargenomen. Daar staat tegenover dat het werken met de takenkaarten, de afstemming van de onderwijstijd en de toepassing van het beloningssysteem al beter uit de verf komen. De takenkaarten en het beloningssysteem spelen tevens een rol bij de bevordering van de zelfstandige en zelfverantwoordelijke rol van de leerling. Ook in dat opzicht heeft de school vooruitgang geboekt. Van een uniforme, schoolbrede toepassing en een adequate afstemming van deze instrumenten op het ontwikkelingsniveau van de leerlingen is echter nog niet in alle gevallen sprake. Met betrekking tot het schoolklimaat blijft de toetsing van de beleving van de veiligheid door leerlingen en personeel een ontwikkelpunt. Op dit moment wordt de RI&E afgenomen en voor het najaar staat een leerlingenquête op het programma. Het is zaak om dit soort peilingen structureel en in ieder geval eens in de twee jaar te laten plaatsvinden. Opbrengsten Ook bij dit onderzoek was het niet mogelijk te beoordelen of de leerlingen van vso Lievenshove zich naar verwachting ontwikkelen. Wel heeft de inspectie verbeteringen vastgesteld binnen het 'systeem van leerlingenzorg' die een verantwoording van de opbrengsten op termijn mogelijk zouden moeten maken. Daarbij is het met name van belang dat de school een begin gemaakt heeft met het formuleren van ontwikkelingsperspectieven in de vorm van leerroutes op vakgebieden, aangevuld met streefdoelen voor de sociaalemotionele ontwikkeling. Bij het evalueren van de handelingsplannen moeten deze perspectieven explicieter dan nu het geval is, het ijkpunt vormen op basis waarvan nieuwe doelen gesteld worden. Pagina 9 van 11

10 Pagina 10 van 11

11 3. TOEZICHTARRANGEMENT De Inspectie van het Onderwijs kent aan School Lievenshove, afdeling vso te Oosterhout, het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en eventueel, een onderzoek in het kader van een themaonderzoek. Pagina 11 van 11