Handhavingsplan HANDHAVINGSBELEIDSPLAN ( ) Bouw en Woningtoezicht (BWT) Ruimtelijke Ordening (RO) Algemene Plaatselijke Verordening (APV)

Transcriptie

1 Handhavingsplan HANDHAVINGSBELEIDSPLAN ( ) Bouw en Woningtoezicht (BWT) Ruimtelijke Ordening (RO) Algemene Plaatselijke Verordening (APV) Vastgesteld door het college op: Ter informatie naar de raad op: Inwerkingtreding na publicatie op: Maart 2017 Versie 1.0 1

2 MB-ALL B.V. Postbus BC MAARSSEN Tel. (0346) maart 2017 MB-ALL B.V. De informatie in dit document mag noch geheel noch gedeeltelijk op enigerlei wijze worden aangepast, gewijzigd, verspreid of verveelvoudigd zonder voorafgaande toestemming van MB-ALL B.V. 2

3 Inhoudsopgave bladzijde Voorwoord 4 1. Inleiding Aanleiding Doel van dit handhavingsbeleidsplan Aanpak Reikwijdte 6 2. Terugblik Naleefgedrag Personele capaciteit Interbestuurlijk toezicht 8 3. Visie en doelen Inleiding Visie Doelen 9 4. Uitgangspunten Inleiding Eigen verantwoordelijkheid Inzetten op preventie Consistent en strikt handhaven Risicoanalyse Overzicht van toezicht- en handhavingstaken Risicomatrix Prioritering van thema s Inspanningsniveau s Bestuurlijke restrisico s Overige werkzaamheden Inleiding Klachten en handhavingsverzoeken afdoen Protocollen Naleefstrategie Inleiding Preventiestrategie Strategie voor handhaving Toezichtstrategie Toezichtniveau vergunningen Toezichtniveau partners Toezichtniveau Afdeling omgevingsbeheer Toezicht op nieuw bouwen Toezicht op slopen en asbest verwijderen Vrijeveld toezicht Sanctiestrategie LHS Gedoogstrategie Interne sanctiestrategie 27 Bijlage 1 Presentatie Visie op Handhaving 28 3

4 Bijlage 2 Takenlijst 34 Bijlage 3 Risicomatrix 37 Bijlage 4 Risicomodule Preventie taken VRU 40 Bijlage 5 Toezichtmatrix Nieuwbouw en verbouw 42 Bijlage 6 Toezichtmatrix Meldplichtige sloop 44 Bijlage 7 Protocol Bestuursrechtelijk optreden 46 Voorwoord De gemeente Renswoude wenst het beleid voor toezicht en handhaving van het omgevingsrecht (bouwen, ruimtelijke ordening en milieu) te actualiseren en in overeenstemming te brengen met de kwaliteitscriteria uit het Besluit omgevingsrecht en de Ministeriele regeling omgevingsrecht. Het handhavingsbeleidsplan en het daaruit voortvloeiende uitvoeringsprogramma geven sturing aan en inzicht in de wijze waarop de gemeente handhaaft, de prioriteiten die daarbij worden gesteld en de urenbesteding die daarvoor nodig is. De gemeente heeft opdracht verstrekt aan MB-ALL om een handhavingsbeleidsplan en uitvoeringsprogramma op te stellen. Dit is gebeurd in nauwe samenspraak met de betrokken afdeling en de vakwethouder. Voor de totstandkoming van het handhavingsplan is een stappenplan opgesteld. Stappenplan handhavingsbeleidplan gemeente Renswoude Bestaande nota s, protocollen en werkafspraken van de gemeente Renswoude 1. Inventarisatie 2. Bepalen van visie, doelen en prioriteiten Bestaand handhavingsbeleid Bestaande organisatie Taken en verantwoordelijkheden Bestuurlijke- en ambtelijke visie Risicoanalyse prioriteiten Wet- en regelgeving Samenwerkingsafspraken met VTHpartners 3. Deelrapportage Resultaten van stap 1 en 2 Goedkeuring door college Kwaliteitseisen Bor Werkprogramma Omgevingsdienst 4. Opstellen van de nalevingsstrategieen Toezichtstrategie Sanctiestrategie Gedoogstrategie Verbeterpunten Provincie Utrecht BIG-8 cyclus College- en raadsprogramma, programmabegroting 5. Handhavingsbeleidsplan Benchmark/Best Practice Lokale waarden en ambities 6. Opstellen van een uitvoeringsprogramma 7. Bestuurlijke vaststelling handhavingsbeleidsplan en uitvoeringsprogramma 1 Voor u ligt het handhavingsbeleidsplan 3.6 Uitvoering van werkzaamheden door MB-ALL Dit beleidsplan is de weerslag van de uitkomsten van stap 1 tot en met 4 uit het stappenplan. Ond. Omschrijving van de werkzaamheden 1. Inventarisatie en startoverleg Handhavingsbeleidsplan ( ) Als eerste stap Gemeente in het opstellen Renswoude van een handhavingsbeleidplan wordt de bestaande situatie van toezicht en handhaving in Renswoude in beeld gebracht. Daarbij gaat het om de bestaande capaciteit, de taakverdeling en de bestaande werkprocessen. Zo ontstaat een duidelijk beeld over de huidige werkwijze. 4

5 1. Inleiding 1.1 Aanleiding In december 2010 heeft het college de Handhavingsnota bouwregelgeving vastgesteld. Gemeenten dragen zog voor het actueel houden van het handhavingsbeleid. Dit beleid mag niet ouder zijn dan vier jaar. Na vier jaar moet het beleid worden geactualiseerd en opnieuw worden vastgesteld. Sinds de vaststelling van de Handhavingsnota bouwregelgeving vonden diverse landelijke ontwikkelingen voor toezicht en handhaving door gemeenten. Een voorbeeld daarvan is het verplicht onderbrengen van de basistaken voor milieu bij een regionale omgevingsdienst. Andere partners zijn de veiligheidsregio en buurgemeente Veenendaal. Deze en andere ontwikkelingen zijn verwerkt in de Handhavingsnota Zo maakt dit nieuwe beleid duidelijk welke taken worden uitgevoerd door partners en welke taken de gemeente Renswoude in eigen huis uitvoert. In beide gevallen is de gemeente het bevoegde gezag. Dit nieuwe beleid is een middel om regie te voeren over de taken die partners namens haar uitvoeren. Ook houdt het nieuwe beleid rekening met de uitkomsten van het Interbestuurlijk toezicht door de Provincie Utrecht. De provincie toetst o.a. of de beleidsstukken van gemeenten voldoen aan de kwaliteitscriteria uit het Besluit omgevingsrecht en de Ministeriële regeling omgevingsrecht. En of daarin de WABO risicothema s voldoende aan bod komen. Bij het opstellen van het nieuwe beleid is verder rekening gehouden met de volgende separaat voor het beleidsterrein milieu vastgestelde beleidsdocumenten: Handhavingsnota 2012 (vastgesteld op 14 februari 2012) Nalevingsstrategie (vastgesteld op 14 februari 2012) Actualisering van gemeentelijk beleid per 1 juni 2016 met de volgende documenten: Hoofdstuk Sanctiestrategie; Landelijke Handhavingsstrategie; Richtlijn dwangsom bedragen en termijnen (vastgesteld op 14 juni 2016) Asbestbeleid (vastgesteld op 29 oktober 2013) Nota bodembeheer Grondstromenbeleid (vastgesteld op 26 januari 2016) 1.2 Doel van dit handhavingsplan De gemeente Renswoude legt in de Handhavingsnota haar visie, (meetbare) doelstellingen, uitgangspunten en strategieën vast voor toezicht en handhaving. Het doel van dit beleid is met toezicht houden op en zo nodig handhaven van de wet- en regelgeving voor de beleidsterreinen milieu, bouw- en woningtoezicht en ruimtelijke ordening een bijdrage te leveren aan de verbetering van het naleefgedrag en daarmee het in stand houden en verbeteren van de leefomgeving. 1.3 Aanpak De eisen waaraan (het opstellen) van een handhavingsbeleid moet voldoen zijn opgenomen in het Besluit Omgevingsrecht en de Ministeriële regeling omgevingsrecht. Verplichte onderdelen zijn: Een visie op toezicht en handhaving vastleggen Doelstellingen formuleren Uitgangspunten vastleggen Een risicoanalyse uitvoeren Naleefstrategieën opstellen Doelgroepen in kaart brengen De samenwerking en afstemming met partners inzichtelijk maken Gemeenten voeren hun toezicht en handhavingstaken programmatisch uit. Wat wil zeggen dat sprake is van een zich herhalend, cyclisch proces met een doorlooptijd van 5

6 bij voorkeur vier jaar. De onderstaande afbeelding van de zogenoemde BIG-8 geeft inzicht in de stappen uit de beleidsvorming en de uitvoering ervan. Jaarlijks wordt het handhavingsbeleid uitgewerkt in een uitvoeringsprogramma, waarin de gemeente aangeeft welke van de voorgenomen activiteiten in dat jaar worden uitgevoerd. Het college stelt een jaarverslag vast en biedt dit aan de gemeenteraad aan. Het jaarverslag kan aanleiding geven om het handhavingsbeleid tussentijds bij te stellen. De wetgever beoogt met het doorlopen van de BIG-8 te bereiken dat een gemeente haar personele capaciteit voor toezicht en handhaving zo inzet dat deze inspanningen de leefomgeving optimaal ten goede komen. Beleidsmedewerkers van de afdeling Omgevingsbeheer en de vak wethouder zijn betrokken bij het opstellen van deze beleidsnota. 1.4 Reikwijdte Deze beleidsnota ziet op het toezicht op en de handhaving van wet- en regelgeving voor de periode van 2017 tot 2021 voor de beleidsterreinen milieu, bouw- en woningtoezicht en ruimtelijke ordening. De gemeente Renswoude voert niet (langer) alle taken in eigen huis uit. Sommige taken worden verplicht uitgevoerd door partners: De Veiligheidsregio Utrecht en de Omgevingsdienst Regio Utrecht (verder: ODRU). De ODRU voert sinds 2014 verplichte basistaken uit voor het beleidsterrein Milieu. Op het moment van het schrijven van dit beleidsstuk heeft de gemeente Renswoude nog niet alle basistaken overgedragen. Voor het WABO risicothema brandveiligheid is de Veiligheidsregio Utrecht exclusief als uitvoerende organisatie aangewezen. In deze beleidsnota omvat brandveiligheid het toezicht op het naleven van: gebruiksmeldingen en -vergunningen; het Gebruiksbesluit in bestaande gebouwen; en, de brandveiligheidsaspecten uit evenementenvergunningen. Privaatrechtelijke handhaving is geen wettelijke taak van de gemeente en maakt geen onderdeel uit van deze beleidsnota. 6

