Adviesnota aan gemeenteraad

Transcriptie

1 Onderwerp Garantstelling GlaswebVenray Datum 16 maart 2017 Naam steller Germy Thielen/Otto Geene Kenmerk Teammanager Ernst-Jan Meerbeek Team Maatschappelijke ontwikkeling Voorstel 1. Kennis nemen van de resultaten van de concurrerende selectieprocedure; 2. Akkoord gaan met het voornemen van het college om tot verlening van de garantstelling over te gaan; 3. Instemmen met de garantstelling ad ten behoeve van de aanleg van glasvezel in de witte gebieden; 4. Instemmen met de garantstelling ad ten behoeve van de aanleg van glasvezel in de grijs/zwarte gebieden; 5. Instemmen met het financieringsscenario; 6. Het college opdracht geven al het nodige te doen ter uitvoering van het vorenstaande. Aanleiding Op 28 juni 2016 heeft uw raad ingestemd met de 100% garantstelling op de financieringsbehoefte van GlaswebVenray. In de verdere invulling van dit besluit heeft het onderzoek naar de juridische consequenties van de staatssteunregeling geleid tot het volgen van een concurrerende selectieprocedure ingevolge de AGVV (Algemene Groepsvrijstellings verordening). Met de raadsinformatiebrief van 12 oktober 2016 is uw raad hierover geïnformeerd. AGVV procedure Ingevolge artikel 52 lid 4 van de AGVV wordt de steun toegewezen op grond van een openbare, transparante en niet discriminerende concurrerende selectieprocedure die het beginsel van technologische neutraliteit in acht neemt. Volgens de toelichting dient de selectieprocedure in overeenstemming met de geest en de beginselen van de EU-richtlijnen inzake overheidsopdrachten plaats te vinden, waarbij een gelijke behandeling van alle inschrijvers een vereiste is. Doel van de procedure is de begrotingskosten te verminderen, de eventuele staatssteun daarmee tot een minimum te beperken en de selectieve aard van de maatregel te reduceren. Gezorgd moet worden voor een transparant verlopende procedure en een concurrerend resultaat. Ten behoeve van de concurrerende selectieprocedure is door het college een RFP (Request For Proposal) vastgesteld. Met de publicatie van dit document heeft de gemeente partijen opgeroepen om, met inachtneming van de geboden staatsteun, een voorstel te doen voor de realisatie van een breedbandvoorziening in de gemeente Venray. Het document is, op de voor aanbestedingen gebruikelijke wijze, gepubliceerd op TenderNed. Bij sluiting van de inschrijftermijn bleek slechts één partij gehoor te hebben gegeven aan de oproep, te weten GlaswebVenray. Voor deze inschrijving heeft de Cöoperatie GlaswebVenray de op het Groene Gebiedenmodel gebaseerde businesscase opgesplitst in een BV Wit en een BV Grijs/Zwart. De BV Wit voorziet in de aanleg van glasvezel in de witte gebieden en kan hiervoor gebruik maken van de staatsteunregeling. Voor de aanleg van glasvezel in de overige gebieden door BV Grijs/Zwart geldt de Pagina 1 van 7

