Transitie-aanpak: groot denken, klein doen
|
|
- Femke Mertens
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 (DRIFT) ( Transitie-aanpak: groot denken, klein doen Prof.dr.ir. Jan Rotmans Transumo, Mobilion,,
2 Transitie fundamentele verandering van structuur, cultuur en werkwijzen op systeemniveau structuur: cultuur: werkwijzen: institutionele opbouw, macht dominant perspectief routines, regels, gedrag fundamentele omslag in denken en handelen op systeemniveau middel om tot duurzamer systeem te komen
3 Transitiepatroon regime: niche: dominante structuur, cultuur en werkwijzen met macht en gevestigde belangen opkomende, afwijkende structuur, cultuur en werkwijzen op klein schaalniveau niche wil macht ontwikkelen en het bestaande regime overnemen; regime beschermt zich daartegen door de niche onschadelijk te maken of op te nemen transitie = regime-wisseling = machtswisseling
4 Transitiepatroon een transitie mislukt als de structurele verandering vanuit het regime plaatsvindt met alleen regime-partijen een kalkoen zal zichzelf niet slachten een transitie mislukt als de structurele verandering vanuit niches plaatsvinden met alleen niche-partijen muis en olifant stampen samen op de brug een transitie kan lukken als niche-partijen en veranderingsgezinde regime-spelers elkaar vinden en gaan samenwerken
5 Hoe komen transities tot stand? begint met kleinschalige onderstroom kleine groep visionairs haakt aan op bovenstroom onderstroom en bovenstroom vormen een draaggolf mensen in wisselwerking met systemen maken gezamenlijk een schaalsprong
6 Voorbeelden van transities Watertransitie van water keren naar water accomoderen Energietransitie van fossiele naar duurzame energievoorziening Zorgtransitie van curatieve naar preventieve zorg
7 Multi-fase concept Systeem indicator Acceleratie Take off Voorontwikkeling Stabilizatie tijd
8 Multi-level concept Macro-niveau - autonome ontwikkelingen - globale trends Meso-niveau - regime - regels, wetten, beleid Micro-niveau - praktijken - experimenten, projecten
9 Transitieaanpak - identificeer kleine groep koplopers [niche / regime-spelers] - creëer er beschermde omgeving voor koplopers - opereer buiten het politiek-bestuurlijke schootsveld [arena] - ontwikkel macro-visie en koppel die aan micro-experimenten - vorm nieuwe coalities/netwerken rondom arena - bouw maatschappelijke druk op via beweging [beweging]
10 Transitiemanagement Evaluatie, monitoring en leren Inrichting en ontwikkeling van transitie-arena Opzetten en uitvoeren van transitie-experimenten en projecten Ontwikkeling van duurzaamheidsvisies en transitieagenda s
11 Transitie arena beschermde (geen gesloten) innovatie omgeving bestaat voor ca. 70% uit niche spelers en ca. 30% regime spelers is dynamisch netwerk met tijdelijke status is leeromgeving gericht op experimenteren en sociaal leren is geen polderoverlegclub,, maar instrument voor sturing
12 Maatschappelijke sturing horizontale sturing thematische arena s [arena s s van arena s] verticale sturing van strategie naar uitvoering [macro micro] coalities en netwerken rondom arena s maatschappelijke beweging [draagvlak] van 10 naar 1000 mensen in 5 jaar
13 transitie-experiment Klassiek innovatie-experiment experiment Transitie-experiment experiment Uitgangspunt Kenmerk van probleem Perspectief Doel Methode Leren Actoren Management context Innovatie marktrijp maken a priori bepaald en Enkelvoudig Korte en middellange termijn Innovatie Testen, demonstreren 1 e orde, individueel (enkele domeinen) Onderzoekers/ingenieurs Klassiek projectmanagement Maatschappelijke opgave Onzeker en complex Lange termijn Duurzame Systeeminnovatie Exploreren, zoeken, leren 2 e orde, collectief (meerdere domeinen) Maatschappelijk complete alliantie Transitiemanagement; visies, arena s s & paden
14 Transitie-experimenten - verdiepen - verbreden - opschalen drie mechanismen om transitie-experimenten experimenten te sturen [zoveel mogelijk leren van een experiment] [herhalen van een experiment in andere context] [beïnvloeden van het regime: structuur, cultuur, werkwijze]
15 nut van transities voor Transumo? plaatst projecten in een lange-termijn perspectief maakt koppeling mogelijk met transitie-opgave middel om tot duurzame systeemwijziging te komen vergroot kans op opschaling van projecten
16 Voorbeeld: Spitsmijden proefproject om automobilisten te verleiden om het wegverkeer te mijden in de spits mechanisme: variabele beloning van goed gedrag gaat in tegen mainstream (straffen) doel: nieuwe inzichten in het mobiliteitsgedrag van personen in relatie tot financiële prikkels, gedragsalternatieven en mobiliteitsbehoeften
17 Is Spitsmijden een transitie-experiment? draagt het bij aan maatschappelijke transitie-opgave? is het experiment gericht op zoeken en leren? is het experiment op te schalen? is een maatschappelijk complete alliantie gevormd? zijn koplopers / wegbereiders geselecteerd? (nog) niet
18 Hoe kun je Spitsmijden transitioneren? 1. maak inschatting van de effecten van invoering op grote schaal maatschappelijke kosten/baten draagvlak bij uiteenlopende actoren 2. vertaal dit in integrale duurzaamheidsvisie - bijdrage aan duurzame mobiliteit - ambitieuze lange-termijn opgave [2030 termijn opgave [ ] 2050]
19 Hoe kun je Spitsmijden transitioneren? 3. ontwikkel een strategie voor opschaling wat als je 1000 van dit soort experimenten doet? maak krachtenveld analyse van niche-spelers en regime- spelers: zoek juiste verhouding 4. richt een transitie-arena arena in - breng koplopers en wegbereiders bij elkaar - voldoende ruimte voor nieuwe belangen (niche-spelers) en gevestigde belangen (regime-spelers)
20 Voorbeeld: people movers op weg klassiek innovatieproject ontwikkeling van zelfsturende voertuigen die technisch gesproken veilig, goedkoop, milieuvriendelijk, snel en efficiënt mensen vervoeren binnen stad hoe vorm je zo n project nu om tot transitie-experiment? experiment? zodanig dat het project een bijdrage levert aan een duurzaam mobiliteitssysteem?