7 2. Terugblik Handhaving heeft als doel dat wet- en regelgeving wordt nageleefd. Handhaving moet leiden tot bescherming of zelfs verbetering van de leefomgeving en is daarom ook geen doel op zich. Handhaving bestaat uit een keten van activiteiten, te weten: Preventie; Toezicht (signaleren van overtredingen); en, Sancties. Bij het opstellen van deze beleidsnota is daarom gekeken naar de knelpunten die de afgelopen jaren in de uitvoering zijn ervaren. 2.1 Naleefgedrag Of inwoners en ondernemers wet- en regelgeving spontaan naleven hangt af van een groot aantal factoren als kennis van de regels en het nut en de noodzaak ervan in zien. De afgelopen jaren lag de nadruk binnen het bouwtoezicht tijdens de realisatiefase, zodat inwoners en ondernemers na realisatie beschikken over een (constructief) veilig bouwwerk waarin het prettig wonen of leven is. In de afgelopen beleidsperiode was er onvoldoende capaciteit voor het vrijeveld toezicht op illegaal bouwen en gebruiken van gronden en bouwwerken. Doordat de gemeente veel ogen en oren heeft zijn toch diverse overtredingen opgespoord en aangepakt. Preventie door voorlichting en communicatie kreeg niet de aandacht die het verdient. Om het naleefgedrag positief te beïnvloeden is het vergroten van kennis van wet- en regelgeving bij inwoners en ondernemers van groot belang. De gemeente Renswoude zal hieraan meer aandacht geven. Naleefgedrag is het deel van de inwoners en ondernemers van de gemeente Renswoude die de regels naleven. Dit wordt uitgedrukt in een percentage. Verbeteringen in het naleefgedrag worden alleen zichtbaar als er een duidelijk startpunt is. Een nulmeting geeft inzicht in de huidige situatie en in de mogelijkheden om het naleefgedrag te verbeteren. Daarom zal zal de gemeente Renswoude binnen de beleidsperiode het naleefgedrag voor de meest voorkomende overtredingen in kaart brengen om in de volgende beleidsperiode te kunnen sturen op naleefgedrag. Dit is een aanpak die in de gemeente Renswoude in de kinderschoenen staat. Het naleefgedrag is niet eerder onderzocht. Omdat het de eerste keer is dat zo een meting plaats vindt, wordt dit aangeduid als nulmeting. Met de nulmeting wordt de startpositie bepaald. Vervolgmetingen maken de resultaten van de inspanningen op het gebied van toezicht en handhaving concreet. Het succes van het beleid is meetbaar. Door een nulmeting te doen kan je ook inzicht krijgen in wat je moet veranderen om je doel te bereiken. Een voorbeeld. Als 20% meer controles worden uitgevoerd, met hoeveel procent stijgt het naleefpercentage dan? 2.2 Personele capaciteit Gemeenten kunnen niet alle wettelijke toezicht- en handhavingstaken voor milieu, BWT en ruimtelijke ordening (gelijktijdig) uitvoeren. In de jaren is de beperkte beschikbare capaciteit risico gestuurd ingezet. De prioritering is in stand gebleven, maar er zijn minder activiteiten uitgevoerd dan op basis van de Handhavingsnota bouwregelgeving mocht worden verwacht. Binnen de beperkte beschikbare capaciteit was er onvoldoende ruimte voor het opsporen van overtredingen (bijvoorbeeld illegaal bouwen en gebruiken) in het vrije 7

8 veld door toezichthouders. Het beleidsvoornemen om wekelijks twee dagen te surveilleren binnen het grondgebied van Renswoude is niet uitgevoerd. Een ander knelpunt is de kritieke massa. Volgens dit kwaliteitscriterium moet een gemeente in staat zijn om de toezicht- en handhavingstaken en de onderliggende operationele activiteiten uit te voeren en heeft zij daarvoor de minimaal benodigde deskundigheid beschikbaar (eisen aan: opleiding, ervaring en kennis) voor de uitvoering van deze taken en de continuïteit (eisen aan borging voldoende personeel) ervan. In de afgelopen jaren heeft de gemeente Renswoude extern personeel ingehuurd voor het uitvoeren van taken in eigen huis. Daarbij valt te denken aan het inhuren van een toezichthouder voor het uitvoeren (van een deel) van bouwcontroles en een handhavingsjurist. Om de kwetsbaarheid te verminderen die optreedt door afwezigheid van eigen personeel door bijvoorbeeld ziekte zal de gemeente Renswoude afspraken maken met buurgemeenten over vervanging. 2.3 Interbestuurlijk toezicht De provincie Utrecht heeft in het kader van het Interbestuurlijk toezicht over de periode 2014 en 2015 beoordeeld dat het uitvoeren van toezicht en handhaving in de gemeente Renswoude op onderdelen niet adequaat is. De aanbevelingen die de provincie doet in de brieven van 7 april 2016 en 2 februari 2017 zoals werken volgens de big-eight methodiek zijn door de gemeente Renswoude overgenomen. Een van de verbeterpunten was het (4- jaarlijks) evalueren van het handhavingsbeleidsplan. Met de vaststelling van dit beleidsstuk door het college wordt aan dit verbeterpunt voldaan. Kortom de gemeente Renswoude is begonnen met een verbeterslag en maakt zich er hard voor dit voort te zetten in de beleidsperiode Visie en doelen 3.1 Inleiding Toezicht en handhaving zijn containerbegrippen. Toezicht is het verzamelen van informatie over de vraag of een activiteit voldoet aan de regels van het omgevingsrecht en het vormen van een oordeel daarover. Het toepassen van sanctiemiddelen valt onder het begrip handhaving. In dit hoofdstuk zet de gemeente Renswoude haar visie op toezicht en handhaving uiteen. Zij geeft antwoorden op de vragen: Waarom voeren we toezicht- en handhavingstaken uit? en Hoe voeren we deze taken uit?. De visie in richtinggevend voor de eigen organisatie en partners die namens haar toezicht- en handhavingstaken uitvoeren. De visie is tot stand gekomen tijdens een workshop waaraan ambtenaren en de vakwethouder deelnamen. De presentatie is bijgevoegd als bijlage Visie De gemeente Renswoude hecht veel waarde aan een veilige, gezonde en groene leefomgeving. Voor het behouden van de prettige leefomgeving werkt de gemeente Renswoude samen met inwoners en ondernemers. Inwoners en ondernemers zijn daarvoor primair zelf verantwoordelijk. De gemeente Renswoude wil spontane naleving bevorderen door o.a. goede en openbare gemeentelijke regelgeving en het geven van voorlichting. De gemeente Renswoude ziet toe op de naleving van de regels. Toezicht en handhaving is voor 8

9 haar een manier om bij te dragen aan het behoud van een goede kwaliteit van wonen en werken. De gemeente Renswoude is transparant over de wijze waarop toezicht en handhaving van de regels uit het omgevingsrecht worden uitgevoerd. Die wijze is voor iedereen gelijk. Overtreders krijgen in beginsel de kans om alsnog hun verantwoordelijkheid te nemen en de illegale activiteit ongedaan te maken of met een oplossing te komen die wel binnen de regels past. Als informeren, het aanreiken van hulp en waarschuwen niet werkt en het geschonken vertrouwen wordt geschonden dan volgt consequent en strikt handhavend optreden. Het spreekt voor zich dat de gemeente Renswoude daarbij handelt volgens de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. 3.3 Doelen In deze beleidsperiode ( ) streeft de gemeente Renswoude de volgende doelen na: 1. Het voorkomen van overtredingen door voorlichting en goede en tijdige communicatie. 2. Het voorkomen van overtredingen door het handhaafbaar maken van gemeentelijk beleid en regels. 3. Transparant zijn. Wat wil zeggen dat de gemeente duidelijke regels en een handhavingsbeleid opstelt. Gemeentelijk beleid en regels geven een houvast aan inwoners en ondernemers die te maken krijgen met toezicht en handhaving. 4. Het bieden van rechtsgelijkheid door een naleefstrategie. 5. Het opheffen van overtredingen. Dit beleidsstuk is niet statisch. Een belangrijk onderdeel van de big eight is de mogelijkheid om beleid tussentijds aan te passen. De gemeente Renswoude zal de vijfde doelstelling tijdens de beleidsperiode concreet invullen met naleefpercentages die zij nastreeft voor de meest voorkomende overtredingen te beginnen met illegaal bouwen (nulmeting voorzien in 2017) en bijvoorbeeld onrechtmatig wonen (nulmeting voorzien in 2018). Zij spant zich in om aan het einde van de beleidsperiode naleefpercentages in beeld te hebben voor de meest voorkomende overtredingen binnen BWT, RO, Milieu en Brandveiligheid. Om te beoordelen of de doelstellingen worden gehaald zal monitoring plaats vinden. In de onderstaande tabel zijn de doelstellingen concreet gemaakt met een monitoringsactiviteit. De doelstellingen en monitoringsactiviteiten zullen als vast onderdeel terugkomen in het jaarverslag. Doelstelling Communicatie en voorlichting Handhaafbare regelgeving Transparantie Monitoringsactiviteit In verslagen van controles (standaard) melding maken van de communicatie tijdens het. Eventuele afspraken vastleggen. Terugkoppelen van niet handhaafbare zaken in beleidstukken, zodat deze kunnen worden aangepast en vermelden in het jaarverslag. Na vaststelling publiceren van dit beleidsstuk. Inwoners en ondernemers kunnen het raadplegen op de gemeentelijke website. 9

