SECTORFOTO Textiel 2008 DEpaRTEmEnT WERk En SOCialE ECOnOmiE

Transcriptie

1 SECTORFOTO Textiel 2008 Departement Werk en Sociale Economie

2 Colofon Samenstelling: Vlaamse overheid Beleidsdomein Werk en Sociale Economie Departement Werk en Sociale Economie Koning Albert II-laan 35 bus Brussel Tel 02/ Verantwoordelijke uitgever: Dirk Vanderpoorten Secretaris-generaal Depotnummer: D/2008/3241/329 Lay-out: Vingerhoets.com Uitgave: december 2008

3 Synthese In 2007 werkten Vlaamse werknemers in de textielsector, dit is 1,2% van alle Vlaamse werknemers. In de textielsector is het aantal werknemers met personen afgenomen in de periode , wat neerkomt op een daling van -12,5% op 2 jaar tijd, tegenover een globale daling van -0,7% in de secundaire sector. Het jobverlies in de textielsector is veel sterker bij de arbeiders (-14%) dan bij de bedienden (-8%). De textielsector telt meer arbeiders dan bedienden: 79% van de loontrekkende werknemers heeft een arbeidersstatuut en 21% heeft een bediendestatuut, tegenover respectievelijk 39% en 49% over alle sectoren heen. Relatief weinig jongeren zijn actief in de textielsector: 5% van de werknemers is jonger dan 25 jaar, tegenover 10% over alle sectoren heen. Het aandeel jongeren bij de bedienden (2,5%) is kleiner dan bij arbeiders (5,5%). 65% van de jobs in de textielsector zijn gesitueerd in middelgrote en grote ondernemingen (100 tot 999 jobs), wat relatief meer is dan gemiddeld in de Vlaamse privésector (33%). In 2007 gingen 14 textielbedrijven failliet in Vlaanderen, dit is 0,4% van het totaal aantal faillissementen in Vlaanderen. 3 van deze 14 bedrijven waren weliswaar bedrijven met tussen de 200 en 500 werknemers, wat de impact op de tewerkstelling in de sector veel groter maakt. In de textielsector is men voornamelijk op zoek naar laaggeschoold personeel: 69% van de ontvangen vacatures is bestemd voor laaggeschoolden, tegenover 45% over alle sectoren heen. De VDAB ontving 146 vacatures van de textielsector via Jobkanaal of 19% van alle vacatures ingevoerd in het AMI-systeem, dit is opmerkelijk meer dan het aandeel Jobkanaalvacatures voor alle sectoren samen (8%). De textielsector is een sector die vele kansen biedt aan de prioritaire kansengroepen van het Vlaamse arbeidsmarktbeleid: de instroom van werkzoekende 50-plussers en langdurige werkzoekenden (> 2jaar) is relatief hoog: respectievelijk 23% en 19%, tegenover 11% en 13% gemiddeld over alle sectoren heen. De jobmobiliteit in de textielsector is relatief beperkt. Er komen jaarlijks weinig werknemers bij (6,5%) en zijn er weinig intern mobiel (2%) in vergelijking met het Vlaams gemiddelde (respectievelijk 14% en 5,5%). De uitzendsector is de belangrijkste sector waaruit de textielsector werknemers rekruteert, maar ook ex-werknemers recupereert: 39% van alle nieuw ingestroomde werknemers kwam uit PC 322, tegenover een Vlaams gemiddelde van 19%. Van de uitgestroomde textielwerknemers was 27% één jaar later actief in de uitzendsector, tegenover 14% voor alle sectoren samen. De uitstroom naar conventioneel brugpensioen ligt in de textielsector opmerkelijk hoger dan gemiddeld voor alle sectoren samen (14% tegenover 4%), terwijl de uitstroom naar pensioen veel lager is in de textielsector (2,5%) dan gemiddeld in Vlaanderen (6,5%). In 2006 heeft slechts 24% van de werknemers in de textielsector deelgenomen aan een opleiding, tegenover een Vlaams gemiddelde van 32,5%. In 2007 werden niet minder dan 84 IBO s opgestart in de sector, dit is 0,6% van alle IBO s in Vlaanderen. 3

4 Voorwoord Sectoren zijn een belangrijke motor in het Vlaamse arbeidsmarktbeleid. We denken hierbij bijvoorbeeld aan acties in het kader van diversiteit, opleiding van werknemers en toeleiding van leerlingen en werkzoekenden naar de arbeidsmarkt. Via de sectorconvenants (protocollen tussen de Vlaamse Regering en sectoren) engageren de sectorale sociale partners zich om de prioriteiten van het arbeidsmarktbeleid mee gestalte te geven. Op die manier werkt het sectorale beleid versterkend ten aanzien van het Vlaamse arbeidsmarktbeleid. In 2001 werd de eerste generatie sectorconvenants afgesloten in het kader van het Vlaams Werkgelegenheidsakkoord De bestaande samenwerking van de Vlaamse Regering met de sectoren d.m.v. sectorconvenants werd later telkens verlengd en uitgebreid op basis van de volgende Werkgelegenheidsakkoorden. Anno 2008 is het vooral de Competentieagenda die inspirerend werkt op de werking van de sectorconvenants. Via de sectorconvenants trachten de sectoren meer mensen aan het werk te krijgen en houden en elk talent te (h)erkennen, ontwikkelen en benutten. Om de sectorconvenants en de sectoren te kunnen plaatsen binnen een socio-economisch kader, worden sectorfoto s gemaakt die we ter beschikking stellen van de sectoren en publiek maken via de portaalsite Op deze website kan u ook de gehanteerde cijferreeksen en uitleg bij de methodologie terugvinden. We geloven namelijk in de sectorfoto s als steunpunt én hefboom om in overleg met de sectoren en vanuit een sectorale invalshoek een strategische visie te ontwikkelen als antwoord op de huidige en toekomstige uitdagingen van de arbeidsmarkt. Sectoren krijgen aan de hand van de sectorfoto s zicht op de realiteit in hun sector en op hun positie ten opzichte van het Vlaamse gemiddelde. Dit kan inspirerend werken bij de totstandkoming van nieuwe sectorconvenants (verlengingen) of kan sectoren aanzetten om tussentijds bij te sturen. Alle gepubliceerde sectorfoto s werden eerst gekeurd en goed bevonden door de sectorale sociale partners. We beseffen dat de onderstaande cijfers, tabellen en grafieken geen perfecte weergave zijn van de sectorale dynamiek. Misschien had uzelf als fotograaf vanuit een ander perspectief een andere kadering gekozen of gefocust op andere elementen. We nodigen u dan ook uit om dit instrument gaandeweg samen met ons te blijven versterken. We hopen met deze snapshots alvast het sectoraal beleid verder te inspireren. Dirk Vanderpoorten Secretaris generaal, departement Werk en Sociale Economie 4