21 Waar wil je uiteindelijk naar toe? start in Almere op drie locaties uitbreiding naar Almere op stedelijk niveau herhaling in andere plaatsen: Amsterdam, Rotterdam daarna introductie op landelijk niveau
22 Verdiepen Proces transitioneren van uitvoeringsproject naar leerproces Resultaat open leerproces met behoud van deliverables en deadlines POW binnen transitieopgave bijdrage aan de transitie klantgericht collectief vervoer
23 Verbreden Proces Innovatie-experiment experiment herhalen in nieuwe context en domeinen Resultaat POW Clusters van innovatie-experimenten experimenten Nu Functie: Openbaar vervoer Domein: Verkeer- en vervoer Coalitie: Bekende partners vv- wereld Verbreding Functie: Individueel vervoer, goederen, diensten Domein: Recreatie, handel, industrie, landbouw koppelen aan anderetransumo experimenten Coalities: Nieuwe partners buiten vv-wereld
24 Opschalen Proces Resultaat POW De verschillende innovatie-experimenten experimenten vormen een nieuwe dominante, stabiele en invloedrijke structuur op meso-niveau) Structurele verandering op meso-niveau Cultuur: inwoners Almere zien pm s s als volwaardig vervoersmiddel Werkwijze: bestemmingsplannen Almere gaan mede uit van pm s Structuur: pm s s vast onderdeel van mobiliteitssysteem in Almere
25 Nationale en Europese netwerken gericht op het optimaliseren van logistieke netwerken, met als doel hogere controle, efficiëntieverhoging, kostenverlaging en een hogere besturing en beheersing Bij systeemoptimalisatie probeert men het maximale rendement uit het systeem te halen: men probeert het huidige systeem zo lang mogelijk in stand te houden Bij systeeminnovatie probeert men het huidige systeem te vervangen door een nieuw systeem
26 Nationale en Europese netwerken Transitie De term transitie wordt niet accuraat gebruikt transitie wordt gebruikt als synoniem voor verandering in plaats van een structurele verandering niet duidelijk is welk systeem men wil transitioneren gebruik van begrip transitie is daardoor betekenisloos
27 Nationale en Europese netwerken Duurzaamheid begrip duurzaamheid wordt eenzijdig gebruikt nadruk ligt op profit :: economische rentabiliteit weinig aandacht voor mens, milieu en omgeving vraagsturing (gericht op wensen van eindgebruiker) staat vaak op gespannen voet met duurzaamheid (gericht op wensen van maatschappij en milieu)
28 Nationale en Europese netwerken Innovatie richt zich vooral op technologische innovatie grootste uitdaging ligt in bestuurlijke innovatie men betrekt vooral grote spelers bij proces (regime spelers) en weinig kleine spelers (niche spelers) proces aanpak niet echt innovatief
29 Dwarsdoorsnedes begrip transities wordt gebruikt als excuus truus projecten zijn vooral gericht op systeemoptimalisatie strakke project aanpak met deadlines en deliverables verhoudt zich slecht tot open proces aanpak juiste verhouding tussen regime-spelers (grote machtspartijen) en niche-spelers ontbreekt
30 Aanbevelingen betrek regime-spelers bij experimenten haal deel van weerstand in huis betrek niet alleen spelers erbij met deelbelangen duurzaamheid als overkoepelend belang ontwikkel samenhangende visie op duurzaamheid visie als kompas voor opschalingsstrategie ontwikkel strategie voor opschaling experiment leren is het belangrijkste resultaat!
Programma van vanmiddag
Programma van vanmiddag 13.30 uur Opening 13.40 uur Presentatie van René en Suzanne over transitie-experimenten 14.15 uur Kijken naar de eigen praktijk Verschillende groepen geven eigen analyse: - Hoe
Nadere informatieTransitie management in de langdurende zorg
Transitie management in de langdurende zorg Conferentie Jeugdgezondheidszorg de Horst Driebergen, 5 maart 2010 Jord Neuteboom Viatore 0 Programma van de bijeenkomst 1: Theorie en achtergrond van transitiemanagement
Nadere informatieSpitsmijden 1; Bijdragen aan Transities naar Duurzame Mobiliteit Teije Gorris, Transumo 24 november 2008
Spitsmijden 1; Bijdragen aan Transities naar Duurzame Mobiliteit Teije Gorris, Transumo 24 november 2008 Inhoud Doel presentatie Resultaten Spitsmijden 1 Transumo Van Spitsmijden 1 naar Spitsmijden 2x
Nadere informatieonderzoek in transitie?