10 Rechtsgelijkheid Opheffen van overtredingen Steekproef uitvoeren. Twee dossiers controleren op uitgangspunten en volgen van naleefstrategie. Uitkomst vermelden in jaarverslag. Registreren van overtredingen en de datum waarop de overtreding is opgelost of ongedaan gemaakt. 4. Uitgangspunten 4.1 Inleiding De gemeente Renswoude wil het naleefgedrag van haar inwoners en ondernemers verbeteren. Om dit te bereiken kan zij diverse middelen inzetten: Informatie verstrekken, hulp aanbieden bij het vinden van oplossingen binnen wet- en regelgeving, waarschuwen en zo nodig het opleggen van sancties. Daarbij hanteert de gemeente Renswoude de volgende uitgangspunten: 1. Eigen verantwoordelijkheid. 2. Inzetten op preventie. 3. Consistent en strikt handhaven. Deze uitgangspunten worden hieronder puntsgewijs toegelicht 4.2 Eigen verantwoordelijkheid Overtredingen kunnen voortkomen uit onbekendheid met de regels of het ontbreken van plaatselijke bekendheid. Bij het toezicht is het opvoedkundige karakter belangrijk, zodat inwoners en ondernemers zelf alsnog verantwoordelijkheid (kunnen) nemen voor het naleven van regels. Vaak zal kunnen worden volstaan met informeren, overtuigen en waarschuwen. Waar mogelijk denkt de gemeente Renswoude als toezichthouder mee aan een oplossing, mits binnen wet- en regelgeving. In al die gevallen maakt de gemeente Renswoude gebruik van de mogelijkheid die rechtspraak over de precisering van de beginselplicht tot handhaving biedt om niet alle geconstateerde overtredingen meteen aan te pakken door het opstarten van een formeel handhavingstraject. De gemeente Renswoude wordt aangesproken door inwoners en ondernemers voor problemen die door middel van een (eenvoudig) gesprek kunnen worden opgelost. Zij moedigt inwoners en bedrijven aan dit te doen, zonder tussenkomst van de gemeente. In 2016 is een start gemaakt met Buurtbemiddeling. Buurtbemiddeling kan ook worden ingezet voor omgevingsrecht gerelateerde problemen tussen inwoners en, of ondernemers. 4.3 Inzetten op preventie Preventie begint met goede en kenbare regels. In de voorlichting en communicatie mag uitleg over het nut en de noodzaak van regels niet ontbreken. Door inwoners en ondernemers goed en tijdig voor te lichten over regels en mogelijkheden, zullen zij zich sneller conformeren aan die regels. 4.4 Consistent en strikt handhaven Toezicht en handhaving zijn geen doel op zich en dragen bij aan een veilige, gezonde en groene leefomgeving. Handhavend optreden tegen alle mogelijke overtredingen van het 10

11 omgevingsrecht is een utopie. De gemeente Renswoude kan en wil niet alle mogelijke overtredingen signaleren een aanpakken. Ze werkt met vastgestelde prioriteiten en maakt gebruik van de mogelijkheid die de rechtspraak biedt om niet alle gesignaleerde overtredingen meteen aan te pakken door het opleggen van een sanctie. Gemeenten mogen op basis van een uitspraak van Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 5 oktober 2011 het stappenplan (strategie) uit het handhavingsbeleid volgen, tenzij sprake is van spoedeisendheid of herhaling. Positieve effecten van consistent en strikt handhaven zijn bijvoorbeeld rechtsgelijkheid en het vergroten van de geloofwaardigheid van de gemeente in haar rol van toezichthouder en handhaver. 5. Risicoanalyse 5.1 Overzicht van toezicht en handhavingstaken De toezicht- en handhavingstaken van de gemeente Renswoude zijn in kaart gebracht. Deze takenlijst is opgenomen als bijlage 1. De taken vloeien voort uit zowel landelijke als lokale wet- en regelgeving (wetten, verordeningen, beleidsnotities, bestemmingsplannen en dergelijke) op basis waarvan de gemeenten aan haar beginselplicht tot handhaven gevolg dienen te geven. Ook maakt de takenlijst helder welke taken de gemeente Renswoude in eigen huis uitvoert en welke taken bij de Omgevingsdienst Regio Utrecht (ODRU) en de Veiligheidsregio Utrecht (VRU) zijn belegd. Ook voor de WABO-(voluit: Wet algemene bepalingen omgevingsrecht)thema s brandveiligheid en milieu is de gemeente immers bevoegd gezag. Op het moment van het schrijven van dit beleidsstuk waren veel maar nog niet alle basistaken Milieu ondergebracht bij de ODRU. Sinds de inwerkingtreding van het Besluit omgevingsrecht is dit een wettelijke verplichting voor gemeenten. In de loop van de beleidsperiode ( ) zal de gemeente Renswoude deze verplichting gaan nakomen. Achtergebleven basistaken zullen alsnog worden overgedragen aan de ODRU. 5.2 Risicomatrix Gemeenten kunnen niet alle wettelijke toezicht- en handhavingstaken (gelijktijdig) uitvoeren. Om willekeur te voorkomen, is een systematiek noodzakelijk die gemeentebesturen in staat stelt om verantwoorde keuzes te maken bij de uitvoeren van een grote diversiteit aan toezicht- en handhavingstaken. Daarbij wegen risico s zwaar. Een hulpmiddel voor het maken van afgewogen keuzes is de risicomatrix. De matrix is ontwikkeld door het Expertisecentrum Rechtshandhaving van het Ministerie van Justitie voor programmatisch handhaven. In de risicomatrix worden overtredingen in kaart gebracht en wordt per (soort) overtreding een inschatting gemaakt van de risico s. De risico-inschatting is gebaseerd op de kans dat wet- en regelgeving niet wordt nageleefd in relatie tot de negatieve effecten die zich dan zullen voordoen (risico = kans x effect). Het invullen van de risicomatrix vindt plaats op basis van kennis en ervaringen van lokale omstandigheden en bijzonderheden, en is daardoor in zekere zin subjectief. 11

12 Door het toekennen van een cijfer op een schaal van 1 t/m 3 wordt de verwachte ernst van de gevolgen van een overtreding aangegeven. De schaalverdeling is hierbij als volgt. 1 = geen of klein effect 2 = gemiddeld effect 3 = groot effect Score De score uit de risicomatrix is minimaal 1 en maximaal 9. Op basis van de score worden de risico s als volgt in woorden uitgedrukt. Score van 1 tot en met 3: laag risico Score van 3 tot en met 6: gemiddeld risico Score van 7 tot en met 9: hoog risico 5.3 Prioritering van thema s Het stellen van prioriteiten is noodzakelijk in verband met de hoeveelheid taken aan de ene kant en aan de andere kant de beperkte capaciteit die beschikbaar is voor de uitvoering ervan. De risicomatrix is ingevuld door de beleidsmedewerkers van de Afdeling omgevingsbeheer en de vakwethouder, ieder vanuit zijn/ haar deskundigheid, waardoor deze matrix een betrouwbaar beeld geeft. Op basis van de risicomatrix heeft de gemeente Renswoude afgewogen prioriteiten gesteld voor het uitvoeren van toezicht- en handhavingstaken. De ingevulde risicomatrix is terug te vinden in bijlage 2. Het resultaat leidt tot de volgende prioritering van de thema s voor de beleidsperiode Thema Vergunning gebonden toezicht Nieuw bouwen* Slopen en asbest verwijderen Aanleggen van werken Erfgoed en monumenten Welstand Overige omgevingsactiviteiten (kappen, uitweg, reclame) Bodem (afvoer van grond, baggerspecie en bouwstoffen) Vrijeveld toezicht Illegaal bouwen Vergunningsvrij bouwen Illegaal slopen en asbest verwijderen Illegaal aanleggen van werken Illegaal wijzigen van erfgoed en monumenten Welstandexcessen Bewoning i.s.m. bestemmingsplan o.a. dubbele bewoning Prioriteit Gemiddeld Hoog Laag Laag Laag Laag Laag Gemiddeld Gemiddeld Hoog Laag Hoog Laag Hoog 12

13 Overig gebruik i.s.m. bestemmingsplan Hoog Bestaande bouw (Woningwet) Laag Toezicht door VRU Brandveiligheid Hoog Toezicht door ODRU Risicovolle bedrijven Hoog Agrarische bedrijven Gemiddeld Overige bedrijven Laag *Het vergunning gebonden toezicht op nieuw bouwen omvat ook het controleren van de constructieve veiligheid en de brandveiligheidsvoorschriften uit het Bouwbesluit. De prioritering voor Milieu voorziet in een tijdelijke behoefte. Op het moment van het schrijven van dit beleidsstuk is de ODRU bezig met het actualiseren van de risicoanalyse per gemeente. Ook in Renswoude loopt een beleidstraject om de risicoanalyse en de prioriteiten voor de ODRU-taken opnieuw vast te stellen door de gemeenteraad. Brandveiligheid is een van de belangrijke toezicht- en handhavingstaken van gemeenten, vandaar de hoge prioriteit die aan dit thema is gegeven. Het thema brandveiligheid omvat het toezicht op verleende omgevingsvergunningen of meldingen voor brandveilig gebruik en regels uit het Bouwbesluit en Brandbeveiligingsverordening. Binnen de VRU is een risicoanalyse uitgevoerd, waarbij een onderverdeling is gemaakt naar bouwwerken en het aantal ers. Op basis daarvan is een objectenlijst opgesteld voor de gemeente Renswoude. De gemeente Renswoude neemt deze prioriteitenstelling over. 5.4 Inspanningsniveau s In de onderstaande tabel is de prioritering concreet gemaakt in activiteiten die de gemeente Renswoude wenst uit te voeren in de beleidsperiode Thema Prioriteit Uit te voeren activiteiten Vergunning gebonden toezicht Nieuw bouwen Gemiddeld Toezicht op elke verleende vergunning: Voldoen aan minimale wettelijke eisen voor bouwen. Slopen en asbest verwijderen Hoog Toezicht conform het Handboek asbest Renswoude Aanleggen van werken Laag 100% toezicht op verleende vergunningen. Erfgoed en monumenten Laag 100% toezicht op verleende vergunningen. Welstand Laag 100% toezicht op verleende vergunningen. Overige omgevingsactiviteiten Laag 100% toezicht op verleende vergunningen. Bodem Laag Toezicht houden op gemelde toepassingen en toezicht houden op werken waarin IBC-bouwstoffen zijn verwerkt conform de Nota bodembeheer Vrijeveld toezicht Illegaal bouwen Gemiddeld Toezicht op basis van piepsysteem en het uitvoeren van een pilot met structureel 13