5 Inhoudsopgave SYNTHESE 3 VOORWOORD 4 INHOUDSOPGAVE 5 1. INLEIDING 6 2. HET AANTAL VLAAMSE WERKNEMERS 7 3. AANTAL JOBS EN VESTIGINGEN IN VLAANDEREN 9 4. KENMERKEN VAN DE BEROEPEN EN VACATURES JOBMOBILITEIT OPLEIDINGSINSPANNINGEN DE INDIVIDUELE BEROEPSOPLEIDING IN DE ONDERNEMING DIVERSITEITSPLANNEN 21 Figuren 1: Verdeling van de Vlaamse werknemers naar achtergrondkenmerken (2007) 8 2: Verdeling van de jobs naar ondernemingsgrootte (Vlaams Gewest, 2005) 9 3: Werknemersstromen in de textielsector (Vlaams Gewest, ) 16 4: Werknemersstromen naar statuut (Vlaams Gewest, ) 17 Tabellen 1: Evolutie van het totaal aantal Vlaamse werknemers ( ) 7 2: Aantal Vlaamse werknemers en verdeling naar achtergrondkenmerken (2007) 8 3: Verdeling van de jobs naar ondernemingsgrootte (Vlaams Gewest, 2005) 9 4: Verdeling van de vestigingen naar ondernemingsgrootte (Vlaams Gewest, 2005) 10 5: Faillissementen in de textielsector (Vlaams Gewest, ) 10 6: Kenmerken van de ontvangen vacatures in de textielsector (Vlaams Gewest, 2007) 11 7: Overzicht van de belangrijkste beroepen en vacatures in de textielsector (Vlaanderen, 2007) 13 8: Instroom van werkzoekenden naar achtergrondkenmerken (Vlaams Gewest, 2007) 14 9: Werknemersstromen in de textielsector (Vlaams Gewest, ) 15 10: Werknemersstromen naar statuut (Vlaams Gewest, ) 16 11: 0pleidingsinspanningen in de bedrijven in de textielsector (België, 2007) 18 12: Kenmerken van de opgestarte IBO s (Vlaams Gewest, 2007) 19 13: Diversiteitsplannen (Vlaams Gewest, 2007) 21 5

6 1. Inleiding De werknemers van de textielbedrijven behoren tot het Paritair Comité 120 voor de textielnijverheid en breiwerk en het PC 214 voor de bedienden van de textielnijverheid en breiwerk. Deze sector betreft werknemers, werkzaam in de volgende nace-activiteiten: 17.1 Bewerken en spinnen van textielvezels 17.2 Weven van textiel 17.3 Textielveredeling 17.5 Vervaardiging van overige textielproducten 17.6 Vervaardiging van gebreide en gehaakte stoffen 17.7 Vervaardiging van gebreide en gehaakte artikelen 24.7 Vervaardiging van synthetische en kunstmatige vezels De databestanden waarmee de cijfers uit deze sectorfoto opgemaakt zijn steeds afgebakend volgens óf paritair comité óf nace-codes. Een afbakening volgens paritair comité geeft gewoonlijk een licht andere populatie dan bij een afbakening op basis van nace-code, maar dit staat een correcte interpretatie van de cijfers niet in de weg. De resultaten van de analyse worden per sector steeds afgewogen tegen een gemiddelde voor alle sectoren samen. Hierdoor kan vastgesteld worden of de sector beneden- of bovengemiddelde cijfers haalt voor de verschillende indicatoren. De sectorfoto biedt zo een globaal cijfermatig portret van de sector. Een uitgebreide toelichting over de gebruikte methodologie/bronbestanden kan u terugvinden op De cijfers die in deze sectorfoto gebruikt worden, evenals in de sectorfoto s van andere sectoren, worden u integraal online aangeboden. Ook de sectorfoto s zijn downloadbaar in pdf-formaat. 6