Transitieonderzoek: onderzoek in transitie? Erik Paredis (UGent) Yves De Weerdt (VITO) Frank Nevens (VITO) Opstartworkshop INTRAP 31 mei 2012, Leuven www.steunpunttrado.be Opbouw 1. De uitdagingen waarvoor
Nadere informatieKinderopvang in transitie. Derk Loorbach, Zeist, 27-11-2014
Kinderopvang in transitie Derk Loorbach, Zeist, 27-11-2014 Conclusies Ingrijpende maatschappelijke verandering vraagt aanpassing Transities leiden tot onzekerheid, spanning en afbraak Omgaan met transities
Nadere informatieMobiliteisttransitie. en de parkeerloze stad? Prof. dr. Derk Loorbach, Putten,
Mobiliteisttransitie en de parkeerloze stad? Prof. dr. Derk Loorbach, Putten, 05-04-2018 loorbach@drift.eur.nl twitter: @drk75 Dutch Research Institute For Transitions Academisch onderzoek, advies, onderwijs
Nadere informatieVerandering van tijdperk: transitie van vakantieparken Harderwijk, 18 februari twitter.com/janrotmans
Verandering van tijdperk: transitie van vakantieparken Harderwijk, 18 februari 2015 twitter.com/janrotmans We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Oude Samenleving
Nadere informatieTransitie naar Nieuwe Economie: hoe die te versnellen? Clean Tech, Antwerpen, 04 December 2014. twitter.com/janrotmans
Transitie naar Nieuwe Economie: hoe die te versnellen? Clean Tech, Antwerpen, 04 December 2014 twitter.com/janrotmans We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Meervoudige
Nadere informatieAppendix A : Activiteiten Werkstroom Samenwerken met Externe Partijen en Transitie
Appendix A : Activiteiten Werkstroom Samenwerken met Externe Partijen en Transitie Inleiding Transities zijn langlopende veranderingsprocessen die Rotmans (2006) als volgt omschrijft: Een transitie is
Nadere informatieBedrijven in transitie. Dr. Derk Loorbach 13-06-2013
Bedrijven in transitie Dr. Derk Loorbach 13-06-2013 Kernboodschappen 1. De wereld is in transitie en dat vraagt om radicale koerswijziging 2. Bedrijven zijn in toenemende mate leidend in transities 3.
Nadere informatieStelling 1. Voor transities en duurzaamheid is het nodig iedereen mee te nemen
Stelling 1 Voor transities en duurzaamheid is het nodig iedereen mee te nemen Stelling 2 Om maatschappelijke doelen te realiseren is beleid en management nodig Stelling 3 Programmamanagement is niet geschikt
Nadere informatieParticipatie mobiliteitsbeleid Gent. Tim Scheirs 28/02/2013
Participatie mobiliteitsbeleid Gent Tim Scheirs 28/02/2013 disclaimer Participatie Mobiliteit Gent Waarom participatie? Burger = klant INSPRAAK PARTICIPATIE AMBTENAAR = civil servant Waarom participatie?
Nadere informatieNaar een lokaal klimaatbeleid 2.0
Naar een lokaal klimaatbeleid 2.0 Notitie voor noodzaak Donald van den Akker September 2011 Deze notitie is geschreven als onderdeel van een opdracht van AgentschapNL, i.h.k.v. het Innovatieprogramma Klimaatneutrale
Nadere informatieAutodelen in de versnelling?
Autodelen in de versnelling? Prof. dr. Derk Loorbach, Utrecht, 06-21-2017 loorbach@drift.eur.nl twitter: @drk75 Dutch Research Institute For Transitions Academisch onderzoek, advies, onderwijs en activisme
Nadere informatieGovernance voor duurzamer wonen en bouwen: ervaringen, lessen en toekomstpistes
Governance voor duurzamer wonen en bouwen: ervaringen, lessen en toekomstpistes Erik Paredis Centrum voor Duurzame Ontwikkeling Universiteit Gent www.steunpunttrado.be Omschrijving van het onderzoek Bijdrage
Nadere informatie1. Van DO, over transities naar TM
Een slingerend pad. Transitiemanagement, beleidsverandering en duurzame ontwikkeling Erik Paredis Centrum voor Duurzame Ontwikkeling Universiteit Gent www.cdo.ugent.be Hoorzitting MINA-raad, 30 september
Nadere informatieEen verandering van tijdperken: wat betekent dat voor de zorg?
Een verandering van tijdperken: wat betekent dat voor de zorg? Jan Rotmans Tilburg, 20 November 2013 www.twitter.com/janrotmans We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken
Nadere informatieOmgeving in transitie van beleid naar politiek van de ruimte. Prof. dr. Derk Loorbach, Den Bosch, 12-05-2016
Omgeving in transitie van beleid naar politiek van de ruimte Prof. dr. Derk Loorbach, Den Bosch, 12-05-2016 Kernpunten We worden in toenemende mate geconfronteerd met grote maatschappelijke transities
Nadere informatieDoendenken als transitiestrategie. Prof. dr. Derk Loorbach, Divosa Jaarcongres, Rotterdam,
Doendenken als transitiestrategie Prof. dr. Derk Loorbach, Divosa Jaarcongres, Rotterdam, 02-06-2010 RESEARCH PRACTICE EDUCATION CONSULTANCY TRANSITIES? 2-6-2016 loorbach@drift.eur.nl twitter: @drk75 Historische
Nadere informatieInnovatie in Eersel. Eersel onderweg naar Niet alleen de bestemming, maar ook de reis. Raadsinformatieavond 6 september 2016
Innovatie in Eersel Eersel onderweg naar 2030 Niet alleen de bestemming, maar ook de reis. Raadsinformatieavond 6 september 2016 Programma Het begrip Innovatie Eerselse innovatiestrategie Strategie in
Nadere informatieIn 20 stappen naar energieneutrale gebieden - wat, waarom en hoe. Workshop 1 februari 2012 Jaap Kortman IVAM
In 20 stappen naar energieneutrale gebieden - wat, waarom en hoe Workshop 1 februari 2012 Jaap Kortman IVAM Presentatie Doel van workshop Achtergrond project Belemmeringen 20 stappenplan Organisatie workshop
Nadere informatie1. De uitdagingen waarvoor we staan
Opbouw 1. De uitdagingen waarvoor we staan en / in transitie 2. Denken over transities Erik Paredis Centrum voor Duurzame Ontwikkeling Universiteit Gent 3. En wat met cultuur? 4. Bestaande transitienetwerken
Nadere informatieMaken transities de wereld duurzamer?
