SECTORFOTO Social profit 2008 DEpaRTEmEnT WERk En SOCialE ECOnOmiE

Transcriptie

1 SECTORFOTO Social profit 2008 Departement Werk en Sociale Economie

2 Colofon Samenstelling: Vlaamse overheid Beleidsdomein Werk en Sociale Economie Departement Werk en Sociale Economie Koning Albert II-laan 35 bus Brussel Tel 02/ Verantwoordelijke uitgever: Dirk Vanderpoorten Secretaris-generaal Depotnummer: D/2008/3241/337 Lay-out: Vingerhoets.com Uitgave: december 2008

3 Synthese De social profit is een heterogene en complexe sector omwille van de brede waaier aan activiteiten ten behoeve van de bevolking (gezondheidszorg, welzijn, socioculturele activiteiten, gepaste tewerkstelling, ) die vallen onder zowel federale als Vlaamse beleidskaders en worden verricht door ondernemingen met een privaat of publiek statuut. De verschillende subsectoren kennen onderling vaak ook zeer verschillende dynamieken. De sectorfoto van de social profit moet samen gelezen worden met de sectorfoto s van de lokale besturen en het vermakelijkheidsbedrijf (podiumkunsten). In 2007 werkten Vlamingen in de social profit (excl. de vele werknemers in publieke instellingen behorend tot de lokale overheidssector), die daarmee een aandeel van 12,1% in de totale loontrekkende tewerkstelling in Vlaanderen heeft. Bijna de helft van alle jobs in de social profit worden uitgeoefend in grote ondernemingen met minstens 200 jobs. In de ganse privésector vinden we slechts 29,5% van alle jobs terug in dergelijke grote ondernemingen. Bijna 8 op 10 werknemers in de social profit zijn vrouwen. Bijna 60% van de werknemers werkt deeltijds, dubbel zoveel als in andere sectoren. In 2007 ontving de VDAB vacatures uit de social profit. Van de 203 beroepen uit de sector waarvoor de VDAB minstens 10 vacatures ontving, worden er 69 beschouwd als knelpuntberoep. In 12,2% van de ondernemingen uit de sector werden in 2006 opleidingen georganiseerd voor de werknemers. In alle sectoren samen organiseerden slechts 4,8% van de ondernemingen dergelijke opleidingen. Bijna de helft van alle werknemers uit de social profit namen deel aan een opleiding. Vanuit de social profit werden in 2007 niet minder dan 126 diversiteitsplannen ingediend, 20,3% van alle diversiteitsplannen die dat jaar vanuit alle sectoren samen werden ingediend. 3

4 Voorwoord Sectoren zijn een belangrijke motor in het Vlaamse arbeidsmarktbeleid. We denken hierbij bijvoorbeeld aan acties in het kader van diversiteit, opleiding van werknemers en toeleiding van leerlingen en werkzoekenden naar de arbeidsmarkt. Via de sectorconvenants (protocollen tussen de Vlaamse Regering en sectoren) engageren de sectorale sociale partners zich om de prioriteiten van het arbeidsmarktbeleid mee gestalte te geven. Op die manier werkt het sectorale beleid versterkend ten aanzien van het Vlaamse arbeidsmarktbeleid. In 2001 werd de eerste generatie sectorconvenants afgesloten in het kader van het Vlaams Werkgelegenheidsakkoord De bestaande samenwerking van de Vlaamse Regering met de sectoren d.m.v. sectorconvenants werd later telkens verlengd en uitgebreid op basis van de volgende Werkgelegenheidsakkoorden. Anno 2008 is het vooral de Competentieagenda die inspirerend werkt op de werking van de sectorconvenants. Via de sectorconvenants trachten de sectoren meer mensen aan het werk te krijgen en houden en elk talent te (h)erkennen, ontwikkelen en benutten. Om de sectorconvenants en de sectoren te kunnen plaatsen binnen een socio-economisch kader, worden sectorfoto s gemaakt die we ter beschikking stellen van de sectoren en publiek maken via de portaalsite Op deze website kan u ook de gehanteerde cijferreeksen en uitleg bij de methodologie terugvinden. We geloven namelijk in de sectorfoto s als steunpunt én hefboom om in overleg met de sectoren en vanuit een sectorale invalshoek een strategische visie te ontwikkelen als antwoord op de huidige en toekomstige uitdagingen van de arbeidsmarkt. Sectoren krijgen aan de hand van de sectorfoto s zicht op de realiteit in hun sector en op hun positie ten opzichte van het Vlaamse gemiddelde. Dit kan inspirerend werken bij de totstandkoming van nieuwe sectorconvenants (verlengingen) of kan sectoren aanzetten om tussentijds bij te sturen. Alle gepubliceerde sectorfoto s werden eerst gekeurd en goed bevonden door de sectorale sociale partners. We beseffen dat de onderstaande cijfers, tabellen en grafieken geen perfecte weergave zijn van de sectorale dynamiek. Misschien had uzelf als fotograaf vanuit een ander perspectief een andere kadering gekozen of gefocust op andere elementen. We nodigen u dan ook uit om dit instrument gaandeweg samen met ons te blijven versterken. We hopen met deze snapshots alvast het sectoraal beleid verder te inspireren. Dirk Vanderpoorten Secretaris generaal, departement Werk en Sociale Economie 4

