Projectvoorstel Indivuele benadering

Transcriptie

1 Projectvoorstel Indivuele benadering Algemene gegevens top-up Naam Transumo-project: Mobiliteitsdialoog duurzame personenmobiliteit Naam top-up: Individuele benadering verhuizers Zuidvleugel/ Mobiliteitsdialoog Startdatum: ( ) Einddatum ( ) Financieringsbehoefte vanuit BSIK: 150K Cofinanciering totaal: 320 K Cofinancierende organisaties: 1. VCC Rijnmond 2. OC Mobility Coaching 3. Universiteit Utrecht 4. NS, RET, Connexxion, Arriva, HTM 5. Stadsregio Rotterdam, Stadsgewest Haaglanden Contactgegevens penvoerder Penvoerende organisatie:vcc Rijnmond Contactpersoon: B. Hilckmann Adres: Schiedamsedijk 39a Telefoonnummer: adres: sp.hilckmann@vccrijnmond.nl Inhoud en relevantie top-up Korte beschrijving top-up: 1. De algemene doelstelling van het project is het verkrijgen van inzicht in de manier waarop gerichte diensten en informatie de keuzes van huishoudens t.a.v. (duurzame) mobiliteit beïnvloeden kort na een verhuizing. In dit project wordt een informatie- en dienstenpakket ontwikkeld waarmee het verhuismoment van huishoudens in de stadregio s Rotterdam en Haaglanden wordt benut om duurzamer mobiliteitsgedrag te verwezenlijken. De nadruk ligt hierbij vooral op de rol die informatie kan spelen tijdens het proces van bestendiging van vaste gedragspatronen dat kort na de verhuizing plaatsvindt. De hypothese die getoetst wordt is dat het aanbieden van informatie over beschikbare (primair duurzame) gedragsalternatieven, in combinatie met positieve financiële prikkels (probeerkaartjes e.d.), kan bijdragen aan de bestendiging van een duurzamer mobiliteitsgedrag. De rol van randvoorwaarden (huishoudenkenmerken, geografische herkomst, historie) op dit proces, de bestuurlijke randvoorden en bijdrage aan transitie naar een duurzamer mobiliteitssysteem zullen worden onderzocht. De doelstelling wordt bereikt via de volgende activiteiten: a. Het samenstellen van een voor de mobiliteitsgebruiker begrijpelijk pakket met informatie over het aanbod aan duurzaam personenvervoer in de regio s en een speciaal aanbod om alternatieven voor de auto te proberen; b. Opzetten van een infrastructuur voor de dialoog tussen aanbieders van informatie over het mobiliteitsaanbod en de mobiliteitsgebruiker; c. Het in kaart brengen van de voor individuen beschikbare gedragsalternatieven d. Het in kaart brengen van de voor individuen geldende mobiliteitsbehoefte (bepaald door persoonlijke kenmerken, zoals gezinssituatie, levenstijl, leeftijd, etc.) Voorstel Individuele benadering en dialoogmarketing ZuidVleugel 1

2 e. Het aanbieden van informatie, advies en een aantrekkelijk kennismakingsaanbod f. Onderzoek naar gedragsreacties van huishoudens op informatievoorziening en positieve prikkels, in de vorm van proeftuinonderzoek, waarbij initieel gedrag en de eventuele gedragsverandering gemeten worden. 2. Gedragskundige analyse en bijdrage aan modelontwikkeling ten aanzien van gedragsalternatieven, - voorkeuren en keuzen ten aanzien van automobiliteit en meer duurzame vormen van vervoer; 3. Onderzoek naar en voorstellen tot bestuurlijke en organisatorische transitie. Vult de top-up een witte vlek in de kennisontwikkeling van het thema in? Toelichting: Ja, de focus ligt bij het collectieve OV zelden op de marketing. De marketing die wel plaatsvindt, is in de regel bovendien opgezet vanuit de aanbieder en het product. Niet of zelden worden in dialoog met de klant verbetering van het aanbod of (zoals hier beoogd) duurzamere keuzes bij de reiziger bewerkstelligd. Evenmin is tot nu toe op passende wijze gebruik gemaakt van natuurlijke momenten voor beïnvloeding van mobiliteitskeuzen zoals een verhuizing. Op basis van inzicht in de effecten van deze nieuwe wijzen van benadering kan de OV sector de klant een betere plaats in haar product- en dienstenontwikkeling te geven. Duiding toegevoegde waarde. Hoe versterkt de top-up het bestaande project? Het cluster Klantgericht Collectief Personenvervoer heeft in haar doelstellingen aandacht voor