Maken transities de wereld duurzamer? Erik Paredis Centrum voor Duurzame Ontwikkeling Universiteit Gent www.cdo.ugent.be Benelux conferentie 2014 Leren in Transitie 18 november 2014 Gent 1. Denken over
Nadere informatieDe Energietransitie & Zelforganisatie De rol van burgers & sociaal ondernemers Flor Avelino Workshop@ Energiecafé RMC The Hub 1 juni 2013
De Energietransitie & Zelforganisatie De rol van burgers & sociaal ondernemers Flor Avelino Workshop@ Energiecafé RMC The Hub 1 juni 2013 www.drift.eur.nl www.transitiepraktijk.nl www.transitionsnetwork.org
Nadere informatieDUURZAAMHEIDSTRANSITIES: WELKE ROL VOOR GEDRAGSSTURENDE BELASTINGEN? Kris Bachus 16 september 2014 www.steunpunttrado.be Inhoud 1. Waarom transities? 2. Systeemdenken 3. Multilevelperspectief (MLP) 4.
Nadere informatieWie wint de energietransitie?
Wie wint de energietransitie? Hoe coöperatieve energie de norm moet worden Prof. Derk Loorbach Amsterdam, 10-01-2019 Dutch Research Institute For Transitions Academisch onderzoek, advies, onderwijs en
Nadere informatieTransitie naar een duurzame zorg
Transitie naar een duurzame zorg Jan Rotmans Rotterdam, 21 Juni 2013 www.twitter.com/janrotmans We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Kantelperiode periode waarin
Nadere informatieWelkom. Hans Vos De architect 13 oktober 2010
Welkom Hans Vos De architect 13 oktober 2010 NEVI zorgcongres 2014 Hans Vos Gebiedsdirecteur ZZG zorggroep Programmadirecteur wonen en zorg ZZG zorggroep Lid Kenniscentrum Lectoraat Duurzame Zorg HAN Presentatie
Nadere informatieCompetentie Centrum Transities
Competentie Centrum Transities Samen werken, samen leren, samen ontwikkelen José Andringa 10 november 2009 CoP Versnelling Innovatiecyclus (Movinnio/Traverse) PARTNERSCHAP VROM SenterNovem Beheergroep
Nadere informatieIn het oog van de orkaan: waar staat u?
In het oog van de orkaan: waar staat u? Jan Rotmans, RDM-campus 28 november 2012 www.twitter.com/janrotmans !!"#!$#%#&!&'#(!'&!)*+,#-.!%/&!%#-/&+#-'&0!!!!!1//-!'&!##&!%#-/&+#-'&0!%/&!)*+,#-.#&!!!!!!!!!!2#-1/&!3#-4/0#&!
Nadere informatieBurgerschap 2.0. From global citizen to global teacher #3
Burgerschap 2.0 From global citizen to global teacher #3 Woordendiarree Waarom zoveel aandacht? Ontwikkelingen in beleid Nadruk op individuele verantwoordelijkheid van de burger (+ en-) Vermaatschappelijking
Nadere informatieTransitieprogramma in de Langdurende Zorg In a Nutshell
08-09-24 Transitieprogramma in de Langdurende Zorg In a Nutshell Landelijk Programmateam TPLZ, sept. 2008 V.170809 Transitieprogramma in de Langdurende Zorg In a Nutshell Doelstellingen Programma Organisatie
Nadere informatieOnderwijs en de transitie naar een Circulaire Samenleving
Onderwijs en de transitie naar een Circulaire Samenleving Prof. dr. Derk Loorbach, Haarlemmermeer, 24-01-2018 loorbach@drift.eur.nl twitter: @drk75 Dutch Research Institute For Transitions Academisch onderzoek,
Nadere informatieMANIFEST NOVI NAAR EEN NIEUW NEDER LAND
MANIFEST NOVI NAAR EEN NIEUW NEDER LAND WERK ALS ÉÉN OVERHEID De fysieke en sociale leefomgeving van Nederland gaan de komende decennia ingrijpend veranderen. Transities in de energievoorziening, de landbouw,
Nadere informatieEen inleiding. Transities & Transitiemanagement. DRIFT Afbeeldingen: Beeldbank V&W / (m.u.v. p 2,10&14)
Postbus 1738 3000 DR Rotterdam T. 010-4088775 F. 010-4089039 drift@fsw.eur.nl www.drift.eur.nl DRIFT 2006 - Afbeeldingen: Beeldbank V&W / www.beeldbankvenw.nl (m.u.v. p 2,10&14) Burg. Oudlaan 50 3062 PA
Nadere informatieTransitie circulaire economie en stad in een ruimtelijke/stedenbouwkundige context
Transitie circulaire economie en stad in een ruimtelijke/stedenbouwkundige context Een materialenbeleid als onderdeel van een beleid CE of beleid CE tout court moet ook een ruimtelijk beleid zijn (net
Nadere informatieOndernemen in transitie: De weg naar succes Praktijkboek voor ondernemen met maatschappelijke impact INLEIDING
INLEIDING Ondernemen in transitie: De weg naar succes Praktijkboek voor ondernemen met maatschappelijke impact We maken de geboorte mee van een nieuwe tijd. We leven letterlijk in de startup van een nieuwe
Nadere informatieTransitie Steden als politieke actor
