Gennep Commissie Ruimtelijke Kwaliteit. Gennep! Jaarverslag Zorg voor een mooi. Gennep

Transcriptie

1 Jaarverslag Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Zorg voor een mooi! Wilt u meer weten? Contactpersoon ir. Janos Boros Functie adviseur ruimtelijke kwaliteit Telefoon j.boros@geldersgenootschap.nl Website Dit is een uitgave van het Gelders Genootschap

2 Pagepark Terugblik Janos Boros Recht op schoonheid? Daan Roosegaarde, uitvinder en kunstenaar, wil dat iedere burger hogere eisen kan stellen aan de kwaliteit van de stad. Schoonheid hoort daar ook bij. Het recht op schoonheid is iets dat ontbreekt, maar waar wel om geschreeuwd wordt: schone lucht, schoon water, schone energie maar ook schoonheid in de zin van verbeelding. De Verenigde Naties in Genève, die de universele waarden van de mens hoeden, vonden het een interessant idee. Hebben inwoners van ook recht op schoonheid? Kunnen ze ook hogere eisen stellen aan de kwaliteit? Zo ja, hoe dan? En als ze dit niet doen, is het dan niet van belang? Inwoners hebben invloed op schoonheid. Als opdrachtgever hebben ze direct invloed op wat ze bouwen en hoe het er uitziet. Met behulp van een bekwaam ontwerper krijgt hun wens vorm, materiaal en textuur en als het goed is ook (omgevings) kwaliteit. Inwoners kunnen ook invloed uitoefenen op de kwaliteit van wat anderen bouwen. Door in gesprek te gaan. Maar ook indirect is er invloed via vertegenwoordigers in het bestuur die beleid kunnen maken voor de leefomgeving. De gemeente geeft initiatiefnemers ook mee waar de ruimtelijke kwaliteit normaal of bijzonder moet zijn en waar het een onsje minder kan. Als adviseur ruimtelijke kwaliteit zorg ik er voor dat de wensen van initiatiefnemers en de ambities van de gemeente matchen. Dat de omgeving niet wordt verstoord, of positiever gezegd, dat er schoonheid in de zin van verbeelding kan ontstaan. In de afgelopen periode heb ik op prettige wijze overleg gevoerd met vele initiatiefnemers, ontwerpers en mensen van de gemeente. Constructieve gesprekken waarin niet het probleem maar juist de mogelijkheid centraal stond. Hoe het beter kan. Vanuit de ja, maar houding. Ja, maar wel met oog voor omgevingskwaliteit. Al deze gesprekken tezamen, alle plannen opgeteld waarmee vaak vele kleine tot middelgrote ingrepen in de leefomgeving zijn gemoeid, bepalen samen of er sprake is van een kwaliteitsgevoel of een ontbreken daaraan. Burgers kunnen via hun vertegenwoordigers wel degelijk hogere eisen stellen aan de kwaliteit van stad of dorp. Kwaliteit is niet iets tijdelijks, het kan zomaar verdwijnen en vraagt permanent om aandacht. Of zoals een Zweedse meubelfabrikant stelt: aandacht maakt alles mooier! Als eenieder (initiatief nemer, ontwerper, gemeente, adviseur) aandacht heeft voor de bestaande en toekomstige kwaliteit van de leefomgeving en daar zorgvuldig mee omgaat is een recht op schoonheid wellicht niet nodig.