5 Inhoudsopgave SYNTHESE 3 VOORWOORD 4 INHOUDSOPGAVE 5 1. INLEIDING 6 2. HET AANTAL VLAAMSE WERKNEMERS 7 3. AANTAL JOBS EN VESTIGINGEN IN VLAANDEREN 9 4. KENMERKEN VAN DE BEROEPEN EN VACATURES OPLEIDINGSINSPANNINGEN DE INDIVIDUELE BEROEPSOPLEIDING IN DE ONDERNEMING DIVERSITEITSPLANNEN 22 Figuren 1: Verdeling van de Vlaamse werknemers naar achtergrondkenmerken (2007) 8 2: Verdeling van de jobs naar ondernemingsgrootte (Vlaams Gewest, 2005) 10 Tabellen 1: Evolutie van het totale aantal Vlaamse werknemers ( ) 7 2: Aantal Vlaamse werknemers en verdeling naar achtergrondkenmerken (2007) 8 3: Verdeling van de jobs naar ondernemingsgrootte (Vlaams Gewest, 2005) 9 4: Verdeling van de vestigingen naar ondernemingsgrootte (Vlaams Gewest, 2005) 10 5: Kenmerken van de ontvangen vacatures in de social profit (Vlaams Gewest, 2007) 11 6: Overzicht van de belangrijkste beroepen en vacatures in de social profit (Vlaams Gewest, 2007) 12 7: Overzicht van de belangrijkste beroepen en vacatures in de social profit (Vlaams Gewest, 2007) 17 8: 0pleidingsinspanningen in de bedrijven in de social profit (België, 2006) 19 9: Kenmerken van de opgestarte IBO s (Vlaams Gewest, 2007) 20 10: Diversiteitsplannen (Vlaams Gewest, 2007) 22 5

6 1. Inleiding De social profit is een heterogene sector, die heel wat verschillende ondernemingen omvat met een brede waaier aan activiteiten ten behoeve van de bevolking: gezondheidszorg, welzijn, socioculturele activiteiten, gepaste tewerkstelling, Ze zijn actief binnen federale en Vlaamse beleidskaders. Bovendien bestaat de social profit zowel uit private ondernemingen (vzw s e.a.) als uit instellingen met een publiek statuut die vooral ressorteren onder de lokale overheidssector. In deze sectorfoto wordt de publieke sector niet mee opgenomen. Deze gegevens vindt u terug in de specifieke sectorfoto van de lokale besturen. De databestanden waarmee de cijfers uit deze sectorfoto opgemaakt zijn steeds afgebakend volgens óf paritair comité óf nace-codes, rekening houdend met gebruikte registratiepraktijken. De beide populaties stemmen weliswaar niet volledig overeen, maar bieden wel een voldoende inzicht voor een globale positionering van de social profit. Op basis van de paritaire (sub)comités wordt de social profit hier als volgt afgebakend 1 : Gezins- en bejaardenhulp Opvoedings- en huisvestingsinrichtingen en diensten (gehandicaptenzorg, bijzondere jeugdbijstand, algemeen welzijnswerk, sociale verhuurkantoren, CIG-CKG ) Beschutte en sociale werkplaatsen Socioculturele sector 330 (meer bepaald , en delen van ) Ziekenhuizen, residentiële ouderenzorg, thuisverpleging, autonome revalidatiecentra, beschut wonen, wijkgezondheidscentra, diensten van het bloed van het Rode Kruis, palliatieve thuiszorg, (noot: voorheen in PC s en ) 331 Vlaamse welzijns- en gezondheidssector: kinderopvang, centra voor geestelijke gezondheidszorg, centra voor ontwikkelingsstoornissen, adoptiediensten, (noot: voorheen in PC ) Op basis van de activiteitennomenclatuur NACE wordt de social profit hier als volgt afgebakend 2 : Code 85 Gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening Code 92 Cultuur, recreatie en sport In deze sectorfoto vindt u totale cijfers voor de globale social profit terug (met eventueel tweedeling volgens NACE-code) maar geen cijfers voor afzonderlijke subsectoren. De resultaten van de analyse worden per sector steeds afgewogen tegen een gemiddelde voor alle sectoren samen. Hierdoor kan vastgesteld worden of de sector beneden- of bovengemiddelde cijfers haalt voor de verschillende indicatoren. De sectorfoto biedt zo een globaal cijfermatig portret van de sector. Een uitgebreide toelichting over de gebruikte methodologie/bronbestanden kan u terugvinden op De cijfers die in deze sectorfoto gebruikt worden, evenals in de sectorfoto s van andere sectoren, worden u integraal online aangeboden. Ook de sectorfoto s zijn downloadbaar in pdf-formaat. 1 De podiumkunsten (PC 304: vermakelijkheidsbedrijf) worden hier niet opgenomen aangezien deze sector een aparte sectorconvenant heeft. Het nieuwe, aanvullend paritair comité voor de non-profitsector (PC 337) is nog niet operationeel. 2 Bij het gebruik gegevens op basis van deze NACE-codes is overlapping met de sectorfoto s voor lokale besturen en podiumkunsten niet uit te sluiten. 6