Transitie Steden als politieke actor 2 ARhus 3 Van tijdperk in verandering naar verandering van tijdperk 4 Recentste kantelmomenten 5 Recentste kantelmomenten 6 Huidige kantelbewegingen 7 Huidige kantelbewegingen
Nadere informatieVerslag Transitieversneller 2
Datum & Tijd Locatie Verslag : : Mobilion, Utrecht : Janneke van Bakel, Flor Avelino, Paul Huijbregts en Nanny Bressers Op vrijdag 16 maart werd de tweede transitieversnellingssessie gehouden. De transitieversnellers
Nadere informatieProject Transumo A15 Van Maasvlakte naar Achterland Innovatie input TU Delft
Project Transumo A15 Van Maasvlakte naar Achterland Innovatie input TU Delft Satish K. Beella, René van Someren september 2008 Inhoudsopgave Introductie 3 Schematisch overzicht transportpreventie (goederen)
Nadere informatieKennis en de driehoek
Kennis en de driehoek Waterveiligheid en nhwbp Jan Aart van Twillert Content Kennis ontwikkeling : wat doen we eigenlijk allemaal op kennisgebied Vanuit de nhwbp opgave en de transities: - Voorbeeld voor
Nadere informatieStrategieën voor ruimtelijke ontwikkeling. 1) Duurzame ontwikkeling, governance, gebiedsontwikkeling, monitoring en kennisvragen
Strategieën voor ruimtelijke ontwikkeling 1) Duurzame ontwikkeling, governance, gebiedsontwikkeling, monitoring en kennisvragen Ina Horlings Lezing Waddenacademie, 2-12- Opgaven voor de Waddenregio 1.
Nadere informatieOmwenteling: Wat betekent dat voor U?
JANROTMANS Omwenteling: Wat betekent dat voor U? Amsterdam, 06 Februari 2018 twitter.com/janrotmans twitter.com/janrotmans OMWENTELING samenleving organisaties mensen We leven NIET in tijdperk van verandering
Nadere informatieOf te wel: Van (de) wijken weten. THEMA, april 2014
Of te wel: Van (de) wijken weten THEMA, april 2014 Consultant/Ondernemer/(Interim) Bestuurder Meer dan 30 jaar kruiswerk, thuiszorg Vanuit perspectief Thuiszorg, in algemene zin, kijken naar ontwikkelingen
Nadere informatieLeren van pilots bij implementatie van de Omgevingswet. Hoe doe je dat?
Leren van pilots bij implementatie van de Omgevingswet Hoe doe je dat? Joost van Halem Mohamed El-Allouchi - Programma Aan de slag met de Omgevingswet Slagsessie April 2018 Leren van pilots bij implementatie
Nadere informatieDUURZAME MOBILITEIT. Over effectiviteit, efficiëntie en draagvlak. Marco van Burgsteden, CROW en Bregtje Bax, gemeente Den Haag
DUURZAME MOBILITEIT Over effectiviteit, efficiëntie en draagvlak Marco van Burgsteden, CROW en Bregtje Bax, gemeente Den Haag WAAR KOMT HET VANDAAN? 19 e eeuw Kwaliteit leefomgeving Beter wonen = harder
Nadere informatieOmgevingsprofessional 2021
Omgevingsprofessional 2021 Wat professionals nodig hebben om te werken met de Omgevingswet Anna Rozendaal, Geert Lonterman & Ward Deckers 4 oktober 2018 #KOERS2018 De Omgevingswet vraagt om een andere
Nadere informatieNederland kantelt naar een duurzame samenleving
Nederland kantelt naar een duurzame samenleving Jan Rotmans pagina 1 van 68 Nederland kantelt naar een duurzame samenleving Prof.dr.ir. Jan Rotmans nr. pagina 2 van 68 Transitie naar Duurzame Economie:
Nadere informatieCONTOUREN VAN EEN BOUWSECTOR VAN DE TOEKOMST DIE VOLUIT KIEST VOOR RESOURCE EFFICIENCY.
CONTOUREN VAN EEN BOUWSECTOR VAN DE TOEKOMST DIE VOLUIT KIEST VOOR RESOURCE EFFICIENCY. WAT IS RESOURCE EFFICIENCY IN DE TOEKOMST? = VISIE BELANGRIJKE AANKNOPINGSPUNTEN: Visie opgesteld ikv Transitieproces
Nadere informatieProjectvoorstel Indivuele benadering
Projectvoorstel Indivuele benadering Algemene gegevens top-up Naam Transumo-project: Mobiliteitsdialoog duurzame personenmobiliteit Naam top-up: Individuele benadering verhuizers Zuidvleugel/ Mobiliteitsdialoog
Nadere informatieKRACHTEN BUNDELING SMART MOBILITY O K TO B E R
KRACHTEN BUNDELING SMART MOBILITY O K TO B E R 2 0 1 8 Wij Rijk, provincies, G5, metropoolen vervoerregio s kiezen ervoor om onze krachten te bundelen om met Smart Mobility maximale impact te hebben. Om
Nadere informatieJan Rotmans hoogleraar transities / transitiemanagement directeur Dutch Research Institute For Transitions [DRIFT] 23-04-2009
Jan Rotmans hoogleraar transities / transitiemanagement directeur Dutch Research Institute For Transitions [DRIFT] 23-04-2009 0 Op weg naar een duurzame zorg probleemduiding uitgangspunten voor duurzame
Nadere informatieInspiratiedag 'Uw gemeente duurzaam mobiel' Hoe breng je duurzame mobiliteit aan de man bij de burger?