14 toezicht (het opsporen van overtredingen door het vergelijken van luchtfoto s). Vergunningsvrij bouwen Gemiddeld Toezicht op basis van signalen en het uitvoeren van een pilot met structureel toezicht (Het opsporen van overtredingen door het vergelijken van luchtfoto s.) Illegaal slopen en asbest verwijderen Hoog Toezicht op basis van signalen Illegaal aanleggen van werken Laag Toezicht op basis van signalen. Illegaal wijzigen van erfgoed en Hoog Toezicht op basis van signalen. monumenten Welstandexcessen Laag Toezicht op basis van signalen. Bewoning i.s.m. bestemmingsplan Hoog Toezicht op basis van signalen. Overig gebruik i.s.m. Hoog Toezicht op basis van signalen. bestemmingsplan Bestaande bouw (Woningwet) Laag Geen toezicht m.u.v. brandveiligheid en bedrijven vanuit milieu. Toezicht door VRU Brandveiligheid Hoog Toezicht op basis van de objectenlijst. Toezicht door ODRU Risicovolle bedrijven Hoog Jaarlijks controleren op basis van inrichtingenlijst. Agrarische bedrijven Gemiddeld Toezicht richten op specifieke problemen zoals geur. De luchtwasser is een wezenlijk onderdeel van het toezicht. Overige bedrijven Laag De frequentie van het toezicht is afhankelijk van de (milieu)categorie van het bedrijf. Communicatie/ voorlichting is een wezenlijk onderdeel van het toezicht. Het inspanningsniveau voor het vrijeveld toezicht kan de indruk wekken misschien niet passend te zijn bij thema s die een hoge prioriteit hebben. Deze indruk klopt niet. De gemeente Renswoude is een kleine gemeente met een hechte gemeenschap waarbinnen men goed van elkaars doen en laten op de hoogte is. Ambtenaren en medewerkers van partners signaleren vermoedelijke overtredingen (voor elkaar) en brengen dit onder de aandacht van de Afdeling omgevingsbeheer. Voorbeelden zijn: Een medewerker van de VRU die tijdens het uitvoeren van een objectcontrole naar brandveiligheid constateert dat de functie van het gebouw niet overeenkomt met de bestemming. Een medewerker van buurtbeheer die tijdens zijn dagelijkse werkzaamheden constateert dat sprake is van vermoedelijk verboden bouwactiviteiten. Dergelijke signalen worden doorgegeven aan de Afdeling omgevingsbeheer. Zij pakken de zaken op conform de vastgestelde prioriteitenlijst. Benadrukt wordt dat het toezicht op basis van signalen dus meer omvat dan alleen de meldingen van inwoners en ondernemers. Op basis van signalen van ambtenaren en medewerkers van de ODRU en de VRU zijn in de vorige beleidsperiode diverse overtredingen geconstateerd en (succesvol) aangepakt. 14

15 5.5 Bestuurlijke restrisico s De risico's zijn transparant gemaakt in de risicomatrix. Op basis van de resultaten van de risicomatrix zijn per thema prioriteiten gesteld. De prioritering is concreet gemaakt met een inspanningsniveau voor toezicht. De gemeente Renswoude acht het aannemelijk dat de ingeschatte risico s beheersbaar zijn. Daarbij moet worden bedacht dat risico s nooit volledig zijn uit te sluiten, ook niet door meer capaciteit in te zetten op het naleven van het omgevingsrecht. Voorbeelden van risico s die gemeenten kunnen lopen zijn dat derden een gemeente aansprakelijk stellen voor schade als gevolg van het laten voortduren van overtredingen en ingrijpen door de provincie als tijdens het interbestuurlijk toezicht blijkt dat de uitvoering van toezicht- en handhavingstaken onvoldoende is. Het handhaven van alle regels waarvoor de gemeente bevoegd gezag is, is in de praktijk niet mogelijk. In de gemeente Renswoude is er net als elders onvoldoende capaciteit om 100% naleving van wet- en regelgeving af te dwingen. De gemeente Renswoude brengt de hoeveelheid werk in overeenstemming met de beperkte beschikbare capaciteit. Dit houdt concreet het volgende in. De laatste jaren worden de taken op het gebied van brandveiligheid uitgevoerd door de VRU. De huidige bijdrage van de gemeente Renswoude is voldoende voor het bereiken van een brandveilig niveau conform het beleid van de Veiligheidsregio. Het basistakenpakket Milieu wordt deels uitgevoerd door de ODRU. Zoals gezegd streeft de gemeente Renswoude er naar om de achtergebleven basistaken in 2017 alsnog onder te brengen bij deze regionale uitvoeringsdienst. Op het moment van het schrijven van dit beleidsdocument vindt besluitvorming plaats over het stellen van prioriteiten en over het aantal uren inzet door de ODRU. De gemeente Renswoude voert het bouwtoezicht en het toezicht op het naleven van de regels uit de bestemmingsplannen in eigen huis uit. Daarbij worden de beleidsmedewerkers van de Afdeling omgevingsbeheer in hun werkzaamheden ondersteund door ingehuurde toezichthouders en handhavingsjuristen. De inhuur is structureel. Iedere verleende omgevingsvergunning voor de WABO-activiteiten bouwen, slopen en wijzigen van monumenten wordt gecontroleerd in de realisatiefase. Het achterliggende idee is dat inwoners en ondernemers aan het einde van de realisatiefase beschikken over een veilig bouwwerk waarin het aangenaam wonen of ondernemen is. Hetzelfde geldt voor de APVvergunningen die onder de werking van de WABO zijn gebracht (kappen van houtopstand, aanleggen van uitweg en aanbrengen van reclame). Binnen de bouwcontroles is constructieve veiligheid een belangrijk aandachtspunt. Wat precies de gevolgen zullen zijn van het eventueel stapsgewijs invoeren van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen voor de beleidsperiode is nog niet duidelijk. De bedoeling van deze wet is dat het bouw- en slooptoezicht grotendeels overgaat van gemeenten naar particuliere kwaliteitscontroleurs. Onlangs (in januari 2017) is echter een pilot door de gemeente Den Haag gestopt, omdat de particuliere kwaliteitscontroleurs niet konden garanderen dat de gebouwen bij oplevering aan het Bouwbesluit voldoen. 15

16 Binnen de beperkte beschikbare capaciteit is het niet mogelijk om het toezicht op bestaande bouwwerken uit te voeren met uitzondering van controles vanuit brandveiligheid en bij bedrijven vanuit milieu. Dit restrisico is acceptabel. In de afgelopen beleidsperiode is gebleken dat er onvoldoende capaciteit beschikbaar is voor het actieve vrijeveld toezicht. Het vrijeveld toezicht naar illegaal bouwen en gebruiken werd ad hoc uitgevoerd. Het aanvragen van een omgevingsvergunning gaf aanleiding om het hele perceel aan de hand van luchtfoto s te controleren op illegaal bouwen en illegaal gebruiken. In december 2015 is een inhaalslag gemaakt. Meldingen en vermoedens op basis van eigen waarnemingen van illegale bewoning zijn onderzocht en er zijn bestuursrechtelijke handhavingstrajecten gestart om de overtredingen te beëindigen. Hoewel de gemeente Renswoude over veel ogen en oren binnen en buiten de eigen organisatie beschikt en door de kleinschaligheid over het algemeen goed op de hoogte is van wat binnen haar grondgebied speelt, voelt ze de noodzaak om enige vorm van structureel toezicht in het vrije veld in te voeren. De ODRU spoort milieuovertredingen op. In het recente verleden (2015) is thematisch toezicht gehouden op het thema onrechtmatige bewoning. Deze werkwijze is positief ervaren en kan in deze beleidsperiode opnieuw worden ingezet. Voor illegaal bouwen en gebruiken is tot nu toe volstaan met toezicht op basis van signaleringen door ambtenaren, partners en meldingen van inwoners en ondernemers. Het ontbreken van een meer structurele vorm van toezicht kan willekeur in de hand werken. Dit is onwenselijk en bovendien in strijd met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur en de visie van de gemeente Renswoude op toezicht en handhaving. Ze maakt zich er dus hard voor om in deze beleidsperiode ( ) de eerste concrete stappen te zetten die zullen leiden tot een vorm van structureel toezicht. Deze stap zal bestaan uit het in kaart brengen van het naleefgedrag voor het thema illegaal bouwen door het uitvoeren van een nulmeting. De pilot zal bestaan uit het opsporen van illegale bouwwerken door het jaarlijks vergelijken van luchtfoto s. De resultaten van deze pilot zullen worden vermeld in het jaarverslag. Op basis van de resultaten van de nulmeting zal tussentijds besluitvorming plaatsvinden over: a) het invoeren van een vorm van structureel vrijeveld toezicht. b) het (tussentijds) aanscherpen van de beleidsdoelstelling Opheffen van overtredingen. In 2018 wordt deze doelstelling voor illegaal bouwen concreet gemaakt met het opnemen van een naleefpercentage. In het daarop volgende jaren zullen naleefpercentages voor andere veel voorkomende overtredingen volgen. 6. Overige werkzaamheden 6.1 Inleiding De gemeente Renswoude voert naast de werkzaamheden van de takenlijst diverse andere taken uit. Deze taken zijn: Monitoren, evalueren en zo nodig bijstellen van het handhavingsbeleid; Werkzaamheden voor andere afdelingen. Voorbeelden zijn het aanleveren brongegevens BAG en het tegengaan van adresfraude; Klachten en handhavingsverzoeken behandelen; Coördineren van werkzaamheden die worden uitgevoerd door de ODRU, VRU en inhuur; 16