3 Kruittoren in gesprek over kwaliteit De gemeente rekent het tot haar taak om de kwaliteit van bebouwing en landschap zoveel mogelijk te behouden of nog te verbeteren. Om ervoor te zorgen dat haar eigen identiteit bewaart, zodat het voor inwoners goed wonen is, voor ondernemers goed boeren en voor recreanten goed toeven. Als het gaat om de historische stad of monumenten dan is het evident dat de gemeente het voortouw neemt om de historische kwaliteiten te koesteren/versterken. Ook als er moet worden opgetreden tegen verloedering. De kwaliteitsambities voor de openbare ruimte die de laatste jaren aan de dag legt zijn bijzonder te noemen. Maar er zijn ook situaties of gebieden te bedenken waar de kwaliteit niet voor het oprapen ligt, waar goede middelmaat overheerst. Waar kwaliteit niet niet direct zichtbaar is of niet wordt herkend. Ook deze gebieden verdienen aandacht en zorg. De kwaliteit van een stad wordt niet alleen bepaald door de highlights maar juist ook door het niveau van het gemiddelde, de optelsom van vele kleine wijzigingen/ingrepen. Want juist bij het gemiddelde ligt achteruitgang op de loer en zodra de leefomgeving in een neerwaartse spiraal terecht komt kost het de maatschappij veel energie en geld om het negatieve tij te keren. Omdat kwaliteit niet is te vangen in wiskundige formules is het goed om in gesprek te blijven over kwaliteit. Omdat inzichten over kwaliteit kunnen verschillen is het goed om in gesprek te blijven over kwaliteit. Omdat ambities en realisaties uiteen kunnen lopen is het goed om in gesprek te blijven over kwaliteit. Ook als inwoners straks meer vrijheid en verantwoordelijkheid zouden willen/krijgen voor de kwaliteit van de leefomgeving is het goed om in gesprek te blijven. Want als we niet meer praten over kwaliteit, is de achteruitgang ingezet. Kwaliteit, een gedeelde zorg De gemeente investeert al jaren in kwaliteit en probeert deze met beleidsdocumenten als bestemmingsplannen en (welstands-)nota s en met adviseurs (regiekamer, ambtelijke adviseurs, monumenten- en welstandscommissie, GKM commissie) te versterken. Vaak lukt dat, maar soms ook minder. De gemeente kan dit echter niet alleen. Sterker nog, de samenleving krijgt of neemt steeds actiever een rol bij de inrichting van de leefomgeving. Een goed voorbeeld hiervan is de inrichting van het Hart van, waar de gemeente samen met bewoners en ondernemers ideeen heeft ontwikkeld voor de inrichting van het Jan Linders plein. Wat zich in de samenleving op diverse terreinen al aftekent, wordt met de komst van de Omgevingswet min of meer vastgelegd. Min of meer omdat de gemeente straks primair bepalend wordt geacht voor het lokale kwaliteitsbeleid. De gemeente kan haar kwaliteitsbeleid (omgevingsvisie, omgevingsplannen, brede adviescommissie) naar believen inrichten en daarbij aan de principes van de Omgevingswet (ruimte voor initiatiefnemers, participatie,

4 integraliteit en bestuurlijke afwegingsruimte) invulling geven. Met gedetailleerde regels en nota s komen we er dan niet. Kwaliteit laat zich maar moeilijk in regels vangen en voor nieuwe en creatieve ontwikkelingen moet zo veel mogelijk ruimte blijven. Maar tegelijkertijd moet een initiatief wel een maatschappelijke meerwaarde betekenen voor de gemeente, zoals dat in het se Kwaliteits Menu ook geldt. Het zou mooi zijn om omgevingskwaliteit een gedeelde zorg te laten zijn. Een zorg die allen aangaat: initiatiefnemers, ontwerpers, inwoners, institutionele partijen (corporatie ed.), adviseurs en de gemeente zelf. Een mooie uitdaging om het omgevingswetbeleid zo in te richten dat genoemde partijen in de toekomst samen verantwoordelijkheid kunnen dragen voor de inrichting en kwaliteit van de leefomgeving. Werken aan kwaliteit moet mooi en aantrekkelijk blijven, dat is het uitgangspunt. Daarnaast is een dynamische gemeente, waarin ook in deze tijd- ruimtelijke ontwikkelingen plaatsvinden. Bij al die veranderingen wordt de vraag gesteld: blijft de bestaande kwaliteit in stand of wordt er een nieuwe kwaliteit toegevoegd? Bij cultuurhistorisch waardevolle gebouwen zoals Huis Heijen en bij de binnenstad wordt natuurlijk extra gekeken of de monumentale waarde niet verloren gaat. Hiertoe worden deze plannen integraal bekeken door de adviseur ruimtelijke kwaliteit en adviseur cultuurhistorie van het Gelders Genootschap. De adviseur ruimtelijke kwaliteit is het eerste aanspreekpunt voor gemeente en initiatiefnemers. Het merendeel van de plannen wordt tweewekelijks in het gemeentehuis door hem behandeld. Dit gebeurt onder mandaat van de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit. Agendering in de CRK vindt in principe vierwekelijks plaats, in geval van complexe plannen. De planbehandelingen zijn in principe openbaar en iedereen is welkom om te zien hoe daar met initiatiefnemers (inwoners, architecten, ondernemers) aan de plannen wordt gewerkt. Niet zoals vroeger pas aan het einde van de planvorming, maar juist bij de eerste ideeën in vooroverleg. Inspirerend werk waarover we graag vertellen in het of tijdens een excursie.