7 2. Het aantal Vlaamse werknemers Voor het berekenen van het aantal loontrekkende werknemers in de textielsector maken we gebruik van de gecentraliseerde statistieken van de RSZ 1. In deze statistieken wordt de tewerkstelling berekend in functie van de woonplaats van iedere werknemer. De afbakening is gebeurd op basis van PC 120 (arbeiders) & PC 214 (bedienden). In het tweede kwartaal van 2007 telde de textielsector Vlaamse loontrekkende werknemers. In alle sectoren samen waren op dat moment loontrekkende werknemers actief, dus van alle Vlaamse werknemers werkt 1,2% in de textielsector. In 2007 is het aantal werknemers met personen afgenomen t.o.v. 2005, wat neerkomt op een daling van -12,5% op 2 jaar tijd, tegenover een globale daling van -0,7% in de secundaire sector. De totale Vlaamse loontrekkende werkgelegenheid is gestegen met 2,6% in diezelfde periode. Het jobverlies in de textielsector was gemiddeld veel groter bij de arbeiders (-14%) dan bij de bedienden (-8%). De daling van tewerkstelling in de periode is wel gepaard gegaan met een stijging van de bruto toegevoegde waarde in de textielsector 2. Tabel 1: Evolutie van het totaal aantal Vlaamse werknemers ( ) Textielsector (n) (%) -7,3% -5,6% Secundaire sector (n) (%) -0,1% -0,6% Alle sectoren (n) (%) +1,1% +1,5% Bron: Gecentraliseerde statistiek RSZ-DMFA, toestand op 30/06/ (Bewerking Steunpunt WSE/Departement WSE) De textielsector telt meer arbeiders dan bedienden: 79% van de loontrekkende werknemers heeft een arbeidersstatuut en 21% heeft een bediendestatuut, tegenover respectievelijk 39% en 49% over alle sectoren heen. Meer mannen dan vrouwen werken in de textielsector: 63% van de werknemers is man, tegenover 55% gemiddeld in Vlaanderen. Naar statuut is het aandeel mannen veel groter bij arbeiders (65%) dan bij bedienden (54%). Relatief weinig jongeren zijn actief in de textielsector: 5% van de werknemers is jonger dan 25 jaar, tegenover 10% over alle sectoren heen. Het aandeel jongeren bij de bedienden (3%) is nog kleiner dan bij arbeiders (6%). 13% van de textielwerknemers werkt deeltijds, tegenover 29% voor alle sectoren samen. Bij een opsplitsing naar statuut zien we dat bedienden (18%) vaker deeltijds werken dan arbeiders (12%) in de textielsector. 1 De gecentraliseerde statistieken worden opgemaakt op basis van de onderneming als een homogeen geheel en worden geteld naar personen. Hierdoor worden dubbeltellingen door personen met meerdere jobs uitgezuiverd. 2 Fedustria Jaarverslag

8 Tabel 2: Aantal Vlaamse werknemers en verdeling naar achtergrondkenmerken (2007) Textielsector Totaal Vlaams Gewest n % % Totaal aantal ,0 100,0 (n= ) Geslacht Mannen ,8 54,8 Vrouwen ,2 45,2 Statuut Arbeiders ,6 38,7 Bedienden ,4 48,5 Ambtenaren ,8 Leeftijdsklasse jaar ,9 9, jaar ,8 69, jaar ,2 20,1 Andere (-18 en +65) 37 0,2 0,8 Arbeidsregime Voltijds ,8 67,4 Deeltijds ,2 28,7 Speciaal regime - - 3,8 Bron: Gecentraliseerde statistiek RSZ-DMFA, toestand op 30/06/2007 (Bewerking Steunpunt WSE/Departement WSE) Figuur 1: Verdeling van de Vlaamse werknemers naar achtergrondkenmerken (2007) Vrouwen Vrouwen Bedienden Ambtenaren Andere Andere Speciaal regime Deeltijds Deeltijds 100% 90% 80% 70% 60% Bedienden 50% 40% 30% Mannen Textiel Mannen Vlaams Gewest Arbeiders Textiel Arbeiders Vlaams Gewest Textiel Vlaams Gewest Voltijds Textiel Voltijds Vlaams Gewest 20% 10% 0% Geslacht Statuut Leeftijd Arbeidsregime Bron: Gecentraliseerde statistiek RSZ-DMFA, toestand op 30/06/2007 (Bewerking Steunpunt WSE/Departement WSE) 8

9 3. Aantal jobs en vestigingen in Vlaanderen De cijfergegevens betreffende het aantal jobs en vestigingen zijn gebaseerd op de gedecentraliseerde statistieken van de RSZ. In deze statistieken wordt de tewerkstelling berekend in functie van de werkplaats van iedere werknemer, ongeacht de woonplaats. De afbakening is gebeurd op basis van nace-activiteiten 17 (excl. 17.4) en In 2005 is de textielsector goed voor een totaal van loontrekkende jobs of 1,7% van het totale aantal jobs in de Vlaamse privésector. De textielsector stelt heel wat grensarbeiders te werk. In het eerste trimester 2008 werkten er circa Franse werknemers in Vlaamse textielbedrijven 3. In de textielsector zijn 65% van de jobs gesitueerd in middelgrote en grote ondernemingen (100 tot 999 jobs), wat relatief hoger is dan gemiddeld in de Vlaamse privésector (33%). Weinig jobs zijn terug te vinden in kleine ondernemingen met minder dan 20 werknemers (8%) in vergelijking met het gemiddelde in de Vlaamse privésector (31%). Tabel 3: Verdeling van de jobs naar ondernemingsgrootte (Vlaams Gewest, 2005) Textielsector Totaal privésector Ondernemingsgrootte n % % Totaal ,0 100,0 (n= ) 1 tot 4 jobs 354 1,4 10,8 5 tot 9 jobs 634 2,4 9,7 10 tot 19 jobs ,4 10,6 20 tot 49 jobs ,5 16,1 50 tot 99 jobs ,0 12,2 100 tot 199 jobs ,3 11,3 200 tot 499 jobs ,5 13,7 500 tot 999 jobs ,4 7,5 Meer dan jobs - - 8,3 Bron: Gedecentraliseerde statistiek RSZ, toestand op 31/12/2005 (Bewerking Steunpunt WSE/Departement WSE) Figuur 2: Verdeling van de jobs naar ondernemingsgrootte (Vlaams Gewest, 2005) 24,5% 24,4% 30% 25% 1,4% 10,8% 2,4% 9,7% 5,4% 10,6% 11,5% 16,1% 14,0% 12,2% ,3% 11,3% 13,7% 7,5% 0,0% 8,3% 20% 15% 10% 5% 0% Ondernemingsgrootte (aantal werknemers) Textiel privésector Bron: Gedecentraliseerde statistiek RSZ, toestand op 31/12/2005 (Bewerking Steunpunt WSE/Departement WSE) 3 Bron: Fedustria 9