2 eis van marktconformiteit. Dit betekent dat maximaal 80% garantstelling kan worden verleend, waarvoor de zogenaamde safe harbour-premie in rekening wordt gebracht. De hybride businesscase is aan een grondige beoordeling onderworpen. Daarbij is de deskundigheid ingeschakeld van een extern adviesbureau. Hoewel de beoordeling aan de hand van de score ruim voldoende bleek, werd een risico op ongeoorloofde staatsteun niet uitgesloten. Dit had betrekking op de financiële verwevenheid, zowel in investering als exploitatie, tussen BV Wit en BV Grijs/Zwart en de aantallen aansluitingen in beide gebieden. Voorkomen moet worden dat de toe te kennen staatssteun voor BV Wit op enigerlei wijze ten gunste komt van BV Grijs/Zwart. In eerste instantie is GlaswebVenray middels schriftelijke vragen verzocht om de businesscase te verduidelijken. Met de beantwoording van de vragen werd duidelijk dat de complexe en hybride businesscase op enkele punten aanvulling en verheldering vereiste om te kunnen voldoen aan de staatsteunregeling. Aangezien slechts sprake was van één inschrijving en de door de gemeente gestelde voorwaarden niet wijzigden, heeft de gemeente GlaswebVenray benaderd met de vraag om aan te tonen dat, met aanvulling en verheldering van de businesscase op de genoemde aandachtspunten, een sluitende businesscase kon worden gerealiseerd teneinde de aanleg van een breedbandvoorziening mogelijk te maken. Een en ander heeft ertoe geleid dat door GlaswebVenray de businesscase nauwgezet is aangevuld en verhelderd om tot een betere en duidelijkere kostentoerekening voor BV Wit en BV Grijs/Zwart te geraken. Daarnaast heeft GlaswebVenray een uitvoerige analyse uitgevoerd op de adressen in het witte gebied. De resultaten van een en ander zijn door de gemeente opnieuw voorgelegd aan het externe adviesbureau. Wederom werd gewezen op enkele aandachtspunten waardoor het risico op staatssteun niet uitgesloten kon worden. Naast de opmerking dat een nadere controle op de witte adressen noodzakelijk is, spitste het risico zich toe op een niet opgenomen vergoeding voor gebruik van apparatuur, aangeschaft door BV Wit. Inmiddels is ook op dit punt op verzoek van de gemeente door GlaswebVenray de businesscase aangevuld. Oordeel inschrijving GlaswebVenray De aangepaste businesscase dateert van 15 maart Deze is beoordeeld op een juiste splitsing van de investering naar BV Wit en BV Grijs/Zwart en dienovereenkomstig de financiering. Voor een aantal investeringen die volledig door BV Wit zijn gefinancierd is in de businesscase van BV Grijs/Zwart een bijdrage in de aflossing opgenomen, alsmede een rentevergoeding binnen de exploitatie van BV Grijs/Zwart. Daarnaast zijn binnen BV Wit energiekosten opgenomen welke ook betrekking hebben op BV Grijs/Zwart en aan de laatste zijn doorberekend. Ook is er een juiste en consistente verdeling van de exploitatiekosten binnen de genoemde BV s toegepast. Wat betreft de kasstroomprognose is er in opzet voldoende waarborg dat blijvend de aflossing op de leningen door beide BV s kan worden voldaan en de garantie door de geldgevers niet behoeft te worden aangesproken. Financieringsmix In het raadsvoorstel van 28 juni 2016 zijn mogelijke financieringsscenario s opgenomen op basis van het door GlaswebVenray gepresenteerde Groene Gebieden Model. Zoals hierboven aangegeven is dit model opgesplitst ten behoeve van de AGVV procedure. Pagina 2 van 7

3 Met de aanleg conform het Groene Gebieden Model is een investering gemoeid van verdeeld in: Aanleg wit Aanleg grijs/zwart Totaal Op basis van ontvangen offertes van geldgevers kan de financiering als volgt worden ingevuld: Leningen waarvoor garantstelling wordt gevraagd: Lening BNG (wit) Lening BNG (grijs/zwart) Leningen zonder garantie met recht van 1 e hypotheek en 1 e pandrecht op de inventaris: (marktconforme) Lening Rabobank (grijs/zwart)* Totaal leningen Achtergestelde lening Spitters Overige financieringsmiddelen Totaal financiering De totale financiering in de vorm van leningen voor grijs/zwart waarvoor garantstelling wordt aangevraagd is Deze bedraagt 60,7% van de investering en blijft daarmee ruimschoots binnen de grens van maximaal 80% in het kader van de staatssteunregelgeving. Voor de garantstelling op de lening die door de BNG voor grijs/zwart wordt verstrekt zal door de gemeente aan GlaswebVenray een safe-harbourpremie van 3,8% in rekening worden gebracht zodat uiteindelijk de financiering op marktconforme wijze heeft plaatsgevonden en geen sprake is van staatssteun. Verdeling zekerheden Ter meerdere zekerheid van de te verlenen garantstelling zal door de gemeente het recht van 2 e hypotheek verlangd worden. Met de Rabobank, die tot maximaal 1 mln het 1 e hypotheekrecht verlangt, zullen nadere afspraken gemaakt worden. Zo kan bijvoorbeeld aan de gemeente het eerste recht van koop worden geboden ingeval de Rabobank besluit tot executoriale verkoop. Beoogd resultaat Breedbandvoorziening in de gemeente Venray mogelijk maken binnen de financiële en juridische kaders. Argumenten 1.1. Selectieprocedure heeft voor iedereen opengestaan Door de gemeente is het RFP op 24 november 2016 op TenderNed gepubliceerd. Op deze wijze heeft eenieder kennis kunnen nemen van de uitvraag en is aan geïnteresseerde partijen ruimschoots de gelegenheid geboden om hierop in te schrijven. Uiteindelijk is slechts één inschrijving ontvangen. Pagina 3 van 7