5 opgeleverd 1+2 De Wever na renovatie 3+4 Reconstructie stadsmuur en nissen voor kunst

6 xxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxx 1 Jan Lindersplein, oud[boven] & nieuw [onder] Het Hart van krijgt vorm. De natuurstenen bank, die verwijst naar de verdwenen historische Zandpoort is gerealiseerd. De van rijkswege beschermde stadsmuur is gereconstrueerd en het nieuwe deel van de verlengde stadsmuur heeft een eigentijdse afwerking gekregen. Goed te zien zijn de nissen waarin straks kunstuitingen worden opgenomen die verwijzen naar het (keramiek) verleden van. Ook de renovatie van de Weverflat is afgerond. Het voorterrein en de entree hebben aan kwaliteit gewonnen. De witte kleur geeft een frisheid aan het gebouw en gaat goed samen met de witte kleuren in de recente nieuwbouw aan de Brugstraat. Het gewijzigde profiel van de Brugstraat met een brede middenberm geeft de straat de allure van een laan. Op de hoek van de Heijenseweg en de Brabantweg is een van de twee pleisterplaatsen opgeleverd. Samen met de gemeenten Bergen en Mook & Middelaar zijn in totaal 5 pleisterplaatsen ontwikkeld 2 Pleisterplaats Heijenseweg, oud[boven] & nieuw [onder] binnen zichtbereik van de N271. De plekken zijn bedoeld om uit te rusten en voor recreatief bezoek in de omgeving. Bouwkundige elementen, zoals de zuil, cirkel, zitelementen en fietsenstalling zijn uniform vormgegeven; landschappelijke elementen, zoals de haag en de boom, refereren aan het landschapstype, waarin de pleisterplaats ligt.