10 In tabel 4 vinden we de verdeling van de vestigingen naar ondernemingsgrootte. Het gaat hier om alle vestigingseenheden van alle ondernemingen, dus niet enkel de hoofdzetels van de ondernemingen. In 2005 telt de textielsector 580 vestigingen, wat goed is voor 0,4% van het totale aantal vestigingen in de Vlaamse privésector. De vestigingen van de textielsector hebben een beperkt aandeel in het totaal omdat de sector veel middelgrote bedrijven telt: 37% van de vestigingen telt meer dan 20 jobs, tegenover 9% over alle privésectoren heen. Tabel 4: Verdeling van de vestigingen naar ondernemingsgrootte (Vlaams Gewest, 2005) Textielsector Totaal privésector Ondernemingsgrootte n % % Totaal ,0 100,0 (n= ) 1 tot 4 jobs ,7 65,9 5 tot 9 jobs 94 16,2 16,2 10 tot 19 jobs 99 17,1 8,5 20 tot 49 jobs 97 16,7 5,8 50 tot 99 jobs 55 9,5 1,9 100 tot 199 jobs 29 5,0 0,9 200 tot 499 jobs 24 4,1 0,5 500 tot 999 jobs 10 1,7 0,1 Meer dan jobs - - 0,0 Onbekend - - 0,2 Bron: Gedecentraliseerde statistiek RSZ, toestand op 31/12/2005 (Bewerking Steunpunt WSE/Departement WSE) De onderstaande tabel bevat de faillissementen in de textielsector 4. De sector is afgebakend op basis van nace-activiteit 17 (excl. 17.4) en In 2007 gingen 14 textielbedrijven failliet in Vlaanderen, dit is 0,4% van het totaal aantal faillissementen in Vlaanderen. 3 van deze 14 bedrijven waren weliswaar bedrijven met tussen de 200 en 500 werknemers, wat de impact op de tewerkstelling in de sector veel groter maakt. Tabel 5: Faillissementen in de textielsector (Vlaams Gewest, ) Aantal werknemers totaal aandeel 1 tot 4 5 tot 9 10 tot tot tot tot tot tot gn. wn ,3% ,4% Bron: FOD Economie ADSEI (Bewerking Departement WSE) 4 Het betreft enkel faillissementen van bedrijven waarvan het adres van de maatschappelijke zetel gelegen is in Vlaanderen. Voor sommige sectoren zijn deze cijfergegevens een onderschatting omdat de maatschappelijke zetel dikwijls in Brussel gelegen is. 10

11 4. Kenmerken van de beroepen en vacatures Voor de afbakening van de textielsector maakt de VDAB gebruik van een indeling naar naceactiviteiten 17 (excl. 17.4) & Het betreft vacatures uit het normaal economisch circuit zonder interimopdrachten. Zowel de vacatures uit het AMI-systeem, die beheerd worden door consulenten van de VDAB, als de vacatures uit Jobmanager, die door de werkgever zelf worden ingevoerd, zijn opgenomen in de cijfers. Bij de interpretatie van de gegevens dient men rekening te houden met het feit dat de sectoren ook andere pistes bewandelen in hun aanwervingsbeleid. Tabel 6: Kenmerken van de ontvangen vacatures in de textielsector (Vlaams Gewest, 2007) Textielsector Vlaanderen n % % Totaal ,0 100,0 (n= ) Vestigingsplaats bedrijf Antwerpen 29 3,2 23,3 Vlaams-Brabant 13 1,4 12,7 West-Vlaanderen ,8 25,8 Oost-Vlaanderen ,1 18,6 Limburg 62 6,8 9,0 Buiten Vlaanderen 6 0,7 10,5 Studieniveau 5 Laag ,3 45,3 Midden ,8 22,0 Hoog 71 7,8 32,7 Gevraagde ervaring <6 maanden ,1 60,1 6 maanden - 2 jaar ,7 26,1 +2 jaar ,1 13,8 Jobkanaal ,1 8,0 Bron: VDAB (Bewerking departement WSE) Voor 37 beroepen in de textielsector werden in 2007 minstens 5 vacatures ontvangen (zie tabel 7). In totaal waren er 906 vacatures, dit is 0,3% van het totale aantal VDAB-vacatures uit het normaal economisch circuit zonder interimopdrachten in Vlaanderen. Het aandeel vacatures uit de textielsector (0,3%) ligt veel lager dan het aandeel van de textielsector in de totale Vlaamse werkgelegenheid (1,7%). 88% van de ontvangen vacatures zijn gesitueerd in Oost- en West-Vlaanderen, de provincies waar de overgrote meerderheid van de textielbedrijven gelegen zijn. 5 Definitie onderwijsniveau: (1) laag: max. secundair onderwijs 2de graad of wanneer geen minimum studienveau vermeld werd door de werkgever; (2) midden: secundair 3de of 4de graad; (3) hoog: hoger onderwijs. 6 Jobkanaal is een rekruteringskanaal dat zich exclusief richt op werkzoekende ouderen, personen met een handicap en allochtonen. Het aandeel wordt berekend door het aantal vacatures ontvangen via jobkanaal te delen door het totaal aantal vacatures in het AMI-systeem (vacatures in beheer van VDAB-consulenten), dus exclusief jobmanager. 11