7 2. Het aantal Vlaamse werknemers Voor het berekenen van het aantal loontrekkende werknemers in de social profit maken we gebruik van de gecentraliseerde statistieken van de RSZ 3. In deze statistieken wordt de tewerkstelling berekend in functie van de woonplaats van iedere werknemer, i.c. het Vlaams Gewest (dus exclusief het BHG). De sector wordt hier afgebakend als alle werknemers uit de geselecteerde paritaire comités , , , , 330, 331, aangevuld met alle werknemers uit paritair comité 999 (d.w.z. overheid excl. lokale besturen of geen paritair comité bekend) voor zover die werken in de nace-activiteiten 85 (gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening) of 92 (recreatie, cultuur en sport). Door de kruising van PC 999 met Nace-codes 85 en 92 konden werknemers toegekend worden aan de social profit. De social profit telde in het tweede kwartaal van loontrekkende werknemers die in het Vlaams Gewest wonen. In alle sectoren samen waren op dat moment Vlaamse loontrekkende werknemers actief. De social profit is dus goed voor een aandeel van 12,1% van alle loontrekkende Vlamingen. Dit cijfer is een onderschatting omdat een grote groep van werknemers in publieke instellingen die behoren tot de lokale besturen (d.w.z. gemeentelijke en provinciale overheden) en ressorteren onder de RSZ-PPO, hier niet zijn meegeteld. Voor meer informatie wordt verwezen naar de sectorfoto van de lokale besturen. Tabel 1: Evolutie van het totale aantal Vlaamse werknemers ( ) Social profit (n) (%) +3,6% Quartaire sector 4 (n) (%) +1,4% Alle sectoren (n) (%) +1,5% Bron: Gecentraliseerde statistiek RSZ-DMFA, toestand op 30/06/ (Bewerking Steunpunt WSE/Departement WSE) De Vlaamse social profit werknemers bevinden zich voor 96,7% in de gezondheidszorg en de maatschappelijke dienstverlening (nace 85) en voor 3,3% in de sector recreatie, cultuur en sport (nace 92). De social profit is een sterk vervrouwelijkte sector. 78,6% van de loontrekkende werknemers in 2007 waren vrouwen. Meer dan 7 op 10 werknemers hebben een bediendenstatuut, 26,8% is arbeider en 1,7% ambtenaar. 3 De gecentraliseerde statistieken worden opgemaakt op basis van de onderneming als een homogeen geheel en worden geteld naar personen. Hierdoor worden dubbeltellingen door personen met meerdere jobs uitgezuiverd. 4 De quartaire sector omvat, naast de social profit, ondermeer ook overheidsinstellingen, onderwijs en beroeps-, werkgevers- en andere organisaties. 7

8 De meeste werknemers zijn tussen 25 en 49 jaar (72,5%). Dit is een groter aandeel dan in alle sectoren samen (69,2%) Deeltijds werken is sterk ingeburgerd in de social profit. 57,1% van de werknemers in de sector werken deeltijds, dubbel zoveel als in andere sectoren (28,7%). Tabel 2: Aantal Vlaamse werknemers en verdeling naar achtergrondkenmerken (2007) Social profit Totaal Vlaams Gewest n % % Totaal aantal ,0 100,0 (n= ) Geslacht Mannen ,4 54,8 Vrouwen ,6 45,2 Statuut Arbeiders ,8 38,7 Bedienden ,5 48,5 Ambtenaren ,7 12,8 Leeftijdsklasse jaar ,6 9, jaar ,5 69, jaar ,6 20,1 Andere (-18 en +65) 769 0,3 0,8 Arbeidsregime Voltijds ,8 67,4 Deeltijds ,1 28,7 Speciaal regime 57 0,0 3,8 Bron: Gecentraliseerde statistiek RSZ-DMFA, toestand op 30/06/2007 (Bewerking Steunpunt WSE/Departement WSE) Figuur 1: Verdeling van de Vlaamse werknemers naar achtergrondkenmerken (2007) Ambtenaren Andere Andere Speciaal regime 100% Deeltijds 90% 80% 70% Vrouwen 60% Vrouwen Bedienden Bedienden Deeltijds 50% 40% 30% Mannen Social profit Mannen Vlaams Gewest Arbeiders Social profit Arbeiders Vlaams Gewest Social profit Vlaams Gewest Voltijds Social profit Voltijds Vlaams Gewest 20% 10% 0% Geslacht Statuut Leeftijd Arbeidsregime Bron: Gecentraliseerde statistiek RSZ-DMFA, toestand op 30/06/2007 (Bewerking Steunpunt WSE/Departement WSE) 8

9 3. Aantal jobs en vestigingen in Vlaanderen De cijfergegevens betreffende het aantal jobs en vestigingen zijn gebaseerd op de gedecentraliseerde statistieken van de RSZ. Binnen deze statistieken telt men met het aantal arbeidsplaatsen naar werkplaats (plaats van tewerkstelling). Het is dus ook de werkplaats die toegewezen wordt aan de sector, en niet de individuele werknemer. De afbakening is gebeurd op basis van nace-codes 85.1 (gezondheidszorg), 85.3 (maatschappelijke dienstverlening) en 92 (cultuur, recreatie en sport). In 2005 was de social profit goed voor een totaal van jobs of 14,8% van het totale aantal jobs in de Vlaamse privésector 5. Ook hier worden de werknemers in publieke instellingen die behoren tot de lokale besturen niet meegeteld. Het gaat om zo n werknemers die besproken worden in de sectorfoto van de lokale besturen. Het gaat hier ook om jobs binnen het Vlaams Gewest. Er zijn heel wat vestigingen gelokaliseerd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, die gereglementeerd en/of gesubsidieerd zijn door de Vlaamse overheid, die hier niet in rekening gebracht worden. Bijna de helft van alle jobs in de social profit (48,9%) is terug te vinden in grote ondernemingen met minstens 200 jobs. In de ganse Vlaamse privésector wordt slechts 29,5% van de jobs uitgeoefend in dergelijke grote ondernemingen. Het zijn vooral de jobs in de gezondheidszorg die in grote ondernemingen uitgeoefend worden. Jobs in de socio-culturele sector vinden we vaker in kleinere ondernemingen. Tabel 3: Verdeling van de jobs naar ondernemingsgrootte (Vlaams Gewest, 2005) Social profit Privésectoren Ondernemingsgrootte n % % Totaal ,0 100,0 (n= ) 1 tot 4 jobs ,0 10,8 5 tot 9 jobs ,1 9,7 10 tot 19 jobs ,8 10,6 20 tot 49 jobs ,3 16,1 50 tot 99 jobs ,6 12,2 100 tot 199 jobs ,3 11,3 200 tot 499 jobs ,6 13,7 500 tot 999 jobs ,9 7,5 Meer dan jobs ,4 8,3 Bron: Gedecentraliseerde statistiek RSZ, toestand op 31/12/2005 (Bewerking Steunpunt WSE/Departement WSE) 5 Jobs bij de overheid werden niet mee opgenomen in het totaal omwille van de atypische dimensie van de overheidsinstellingen. 9