7 Smelenweg Milsbeek XXL-WONING 1 Landschapsplan MTD

8 Smelenweg Milsbeek XXL-WONING De planontwikkeling van de XXL-woning langs de Smelenweg te Milsbeek is besproken in de GKM commissie en de CRK. De Strategische regiovisie biedt de mogelijkheid voor excellent onderscheidende woonmilieus, die de karakteristieken van de regio versterken en aan 4 criteria moeten voldoen, w.o. het versterken van het landschap, duurzaamheid en een excellente woonkwaliteit. Daarnaast geldt het Limburgs Kwaliteits Menu en specifiek de module Nieuwe (solitaire) woningbouw. Naast een goede ruimtelijke en landschappelijke basisinpassing zijn kwaliteitsverbeterende maatregelen op eigen terrein en/of een fondsbijdrage vereist. 2 Impressie excellente woning Na de grondige landschapsanalyse van MTD kwam er schot in de planvorming. Op de brede adviesvraag van de gemeente of de planontwikkeling voldoet aan de uitgangspunten voor excellent wonen en aan de eisen van het LKM is uiteindelijk positief geadviseerd. Ter plekke is door het rooien van de kerstdennenakker en herstel van het natuurlijk reliëf tegenover de bouwlocatie de landschappelijke kwaliteit verbeterd, samen met 11 aanvullende ruimtelijke kwaliteitsverbeteringen. Mede op ons advies is de kwaliteitsverbetering niet in een fonds gestopt maar in de directe omgeving, geïnvesteerd. Een goed LKM voorbeeld van hoe een rode ontwikkeling in het buitengebied uiteindelijk kan leiden tot een duidelijke landschappelijke en ruimtelijke kwaliteitsverbetering voor het plangebied en de directe omgeving. Ook het goede ontwerpproces wordt genoemd doordat de initiatiefnemer tijdig de juiste adviseur(s) in de arm heeft genomen. Van een reguliere woning in een lint is het plan gegroeid naar een excellente woning die landschappelijk goed verankerd is en waar de omgeving profiteert van concrete ruimtelijke kwaliteitsverbeteringen. Ontwerp: MTD landschapsarchitecten & Architectenbureau Kerkhoff Opdrachtgever: Fam. W. van der Valk

9 Centrum plaatsen beleefbanken

10 Centrum PLAATSEN BELEEFBANKEN Stichting Gewoon Samen wilde10 beleefbanken plaatsen op mooie plekken in het centrum van, tussen Brabantweg en Stadhuis. Hiermee wil men ongedwongen ontmoetingen bevorderen en de specifieke doelgroep van ouderen en mensen met een beperking bedienen. Scholieren zijn gevraagd tegels te ontwerpen die inspelen op bepaalde locaties; keramiek kunstenaars zijn erbij betrokken. De standaard betonnen uitvoering met verduurzaamde zwarte planken is min of meer een vast gegeven. Een sympathiek initiatief, dat op draagvlak in de se samenleving kan rekenen. Omdat het initiatief op gespannen voet staat met de hoge gemeentelijke ambities voor de openbare ruimte in bepaalde delen van de stad is het initiatief ter advisering voorgelegd. In algemene zin ambieert een hoge esthetische kwaliteit en streeft zij naar een toegevoegde waarde voor de openbare ruimte. Het welstandsbeleid in het historisch centrum is gericht op het versterken van de gebouwde en ongebouwde kwaliteit. Onlangs heeft de openbare ruimte rond het Jan Lindersplein een enorme opwaardering gekregen. De inrichting, materialisatie van bestrating en meubilair zijn uitgevoerd in een samenhangende stijl van hoogwaardig niveau. Daarom kon niet worden ingestemd met plaatsing op het Jan Lindersplein en omgeving, maar wel met de overige locaties, het merendeel op een interessante plek bij de samenkomst van wegen en dergelijke. Opdrachtgever: Stichting Gewoon Samen

11 Schaafsebosweg, Heijen JACHTHUT 1 Vooraanzicht In de bossen van Heijen ligt een (afgebrande) jachthut die men wilde opknappen. Voor het zwaar verwaarloosd gebouw heeft men een omgevingsvergunning aangevraagd om dit te mogen ombouwen tot een open informatie- en schuilhut voor Pieterpad wandelaars. Met gebruikmaking van het overgangsrecht bestemmingsplan buitengebied en de ambities van de welstandsnota lagen hier zeker mogelijkheden om te komen tot een opwaardering. 2 Plattegrond van trapeziums Nadat de sprekende architectonische kenmerken op ons advies waarheidsgetrouw zijn opgetekend als juist vertrekpunt voor de vernieuwbouw, kon met het herstelplan worden ingestemd. Behoud van de karakteristieke trapeziumvormige footprint van zowel de hut als de schoorsteen was wenselijk. Hoewel het hier een klein bouwplan betreft dat ook nog een beperkte invloed heeft op de openbare ruimte, schuilt hierin om meerdere redenen een voorbeeldwerking. Dat zit allereerst in de gepassioneerde opdrachtgever, zijn open houding voor suggesties, de wens om gezamenlijk te komen tot een herstel van het gebouw met behoud van de sprekende architectonische kenmerken en tenslotte in de toegevoegde maatschappelijke waarde voor recreanten en wandelaars. Waarin een klein plan toch groot kan zijn. Ontwerp: CVK Bouw bv Siebengewald Opdrachtgever: H.P. Jung