12 In de textielsector is men voornamelijk op zoek naar laaggeschoold personeel: 69% van de ontvangen vacatures is bestemd voor laaggeschoolden, tegenover 45% over alle sectoren heen. De VDAB ontving 146 vacatures van de textielsector via Jobkanaal of 19% van alle vacatures ingevoerd in het AMI-systeem, dit is opmerkelijk meer dan het aandeel Jobkanaalvacatures voor alle sectoren samen (8,0%). 20 van de 37 beroepen zijn volgens VDAB knelpuntberoepen, waarvan enkele sectorspecifieke knelpuntberoepen, onder meer stikster, tufter, wever, onderhoudsmecanicien textielmachines en ingenieur textiel. Het tekort aan geschikte kandidaten hangt deels samen met de vele herstructureringen die de textielsector de laatste jaren heeft gekend. De huidige bedrijven zijn modern en hoogtechnologisch en zijn vooral gericht op productie van technisch textiel. Het beroep van Stikster betreft een kwalitatief knelpunt. De werkloze stiksters zijn productiestiksters, maar het zuivere productiewerk is echter met de herstructureringen verhuisd naar het buitenland. Wat gebleven is - het maken van prototypen, het werk aan duurdere producten en woningdecoratie - vraagt hoog gekwalificeerde en polyvalente arbeidskrachten. Ingenieur textiel is een structureel knelpunt omwille van de geringe appetijt van jongeren voor ingenieursopleidingen en de stijgende vraag naar deze profielen. De initiatieven om ingenieurstudies aantrekkelijker en toegankelijker te maken, zoals het afschaffen van het toelatingsexamen burgerlijk ingenieur, konden het tij niet keren. De bedrijven bestrijden de kwantitatieve tekorten o.a. via de delokalisatie van typische ingenieursactiviteiten en het aantrekken van buitenlandse ingenieurs. Bij het grote publiek blijft de textielsector echter met een slecht imago zitten, met gevolg dat werkzoekenden niet geneigd zijn in de textielsector te gaan werken en er een erg lage instroom is van scholieren in het textielonderwijs. De optie textiel wordt in 3 secundaire scholen en 1 hogeschool aangeboden. Verder zijn de vacatures uit de textielsector geconcentreerd in de textieldriehoek Waregem-Kortrijk- Roeselare. Door de minimale arbeidsreserve in deze subregio wordt het kwantitatieve tekort aan kandidaten nog versterkt 7. 7 Knelpuntberoepen 2006: VDAB-studiedienst. 12

13 Tabel 7: Overzicht van de belangrijkste beroepen en vacatures in de textielsector (Vlaams Gewest, 2007) Ontvangen vacatures in 2007 Knelpunt Vlaams Gewest Sector Aandeel Productiearbeider ,9% Helper in de textielproductie ,9% Tufter ja ,8% Arbeider in de weverij ,3% Onderhoudsmecanicien en hersteller ,4% machines en industriele installaties ja ,7% Bediener van heftruck ja ,6% Bobijnster van spoelen of bobijnen ja ,9% Tapijtenafwerker ,8% Wever op jacquardweefmachines ja ,2% Technicus - productieoperator ja ,8% Administratieve bediende ,2% Onderhoudsmecanicien van textielmachines ja ,3% Magazijnarbeider onderdelen en wisselstukken - ja ,6% opslag- en stapelplaatsen Textielverver ,9% Aanknoper-aandraaier-boomoplegger ,7% Onderhoudselektricien ja ,5% Inpakker met de hand ,7% Spinner van kunst- en synthetische vezels ,0% Technicus elektromechanica ja ,7% Kwaliteitscontroleur ,2% Commercieel bediende ja ,2% Twijnder ,0% Stikster - confectiekleding ja ,3% Stikster - geen kleding ja ,8% Bediener van metaalwerktuigmachines (productie) ja ,3% Kwaliteitsverantwoordelijke ,3% Residentieel elektrotechnisch installateur ,8% (bouwelektricien) ja ,8% Klantendienstmedewerker - verkoopsassistent ,2% Vezelvoorbereider - grof ,0% Bobijnopzetter fluweel- en tapijtgetouwen ja ,7% Technicus textielveredeling ja ,7% Laborant ,7% Productieverantwoordelijke ja ,3% Verkoper ,0% Arbeider in de spinnerij ,0% Wever op platgetouw ja ,0% Grafisch ontwerper ,7% Plastiekextrusiemachinebediener ja ,6% Bron: VDAB 13