Inspiratiedag 'Uw gemeente duurzaam mobiel' Hoe breng je duurzame mobiliteit aan de man bij de burger? Inspiratiedag Duurzame mobiliteit 25/01/2012 Inhoud 1. Wat is duurzame mobiliteit? 2. Gedragsverandering
Nadere informatieKey success actors. De rol van middenmanagement bij strategische veranderingen. Onderzoek door Turner en de Rotterdam School of Management
Key success actors De rol van middenmanagement bij strategische veranderingen Onderzoek door Turner en de Rotterdam School of Management 1 Key success actors De rol van middenmanagement bij strategische
Nadere informatieEnergiewende vs Energietransitie
Energiewende vs Energietransitie Jan Rotmans Amsterdam, 23-09-2013 www.twitter.com/janrotmans Cijfermatige Trends Energiemix Duitsland versus Nederland Duitsland Nederland kolen 25% 7% olie 34% 56% aardgas
Nadere informatieWerkconferentie agenda omgevingsvisie Limburg
Werkconferentie agenda omgevingsvisie Limburg Op 11 september 2018 zijn zo n 80 medewerkers van verschillende Noord- en Midden-Limburgse gemeenten, het Waterschap, het Rijk, Provinciale Staten, andere
Nadere informatieEen andere overheid bij transities?
Een andere overheid bij transities? Hans Bruyninckx, HIVA KU Leuven www.steunpunttrado.be Waarom transities? Uitgangspunt: maatschappelijke uitdagingen als hardnekkige problemen Hardnekkige problemen vragen
Nadere informatieDuurzaam bouwen in België
Duurzaam bouwen in België Constitutionele context Federaal: Productbeleid (normen) Regio s: leefmilieu, wonen, rationeel energieverbruik,... 1 Sector 70 000 ondernemingen Vooral KMO Belg: Zelfbouwer >80%
Nadere informatiewaarom? externe drivers Technologie Digitalisering Globalisering
waarom? externe drivers 1 Technologie Digitalisering Globalisering Wat zijn de dominante factoren die leren en werken veranderen in de 21ste eeuw? externe drivers Voortgaande digitalisering veroorzaakt
Nadere informatieWijkteams als living lab
Ondersteuningsprogramma Wijkteams als living lab Een ondersteuningsprogramma voor het najaar van 2014 gericht op samenwerkende professionals van het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling in nieuw te vormen
Nadere informatieWelkom. Hans Vos De architect 13 oktober 2010
Welkom Hans Vos De architect 13 oktober 2010 Waarde(n)creatie door transitie en transformatie maatschappelijke waarde(n)creatie van het scheiden van wonen en zorg en extramuralisering Hans Vos Gebiedsdirecteur
Nadere informatieGedrag in mobiliteitsbeleid
Gedrag in mobiliteitsbeleid Congres Kennis voor Gedragsbewust Beleid Arjen t Hoen plv. directeur Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) Inhoud 1. Mobiliteitsbeleid al zeer gedragsbewust maar wel
Nadere informatiePrijsbeleid vergt uithoudingsvermogen. Wat is nodig om de actoren te motiveren? Diana M. Vonk Noordegraaf Odette A.W.T van de Riet
Prijsbeleid vergt uithoudingsvermogen. Wat is nodig om de actoren te motiveren? Diana M. Vonk Noordegraaf Odette A.W.T van de Riet TU Delft Faculteit Techniek Bestuur en Management dmvonknoordegraaf@yahoo.com
Nadere informatieVerduurzamen begint bij jezelf Inspiratieavond Langstraat Energie Waalwijk, 11 december 2016
Verduurzamen begint bij jezelf Inspiratieavond Langstraat Energie Waalwijk, 11 december 2016 Koos Kerstholt 0-energie Anna Provoost Kennisoverdracht Wanda Kruijt Zorg Adrie van Duijne Directeur Inspiratietafels
Nadere informatie1/29/2016 Future Mobility. Essay. Roald Brink Lectoraal Vraagstuk B. Egeter / A. Westerduin IGOLIT01C
1/29/2016 Future Mobility Essay Roald Brink Lectoraal Vraagstuk B. Egeter / A. Westerduin IGOLIT01C Een autonoom verkeerssysteem is geen nabije toekomst Dagelijks maken miljoenen reizigers gebruik van
Nadere informatieDuurzaamheid: Anne Mollema Projectmanager SO. Hoe een boerenjongen van de stad ging houden. 11 mei 2017
Duurzaamheid: Hoe een boerenjongen van de stad ging houden Anne Mollema Projectmanager SO 11 mei 2017 . En in de lucht Maar vooral op de grond Waar gaat het over? De transitie De omgeving Anders werken;
Nadere informatieGeachte genodigde, Op 26 juni van 10 tot 12 u, in zaal 27 van Provinciehuis Utrecht
Geachte genodigde, De leefbaarheid van de kleine kernen wordt steeds meer door inwoners zelf opgepakt. Dat doen zij in de vorm van bewonerscollectieven die het initiatief en de regie nemen over bijvoorbeeld
Nadere informatieDeelsessie 27 Het subsidieproces in het teken van samenwerking
Deelsessie 27 Het subsidieproces in het teken van samenwerking Peter Struik en Jurgen de Jong, Partners+Pröpper Even voorstellen Partners + Pröpper is een bestuurskundig onderzoek- en adviesbureau voor
Nadere informatieOmgevingsplannen en m.e.r.