12 Hoofdstraat 38, Heijen HUIS HEIJEN 1 Ligging Huis Heijen, tussen dorp Heijen en de uiterwaarden van de Maas. in rood het plangebied waarvoor de verkenning is uitgevoerd.

13 Hoofdstraat 38, Heijen HUIS HEIJEN De eigenaar van Huis Heijen wil in verband met de herbestemming van de buitenplaats nieuwbouw plegen binnen de rijksbeschermde tuin- en parkaanleg. De Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, de Provincie Limburg en het Gelders Genootschap hebben aanbevolen om een historische verkenning te laten uitvoeren ten behoeve van onderbouwing en beoordeling van de plannen. Vanuit het oogpunt van monumentenzorg en welstand bestaat waardering voor het enthousiasme waarmee de eigenaar en zijn opvolger zoeken naar nieuwe economische dragers voor landgoed Heijen. Het realiseren van nieuwbouw wordt vanuit de gemeente (bestemmingsplan), welstand en monumenten mogelijk geacht, maar tegelijkertijd vraagt het bouwen op een landgoed om een historische verkenning met een samenhangende visie op het terrein en de gebouwen. In de historische verkenning wordt opgemerkt dat ondanks verschillende veranderingen aan huis en terrein de historische infrastructuur op hoofdlijnen goed bewaard is gebleven. Van een wezenlijke parkaanleg is echter nooit sprake geweest. Het terrein is altijd vanuit een sterk functioneel / agrarisch oogpunt ingericht geweest. Van groot visueellandschappelijk belang is de vrije ligging van het complex enerzijds in het open uiterwaardenlandschap van de Maas en anderzijds de vrije ligging ten opzichte van de dorpsbebouwing van Heijen. Verder concludeert de Stichting in Arcadië dat de voorlopige tuinhistorische waarde van deelgebied I en II, gelegen aan weerszijden van de oprijlaan in de actuele situatie positief is. Mede naar aanleiding van de 2 Oprijlaan Huis Heijen historische analyse en de voorlopige tuin historische waardestelling is in een vervolg bijeenkomst gezamenlijk gezocht naar randvoorwaarden voor de nieuwbouw. De bestaande hoogstamboomgaard en de afwisseling van open weilanden en gesloten perceeldelen vormen straks ingrediënten ter versterking van het landschap als kader voor de nieuwbouw. Opdrachtgever: Fam. Roovers Historische analyse: Stichting in Arcadië

14 Samenstelling CRK Voorzitter Dhr. H. Vreeswijk, wethouder gemeente Scherpenzeel Adviseur ruimtelijke kwaliteit Ir. J. Boros, Gelders Genootschap Stedenbouwkundige Ir. P. Thole Landschapsarchitect mevr. ir. A. Kho, Gelders Genootschap Adviseur cultuurhistorie Dhr. W. Weijkamp, Gelders Genootschap Ambtelijke ondersteuning Mevr. W. Thoonen in cijfers - De adviseur ruimtelijke kwaliteit behandelde 77 plannen, waarvan 31 in vooroverleg, deels in aanwezigheid van de aanvrager of ontwerper. - Van deze plannen werd 92 % ter plekke door de adviseur ruimtelijke kwaliteit van een positief advies voorzien, mede dankzij aangereikte oplossingen in vooroverleg. - Voor 8 % (6 plannen) was een wijziging nodig. - De voltallige commissie behandelde in totaal geen plannen.