14 5. Jobmobiliteit Dankzij de VDAB-gegevens kan de instroom van de werkzoekenden worden berekend die bij het begin van de maand als werkzoekende zijn ingeschreven en die op de laatste dag van de maand aan het werk zijn volgens DIMONA. De koppeling met de nace-codes geeft ons aan in welke sector en welke activiteit de werkzoekende is ingestroomd. In deze bespreking maken we gebruik van jaargegevens en wordt de instroom naar uitzendarbeid buiten beschouwing gelaten. De textielsector wordt hier afgebakend aan de hand van nacecode 17 (excl. 17.4) en De instroom van werkzoekenden naar profiel in de textielsector wordt vergeleken met de totale instroom van werkzoekenden in alle sectoren samen en met het profiel van de totale populatie werkzoekenden. Tabel 8: Instroom van werkzoekenden naar achtergrondkenmerken (Vlaams Gewest, 2007) Textielsector Alle sectoren Totale populatie werkzoekenden 9 n % % % Totaal ,0 100,0 (n= ) 100,0 (n= ) Geslacht Mannen ,3 47,1 46,6 Vrouwen ,7 52,9 53,4 Leeftijdsklasse -25 jaar ,3 31,3 20, jaar ,1 39,6 32, jaar ,7 18,3 21,7 +50 jaar ,0 10,8 25,3 Studieniveau 10 Laag ,5 42,2 51,9 Midden ,2 35,3 32,8 Hoog 105 8,3 22,6 15,4 Allochtoon ,1 14,9 19,7 Arbeidsgehandicapt ,3 7,7 15,3 Werkloosheidsduur < 3 maanden ,5 39,7 24,6 3-6 maanden ,4 18,2 13,7 6 maanden - 1 jaar ,4 16,6 15,1 1-2 jaar ,7 12,7 14,7 2-5 jaar ,1 10,8 23,0 + 5 jaar 13 1,0 1,9 8,9 Bron: VDAB (Bewerking departement WSE) 8 Deze jaargegevens worden berekend door het aantal instromers van de 12 maanden op te tellen. Dubbeltellingen zijn mogelijk. 9 Gemiddelde voor alle bij VDAB ingeschreven werkzoekenden in Definitie onderwijsniveau: (1) laag: max. secundair onderwijs 2de graad of wanneer geen minimum studieniveau vermeld werd door de werkgever; (2) midden: secundair 3de of 4de graad; (3) hoog: hoger onderwijs 11 Definitie allochtoon: nationaliteit niet EU of op basis van naamherkenningsprogramma (voor Maghrebijnen en Turken) of op basis van eigen verklaring. 12 Definitie arbeidsgehandicapt: werkzoekende met Vlaams Fondsnummer of gedeeltelijk of zeer beperkt geschikt of studies BLO of BUSO. 14

15 In de textielsector is de instroom van werkzoekende jongeren relatief beperkt (14%) in vergelijking met het globaal aandeel werkzoekende jongeren die instromen naar werk (31%). Anderzijds biedt de sector wel veel meer kansen aan de oudere werkzoekenden dan gemiddeld in Vlaanderen: 23% van de werkzoekende instromers is 50 jaar of ouder, tegenover 11% gemiddeld in Vlaanderen. Ook de instroom van jarige werkzoekenden ligt in de textielsector (28%) opmerkelijk hoger dan gemiddeld (18%). 64% van de werkzoekenden die instromen in de textielsector is laaggeschoold, dit is veel meer dan gemiddeld in Vlaanderen (42%) en een oververtegenwoordiging in vergelijking met de referentiepopulatie werkzoekenden (52%), maar het komt wel overeen met het aandeel vacatures bestemd voor laaggeschoolden (66%). Langdurige werkzoekenden (> 2 jaar werkloos) hebben meer kans om in te stromen in de textielsector (19%) dan gemiddeld over alle sectoren heen (13%). Ook aan de hand van het Datawarehouse van de KSZ kunnen in- en uitstroomgegevens berekend worden. De meest recente gegevens zijn van Deze gegevens hebben het voordeel dat ze niet beperkt zijn tot instroom van werkzoekenden (zie hoger), en dat ook de interne mobiliteit en de uitstroom uit de sector in beeld komt. De sectoren worden afgebakend naar paritair comité, in dit geval PC 120 & PC 214. Tabel 9: Werknemersstromen in de textielsector (Vlaams Gewest, ) Textielsector Alle sectoren n % % Instroom ,5 14,2 < 25 jaar ,6 48, jaar ,9 11,3 > 50 jaar 153 2,7 4,8 Interne mobiliteit ,5 < 25 jaar 42 2,3 10, jaar 497 2,2 5,5 > 50 jaar 64 1,1 3,1 Uitstroom ,4 13,1 < 25 jaar ,5 34, jaar ,8 > 50 jaar ,9 Bron: Datawarehouse AM&SB bij de KSZ (Bewerking Steunpunt WSE/Departement WSE) Tussen 30 juni 2003 en 30 juni 2004 stroomden werknemers de textielsector in. Samen vormden zij 6,5% van alle werknemers in de sector werknemers, of 10,4% van alle loontrekkenden, verlieten in deze periode de sector. Nog eens 603 mensen (2%) waren intern mobiel. Het gaat om werknemers die ofwel van werkgever veranderden binnen de sector, ofwel in een speciaal regime werkzaam waren (seizoensarbeid), ofwel tijdelijk in een andere sector of in een niet-loontrekkend statuut zaten, maar op 30 juni 2004 terug aan de slag waren binnen de textielsector. De jobmobiliteit in de textielsector is relatief beperkt. Er komen jaarlijks weinig werknemers bij (6,5%) en zijn er weinig intern mobiel (2%) in vergelijking met het gemiddelde in Vlaanderen (respectievelijk 14% en 5,5%). 15