10 Figuur 2: Verdeling van de jobs naar ondernemingsgrootte (Vlaams Gewest, 2005) 25% 20,6% 10,8% 9,7% 10,6% 13,3% 16,1% 14,6% 12,2% 11,3%11,3% 13,7% 13,9% 7,5% 14,4% 8,3% 20% 15% 10% 4,0% 3,1% 4,8% 5% % Ondernemingsgrootte (aantal werknemers) Social profit privésector Bron: Gedecentraliseerde statistiek RSZ, toestand op 31/12/2005 (Bewerking Steunpunt WSE/Departement WSE) In tabel 4 vinden we de verdeling van de organisaties naar ondernemingsgrootte. Het gaat hier om alle vestigingen van alle ondernemingen, niet om de ondernemingen in hun geheel. In 2005 telt de social profit vestigingen, wat goed is voor 6,8% van het totale aantal inrichtingen in de Vlaamse privésector. Het aandeel in het aantal bedrijven in het Vlaams Gewest is kleiner dan het sectoraandeel in het totale aantal jobs omdat de sector relatief meer grote ondernemingen heeft. Tabel 4: Verdeling van de vestigingen naar ondernemingsgrootte (Vlaams Gewest, 2005) Social profit Totaal privésectoren Ondernemingsgrootte n % % Totaal ,0 100,0 (n= ) 1 tot 4 jobs ,3 65,9 5 tot 9 jobs ,3 16,2 10 tot 19 jobs 833 8,6 8,5 20 tot 49 jobs ,3 5,8 50 tot 99 jobs 485 5,0 1,9 100 tot 199 jobs 197 2,0 0,9 200 tot 499 jobs 146 1,5 0,5 500 tot 999 jobs 51 0,5 0,1 Meer dan jobs 18 0,2 0,0 Onbekend 19 0,2 0,2 Bron: Gedecentraliseerde statistiek RSZ, toestand op 31/12/2005 (Bewerking Steunpunt WSE/Departement WSE) 10

11 4. Kenmerken van de beroepen en vacatures Voor de afbakening van de social profit maakt de VDAB gebruik van een indeling op basis van Nace-code 85 (gezondheidzorg en maatschappelijke dienstverlening) en 92 (cultuur, recreatie en sport) 6. Het betreft vacatures uit het normaal economisch circuit zonder interimopdrachten. Zowel de vacatures uit het AMI-systeem, die beheerd worden door consulenten van de VDAB, als de vacatures uit Jobmanager, die door de werkgever zelf worden ingevoerd, zijn opgenomen in de cijfers. Bij de interpretatie van de gegevens, dient men rekening te houden met het feit dat de sectoren ook andere pistes bewandelen in hun aanwervingsbeleid. Tabel 5: Kenmerken van de ontvangen vacatures in de social profit (Vlaams Gewest, 2007) Social profit Vlaanderen n % % Totaal ,0 100,0 (n= ) Vestigingsplaats bedrijf Antwerpen ,1 23,3 Vlaams-Brabant ,4 12,7 West-Vlaanderen ,4 25,8 Oost-Vlaanderen ,1 18,6 Limburg ,4 9,0 Buiten Vlaanderen ,6 10,5 Studieniveau 7 Laag ,3 45,3 Midden ,5 22,0 Hoog ,1 32,7 Gevraagde ervaring <6 maanden ,7 60,1 6 maanden - 2 jaar ,7 26,1 +2 jaar ,6 13,8 Jobkanaal ,7 8,0 Bron: VDAB (Bewerking departement WSE) In de social profit zocht men in 2007 voornamelijk laaggeschoolde werknemers (47,3%), gevolgd door hooggeschoolden (32,1%) en middengeschoolden (20,5%). Dit komt ongeveer overeen met het gemiddelde in alle sectoren samen. Voor bijna driekwart van de vacatures in de sector was weinig of geen ervaring vereist. Slechts 3,6% van de vacatures vroegen naar mensen met meer dan 2 jaar ervaring. 6 Bij het gebruik van de betreffende gegevens op basis van deze NACE-codes is overlapping met de sectorfoto s voor lokale besturen en podiumkunsten niet uit te sluiten. 7 Definitie onderwijsniveau: (1) laag: max. secundair onderwijs 2de graad of wanneer geen minimum studienveau vermeld werd door de werkgever; (2) midden: secundair 3de of 4de graad; (3) hoog: hoger onderwijs. 8 Jobkanaal is een rekruteringskanaal dat zich exclusief richt op werkzoekende ouderen, personen met een handicap en allochtonen. Het aandeel wordt berekend door het aantal vacatures ontvangen via Jobkanaal te delen door het totaal aantal vacatures in het AMI-systeem (vacatures in beheer van VDAB-consulenten), dus exclusief jobmanager. 11