vraagsturing en klantgerichtheid, implementeerbaarheid, en combinaties van zowel technische als niet-technische maatregelen. Aan klantgerichtheid en vraagsturing draagt het onderzoek bij door zich te richten op beschikbaarheid en benutting van vrijwillige mobiliteitskeuzen van mobilisten, rekening houdend met het aanbieden van informatie en prikkels tot het gebruik van mobiliteitsalternatieven (ervaring op laten doen onder gunstige condities). De dialoog met de klant staat hierbij centraal. Het onderzoek heeft bijzondere aandacht voor de implementeerbaarheid, het gaat immers om een praktijkexperiment. Bovendien richt het project zich op succesfactoren van beleid op basis van een analyse van bewezen faalfactoren van eerder beleid, zoals bij projecten rondom de pionierskaart. Een belangrijk nevendoel is beleidsmakers en bestuurders te laten zien dat het op een gedegen wijze gebruik maken van het verhuismoment effectief kan zijn en meer aandacht verdient. Verder kent het onderzoek eigen transitieactiviteiten, zoals een verkenning van mogelijkheden voor OV bedrijven om via dit project tot beter inzicht te komen in wat klanten willen, hoe dat inzicht zo goed mogelijk door te vertalen naar duurzame oplossingen en om daarmee ook de attractiviteit van duurzame oplossingen te kunnen vergroten. Tevens is het project een case study in het Transumoproject Verbindend denken in inter-organisatorische context dat oorspronkelijk zou plaatsvinden binnen het clusterprogramma Transitiemanagement (en nu is ondergebracht bij TRADUVEM). In het onderzoek wordt mede van gedachten gewisseld met experts en stakeholders uit bedrijfsleven, overheid en wetenschap over de (tussen)resultaten van het onderzoek. Voorstel Individuele benadering en dialoogmarketing ZuidVleugel 2

3 De ontwikkeling naar duurzame mobiliteit vergt vanuit het perspectief van transities meerdere generaties en komt via een veelheid van ontwikkelpaden tot stand. De uitkomsten vallen daarom niet te voorspellen. Huidige bijdragen kunnen dan ook moeilijk op hun merites voor het eindresultaat worden beoordeeld, wel op de mate waarin ideeën of projecten voldoen aan criteria voor duurzame mobiliteit. Projecten, processen en ideeën kunnen daarom worden verdeeld in een product familie van zaken die direct aan transitie bij lijken te dragen en een concept familie van zaken die betere randvoorwaarden scheppen voor en, zo mogelijk, zelf al een bijdrage daaraan leveren. Onderhavig project valt in de tweede categorie en draagt bij aan de volgende randvoorwaarden voor transitie: Een vergroting van kennis van en bewustzijn over het (duurzame) mobiliteitsaanbod, wat kan bijdragen aan een collectief bewustzijn dat mede drager van een ontwikkeling naar duurzaamheid kan vormen, en wat daarnaast het zelforganiserende/ zelfoptimaliserende vermogen (veerkracht) van de mobiliteitsector versterkt via een verbeterde werking van de mobiliteitsmarkt. Tegelijkertijd heeft het project in München laten zien dat netto effecten zijn te bereiken op OV gebruik en fietsgebruik (people en planet) wat zich laat vertalen in meer omzet voor het OV bedrijf (profit). Vanuit wetenschappelijk en marketingperspectief is van belang, dat in Nederland nog weinig tot geen ervaring is opgedaan met een actieve benadering van mensen en huishoudens die verhuizen om hun mobiliteitskeuze in een duurzame richting te beïnvloeden. Los daarvan is marketing in het OV een ondergeschoven kindje. Verschillende marketingprojecten laten niettemin soms spectaculaire toenames van het OV gebruik zien. In dit project wordt bovendien gebruik gemaakt van een directe benadering van bewoners in de vorm van dialoog marketing die op zichzelf nieuw is voor de OV sector in Nederland. In de transitieliteratuur wordt aan experimenteren een belangrijke rol toegekend. Via de stappen verdiepen, verbreden en opschalen kan worden getracht het effect van een (niche) project op de gebruikelijke gang van zaken zo groot mogelijk te maken. Dat impliceert dat in eerste instantie in een min of