16 Figuur 3: Werknemersstromen in de textielsector (Vlaams Gewest, ) 14,2 10,4 13,1 16% 14% 12% 10% 6,5 5,5 8% 6% 2,0 4% 2% Textiel Totaal Textiel Totaal Textiel Totaal 0% Instroom Interne mobiliteitsgraad Uitstroom Bron: Datawarehouse AM&SB bij de KSZ (Bewerking Steunpunt WSE/Departement WSE) Tabel 10: Werknemersstromen naar statuut (Vlaams Gewest, ) Textielsector Alle sectoren Instroom (n) (%) (%) Totaal ,0 100,0 Instroom uit ander paritair comité ,8 41,3 Instroom uit uitzendsector (PC 322) (492) (38,7) (19,1) Instroom uit overheidssector/geen PC (168) (13,2) (-) Instroom uit zelfstandig statuut 41 2,2 3,7 Instroom uit werkloosheid 175 9,2 14,7 Instroom uit tijdskrediet/loopbaanonderbreking 63 3,3 2,0 Instroom uit (brug)pensioen 5 0,3 0,7 Instroom uit ander statuut ,2 37,6 Uitstroom Totaal ,0 100,0 Uitstroom naar ander paritair comité ,6 45,2 Uitstroom naar uitzendsector (PC 322) (403) (27,3) (14,1) Uitstroom naar bediendensector (PC218) (183) (12,4) (-) Uitstroom naar zelfstandig statuut 154 4,9 5,5 Uitstroom naar werkloosheid ,3 17,5 Uitstroom naar tijdskrediet/loopbaanonderbreking 84 2,6 3,0 Uitstroom naar conventioneel brugpens ,5 4,1 Uitstroom naar pensioen 79 2,5 6,5 Uitstroom naar ander statuut 271 8,5 18,3 Bron: Datawarehouse AM&SB bij de KSZ (Bewerking Steunpunt WSE/Departement WSE) 12 De groep van andere statuten is een verzamelnaam van statuten die niet gekend waren in het Datawarehouse AM&SB bij de redactie van de tabellen; het gaat onder andere over arbeidsongeschiktheid, huishouden en schoolverlaters. 16

17 Meer dan 2 op 3 van de nieuw ingestroomde werknemers in de textielsector (67%) was één jaar voordien actief in een ander paritair comité, tegenover 38% gemiddeld in Vlaanderen. De instroom uit de werkloosheid ligt In de textielsector (9%) veel lager dan voor alle sectoren samen (15%). De uitzendsector is de belangrijkste sector waaruit de textielsector werknemers rekruteerde: 39% van alle nieuw ingestroomde werknemers kwam uit PC 322. Dit is veel hoger dan de gemiddelde instroom uit de uitzendsector in Vlaanderen (19%). Andere noemenswaardige instroomsectoren zijn de overheidssector en sectoren die geen PC hebben (13,2%). De uitzendsector is ook de belangrijkste sector die ex-werknemers recupereert: 27% van de uitgestroomde textielwerknemers was één jaar later actief in PC 322, dit is veel hoger dan de globale uitstroom naar de uitzendsector voor alle sectoren samen (14%). De uitstroom naar een conventioneel brugpensioen ligt in de textielsector opmerkelijk hoger dan gemiddeld voor alle sectoren samen (14%, tegenover 4%), terwijl de uitstroom naar pensioen veel lager is in de textielsector (2,5%) dan gemiddeld in Vlaanderen (6,5%). Figuur 4: Werknemersstromen naar statuut (Vlaams Gewest, ) 100% 80% 60% Ander statuut pensioen/brugpensioen 40% Tijdskrediet/ loopbaanonderbreking Werkloosheid 20% Zelfstandig statuut Textiel Alle sectoren Textiel Alle sectoren 0% ander paritair comité Instroom Uitstroom Bron: Datawarehouse AM&SB bij de KSZ (Bewerking Steunpunt WSE/Departement WSE) 17

18 6. De opleidingsinspanningen Hieronder vinden we de opleidingsinspanningen in de textielsector. In tegenstelling tot de voorgaande gegevens hebben deze cijfers betrekking op België in zijn geheel, en niet enkel op het Vlaams Gewest. De textielsector werd hier afgebakend aan de hand van nace-activiteit 17. Deze gegevens zijn gebaseerd op de Sociale Balansen van 740 bedrijven, 72,1% van alle bedrijven uit de sector die hun jaarrekeningen hebben ingediend 14. Tabel 11: Opleidingsinspanningen in de bedrijven in de textielsector (België, 2006) Ondernemingen met opleidings-activiteiten % van totaal aantal ondernemingen Deelnemers aan een opleiding Opleidingskost Opleidingsuren % van de % van % van Gemiddelde gemiddelde personeelskosten Gemiddelde gewerkte per werkgelegenheid per uur ( ) uren deelnemer Textiel 14,5 24,3 0,62 28,8 0,56 32,0 Privésector totaal 4,8 32,5 1,08 46,8 0,71 29,6 Bron: Nationale Bank van België (Sociale Balansen CD-rom 2006) (Bewerking Steunpunt WSE/Departement WSE) In 2006 hebben in 14,5% van de bedrijven uit de textielsector formele opleidingsactiviteiten aangeboden aan de werknemers, tegenover 5% van de bedrijven in gans België. Bijna 1 op 4 van alle werknemers namen deel aan zo n opleiding, tegenover gemiddeld 1 op 3 werknemers in gans België. In de textielsector ging 0,56% van de gewerkte uren naar opleiding. De kosten van deze opleidingen waren dan ook eerder gering, ze bedroegen slechts 0,62% van de totale personeelskost. In gans België werd gemiddeld 1,08% van de personeelskosten uitgegeven aan opleidingen. In de textielsector is er zowel voor arbeiders als voor bedienden een CAO van toepassing betreffende vormingsinitiatieven. Textielbedrijven kunnen in het kader van deze CAO een opleidingsplan indienen en via een trekkingsrecht een gedeelte van de bewezen opleidingskosten terugvorderen. Daartoe stort elk textielbedrijf een sectorale bijdrage van 0,10% van de loonmassa voor de arbeiders en de bedienden. Het trekkingsrecht bedraagt per textielbedrijf en per kalenderjaar maximaal 0,10% van de loonmassa van de arbeiders en de bedienden. Daarnaast is er zowel voor arbeiders als voor bedienden een CAO betreffende vormingsinitiatieven voor risicogroepen. Daarin wordt in een sectoraal opleidingsaanbod voorzien dat uitgewerkt en aangeboden wordt door de sectorale opleidingscentra Cobot vzw (arbeiders Vlaanderen), Cefret asbl (arbeiders Wallonië en Brussel) en Cobot-Bedienden vzw/cefret- Employés asbl (bedienden). Om dit aanbod te realiseren storten de textielondernemingen hiertoe een sectorale bijdrage van 0,20% van de loonmassa voor respectievelijk de arbeiders en de bedienden. Textielondernemingen kunnen, op enkele uitzonderingen na, gratis gebruik maken van het aanbod aan open opleidingen van de sectorale opleidingscentra. Voor de organisatie van bedrijfsinterne opleidingen wordt, binnen een sectoraal bepaald afsprakenkader, voorzien in een sectorale tussenkomst. 14 Meer informatie over welke bedrijven jaarrekeningen en/of sociale balansen moeten indienen vindt u op de website van de Nationale Bank van België ( 18