12 VDAB ontving vacatures van de social profit via Jobkanaal, 11,7% van alle vacatures uit de sector. Van alle vacatures die VDAB in 2007 registreerde, waren 8% via Jobkanaal ontvangen. Voor 203 beroepen in de social profit werden in 2007 minstens 10 vacatures ontvangen. In totaal waren er vacatures (uit het NEC zonder interim) voor de social profit. Dit is 10% van het totale aantal vacatures bij VDAB uit het NEC zonder interim in heel Vlaanderen. Dit komt dus redelijk overeen met het sectoraandeel in de totale Vlaamse werkgelegenheid (11,7%). 69 van de 203 beroepen zijn volgens VDAB knelpuntberoepen, waarvan enkele sectorspecifieke knelpuntberoepen, zoals verpleegkundige, opvoeder en apotheker. Volgens de VDABanalyse van knelpuntvacatures zijn er te weinig kandidaat-verpleegkundigen omwille van de zware fysieke en psychische belasting die het beroep inhoudt, en de variabele uurregeling met geregeld nacht- en weekendwerk. Wat opvoeders en apothekers betreft, gaat het om kwantitatieve knelpunten. In het eerste geval door de toenemende vraag door de uitbreiding van het aantal plaatsen in instellingen, in het tweede geval door het teruglopende aantal studenten farmacie en de stijgende vraag naar loontrekkende apothekers. Naast de verpleegkundigen is de sector ook verantwoordelijk voor een groot deel van de vraag naar schoonmaakpersoneel. VDAB ontving in 2007 bijna vacatures voor particuliere schoonmakers vanuit de social profit, meer dan 35% van alle vacatures voor particulier schoonmaakpersoneel. Tabel 6: Overzicht van de belangrijkste beroepen en vacatures in de social profit (Vlaams Gewest, 2007) Nace 85 (gezondheidszorg en Ontvangen vacatures in 2007 maatschappelijke dienstverlening) Knelpunt Vlaanderen Sector Aandeel Verpleegkundige Ziekenhuisverpleegkundige - gebrevetteerde/gediplomeerde ja ,0% Ziekenhuisverpleegkundige - gegradueerde ja ,8% Thuisverpleegkundige ja ,2% Hoofdverpleegkundige ja ,4% Geriatrisch verpleegkundige - gegradueerde ja ,1% Psychiatrisch verpleegkundige - gegradueerde ja ,6% Sociaal verpleegkundige - gegradueerde ,7% Psychiatrisch verpleegkundige - gebrevetteerde/ ja ,7% gediplomeerde Verpleegassistente ,9% Kinderverpleegkundige - gegradueerde ja ,4% Vroedkundige - gegradueerde ja ,1% Verpleegkundige dringende hulpverlening ja ,8% Verpleegkundige palliatieve zorgen - gegradueerde ja ,7% Verzorgende Gekwalificeerd verzorgende ja ,9% Ziekenverzorgster ,3% Zieken, bejaarden of gehandicapten begeleider ,0% Bejaardenhelpster - niet gebrevetteerde ,4% 12

13 Ontvangen vacatures in 2007 Knelpunt Vlaanderen Sector Aandeel Kinderopvang Kinderverzorgster ja ,4% Begeleider buitenschoolse kinderopvang ja ,8% Kinderoppas - kindermeid - gouvernante ,6% Opvoeder Opvoeder klasse 1 - orthopedagoog ja ,8% Opvoeder klasse ,1% Monitor opvoeder - spelleider ,9% Opvoeder klasse ,3% Hoofdopvoeder ,5% Studiemeester-opvoeder (inslapend - internaat) ,4% Eerste opvoeder (opvoeder groepschef) ,4% Animatie Ergotherapeut ,2% Psycho-sociale begeleider ,6% Bejaardenanimator ,5% Helper in de diensten- of vermaaksector ,5% Pastor / pastoraal medewerker ,2% Helper voor sportbeoefening ,3% Animator toeristische centra ,6% Maatschappelijk werk - Consulenten Maatschappelijk assistent-individuele problemen ,5% Maatschappelijk assistent - vormingswerk ,9% Maatschappelijk assistent - personeelszaken ,8% Consulent ,3% Consulent welzijnswerk ,1% Maatschappelijk adviseur ,6% Consulent training en advies personeelszaken ,3% Consulent sociaal secretariaat ,6% Consulent werving en rekrutering van personeel ja ,4% Buurtwerker - migrantenwerker ,8% Paramedische beroepen Kinesitherapeut ,4% Logopedist ,4% Klinisch psycholoog ,8% Psycholoog ,0% Pedagoog ,0% Apothekersassistent ,0% Dietist ,0% Ziekenhuisapotheker ja ,8% Laborant ,7% Psychotherapeut ,5% Assistent in de psychologie ,9% Operator van medische apparatuur ,9% Psycholoog in studie- en beroepsorientering ,2% Audioloog ,6% Muziektherapeut ,9% 13