meer veilige omgeving ervaring moet kunnen worden opgedaan met een concept of idee. Vervolgens dient via verbreding, het herhalen van een concept in al dan niet aangepaste vorm in andere omstandigheden in een andere geografische context, een robuuster concept te worden gevormd. Gesteld kan worden dat zo n eerste experiment in München heeft plaatsgevonden en dat dit in Rotterdam en Den Haag, twee sterk van elkaar verschillende regio s qua ligging en bereikbaarheid, qua woningmarkt, werkgelegenheid en economische structuur, wordt verdiept en verbreed wat tot een robuuster instrument kan leiden. Het project kan daardoor tot beter inzicht leiden in, of, hoe en onder welke voorwaarden, mensen bereid zijn hun mobiliteitskeuzes aan te passen. Op basis daarvan kunnen andere trajecten met overeenkomstige doelen effectiever worden ingestoken en kan mogelijk worden bereikt dat het concept navolging vindt in andere geografische gebieden in Nederland (opschaling). Verwantschap met andere Transumoprojecten is aanwezig, zoals Spitsmijden, zeker wanneer de beoogde proef in de regio Rotterdam en op stapel staande Spitsmijden projecten bij wegwerkzaamheden aan de A15 ook gaan plaatsvinden, het project Geo-onderzoek en Marketing van Mobiliteit, de Bereikbaarheidskaart en het Stokproject (stimuleren gebruik veilige routes), zodat leerervaringen wederzijds kunnen worden gedeeld. Voorstel Individuele benadering en dialoogmarketing ZuidVleugel 3

4 Versterkt de top-up ook het Transumo-programma? Voor de ontwikkeling van transitiekennis en om te kunnen bijdragen aan transitieontwikkelingen zijn praktijkexperimenten onmisbaar. Dit experiment kan op korte termijn van start gaan en binnen de resterende looptijd van TRANSUMO worden afgerond. Het experiment kent bovendien een vernieuwend karakter in ambities, vraagstelling en structuur van het consortium. Deelnemende partijen zijn VCC Rijnmond, de Gemeente en de Stadsregio Rotterdam, Stadsgewest Haaglanden, Organizational Coaching, NS, de RET en de HTM als stadsvervoerders, Connexxion en Arriva als streekvervoerders en de Universiteit Utrecht Fac. Geowetenschappen. Ook zullen betrokkenen bij het project in Munchen zoals stad Munchen en het vervoerbedrijf worden betrokken. De projectstructuur zelf en de deelnemende partners maken zichtbaar, dat van sterke samenwerking tussen overheid (de beide Kaderwetgebieden en de gemeenten Rotterdam en Den Haag), bedrijfsleven (OV bedrijven en zakelijke dienstverleners) en kennisinstellingen (UU) sprake is. Omdat het hierbij in belangrijke mate gaat om nieuwe relaties kan hiervan een belangrijke inspirerende werking uitgaan en een impuls voor de gezamenlijke kennisinfrastructuur. In het project wordt samengewerkt tussen universiteiten, private partijen, vervoerders en diverse overheden en in internationaal verband. Onder andere is voorzien in kennisuitwisseling binnen Transumo, omdat relaties aanwezig zijn met verschillende andere Transumoprojecten zoals van Maasvlakte naar achterland; duurzaam goederenvervoer als uitdaging, Spitsmijden en het Stokproject. De relatie ligt o.a. in overlap in de geografische context, maar zeker ook in de gemeenschappelijke visie, dat belonen beter werkt dan straffen en op het willen verkrijgen van inzicht in zelfsturing en randvoorwaarden daarvoor. De beschrijving in de voorgaande paragraaf maakt inzichtelijk dat van intensieve kennisuitwisseling sprake zal zijn binnen het project, tussen verschillende clusters in Transumo en vanwege realisatie van een experiment in het publiek-private domein ook tussen de drie primaire actorenclusters onderling en naar buiten. Omdat het om een experiment gaat in het publiciteitsgevoelige domein van mobiliteit zullen de media het project met belangstelling volgen. Er is sprake van een open project dat behoefte heeft aan de inbreng van kennis van derden en waarbij de ontwikkelingen in het project ook weer naar derden zullen terugvloeien. Kennistransfer vindt ten eerste plaats door samenwerking en kennisuitwisseling met het