17 Deelnemen aan regionaal en lokaal handhavingsoverleg; Project gebonden BWT-werkzaamheden. Bijvoorbeeld: Lokale nieuwbouwprojecten. Deze taken zijn niet betrokken in de risicoanalyse. Het basistakenpakket aan milieutaken is deels ondergebracht bij de ODRU. De VRU voert de brandveiligheidstaken uit voor de gemeente Renswoude. De gemeente Renswoude blijft wel bevoegd gezag en dus verantwoordelijk voor de wijze waarop deze partners de hun toevertrouwde werkzaamheden uitvoeren. De gemeente Renswoude voert daarover regie. Zij moeten de aan hun toevertrouwde toezicht-en handhavingstaken uitvoeren conform dit beleidsdocument en de uitwerking ervan in de jaarlijkse uitvoeringsprogramma s. 6.2 Klachten en handhavingsverzoeken afdoen Inwoners en ondernemers kunnen binnen de openingstijden van het gemeentehuis klachten melden aan de balie of per . Voor urgente meldingen is de 24-uurs bereikbaarheid geregeld in de vorm van een gezamenlijke piketdienst met buurgemeente Veenendaal. Klachten/ verzoeken om handhaving over mogelijke overtredingen van milieuregelgeving worden met uitzondering van bagatel overtredingen (bijvoorbeeld geuroverlast door openstaande deur) afgedaan door de ODRU. Klachten/ verzoeken om handhaving met betrekking tot de overige omgevingstaken worden afgedaan door de Afdeling omgevingsbeheer. Inwoners en ondernemers kunnen binnen de openingstijden van het gemeentehuis klachten melden aan de balie of per . Voor urgente klachten is de 24-uurs bereikbaarheid geregeld in de vorm van een piketdienst met buurgemeente Veenendaal. Klachten/ verzoeken om handhaving over mogelijke overtredingen van de milieuwetten en -regels worden afgedaan door de ODRU. Klachten/ verzoeken om handhaving met betrekking tot de overige omgevingstaken worden afgedaan door de Afdeling omgevingsbeheer. De gemeente bemiddelt niet in burenruzies. Inwoners en ondernemers worden gestimuleerd hun eigen verantwoordelijkheid te nemen en zelf de eerste stap te zetten door hun klachten kenbaar te maken aan de veroorzaker. Sinds 2016 kan Buurtbemiddeling daarin faciliteren. De gemeente Renswoude neemt geen anonieme meldingen/ verzoeken om handhaving in behandeling, tenzij naar de inschatting van de medewerker die de melding ontvangt sprake is van urgentie. Afdoen van een melding Volgens de rechtspraak moeten gemeenten in beginsel adequaat reageren op meldingen. Meldingen die binnenkomen via het klantcontactcentrum worden geregistreerd in Verseon. Bij het afdoen van meldingen spreekt de gemeente Renswoude de melder aan op zijn eigen verantwoordelijkheid. Een medewerker neemt contact op met de melder om meer informatie te vragen bijvoorbeeld over: Het onderwerp van de melding; Wat hij/ zij hoopt te bereiken met de melding; en wat hij/zij zelf al heeft ondernomen om de klacht (veelal overlast) onder de aandacht van de veroorzaker te brengen. Resulteer minnelijk overleg tussen de melder en de veroorzaker niet resulteert in een oplossing die voor beide partijen aanvaardbaar is, dan doet de gemeente Renswoude of de ODRU de melding binnen een redelijke termijn af. Bagatel klachten worden (nog) afgedaan door de beleidsmedewerker van de Afdeling omgevingsbeheer. Andere uitgangspunten voor het behandelen van meldingen zijn: Meldingen over mogelijke onveilig of gevaarlijk situaties worden direct in behandeling genomen. Meldingen die alleen op het moment van de melding kunnen worden geconstateerd, worden direct opgepakt. 17

18 Overige meldingen worden op een later moment opgepakt conform prioriteitenstelling. Indien mogelijk verricht de toezichthouder dossieronderzoek. De toezichthouder onderzoekt de melding ter plaatse en legt zijn bevindingen vast. De toezichthouder maakt eventueel vervolgafspraken met de veroorzaker (en evt. de melder). De melder wordt geïnformeerd over de wijze van afdoening. De toezichthouder start zo nodig een formeel handhavingstraject op. Afdoen van een verzoek om handhaving Een schriftelijk handhavingsverzoek moet voldoen aan de vereisten voor een aanvraag, zoals genoemd in artikel 4:2 van de Algemene wet bestuursrecht, zoals de ondertekening, de dagtekening en een omschrijving van de overtreding. Op basis van een lange reeks van uitspraken van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State moeten gemeenten een besluit nemen op alle formele (schriftelijke) handhavingsverzoeken. Er geldt immers een beginselplicht tot handhaving en zeker als derden hierom verzoeken. De bestuursrechter verlangt van gemeenten dat ze besluiten op verzoeken om handhaving extra zorgvuldig voorbereiden. Het voeren van minnelijk overleg is voor de gemeente Renswoude vast onderdeel van die voorbereiding, tenzij het gaat om een overtreding die direct een groot risico met zich meebrengt voor de veiligheid en/ of gezondheid, of een overtreding die is begaan door een notoire overtreder. Vanuit haar rol als toezichthouder en handhaver en haar beleidsuitgangspunten eigen verantwoordelijkheid en inzetten op preventie hecht de gemeente Renswoude veel waarde aan het beëindigen van de overtreding door minnelijk overleg en evt. buurbemiddeling. Op die manier kan het opstarten van een formeel handhavingstraject vaak worden voorkomen. Het is denkbaar dat de verzoeker zijn verzoekt intrekt na beëindiging van de overtreding. Op een handhavingsverzoek volgt altijd binnen de beslistermijn (8 weken + 6 weken verlenging) of een besluit tot afwijzing van het verzoek of een besluit tot het opleggen van een last onder dwangsom/ bestuursdwang aan overtreder conform deze beleidsnota. Dit wil zeggen dat de gemeente Renswoude in beginsel eerst in overleg met de overtreder naar een oplossing zoekt voordat ze een handhavingsbesluit voorbereidt. Dreigt de beslistermijn te worden overschreden door het minnelijk overleg dan wijst de gemeente Renswoude het verzoek om handhaving onder verwijzing naar dit beleidsdocument gemotiveerd af. De gemeente Renswoude maakt op die manier gebruik van de beleidsvrijheid die rechtspraak over de precisering van de beginselplicht tot handhaven biedt door zich ook voor handhavingsverzoeken te houden aan het stappenplan zoals beschreven in het beleid (de sanctiestrategie) 6.3 Protocollen Het bevorderen van transparantie en rechtsgelijkheid zijn doelstellingen voor de beleidsperiode De gemeente Renswoude streeft ernaar om de (uniforme) wijze waarop zij haar TH-taken uitvoert zoveel mogelijk vast te leggen in protocollen. In de protocollen zullen processen worden beschreven in de vorm van stroomschema s. In de vorige beleidsperiode is een Handhavingsprotocol vastgesteld. PM is dit nog actueel? Opmerkelijk is dat het proces van handhaving start met een B&W besluit. In de nieuwe beleidsperiode zal de gemeente Renswoude zich inspannen om (meer) protocollen vast te stellen. Daarin zullen ook de verdeling van verantwoordelijkheden en bevoegdheden 18

19 bijvoorbeeld tussen de gemeente en haar partners (de ODRU en de VRU) worden vastgelegd. 7. Naleefstrategie 7.1 Inleiding In de naleefstrategie beschrijft de gemeente Renswoude welke instrumenten ze inzet om de beleidsdoelstellingen te bereiken. Binnen de naleefstrategie ligt de nadruk op preventie. De naleefstrategie kan in vier strategieën worden onderverdeeld: Een strategie voor spontane naleving, een toezichtstrategie, een sanctiestrategie en een gedoogstrategie. Schematisch ziet dit er als volgt uit. Naleefstrategie Preventiestrategie (spontane naleving) Handhavingsstrategie Toezichtstrategie Sanctiestrategie Gedoogstrategie Voor iedere situatie gaat de gemeente Renswoude na welke aanpak het meest effectief is. De naleefstrategie voor het taakveld milieu is recent geactualiseerd. Op 14 juni 2016 heeft het college de geactualiseerde naleefstrategie voor het taakveld milieu vastgesteld. Dit beleidsdocument beoogt daarin geen wijzigingen aan te brengen. De naleefstrategie voor de taakvelden BWT en RO heeft zeker raakvlakken bij de naleefstrategie voor het taakveld milieu. Delen daarvan worden overgenomen. Soms wordt bewust afgeweken. De afwijkingen zien vooral op preventie en toezicht. De gemeente Renswoude geeft overtreders in beginsel de kans om alsnog hun eigen verantwoordelijkheid te nemen en staat open voor oplossingen die binnen wet- en regelgeving passen. Beide aspecten vallen onder de noemer minnelijk overleg. Preventiestrategie De preventiestrategie richt zich op het vergroten van de bewustwording bij inwoners en ondernemers. Door deze doelgroepen beter voor te lichten en te informeren hoeft er minder toezicht en handhaving plaats te vinden, omdat er minder overtredingen worden begaan. Om spontane naleving mogelijk te maken moet aan een tweetal voorwaarden worden voldaan: Regels moeten handhaafbaar en kenbaar zijn. Handhavingsstrategie In de toezichtstrategie staat beschreven op welke wijze de gemeente Renswoude toeziet op naleving van de regelgeving. Voor de sanctiestrategie sluit de gemeente Renswoude aan bij de Landelijke Handhavingsstrategie (verder: LHS) en de Richtlijn dwangsombedragen en termijnen. Het 19

20 college besloot op 14 juni 2016 deze landelijke strategie en richtlijn in te voeren voor het taakveld milieu. In de beleidsperiode gaan beiden ook gelden voor de overige omgevingstaken. Dit heeft als voordeel dat dit handhavingsbeleidsplan toekomstbestendig is met het oog op de verwachte invoering van de Omgevingswet. Het toepassen van de LHS beperkt de gemeente Renswoude niet in het maken van beleidskeuzes over prioriteiten binnen het toezicht en de manier waarop zij deze taken uitvoert. Binnen de Afdeling omgevingsbeheer werden de Richtlijn dwangsombedragen en termijnen al gehanteerd voor de taakvelden BWT en RO. Deze werkwijze is nu vastgelegd in beleid. In de gedoogstrategie is beschreven dat in Renswoude in beginsel niet wordt gedoogd. Alleen in uitzonderlijke situaties kan tijdelijk gedogen onder stringente voorwaarden een optie zijn. In de vier strategieën is uiteengezet hoe de gemeente Renswoude haar toezicht- en handhavingstaken de komende jaren adequaat uitvoert binnen de beschikbare middelen en de lokale prioriteitenstelling. 7.2 Preventiestrategie Binnen de naleefstrategie ligt de nadruk op preventie. Dit volgt uit het beleidsuitgangspunt dat de gemeente Renswoude inzet op het voorkomen van overtredingen door voorlichting en goede en tijdige communicatie. Het bevorderen van spontane naleving van regels door inwoners en ondernemers begint met goede regelgeving. Ook sociale controle kan bijdragen aan het naleven van regels. Goede regelgeving Het beïnvloeden van het gedrag van inwoners en ondernemers begint in feite al met goede regelgeving. De gemeente Renswoude hanteert als beleidsuitgangspunt dat zij alleen regels stelt die ook daadwerkelijk nodig en handhaafbaar zijn. Communicatie o.a. via (sociale) media Een belangrijke voorwaarde voor het voorkomen van overtredingen is dat de regelgeving kenbaar is. De gemeente Renswoude stelt haar regelgeving beschikbaar voor inwoners en ondernemers. Op de gemeentelijke website en op de Centrale Voorziening Decentrale Regelgeving kunnen ze de actuele regelgeving raadplegen. Naast deze websites maakt de gemeente Renswoude gebruik van de gemeentepagina in het huis-aan-huisblad De Heraut, Facebook en Twitter. Het beschikbaar stellen van de regelgeving alleen voldoet niet. De gemeente Renswoude geeft daarom niet alleen informatie over het bestaan van de regels, maar ook over het nut ervan. Veel regels beogen de veiligheid en de gezondheid van de leefomgeving te beschermen. In de media doet de gemeente Renswoude daarom regelmatig een beroep op het verantwoordelijkheidsgevoel van inwoners en ondernemers. Extra alertheid is geboden bij nieuwe wet- en regelgeving. De gemeente Renswoude informeert actief over toezicht- en handhavingstaken. Voorbeelden zijn: De publicatie van het uitvoeringsprogramma en eventueel het jaarverslag. Na vaststelling door de gemeenteraad plaatst de gemeente Renswoude ook dit beleidsstuk op het internet. Inwoners en ondernemers kunnen kennisnemen van de wijze waarop toezicht en handhaving plaats vindt. Zij weten wat zij van hun gemeente kunnen verwachten als zij in aanraking komen met toezicht en handhaving. Dit is een uitwerking van de beleidsdoelen transparantie en rechtsgelijkheid. Een combinatie van goede en kenbare regelgeving en communicatie via (sociale) media en toezicht zal een preventief effect hebben op calculerende overtreders. Voor een goede 20