14 Ontvangen vacatures in 2007 Knelpunt Vlaanderen Sector Aandeel Logistiek - Onderhoud Particuliere Schoonmaker ja ,8% Klassieke (professionele) schoonmaker ja ,1% Logistieke hulp - afdelingshulp in zieken&rusthuizen ,9% Ondersteunende administratieve functies Administratieve bediende ,0% Uitvoerend bediende ,5% Medisch assistent ,8% Medisch secretaresse ,9% Receptionist ,7% Boekhouder ,6% Administratief kaderpersoneel niveau 1 openbaar bestuur ,3% Hulpbediende ,9% Bediende in de boekhouding ,6% Technisch-administratief bediende ja ,1% Bediende - begeleider op trein, tram, bus ,8% Magazijnbediende ,7% Bediende planning en logistiek ja ,2% Call center medewerker ja ,7% Ondersteunende uitvoerende functies Keukenhulp ,0% Handlanger (halfzwaar werk) ,3% Klusjesman gebouwen ja ,3% Productiearbeider ,6% Inpakker met de hand ,5% Strijkster met de hand ja ,4% Onderhoudsarbeider van gebouwen ja ,4% Bewaker - bedrijfsportier ,6% Arbeider in de land- en tuinbouw ja ,1% Chef de partie - hulpkok ja ,0% Tuinier ja ,9% Keukenhulp - collectiviteiten ,7% Keukenverantwoordelijke - chef-kok ja ,8% Huisknecht - huismeid (niet inwonend) ,8% Kok grootkeuken ,6% Chauffeur - ambulancier ,6% Magazijnarbeider onderdelen en wisselstukken - opslag- en ja ,5% stapelplaatsen Insteller bediener van een inpakmachine ,9% Bedrijfschauffeur (personenwagens en minibusjes) ,3% Helper magazijnarbeider ,1% Kok traiteurdienst - onderchef keuken - sous-chef ja ,5% Mecanicien-hersteller van fietsen ,0% Afwasser ,9% Bestuurder lichte vrachtwagen - vaste wagen (max. 7,5 ton) ja ,4% 14

15 Ontvangen vacatures in 2007 Knelpunt Vlaanderen Sector Aandeel Handlanger bouw ,4% Afvalsorteerder ,2% Helper wasserijarbeider ,5% Drankkelner brasserie, taverne, bistro, cafe, tea-room ja ,9% Schilder - decorateur ja ,0% Handlanger (zwaar werk) ,1% Sanitair installateur - loodgieter ja ,7% Helper ordehandhaver ,8% Bestuurder van ziekenwagen ,0% Chauffeur distributie ja ,6% Perser, strijkster met de machine ja ,5% Bestelwagenbestuurder ,6% Onderhoudselektricien ja ,9% Tuinaanlegger - bosaanlegger ja ,2% Dierenverzorger - stalknecht ,8% Helper kapper of schoonheidsspecialist ,0% Bestuurder kleine bus (maximum 9 meter) ja ,0% Stikster - geen kleding - ja ,8% Conciërge - huisbewaarder ,2% Kapper voor dames en heren ja ,8% Onderhoudsmecanicien en hersteller machines en ja ,6% industriële installaties Residentieel elektrotechnisch installateur (bouwelektricien) ja ,4% Dispatcher - transportplanner ja ,0% Carrosserieschilder ja ,5% Hulpkelner ja ,1% Kamerpersoneel ja ,6% Arbeider in de bosbouw ,2% Handlanger ruwbouw ,4% Steward - horeca ,7% Artsen Arts ,4% Arts - specialist ,0% Management functies Kwaliteitsverantwoordelijke ,8% Veiligheidsverantwoordelijke ja ,5% Secretaris ,5% District verkoopsmanager-area salesmanager ja ,1% Marketingsverantwoordelijke, -manager ,2% Directieassistent personeelszaken - hrm ja ,3% Verantwoordelijke loon-, salaris-en personeelsadministratie ,1% Projectleider (project in matrixverband) ,0% Coördinator / functionaris (cultuur, sport, jeugdwerking,...) ja ,1% Directiesecretaris ja ,3% Directieassistent van de algemene directie ,4% 15

16 Ontvangen vacatures in 2007 Knelpunt Vlaanderen Sector Aandeel Economist ja ,4% Personeelsverantwoordelijke ,2% Jurist ja ,4% Verantwoordelijke logistiek ,3% Verantwoordelijke vorming en opleiding ,6% Financieel en/of administratief verantwoordelijke ja ,5% Productieverantwoordelijke ,0% Algemeen verantwoordelijke profit sector ja ,7% Kwaliteitscontroleur ,4% Projectleider - informatica ,1% Verantwoordelijke interne communicatie ,5% Algemeen verantwoordelijke non profit sector ,6% Technische beroepen Toepassingsprogrammeur - informatica ,7% Stedenbouwkundige ,3% Ingenieur bouwkunde ja ,8% Support - informatica ,7% Technicus ,4% Netwerkbeheerder - informatica ,4% Technicus klinische scheikunde ja ,4% Ingenieur ja ,3% Tandtechnicus ja ,3% Architect ja ,5% Systeembeheerder - informatica ,1% Technicus elektromechanica ,2% Monitor beschutte werkplaats ,5% Onderwijs - Vorming Leraar-docent in de wetenschappen - hoger onderwijs ,4% Leerkracht basisonderwijs ,5% Niet onderwijzend pedagogisch personeel ,5% Leraar 3de graad secundair onderwijs - ASO-KSO-TSO ,8% Leraar-docent in de letteren - hoger onderwijs ,8% Commerciële functies Vertegenwoordiger ja ,8% Commercieel bediende ja ,5% Verkoper ,3% Winkelverkoper - aanvuller - kassier ,5% Filiaalhouder of handelszaakbeheerder ja ,0% Schoonheidsspecialist(e) ,1% Reclame- en publiciteitsmedewerker - promoteam ,8% Handelsagent ,5% Bron: VDAB 16