Omgevingsplannen en m.e.r. Nieuwe aanpak voor m.e.r. Kennissessie Commissie m.e.r., 18 september 2018 1 Programma 1. Welkom en kennismaking 2. Omgevingswet en m.e.r. door Annemarie Wagenmakers 3. Aan de
Nadere informatieTransities & Transitiemanagement
Transities & Transitiemanagement Een inleiding Vooraf Om de hardnekkige problemen in onze maatschappij aan te pakken, zijn ingrijpende veranderingen nodig. DRIFT (Dutch Research Institute For Transitions)
Nadere informatieInhoudsopgave. 1. Inleiding...3. 4. Eisen aan competentiemodellen...14
Deel I INTRODUCTIE IN COMPETENTIES EN COMPETENTIEMODELLEN 2. Een korte geschiedenis...4 2.1 De 20ste eeuw... 4 2.2 Kerncompetenties... 6 3. Het begrip competentie...9 3.1 Het competentiebegrip gedefinieerd...
Nadere informatieWELKOM. Doorpakken met aardgasvrije wijken. Donderdag 6 december, Jaarbeurs Utrecht
WELKOM Doorpakken met aardgasvrije wijken Donderdag 6 december, Jaarbeurs Utrecht Dubbele urgentie, dubbelslag! Verduurzaming kwetsbare wijken Anke van Hal & Matthijs Uyterlinde Doorpakken met aardgasvrije
Nadere informatieInterventies bij organisatieverandering Succesvol veranderen
Interventies bij organisatieverandering Succesvol veranderen Het succesvol doorvoeren van organisatieverandering vraagt nogal wat. De uitdaging is om de beoogde verandering werkbaar te maken en te borgen
Nadere informatieSustainable Development Goals: transities realiseren met duurzaam landgebruik
Sustainable Development Goals: transities realiseren met duurzaam landgebruik Organisch stof als sleutelelement? Margot de Cleen en Co Molenaar Urgentie maatschappelijke opgaven: 2030 is morgen Mondiale
Nadere informatieSamenvatting. economy.
Samenvatting 6 SAMENVATTING Samenvatting Door toenemende technologische kennis en innovatie is het steeds beter mogelijk om de verschillende bestanddelen van planten, bomen, gewassen en dierlijke reststromen
Nadere informatieFred Zijderhand, ARS T&TT Albert Mulder, RDW. Transumo Kennismiddag Mobiliteitstechnologie in auto s Mobilion, 19 oktober 2006
Fred Zijderhand, ARS T&TT Albert Mulder, RDW Transumo Kennismiddag Mobiliteitstechnologie in auto s Mobilion, 19 oktober 2006 Inhoud Inleiding Het project en de proef Technieken Yeti smartphone Technieken
Nadere informatieGERT-JOOST PEEK PhD MSc MRICS ADVISOR CHAIRMAN AUTHOR LECTURER. STRATEGIC CONSULTING on URBAN SYNERGY. on URBAN SYNERGY
g.j.peek@spotonconsulting.nl g.j.peek@spotonconsulting.nl g.peek@hr.nl g.peek@hr.nl 14-3-2014 SP T N STRATEGIC CONSULTING on URBAN SYNERGY +31(0)6 55 89 00 60 SP T N STRATEGIC CONSULTING on URBAN SYNERGY
Nadere informatieQuadratic: Projectvoorstel
Quadratic: Projectvoorstel Agenda Toelichting voorstel Openstaande punten LoI 2 Werkpakketstructuur Opdracht: uitwerken scope consortium WP1 technologische innovatie WP0 coördinatie Steden: WP2 inventaris
Nadere informatieOpleidingsprofiel MPPM
Opleidingsprofiel MPPM De ontwikkelingen in het beroepenveld Fysiek vooruitgangsdenken op basis van een eindontwerp in de ruimtelijke inrichting heeft in de loop van de afgelopen eeuw moeten plaatsmaken
Nadere informatieDuurzame mobiliteit: de rol van niches bij een transitie
Duurzame mobiliteit: de rol van niches bij een transitie Een onderzoek naar de factoren die van invloed zijn op de bijdrage van niches aan een transitie 2011 Auteur: Universiteit: Ing. R.P.H. Opstals Radboud
Nadere informatieHet Transitietijdperk: vooruit naar vroeger
Het Transitietijdperk: vooruit naar vroeger Jan Rotmans DRIFT-congres, 31 Oktober 2013 www.twitter.com/janrotmans Beminde Gelovigen van de Kantelkerk gisteren ging ik naar de kantelkerk, u weet wel, zo
Nadere informatieManagen van duurzame transities, nog onbegonnen werk?
Managen van duurzame transities, nog onbegonnen werk? J.Venselaar Lector Duurzame Bedrijfsvoering Avans Hogeschool presentatie VVM nationale Milieudag 18 november 2005 Transities zijn complexe veranderingen.