21 invulling hiervan stelt de gemeente Renswoude een communicatieplan op dat zich puur richt op de communicatie over toezicht en handhaving. In een dergelijk communicatieplan wordt in ieder geval aandacht gegeven aan de bekendheid en beschikbaarheid van wet- en regelgeving. Actieve informatieverstrekking door medewerkers Voorlichting over regels door ambtenaren, ingehuurde BOA s en medewerkers van partners zoals de VRU helpt overtredingen voorkomen, omdat inwoners en ondernemers meer bewust zijn van regels en hun gedrag hierop kunnen aanpassen. Op jaarbasis besteden de medewerkers van de Afdeling omgevingsbeheer in het kader van vergunningverlening circa 290 uren aan het verstrekken van informatie aan inwoners en ondernemers over hun bouwplannen. Hun vragen hebben vaak betrekking op het al dan niet vergunningsvrij kunnen bouwen. Dreigt of is sprake van een overtreding dan spreken zij de inwoner of ondernemer hierop aan. Daarbij zijn zij alert op gedrag dat voortkomt uit onbekendheid met regels of het ontbreken van plaatselijke bekendheid. Zij anticiperen hierop richting inwoners en ondernemers. Bij nieuwe regelgeving geven zij bij herhaling informatie en extra advies. Hiermee wil de gemeente Renswoude voorkomen dat overtredingen onbewust worden begaan. Aan de andere kant stelt zij duidelijke grenzen over welk omgevingsactiviteiten niet aanvaardbaar zijn en handelt zij consequent bij overschrijding van deze grenzen. Medio 2017 zal Renswoude aan nieuwe inwoners een goodiebag verstrekken met informatie over de gemeente Renswoude. Hierin zal tevens een voorlichtingsbrochure over vergunningvrij bouwen worden toegevoegd. 7.3 Strategie voor handhaving Het doel van de handhavingsstrategie is het waarborgen van een consequente en zo nodig strikte aanpak van overtredingen van het omgevingsrecht. Deze strategie omvat: Toezicht houden op verleende vergunningen en in het vrijeveld; Toepassen van bestuurlijke en strafrechtelijke sancties of een combinatie van beiden; Gedogen. De gemeente Renswoude conformeert zich aan de Landelijke Handhavingsstrategie en de Richtlijn dwangsombedragen en termijnen. Aan het toepassen van sanctiemiddelen gaat altijd een goede voorbereiding vooraf. Een vast onderdeel van die voorbereiding is het voeren van minnelijk overleg, tenzij het gaat om een overtreding die direct een groot risico met zich meebrengt voor de veiligheid en/ of gezondheid, of een overtreding die is begaan door een notoire overtreder. In de beleidsuitgangspunten is opgenomen dat de gemeente Renswoude veel waarde hecht aan de eigen verantwoordelijkheid van inwoners en ondernemers. Veel overtredingen worden beëindigd door minnelijk overleg en het zoeken naar oplossingen, mits die passen binnen wet- en regelgeving. Op die manier kan het opstarten van een formeel handhavingstraject vaak worden voorkomen. 7.4 Toezichtstrategie In dit hoofdstuk maakt de gemeente Renswoude het beleid concreet. De kwaliteit (intensiteit) en de frequentie van het toezicht wordt beschreven. Allereerst wordt de systematiek en het niveau waarop toezicht kan worden uitgevoerd beschreven. Daarna komen de specifieke thema s aan de orde Toezichtniveau vergunningen Binnen het toezicht hanteert de gemeente Renswoude de onderstaande toezichtniveaus. Niveau Omschrijving Inhoud 0 Steekproef Steekproef. 21

22 1 Snel toezicht Controleren of voorgeschreven voorziening aanwezig is/ is uitgevoerd. 2 Visueel toezicht Globaal/ vluchtig met het oog controleren op basis van kennis en ervaring. Daarbij raadpleegt de toezichthouder beperkt de tekeningen en details. Van hulpmiddelen maakt hij beperkt gebruik. Bijvoorbeeld bij controleren van veiligheidsinstallaties. 3 Representatief toezicht Met het oog controleren op hoofdlijnen en kenmerkende details. De toezichthouder voert met eenvoudige hulpmiddelen elementaire controles uit. Daarnaast controleert hij in detail enkele kritische details. De toezichthouder raadpleegt (detail)tekeningen en kritische detailleringen. Bijvoorbeeld bij controle funderingen, vloeren: Circa. 100% van de omvang wordt gecontroleerd. 4 Grondig toezicht Grondig controleren op het oog en met de benodigde hulpmiddelen van alle onderdelen op detailniveau. Alle tekeningen, detailtekeningen, berekeningen, rapporten en certificaten worden geraadpleegd. Deskundigen worden zo nodig ingeschakeld voor controle van essentiële zaken, zoals brandveiligheid Toezichtniveau partners Onze werkwijze geldt ook voor de uitbesteding van taken. Sommige taken moeten door de ODRU of VRU worden uitgevoerd. Het BOA-toezicht wordt ingehuurd bij buurgemeente Veenendaal. Concreet betekent dit dat wij in de beleidsperiode bij de uitbesteding van taken in de opdrachtverstrekking onze toezichtniveaus zullen gaan hanteren. Onze toezichtniveaus worden zo nodig vertaald naar de niveaus die de externe partners gebruiken. Toezicht brandveiligheid De VRU houdt grondig toezicht (niveau 4). Dit geldt voor de controles in de bouwfase en het gebruik van bestaande gebouwen waarvoor een gebruiksvergunning is verleend. In de bouwfase controleert de VRU of aan de brandveiligheidseisen wordt voldaan. Deze eindcontrole wordt ook wel nulmeting genoemd. Alle ontvangen nieuwe gebruiksmeldingen worden op basis van de nulmeting gecontroleerd door een preventiemedewerker van de brandweer. In de gebruiksfase van een bouwwerk vindt periodiek het toezicht op brandveilig gebruik plaats aan de hand van een regionale risico-indeling van objecten. Toezicht vindt programmatisch plaats. In samenwerking tussen de gemeente Renswoude en de VRU een objectenlijst vastgesteld. Daarin is bepaald in welke risicoklasse de bouwwerken binnen de gemeente Renswoude vallen. Op de lijst staan 36 gebouwen waarvoor een gebruiksvergunning is verleend. Alle gebouwen worden periodiek gecontroleerd. De frequentie van het toezicht hangt af van de risicoklasse waarin een gebouw valt. Aan een risicoklasse is in regionaal verband controlefrequentie gekoppeld. Zie de risicomodule preventietaken doe als bijlage 1 bij dit beleidsstuk is gevoegd. De onderstaande tabel geeft inzicht in de frequentie van het toezicht per risicoklasse. Risicoklasse Voorbeeld Frequentie I Ziekenhuis > 10 personen Jaarlijks kinderdagverblijf > 10 personen II Café, discotheek, restaurant personen 1 keer per 2 jaar 22

23 III Museum, bibliotheek keer per 4 jaar personen IV Kantoren personen 1 keer per 4 jaar V Kantine, eetzaal > 50 personen 1 keer per 4 jaar Volgt op het toezicht op de brandveiligheid bestuurlijke handhaving dan draagt de VRU de dossiers over aan de gemeente Renswoude. Sinds medio 2015 maakt ook stimulerende preventie deel uit van de taken die de VRU uitvoert namens de gemeente Renswoude. Toezicht basistaken milieu Gemeenten zijn sinds de inwerkingtreding van het Besluit omgevingsrecht wettelijk verplicht de basistaken milieu te laten uitvoeren door regionale uitvoeringsdiensten. Op het moment van het schrijven van dit beleidsdocument zijn veel maar nog niet alle basistaken overgedragen aan de ODRU. Daarin zal tijdens de beleidsperiode veel veranderen. Voorbeelden van taken die dan alsnog worden overgedragen aan de ODRU zijn: Bagatel klachten afdoen; Bodem; Asbest verwijderen; Kleinschalige agrarisch activiteiten Ten tijde van het schrijven van dit beleidsdocument staat de wijze waarop de ODRU haar taken uitvoert ter discussie. Ook loopt een beleidstraject waarin de gemeenteraad met de ODRU een risicoanalyse uitvoert en een prioriteiten stelt voor het taakveld Milieu. Na afloop van dit beleidstraject zal de gemeente Renswoude beoordelen of het nodig is om een nieuwe naleefstrategie ontwikkelen voor het taakveld milieu. In de tussentijd blijft het geldende beleid De Handhavingsnota 2012 is per 1 juni geactualiseerd met het Hoofdstuk Sanctiestrategie; LHS; Richtlijn dwangsombedragen en termijnen (onderdeel milieu) en de Nalevingsstrategie met hoofdstuk 4 Sanctiestrategie en bijlagen 2 en 3) - van toepassing. BOA-toezicht De gemeente Renswoude heeft geen eigen buitengewoon opsporingsambtenaren (verder: BOA s). Op 12 juni 2012 sloten de gemeenten Renswoude en Veenendaal een samenwerkingsovereenkomst Toezicht en handhaving in de openbare ruimte. Daarin is geregeld dat de gemeente Renswoude BOA s inhuurt van de gemeente Veenendaal. Dit is uitgewerkt in een dienstverleningsovereenkomst ( ): Op jaarbasis neemt de gemeente Renswoude BOA-uren af. Op 15 januari 2013 is een Aanwijzingsbesluit toezichthouders vastgesteld op basis waarvan de BOA s uit Veenendaal in de gemeente Renswoude toezicht- en handhavingstaken mogen uitvoeren. Het BOA-toezicht in het vrije veld omvat het toezicht op de APV en op de Drank en Horecawet. De BOA s worden gericht ingezet. Eens in de zes weken vindt overleg plaats over de inzet van de BOA s op specifieke thema s. Alle verleende vergunningen worden 1 of 2 keer gecontroleerd na gereedmelding door middel van snel of visueel toezicht Toezichtniveau door Afdeling Omgevingsbeheer In de onderstaande tabel is de uitvoering van het toezicht per thema concreet gemaakt. Thema Niveau Omschrijving Frequentie Nieuw bouwen 2, 3, 4 Divers Conform de protocollen vanuit de vereniging BWT. Slopen en asbest verwijderen 2 Visueel 1 of 2 toezichtmomenten Aanleggen van werken 3 Representatief Minimaal 2 afhankelijk van de omvang. Bijvoorbeeld grootschalig onderhoud aan de Grebbelinie. Uitzetten werk/ graafwerkzaamheden 23