19 7. De individuele beroepsopleiding in de onderneming De tewerkstellingsmaatregel IBO staat voor individuele beroepsopleiding in de onderneming. Dit is een opleiding waarbij de cursist door de onderneming op de werkplek wordt getraind en begeleid. Een IBO kan 1 tot 6 maanden duren en tijdens deze opleiding betaalt de werkgever geen loon of RSZ, enkel een productiviteitsvergoeding. Na deze opleiding is het bedrijf verplicht om hem een contract voor onbepaalde duur te geven. De textielsector is afgebakend op basis van nace-activiteit 17 (excl. 17.4) & Tabel 12: Kenmerken van de opgestarte IBO s (Vlaams Gewest, 2007) Textielsector Vlaanderen n % % Totaal aantal IBO s ,0 100,0 (n=14.718) Man 49 58,3 69,3 Vrouw 35 41,7 30,7 Studieniveau Laag 44 52,4 40,7 Midden 35 41,7 44,7 Hoog 5 6,0 14,6 Leeftijd -25 jaar 42 50,0 52, jaar 39 46,4 44,9 +50 jaar 3 3,6 2,7 Woonplaats Antwerpen 10 11,9 21,7 Vlaams-Brabant 3 3,6 12,5 West-Vlaanderen 28 33,3 19,1 Oost-Vlaanderen 35 41,7 25,5 Limburg 4 4,8 19,6 Buiten Vlaanderen 4 4,8 1,6 Werkloosheidsduur < 3 maanden 31 36,9 47,1 3-6 maanden 18 21,4 17,7 6 maanden - 1 jaar 16 19,0 16,4 1-2 jaar 10 11,9 11,0 2-5 jaar 8 9,5 6,5 + 5 jaar 1 1,2 1,3 Ondernemingsgrootte <10 werknemers 20 23,8 54, werknemers 44 52,4 25, werknemers 19 22,6 8, werknemers 0 0,0 4,6 >499 werknemers 1 1,2 7,1 Allochtonen 10 11,9 16,7 Arbeidsgehandicapten 7 8,3 6,4 Ongunstige stopzettingen 13 15,5 19,4 Bron: VDAB 19

20 In de textielsector zijn in IBO s gestart of 0,6 % van alle opgestarte IBO s in Vlaanderen, wat relatief lager is in vergelijking met het aandeel van de textielsector in de totale Vlaamse privésector (1,2%). Meer dan de helft van de IBO s in de textielsector wordt ingevuld door laaggeschoolden, wat ruim boven het gemiddelde van Vlaanderen ligt (52%, tegenover 41% gemiddeld). Ongeveer 4% van de IBO s wordt ingevuld door 50-plussers, wat net boven het gemiddelde van Vlaanderen ligt (3%). Allochtonen worden bij de invulling van de IBO s minder goed bereikt in de textielsector (12%) dan gemiddeld over gans Vlaanderen (17%). 20

21 8. Diversiteitsplannen Met een subsidiëring van diversiteitsplannen moedigt de Vlaamse Overheid ondernemingen en organisaties aan om werk te maken van een divers personeelsbeleid. Een diversiteitsplan kan afgesloten worden voor een enkele vestiging of voor een gans bedrijf met al haar vestigingen samen. In een diversiteitsplan worden streefcijfers voor de instroom, doorstroom en opleiding van doelgroepwerknemers vooropgesteld. Organisaties kunnen onder bepaalde voorwaarden een subsidie verkrijgen voor verschillende soorten plannen. Zo zijn er: Instapdiversiteitsplannen: opstap naar HR-beleid Diversiteitsplannen: meerdere diversiteitsbevorderende acties Groeidiversiteitsplannen: verankering van diversiteitsbeleid door opvolgacties Clusterdiversiteitsplannen: in meerdere bedrijven of bedrijfseenheden Tabel 13: Diversiteitsplannen (Vlaams Gewest, 2007) Instapplan Diversiteitsplan Clusterplan Groeiplan Totaal 2007 Textielsector Alle sectoren Textielsector Alle sectoren Bron: Departement WSE In 2007 dienden 7 Vlaamse textielbedrijven een diversiteitsplan in, een aandeel van 1,1% in het totaal diversiteitsplannen en 1 plan minder in vergelijking met

22 Samen talent in goede banen leiden Departement Werk en Sociale Economie