KPVV, de betrokken overheden en de Universiteit Utrecht die op het veld van mobiliteitsgedrag een expliciete onderzoeks- en onderwijstaak heeft. Ten tweede via een brede tripartiete samenstelling van de projectpartners. Ten derde via werkconferenties als onderdeel van het project waarin projectresultaten, transitie-ervaringen en mogelijkheden voor innovatieve beleidsontwikkeling worden gedeeld met maatschappelijke stakeholders uit de wetenschap, overheid en het bedrijfsleven (zoals woningcorporaties en vervoerders). Daarnaast zullen resultaten maatschappelijk gedeeld worden door congressen, symposia, tijdschriftpublicaties e.d. Output / concreet resultaat Te formuleren in producttermen (rapport, presentatie, website, demo e.d.): In 2008 en 2009 zal het project zich richten op de volgende deliverables: Voorstel Individuele benadering en dialoogmarketing ZuidVleugel 4

5 a. Literatuuronderzoek en gedragskundige en marketing gerelateerde modelontwikkeling In het project zal relevante literatuur op het gebied van verhuisgedrag en gedragsverandering worden bestudeerd. Het gaat hierbij om literatuur op het gebied van housing, verkeerskunde, cognitieve psychologie en marketing. Op basis van deze literatuur zal een conceptueel model worden opgesteld waarin de relevante factoren voor gedragsverandering in relatie tot verhuizing in kaart worden gebracht. Vooral de rol van informatievoorziening zal specifieke aandacht krijgen. Op basis van dit conceptueel model zullen adviezen worden opgesteld over de wijze waarop in de stadsregio s Rotterdam en Haaglanden (toekomstige) verhuizers benaderd worden. Over de resultaten zal worden gepubliceerd, ook zullen presentaties worden gegeven. De eerste bijdrage is voorzien voor het NCM op 17 april a.s. b. Ontwikkeling, uitvoering en evaluatie van een proeftuin. In de proeftuin worden ca verhuisde inwoners, en mogelijk ook nog inwoners/ huishoudens die nog moeten verhuizen benaderd met een informatiepakket (incl. voordeelaanbiedingen) via dialoog marketing. Door deze nieuwe vorm van marketing zullen naar verwachting ook nieuwe en betere inzichten ontstaan in kenmerken, wensen en behoeften van inwoners/ huishoudens aan duurzame mobiliteitsoplossingen en best passende benaderingswijzen om het gebruik daarvan te stimuleren. Voor deze groep wordt gemeten in welke mate er sprake is van een gedragsverandering in de richting van een duurzamer mobiliteitsgedrag. Om het effect van de informatie te bepalen, wordt ook informatie verzameld over een controlegroep die geen informatie over OV voorzieningen ontvangt. Zoals al genoemd zal één en ander resulteren in werkconferenties als onderdeel van het project waarin projectresultaten, transitie-ervaringen en mogelijkheden voor innovatieve beleidsontwikkeling worden gedeeld met maatschappelijke stakeholders uit de wetenschap, overheid en het bedrijfsleven (zoals woningcorporaties en vervoerders). Daarnaast zullen resultaten maatschappelijk gedeeld worden door congressen, symposia, tijdschriftpublicaties e.d., in binnen- en buitenland. Over de proef wordt een wetenschappelijk verantwoorde rapportage opgeleverd die de proef beschrijft, met uitgebreide aandacht voor de mogelijke effecten (via nulmeting en nameting: effectmeting via analyse van effecten bij deelnemers en bij een controlegroep). Voor het project wordt een eigen website ontwikkeld die gekoppeld kan worden aan de websites van VCC Rijnmond, Transumo en KPVV. Risico-inschatting Is het projectconsortium op orde? De deelnemende partijen hebben hun bijdragen toegezegd. Zijn alle participanten bereid te starten met de activiteiten? Ja. Is de cofinanciering hard toegezegd? Ja. Zijn er andersoortige belemmeringen om het project direct te starten? Nee. Is er een risico dat de einddatum niet wordt gehaald? Geen risico wordt verwacht t.a.v. de praktijkproef die voorzien is in de tweede helft van In 2009 worden de evaluatie en rapportage uitgewerkt. Overige risico s, namelijk: Voorstel Individuele benadering en dialoogmarketing ZuidVleugel 5