17 Tabel 7: Overzicht van de belangrijkste beroepen en vacatures in de social profit (Vlaams Gewest, 2007) Nace 92 (Cultuur, recreatie en sport) Management functies Ontvangen vacatures in 2007 Knelpunt Coordinator / functionaris (cultuur, sport, jeugdwerking,...) 28 Filiaalhouder of handelszaakbeheerder ja 19 Organisator evenementen - beurzen - tentoonstellingen - popconcerten, Directieassistent van de algemene directie 13 Financieel en/of administratief verantwoordelijke 20 Animatie - vorming Monitor opvoeder - spelleider 15 Kinderoppas - kindermeid - gouvernante 16 Animator toeristische centra 84 Helper voor sportbeoefening 81 Redder (strand en zwembad) 56 Leraar 3de graad secundair onderwijs - ASO-KSO-TSO 26 Kinesitherapeut 21 Sporttrainer 319 Monitor lichamelijke opvoeding en sportactiviteit 294 Acteur 11 Ondersteunende administratieve functies Receptionist 146 Administratieve bediende 132 Onthaalhostess - toerisme 115 Boekhouder ja 13 Bediende planning en logistiek ja 16 Bediende in de boekhouding 18 Call center medewerker ja 20 Uitvoerend bediende 54 Reclame- en publiciteitsmedewerker - promoteam 99 Ondersteunende technische en logistieke functies Helper in de diensten- of vermaaksector 276 Technicus elektromechanica ja 10 Kok traiteurdienst - onderchef keuken - sous-chef ja 12 Productiearbeider 11 Tuinaanlegger - bosaanlegger ja 10 Klusjesman gebouwen ja 16 Dierenverzorger - stalknecht 17 Tuinier ja 17 Zaalmedewerker fast-food, sneldienstrestauratie 20 Keukenverantwoordelijke - chef-kok ja 20 Handlanger (licht werk) 32 Barman 52 Onderhoudsarbeider van gebouwen ja 41 Bewaker - bedrijfsportier 41 Chef de partie - hulpkok ja 38 Keukenhulp 63 Helper zaal 95 Handlanger (halfzwaar werk) 28 Keukenmedewerker fastfood - sneldienstrestauratie 76 Drankkelner brasserie, taverne, bistro, cafe, tea-room ja 73 Sector 17

18 Ontvangen vacatures in 2007 Knelpunt Sector Technische beroepen Technicus ja 10 Support - informatica ja 10 Cameraman (film - video - tv) 11 Filmmonteur 10 Standen- en decorbouwer ja 11 Beeld- en/of geluidstechnicus ja 37 Onderhoud Klassieke (professionele) schoonmaker ja 111 Particuliere Schoonmaker ja 67 Commerciële functies Croupier 28 Schoonheidsspecialist(e) 11 Verkoper 124 Vertegenwoordiger ja 61 Commercieel bediende ja 31 Televerkoper ja 14 Filiaalassistent - eerste verkoper - rayon verantwoordelijke ja 13 Kassier 36 Winkelverkoper - aanvuller - kassier 34 Klantendienstmedewerker - verkoopsassistent 34 Loketbediende - weddenschappen, kansspelen 21 Bron: VDAB 18

19 5. De opleidingsinspanningen Hieronder vinden we de opleidingsinspanningen in de social profit. In tegenstelling tot de voorgaande hebben deze cijfers betrekking op België in z n geheel, en niet enkel op het Vlaams Gewest. De social profit werd hier afgebakend aan de hand van nace-code 85 (gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening). Gegevens voor Nace 92 (cultuur, recreatie, sport) zijn niet beschikbaar 9. Onderstaande cijfers zijn gebaseerd op de Sociale Balansen van ondernemingen uit de social profit, 40,9% van alle ondernemingen uit de sector die hun jaarrekeningen hebben ingediend 10. Tabel 8: Opleidingsinspanningen in de bedrijven in de social profit (België, 2006) Ondernemingen met opleidings-activiteiten % van totaal aantal ondernemingen Deelnemers aan een opleiding Opleidingskost Opleidingsuren % van de % van % van Gemiddelde gemiddelde personeelskosten Gemiddelde gewerkte per werkgelegenheid per uur ( ) uren deelnemer Social profit 12,2 47,1 0,77 29,1 0,72 17,4 Privésector totaal 4,8 32,5 1,08 46,8 0,71 29,6 Bron: Nationale Bank van België (Sociale Balansen CD-rom 2006) (Bewerking Steunpunt WSE/Departement WSE) De social profit (enkel Nace 85) is erg actief in het creëren van mogelijkheden aan hun werknemers om opleidingen te volgen. 12,2% van de ondernemingen uit de sector hebben hun werknemers in 2006 opleidingen laten volgen, bijna 3 maal zoveel als in de gehele privésector. Bijna 1 op 2 werknemers nam ook effectief deel aan zo n opleiding (47,1%), tegenover 1 op 3 in alle sectoren samen. De opleidingen zijn wel vrij kort, gemiddeld 17,4 uur per deelnemer, waardoor ook de kost van de opleidingen veel lager ligt dan in de meeste andere sectoren. 9 Bij het gebruik van de betreffende gegevens op basis van deze NACE-codes is overlapping met de sectorfoto s voor lokale besturen niet uit te sluiten. 10 Meer informatie over welke bedrijven jaarrekeningen en/of sociale balansen moeten indienen vindt u op de website van de Nationale Bank van België ( 19