24 Erfgoed en monumenten 3 Representatief Minimaal 2 afhankelijk van de omvang Bijvoorbeeld grootschalig onderhoud aan de Grebbelinie. Samenloop met omgevingsvergunning voor bouwen. Verplichte momenten start en gereedmelding Overige omgevingsactiviteiten 2 Visueel 1 of 2 toezichtmomenten na gereedmelding Voor de meest voorkomende thema s volgt hierna een uitwerking Toezicht op nieuw bouwen Het toezicht op het bouwproces is vooral aanbod gestuurd. Dat wil zeggen dat de capaciteit voor toezicht afhankelijk is van de verleende omgevingsvergunningen voor de activiteit bouwen. De gemeente Renswoude kan hierop anticiperen door de lopende vergunningprocedures periodiek te analyseren. Waardoor ze inzicht krijgt in de komende werkvoorraad voor bouwtoezicht (lopende bouwprojecten en nieuw op te starten bouwprojecten). Alle bouwprojecten zijn onderwerp van toezicht. De basis voor de toezichtstrategie van de gemeente Renswoude is met ingang van de beleidsperiode het protocol vanuit de vereniging Bouw-woningtoezicht Nederland. De daarin opgenomen 28 stappen zijn leidend voor het uitvoeren van de bouwcontroles. Per toezichtmoment kunnen meerdere stappen worden gecontroleerd. Per categorie bouwwerk (bijvoorbeeld: wonen, publieksfunctie en bedrijfsfunctie) worden verschillende aspecten gecontroleerd op een of meer toezichtmomenten. Het niveau en de frequentie van het toezicht zijn afhankelijk van categorie waarin een bouwwerk valt. Bij vergelijking van de landelijke toezichtmatrix en de praktijk in Renswoude viel op dat het toezicht op diverse aspecten diepgaander is dan landelijk. Het gaat daarbij om aspecten die te maken hebben met de fundering en de brandveiligheid. De toezichtmatrix is aangepast aan de praktijk in Renswoude en is bijgevoegd als bijlage 2. De risico s bij de activiteit bouwen doen zich vooral voor bij fundering en de constructie. Om die reden worden in de fase van de vergunningverlening alle bouwplannen getoetst op het Bouwbesluit conform het toetsingsniveau in het collegebesluit van 4 juni 2009 (toetsingsniveau ligt in lijn met het landelijk gemiddelde) en worden alle plannen constructief getoetst. Tijdens het bouwproces voert een vaste externe toezichthouder controles uit Toezicht op slopen en asbest verwijderen Onder is opgemerkt dat het toezicht op het verwijderen van asbest onder de basistaken milieu valt en zal worden ondergebracht bij de ODRU. In deze paragraaf beschrijft de gemeente Renswoude de huidige praktijk van het slooptoezicht. Ook voor meld- of vergunningsplichtige sloop wordt nu aangesloten bij het landelijke BWTprotocol. De toezichtmatrix is aangepast aan de praktijk in Renswoude en is bijgevoegd als bijlage 3. Het toezicht voor de stappen 14 (mobiel puin breken) en 15 (eindcontrole) is iets minder diepgaand dan landelijk. Dit is bewuste keuze. Mobiel puin breken als dat al voorkomt, vindt uitsluitend plaats door gecertificeerde bedrijven. Slopen van hoogbouw komt eigenlijk niet voor. Voor laagbouw volstaat de gemeente Renswoude met een visuele eindcontrole Vrijeveld toezicht Naast het toezicht op verleende vergunningen vindt vrije veldtoezicht plaats op omgevingsactiviteiten die mogelijk zonder vergunning worden uitgevoerd of strijdig zijn met het bestemmingsplan. Deze vorm van toezicht vindt vooral plaats op basis van signalen uit de eigen organisatie, van partners of inwoners/ ondernemers. In de beleidsperiode zal een nulmeting plaats vinden naar het naleefgedrag van inwoners en ondernemers 24

25 voor bouwen waarvoor een omgevingsvergunning vereist is. Op basis van de uitkomst van de nulmeting zal nadere besluitvorming plaatsvinden over het invoeren van een vorm van structureel vrijeveld toezicht. De wijze waarop de nulmeting zal worden uitgevoerd is beschreven in hoofdstuk Bestuurlijke restrisico s. 7.5 Sanctiestrategie LHS De gemeente Renswoude sluit zich met ingang van de nieuwe beleidsperiode voor alle omgevingsactiviteiten aan bij landelijk beleid. Ze neemt de volgende beleidstukken over: Landelijke Handhavingstrategie: Een passende interventie bij iedere bevinding (LHS); Richtlijn dwangsombedragen en termijnen. De LHS is een gezamenlijk beleidsstuk van het Openbaar Ministerie, het Interprovinciaal Overleg, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, de Unie van Waterschappen, het ministerie van Infrastructuur en Milieu, de Inspectie Leefomgeving en Transport, de Nationale Politie, de Inspectie van ministerie van SZW en de vereniging van omgevingsdiensten. Alle betrokken partijen spraken zich uit voor de invoering van de LHS. Handhavende instanties treden dan op eenzelfde manier op bij signalen van overtredingen op het gebied van het omgevingsrecht. Een ander argument voor invoering van de LHS is het optimaliseren van de afstemming tussen het bestuursrecht en het strafrecht. Zo ontstaat een gelijk speelveld waarbij burgers ervan uit kunnen gaan dat handhavers zodanig optreden dat het rechtsgevoel wordt gerespecteerd en de leefomgeving, veilig, schoon en gezond blijft. Met het overnemen en invoeren van de LHS sluit de gemeente Renswoude aan bij de landelijke ontwikkeling op het gebied van TH-kwaliteitscriteria voor Wabo bevoegde overheden. Dit draag op twee opzichten bij aan landelijke eenduidigheid (en rechtsgelijkheid). Ieder (vermoedelijke) overtreding krijgt een passende aanpak en dat gebeurt overal op dezelfde manier. De LHS is gebaseerd op de volgende uitgangspunten: 1. Onafhankelijkheid (sterke, slagkrachtige en onafhankelijke handhavingsinstanties); 2. Professionaliteit en vakmanschap (training, opleiding, uitwisselen van kennis en informatie); 3. Betrouwnaarheid (beginselplicht tot handhaven en verantwoording afleggen); 4. Eenvoud (een passende interventie bij iedere bevinding en hoe daar toe te komen); 5. Gezamenlijkheid (overleg, afstemming en planmatig en informatie gestuurd gezamenlijk optreden). De LHS bevat een stappenplan voor het bepalen van de reactie/ interventie op een vermoeden van overtreding. De reactie/ interventie is afhankelijk van de (mogelijke) gevolgen ervan en het gedrag van de overtreder. Daarbij worden ook eventuele verzwarende (of verlichtende) aspecten meegewogen. De strategie gaat uit van het in beginsel zo licht mogelijk starten met reageren/ interveniëren, gericht op herstel en het vervolgens snel inzetten van zwaardere reacties/ interventies als naleving uitblijft. Daarnaast is overleg over de toepassing van het bestuursrecht en/ of het strafrecht geregeld. Handhavingsorganisaties kiezen afhankelijk van de situatie bewust voor alleen bestuursrechtelijk of alleen strafrechtelijk optreden of een combinatie van beiden. Als hulpmiddel hanteren zij de interventiematrix. Uitgangspunt is dat de gemeente Renswoude en het Openbaar Ministerie elk handelen vanuit de eigen verantwoordelijkheid en hun handelen afzonderlijk en in combinatie richten op het naleven van de wet- en regelgeving. Bestuursrechtelijk optreden Bestuursrechtelijk optreden is vooral gericht op het herstellen van de situatie, conform de wet- en regelgeving. De keuze van de in te zetten bestuursrechtelijke sanctie(s) vindt plaats 25

26 aan de hand van hoofdstuk 3 van de LHS opgenomen interventiematrix, waarbij snel herstellen van de situatie voor de overtreding de eerste prioriteit is. Het opleggen van een last onder dwangsom (LOD) of een last onder dwangsom (LOB) is in Renswoude gebeurt volgens zorgvuldig te nemen stappen. De stappen zijn omschreven in protocol dat is bijgevoegd als bijlage 4. Binnen het werkgebied van de gemeente Renswoude gelden bij sanctie de volgende stappen: 1. Bestuurlijke Waarschuwing. Dit is een informatieve brief aan overtreder, waarin hij/ zij wordt aangesproken op zijn/ haar eigen verantwoordelijkheid om de wet- en regelgeving na te leven; 2. Advies aan College; 3. Vooraankondiging. Dit is het voornemen om en LOD of LOB op te leggen. In de vooraankondiging worden een hersteltermijn en een termijn om zienswijzen bekend te maken opgenomen; 4. Sanctiebeschikking: LOD of LOB; 5. Verbeuren van dwangsom of uitvoeren van bestuursdwang. Stap 1 valt eigenlijk nog onder toezicht. Toezicht kan een voorfase zijn van het opleggen van een LOD of een LOB. De voorfase is gericht op snel ongedaan maken van de overtreding of het vinden van een minnelijke oplossing, mits passend binnen de wet- en regelgeving. Als de overtreding blijft voortduren dan volgt vanaf stap 2 en verder handhavend optreden. Stappen 3 t/m 5 lopen altijd via het college. De bevoegdheid om een sanctiebeschikking is bewust niet gemandateerd aan partners zoals de ODRU en de VRU. Soms volgt er tussen stap 2 en 3 een zijstap: Het bestuurlijk gesprek, waarbij de prioriteit ligt bij het ongedaan maken van de overtreding of het vinden van een minnelijke oplossing, mits passend binnen de wet- en regelgeving. Voor het bepalen van de hoogte van dwangsommen en de lengte van begunstigingstermijnen hanteert de gemeente Renswoude een vaste regionale richtlijn: De Richtlijn dwangsombedragen en termijnen. Strafrechtelijk optreden Het strafrecht komt in beeld als de (mogelijke) gevolgen van belang zijn of aanzienlijk, dreigend en/ of onomkeerbaar. Ook komt het strafrecht in beeld als het gedrag van de overtreder daar aanleiding toe geeft. Strafrechtelijk optreden is vooral gericht op het straffen van de overtreder en het wegnemen van zijn wederrechtelijk genoten (concurrentie- )voordeel. Een proces-verbaal is de basis van het verdere optreden door het OM dat kan leiden tot sancties als: een geldboete, een werkstraf, gevangenisstraf, ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel, publicatie van het vonnis etc. Toezichthouders doen aangifte bij het OM bij de volgende bevindingen: Situaties waarin bewust het toezicht onmogelijk wordt gemaakt, in combinatie met het weigeren van toegang, intimidatie, geweldsdreiging, fraude, vernietiging van bewijs en/ of poging tot omkoping; Situaties waarin de toezichthouder constateert dat er opzettelijk mensen in gevaar worden gebracht, door onder andere: sabotage, vernieling of het bewust verstrekken van verkeerde informatie. Toepassen van interventiematrix Als de toezichthouder een overtreding heeft geconstateerd stelt hij/ zij met behulp van de interventiematrix de sanctie vast. Daarbij neemt de toezichthouder de volgende stappen. 1. Positioneren overtreding in de interventiematrix 26