4 1.2. Gelijke behandeling inschrijvers De concurrerende selectieprocedure verlangt een gelijke behandeling van inschrijvers. Aangezien slechts één inschrijving is ontvangen is van benadeling van andere inschrijvers geen sprake Risico op staatsteun tot een minimum beperkt De concurrerende selectieprocedure beoogt het risico op staatsteun te beperken. Door GWV herhaald te verzoeken de verwevenheid tussen BV Wit en BV Grijs/Zwart op punten te verhelderen is een businesscase tot stand gekomen die voorkomt dat met de te verlenen staatsteun aan BV Wit een niet toegestaan voordeel optreedt voor BV Grijs/Zwart Invulling geven aan het raadsbesluit van 28 juni 2016 Met het raadsbesluit van 28 juni 2016 is het college opgedragen invulling te geven aan het raadsbesluit om tot maximaal 17,5 mln garantstelling te verlenen aan GWV. Binnen de juridische en financiële kaders is hieraan door het college uitvoering gegeven Financiële risico op garantstelling Voor het aandeel in de garantstelling waar geen vrijstelling in het kader van de Europese staatssteunregeling mogelijk is wordt ten behoeve van de marktconformiteit een safe-harbourpremie in rekening gebracht. Deze inkomsten voor de garantsteller, in casu de gemeente, zullen gereserveerd worden om het risico te beperken % garantstelling is slechts toegestaan voor witte gebieden De Europese regelgeving staat de verlening van staatssteun, in casu de garantstelling, slechts toe voor de breedbandvoorziening in de witte gebieden. De 100% garantstelling kent daarmee de beperking tot de financiering van de investeringen in BV Wit Voor overige gebieden geldt de marktconformiteitseis De financiering van de breedbandvoorziening in de grijs/zwarte gebieden dient marktconform te gebeuren. Dit betekent dat slechts tot 80% van de financieringsbehoefte een garantstelling kan worden verleend. Voor deze garantstelling wordt ten behoeve van deze marktconformiteit een safe harbour-premie gevraagd van 3,8%. Zoals in het raadsbesluit van 28 juni 2016 vastgelegd, worden de inkomsten uit de safe harbour-premie gereserveerd voor het risico op de garantstelling Financiering door BNG en Rabobank De businesscase van GWV, opgesplitst in BV Wit en BV Grijs/Zwart, voorziet in een financiering door de BNG en Rabobank. GWV heeft over de te verstrekken leningen inmiddels conceptafspraken gemaakt met de financiers Uitvoeringsbesluiten overlaten aan college De besluitvorming in de raad vergt nadere uitwerking op meerdere onderdelen. De resultaten van de AGVV procedure dienen te worden gemeld bij de Europese Commissie. De gemeente is vervolgens verplicht jaarlijks te rapporteren aan de Europese Commissie. Met GWV zullen nadere afspraken hierover gemaakt worden. Ook de garantstellingsovereenkomsten vragen nog om nadere afspraken en besluitvorming. Om een en ander voortvarend op te kunnen pakken wordt de verdere uitwerking aan het college opgedragen. Integraliteit/Relatie met andere beleidsvelden De breedbandvoorziening bevordert en stimuleert ontwikkelingen op het terrein van leefbaarheid, (economisch) vestigingsklimaat, onderwijs, zorg en domotica. Pagina 4 van 7

5 Kanttekeningen/risico's 1.1 Risico op gevolgde procedure met GWV Door de externe adviseur is de gemeente gewezen op het mogelijke risico dat is genomen na het sluiten van inschrijvingstermijn in de AGVV procedure door GWV de gelegenheid te bieden de inschrijving te optimaliseren. Een dergelijke handelswijze strookt niet met de Europese aanbestedingsregels. Geadviseerd is daarom het starten van een nieuwe procedure, met bijbehorende inschrijvingstermijn, te overwegen. De concurrerende selectieprocedure is echter gebaseerd op de AGVV. Voor deze procedure moet worden gehandeld in overeenstemming met de geest en beginselen van de Europese aanbestedingsregels. Daarmee is echter geen sprake van de verplichting de regels van een dergelijke aanbestedingsprocedure naar de letter te volgen. De gemeente Venray is reeds een geruim aantal jaren op zoek naar een partij die bereid is de gemeente te voorzien van snel internet. Marktpartijen zijn niet bereid en/of in staat gebleken een gemeentedekkend netwerk aan te bieden. Op het gepubliceerde RFP heeft uitsluitend GWV gereageerd. De inschrijving voorziet in de aanleg van glasvezel in zowel het witte als het grijs/zwarte gebied. Deze aanpak leidt, met het oog op de toelaatbaarheid van de staatssteun, tot een grote mate van complexiteit. Gelijktijdig is sprake van een unieke situatie. De nog vrij recente geschiedenis van de AGVV kent slechts inschrijvingen die zich beperkten tot de witte gebieden. Uit de eerste schriftelijke beantwoording van vragen door GWV bleek al snel dat een louter formele behandeling niet of nauwelijks tot resultaat zou leiden. Aangezien er slechts sprake was van één inschrijving, geen sprake was van benadeling van andere partijen en geen afbreuk werd gedaan aan de voorwaarden in het RFP is ervoor gekozen om GWV te verzoeken tot aanvulling en verheldering van de businesscase over te gaan. Doel daarvan was het beperken van het risico op staatssteun en nagaan of de aanleg van de breedbandvoorziening binnen deze kaders haalbaar was. Dit heeft uiteindelijk geleid tot een optimale businesscase die voldoet aan de voorwaarden om voor staatssteun in aanmerking te komen. Communicatie Persbericht uitzetten. Financiële gevolgen Garantstelling De gevraagde garantstelling vereist geen directe bijdrage in de financiering. Ten behoeve van de witte en grijs/zwarte gebieden worden 2 leningen verstrekt ter grootte van respectievelijk Vanwege het feit dat de 1 e aflossing op de leningen na 5 respectievelijk na 2 jaar plaatsvindt, neemt de garantstelling eerst na een aantal jaren af en zal deze in 2041 geheel beëindigd zijn. Risicoanalyse Voor de leningen die door de BNG worden verstrekt loopt de gemeente risico als gevolg van een 100% garantstelling. Voor de lening die de Rabobank verstrekt loopt de gemeente risico vanwege het verstrekken van een 1 e hypotheek. In het geval GWV niet meer aan haar verplichtingen tegenover haar financiers kan voldoen, wordt de gemeente als garantsteller aangesproken en gaat de Rabobank mogelijk tot uitwinning voor de (resterende) schuld over. Pagina 5 van 7