Nadere informatieSMART SOCIETY IN NEDERLAND
SMART SOCIETY IN NEDERLAND Roxane Daniels Vereniging Nederlandse Gemeenten 23 april 2019 VVSG Brussel Paraplu-begrip Integrale aanpak van maatschappelijke opgaven Cross-sectoraal Publiek-privaat Bottom-up
Nadere informatieMethoden in Transitiemanagement
E 2012.04 Methoden in Transitiemanagement Een inleiding op de vijf kernmethoden Binnen de huidige Transitiemanagement-aanpak zijn vijf kernmethoden te onderscheiden. Dit zijn analyseren, arena, agenderen,
Nadere informatieWHITEPAPER De nieuwe relatie tussen organisaties en hun klanten
WHITEPAPER De nieuwe relatie tussen organisaties en hun klanten Expectations Management B.V. Burg. Van Nispenstraat 8A 7001 BS Doetinchem 0314-640523 mvb@expectations.nl Inleiding Deze White Paper beschrijft
Nadere informatieMeer aandacht voor de onderstroom is meer resultaat
Meer aandacht voor de onderstroom is meer resultaat Ondernemingsraden moeten als team steeds sneller bestendige resultaten neerzetten. Dat betekent dat een optimale samenwerking tussen leden, achterban
Nadere informatieVoorstel voor de Raad
Voorstel voor de Raad Datum raadsvergadering : 10 mei 2012 Agendapuntnummer : VIII, punt 6 Besluitnummer : 389 Portefeuillehouder : Wethouder Mirjam Pauwels Aan de gemeenteraad Onderwerp: Programma Decentralisaties.
Nadere informatieCentrale Werkplaatsen l Hallen 4 & 5
Centrale Werkplaatsen l Hallen 4 & 5 als PILOOTPROJECT duurzaam stedelijk leven? Contact: agsl@leuven.be l 016/27.26.77 1 KADER l Centrale werkplaatsen: de bakermat van Kessel Lo VROEGER: een efficiënte
Nadere informatieWHITEPAPER De nieuwe relatie tussen organisaties en hun klanten
WHITEPAPER De nieuwe relatie tussen organisaties en hun klanten Expectations Management B.V. Burg. Van Nispenstraat 8A 7001 BS Doetinchem 0314-640523 mvb@expectations.nl Inleiding Deze White Paper beschrijft
Nadere informatieVerkenningstocht 1, de opgave Dag 1 Even voorstellen. Leon van Hoof
Verkenningstocht 1, de opgave Dag 1 Even voorstellen. Leon van Hoof 2 1 Kennismaken 3 Expeditie Ruimte Bedoeling en Programma Samen op pad: naar een nieuwe aanpak van Limburgse ruimtelijke opgaven Centraal
Nadere informatieDigitaliseringsstrategie in de praktijk
Digitaliseringsstrategie in de praktijk Schriftelijke bijdrage rondetafelgesprek 13-09-2018 Aan: vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat Digitalisering verandert onze economie, onze democratie
Nadere informatieVerslag 3 e Transitieversneller sessie
Verslag 3 e Transitieversneller sessie Datum & Tijd Locatie Van : 27 maart 2007, 13.30u-16.30u : Mobilion, Utrecht : Teije Gorris, Paul Huijbregts, Nanny Bressers, Janneke van Bakel Douwe Jan Joustra opent
Nadere informatieVERANDER- MANAGEMENT. Direct aan de slag met veranderprocessen, randvoorwaarden en weerstanden tegen veranderingen
VERANDER- MANAGEMENT Direct aan de slag met veranderprocessen, randvoorwaarden en weerstanden tegen veranderingen Dit rapport behandelt alle aspecten rondom het begrip verandermanagement. Meer weten over
Nadere informatieSamenwerking en opdrachtgeverschap gemeenten in het sociaal domein Simulatie voor raadsleden West Brabant Oost
Samenwerking en opdrachtgeverschap gemeenten in het sociaal domein Simulatie voor raadsleden West Brabant Oost 3 februari 2015 Programma 19.00 uur Welkom 19.10 uur Inhoudelijke aftrap 19.25 uur Eerste
Nadere informatieStadsDashboard. Staat van de Stad brengt slimme logistiek in beeld. Merle Blok 12 mei 2015
StadsDashboard Staat van de Stad brengt slimme logistiek in beeld Merle Blok 12 mei 2015 Missie TNO verbindt mensen en kennis om innovaties te creëren die de concurrentiekracht van bedrijven en het welzijn
Nadere informatieVisie op duurzaam Veranderen
Visie op duurzaam Veranderen Ruysdael Ruysdael is een gerenommeerd bureau dat zich sinds haar oprichting in 1994 heeft gespecialiseerd in het managen van veranderingen. Onze dienstverlening kent talloze
Nadere informatiesturen om tot te komen Rijnconsult Business Review
Je moet behoorlijk sturen om tot zelfsturing te komen 56 Rijnconsult Business Review Het creëren van effectieve autonome teams is geen nieuw onderwerp voor veel organisaties. Maar de dynamiek waarin veel
Nadere informatieMet het oog op morgen. Strategisch plan DWA 2020
Met het oog op morgen Strategisch plan DWA 2020 Met oog op morgen DWA werkt aan het verhogen van de kwaliteit van de leefomgeving en aan het verlagen van het energiegebruik. Hierbij leggen we de lat hoog
Nadere informatieSociaaleconomische Toekomstscenario s
Sociaaleconomische Toekomstscenario s Geschikt voor zoet en zout? door Gert Jan van den Born 1 Toekomstverkenningen Scenario s zijn gekoppeld aan onzekerheden in de toekomst Binnen domein van ruimtelijke
Nadere informatieMonitor Sociaal Domein
Monitor Sociaal Domein Elke gemeente heeft of krijgt een Monitor Sociaal Domein Hoe staan we er voor binnen het Sociaal Domein? Waarom stijgen de zorgkosten zo hard en hoe krijgen we hier grip op? In welke
Nadere informatie