27 De toezichthouder bepaalt in welk segment van de interventiematrix de overtreding kan worden gepositioneerd door het beoordelen van de gevolgen en het typeren van de overtreder. 2. Bepalen van verzwarende aspecten De toezichthouder bepaalt of er verzwarende aspecten zijn die moeten worden betrokken bij de afweging om het bestuursrecht en/ of het strafrecht toe te passen. Hoe meer verzwarende aspecten, des te groter de reden om naast bestuursrechtelijk ook strafrechtelijk te handhaven. 3. Onderzoeken samenwerking bestuur, politie en OM Op basis van de uitkomst van stap 1 en 2 bepaalt de toezichthouder of overleg over de toepassing van het bestuurs- en/ of strafrecht is geïndiceerd. 4. Optreden met de interventiematrix De toezichthouder kiest voor de minst zware (combinatie) van de in het betreffende segment opgenomen sancties. Hij/ zij kan gemotiveerd afwijken. 5. Vastleggen De toezichthouder legt het doorlopen van de stappen en zijn beslissingen volgens vast in een adviesrapport aan het college. In Renswoude is (juridisch) handhaven niet gemandateerd aan eigen ambtenaren of aan (medewerkers van) partners. 7.6 Gedoogstrategie De gemeente Renswoude hanteert de volgende richtlijnen voor gedogen: Een gedoogsituatie wordt schriftelijk vastgelegd in een gedoogbeschikking, voorzien van heldere voorwaarden en een duidelijke termijnstelling; Er moeten bijzondere omstandigheden zijn aangevoerd, die afwijken van de regels rechtvaardigen. Gedogen mag in principe niet tot precedentwerking leiden; Indien mogelijk wordt in de gedoogbeschikking aangegeven wanneer en onder welke omstandigheden het besluit ingetrokken zal worden en mogelijk alsnog handhaving volgt. Deze richtlijnen zijn ontleend aan het landelijke kader voor gedogen: De nota Gedogen in Nederland. De gemeente Renswoude vindt verkapt gedogen in beginsel een ongewenste situatie en de gemeente streeft er dan ook naar dergelijke situaties zo veel mogelijk te voorkomen. Van verkapt gedogen is sprake als een overheid wel op de hoogte is van de overtreding, maar geen actie onderneemt tegen de overtreding en evenmin expliciet te kennen geeft af te zien van handhavend optreden. 7.7 Interne sanctiestrategie Binnen de gemeentegrenzen is een bedrijf/ inrichting die onder de werkingssfeer van de Wet milieubeheer valt en die door de gemeente Renswoude worden geëxploiteerd. In haar rol van eigenaar/exploitant is zij verantwoordelijk voor de naleving van de milieuregels. Zij is zich bewust van haar voorbeeldfunctie en geeft het goede voorbeeld bij het naleven van weten regelgeving. Vanzelfsprekend vinden controles plaats bij dit bedrijf/ inrichting. Constateert de toezichthouder tijdens een controle een overtreding dan treedt hij daartegenop conform de naleefstrategie. 27

28 BIJLAGE 1 Presentatie Visie op Handhaving 28

29 29

30 30

31 31

32 32

33 33

34 BIJLAGE 2 Takenlijst 34

35 Thema Taken op het gebied van BWT, RO en milieu Wie voert taak uit? Vergunning gebonden toezicht en handhavingstaken Nieuw bouwen Controle op naleven van het Bouwbesluit en de Bouwverordening: Renswoude Veiligheid o.a. constructie Gezondheid o.a. geluidseisen Energiezuinigheid Bruikbaarheid Installaties o.a. vluchten bij brand Voorkomen van onveilige situaties en beperken van hinder tijdens bouw Afvalscheiding Naleven vergunningsvoorschriften Renswoude Naleven van gebruiksvoorschriften uit het bestemmingsplan (strijdig gebruik) Renswoude Uitzetten bouw Renswoude Gereed melden bouw en aanleveren brongegevens BAG Renswoude Slopen en asbest verwijderen Naleven van voorschriften verbonden aan vergunning of melding Renswoude Gereed melden sloop en aanleveren brongegevens BAG Renswoude Aanleggen van werken Naleven van voorschriften van vergunning/ontheffing o.g.v. bestemmingsplan Renswoude Erfgoed en monumenten Naleven van voorschriften verbonden aan vergunning voor monumenten Renswoude Naleven van voorschriften verbonden aan vergunning voor kappen houtopstand Renswoude Naleven van voorschriften verbonden aan vergunning voor aanleggen uitweg Renswoude Naleven van voorschriften verbonden aan vergunning voor reclame uitingen Renswoude Welstand Naleven van welstandsnota en vergunningsvoorschriften Renswoude Repressief toezicht omgevingsrecht Illegaal bouwen Bouwen zonder vereiste omgevingsvergunning Renswoude Tijdelijk bouwwerk niet verwijderen na afloop van toegestane termijn Renswoude Vergunningsvrij bouwen Renswoude Illegaal slopen en asbest Slopen en asbest verwijderen zonder vereiste omgevingsvergunning of melding Renswoude verwijderen Mobiel puin breken zonder toestemming Renswoude, ODRU Illegaal wijzingen van monument Wijzigen van een monument zonder vereiste omgevingsvergunning Renswoude Overige illegale activiteiten Kappen van een houtopstand zonder vereiste APV-vergunning Renswoude omgevingsrecht Aanleggen van uitweg zonder vereiste APV-vergunning Renswoude Plaatsen van reclame uitingen zonder vereiste APV-vergunning Renswoude Welstand Excessenregeling Renswoude Repressief toezicht bestemminsplan Naleven bestemmingsplan Illegaal wonen en overig gebruik Renswoude 35

36 Aanleggen van werken zonder vergunning/ ontheffing Renswoude Repressief toezicht bestaande bouw Bestaande bouw Naleven van wetgeving over de staat van bestaande bouwwerken (Woningwet) Renswoude Brandveiligheid (of beperken tot bouwwerken?) Brandveiligheid Brandveilig gebruik van gebouwen (gebruiksvergunningen en -meldingen) VRU Brandveilig gebruik van tijdelijke inrichtingen (evenementen) VRU Naleven van het Gebruiksbesluit in bestaande gebouwen VRU Naleven Brandveiligheidsverordening (kampeerterreinen) VRU Milieu Milieu Bodem (milieu) Naleven voorschriften voor nieuwe activiteiten waarvoor een vergunning is vereist Naleven voorschriften voor nieuwe activiteiten waarvoor een meldplicht geldt. Controle van bestaande inrichtingen Risicovolle bedrijven Agrarische bedrijven Overige bedrijven Repressief toezicht: Opsporen van illegale inrichtingen (zonder vergunning/ melding) Brandveiligheid opslag gevaarlijke stoffen Klachten Bereikbaarheidsdienst i.v.m. incidenten (verontreiniging, overlast) Naleven van regelgeving m.b.t. verontreinigde grond door: toezicht op afvoer van grond, baggerspecie en bouwstoffen tpetsing van meldingen ODRU ODRU ODRU ODRU Renswoude ODRU Renswoude ODRU Renswoude Renswoude 36

37 BIJLAGE 3 Risicomatrix 37

38 Risicomatrix Nr Thema Effecten Gezondheidsschade Overlast en aantasting openbare orde Imagoschade Aantasting fysieke veiligheid Aantasting van de leefomgeving Financiële schade Gemiddeld effect Kans Score Score in woorden Vergunning gebonden toezicht 1 Nieuw bouwen (incl. constructieve veiligheid en brandveiligheidsvoorschriften) Gemiddeld 2 Slopen en asbest verwijderen ,3 3 7 Hoog 3 Aanleggen van werken ,3 1 1,3 Laag 4 Erfgoed en monumenten ,5 1 1,5 Laag 5 Welstand ,2 1 1,2 Laag 6 Overige omgevingsactiviteiten (kappen, uitweg, reclame) ,3 1 1,3 Laag 7 Bodem (afvoer van grond, baggerspecie en bouwstoffen) ,3 1 2,3 Laag Vrijeveld toezicht 8 Illegaal bouwen Gemiddeld 9 Vergunningsvrij bouwen ,2 3 4 Gemiddeld 10 Illegaal slopen en asbest verwijderen ,3 3 7 Hoog 11 Illegaal aanleggen van werken ,3 1 1,3 Laag 12 Illegaal wijzigen van monument of erfgoed ,3 3 7 Hoog 13 Welstandexcessen ,2 1 1,2 Laag 38

39 14 Bewoning i.s.m. bestemmingsplan (o.a. dubbele bewoning) ,3 3 7 Hoog 15 Overig gebruik i.s.m. bestemmingsplan ,3 3 7 Hoog 16 Bestaande bouw (Woningwet) Laag Toezicht door VRU 17 Brandveiligheid (Omgevingsvergunning of melding voor brandveilig gebruik, ,3 3 7 Hoog Bouwbesluit en Brandbeveiligingsverordening) Toezicht door ODRU 18 Risicovolle bedrijven ,8 3 8,5 Hoog 19 Agrarische bedrijven ,6 2 5,3 Gemiddeld 20 Overige bedrijven ,3 2 2,6 Laag 39

40 BIJLAGE 4: Risico-module preventie taken VRU 40

41 41