6 investering potentieel tekort 30% safe harbour hoofdsom % 3,8% 3,8% 3,8% 3,8% premie cumulatief achterstelling derden tekort na safeharbour en minus achterstelling derden kans op mis gaan 30% 30% 30% 30% risico (bedragen x 1.000) We gaan er van uit dat de investering in 2018 wordt geëffectueerd. Vanaf dan nemen we het risico op. Ingeval de gemeente wordt aangesproken, is het potentiële tekort: de restinvestering minus de executiewaarde van het onderpand (m.n. glasvezel en apparatuur). Uitgangspunt is de executiewaarde, die wordt ingeschat op 70% van de investering: in 2018 derhalve een tekort van Daarnaast heeft de extra renteopbrengst uit hoofde van de garantstelling (safe harbour-premie) een drukkend effect op het risico. In de risicocalculatie gaan we er vanuit dat dit jaarlijks wordt gereserveerd. Voor 2018 is dit Van het tekort komt voor rekening van derden in verband met achterstelling. Resteert voor 2018 een tekort voor rekening van de gemeente van We gaan er van uit van een lage kans (30%) dat het project misgaat. Uiteindelijk betekent dit een gecalculeerd risico in 2018 van Gevolgen weerstandsvermogen Op basis van bovenstaande aannames heeft dit project de volgende effecten op ons weerstandsvermogen t/m 2020 (uitgangspunt: begroting 2017). stand ultimo Netto weerstandscapaciteit Risico's voor glasweb Netto vrije ruimte vóór glasweb Netto vrije ruimte ná glasweb bij: Weerstandsvermogen Vóór glasweb 1,05 1,30 1,58 1,79 Ná glasweb 1,05 1,21 1,48 1,69 bedragen x Opmerkingen: - Het risico kan worden opgevangen door het weerstandsvermogen. - We houden slechts rekening met de investeringen in het Groene Gebieden Model. Bij het besluit voor een volgende fase moet telkens een nieuwe calculatie worden gemaakt, - Het potentiële tekort loopt na 2020 jaarlijks terug met de in rekening gebrachte safe harbourpremie en het tekort op de aflossing. Pagina 6 van 7

7 - Het risico wordt berekend volgens de nog bestaande calculatiemethode: tekort x kans. We dienen er wel rekening mee te houden dat er 2 opties zijn: Glasweb slaagt of slaagt niet, er is geen tussenweg. Dat betekent dat het risico nihil is dan wel het volledige tekort voor rekening van de gemeente komt: in 2018 van In het laatste geval blijft het weerstandsvermogen nog boven 1.0. Personele/organisatorische gevolgen Geen Juridische gevolgen/rechtmatigheid Zie kanttekening 1.1. Fatale termijnen N.v.t. Vervolgtraject besluitvorming - collegebesluit garantstellingsovereenkomst; - melding bij de Europese Commissie Evaluatie Geen Bijlagen - VERTROUWELIJK Bijlage 1 GWV Meerjarenprognose versie 15 maart VERTROUWELIJK Bijlage 2 Concept eindrapportage en beoordeling d.d VERTROUWELIJK Bijlage 3 Managementsamenvatting tweede beoordeling Naslagwerk - raadsbesluit 28 juni 2016 inzake financieringsvoorstel GlaswebVenray - Raadsinformatiebrief 12 oktober 2016 inzake GlaswebVenray - Collegebesluit 21 november 2016 inzake RFP breedbandvoorziening Pagina 7 van 7