20 6. De individuele beroepsopleiding in de onderneming De tewerkstellingsmaatregel IBO staat voor individuele beroepsopleiding in de onderneming. Dit is een opleiding waarbij de cursist door de onderneming op de werkplek wordt getraind en begeleid. De IBO kan 1 tot 6 maanden duren en tijdens deze opleiding betaalt de werkgever geen loon of RSZ, enkel een productiviteitsvergoeding. Na deze opleiding is het bedrijf verplicht om hem een contract voor onbepaalde duur te geven. De social profit werd afgebakend op basis van nace-codes 85 (gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening, exclusief dierenartsen, artsen- en tandartsenpraktijken) en 92 (cultuur, recreatie, sport) 11. Tabel 9: Kenmerken van de opgestarte IBO s (Vlaams Gewest, 2007) Social profit Vlaanderen n % % Totaal aantal IBO s ,0 100,0 (n=14.718) Man ,0 69,3 Vrouw ,0 30,7 Studieniveau Laag 88 25,7 40,7 Midden ,4 44,7 Hoog 96 28,0 14,6 Leeftijd -25 jaar ,0 52, jaar ,2 44,9 +50 jaar 20 5,8 2,7 Woonplaats Antwerpen 98 28,6 21,7 Vlaams-Brabant 82 23,9 12,5 West-Vlaanderen 39 11,4 19,1 Oost-Vlaanderen 88 25,7 25,5 Limburg 36 10,5 19,6 Buiten Vlaanderen - - 1,6 Werkloosheidsduur < 3 maanden ,1 47,1 3-6 maanden 59 17,2 17,7 6 maanden - 1 jaar 61 17,8 16,4 1-2 jaar 53 15,5 11,0 2-5 jaar 25 7,3 6,5 + 5 jaar 11 3,2 1,3 Ondernemingsgrootte <10 werknemers ,8 54, werknemers 80 23,3 25, werknemers 82 23,9 8, werknemers 22 6,4 4,6 >499 werknemers 19 5,5 7,1 Allochtonen 30 8,7 16,7 Arbeidsgehandicapten 29 8,5 6,4 Ongunstige stopzettingen 66 19,2 19,4 Bron: VDAB 11 Bij het gebruik van de betreffende gegevens op basis van deze NACE-codes is overlapping met de sectorfoto s voor lokale besturen en podiumkunsten niet uit te sluiten. 20

21 In de social profit werden in IBO s opgestart, of 2,3% van alle opgestarte IBO s in Vlaanderen, wat vrij weinig is in vergelijking met het aandeel van de social profit in de Vlaamse privésector (11,7%). Een verklaring hiervoor is dat de meest typische social profit beroepen enkel toegankelijk zijn voor personen die beschikken over een bepaald diploma of die een erkende opleiding gevolgd hebben. 192 van deze IBO s werden opgestart in de gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening, en 151 in de socioculturele sector. 58% van de IBO s werden ingevuld door vrouwen. In de gezondheidszorg zijn vrouwen sterk oververtegenwoordigd in de IBO s. In de socio-culturele sector zijn het vooral mannen die in een IBO stappen. De meeste IBO s in de social profit worden opgestart door middengeschoolden, maar het zijn vooral de hooggeschoolden die oververtegenwoordigd zijn ten opzichte van het gemiddelde. Over het algemeen maken hooggeschoolden minder vaak gebruik van dit instrument, maar omdat in de social profit relatief hoge scholingsvereisten bestaan stappen hooggeschoolden toch vaker in een IBO. Jongeren zijn relatief ondervertegenwoordigd in de IBO s in de gezondheidssector, maar niet in de socio-culturele sector. Allochtonen zijn ondervertegenwoordigd in de IBO s in de social profit, en arbeidsgehandicapten zijn (licht) oververtegenwoordigd tov het IBO bereik in het Vlaamse gewest. 21

22 7. Diversiteitsplannen Met een subsidiëring van diversiteitsplannen moedigt de Vlaamse Overheid ondernemingen, organisaties en lokale besturen aan om werk te maken van een divers personeelsbeleid. Een diversiteitsplan kan afgesloten worden voor een enkele vestiging of voor een gans bedrijf met al haar vestigingen samen. In elk diversiteitsplan worden streefcijfers mbt de instroom, doorstroom, opleiding en/of retentie van de prioritaire kansengroepen (allochtonen, 50+ en personen met een arbeidshandicap) opgenomen. Organisaties kunnen onder bepaalde voorwaarden een subsidie verkrijgen voor de ontwikkeling en uitvoering van een diversiteitsplan en kunnen beroep doen op de kosteloze externe begeleiding via een projectontwikkelaar.er zijn 4 verschillende varianten van diversiteitsplannen: Instapdiversiteitsplannen: opstap naar HR-beleid Diversiteitsplannen: meerdere diversiteitsbevorderende acties Groeidiversiteitsplannen: verankering van diversiteitsbeleid door opvolgacties Clusterdiversiteitsplannen: in meerdere bedrijven of bedrijfseenheden Tabel 10: Diversiteitsplannen (Vlaams Gewest, 2007) Instapplan Diversiteitsplan Clusterplan Groeiplan Totaal 2007 Social profit Alle sectoren Social profit Alle sectoren Bron: Departement WSE Tussen 2006 en 2007 steeg het aantal diversiteitsplannen in de social profit van 93 naar 126, een stijging van +35,5%. Met deze 126 diversiteitsplannen vertegenwoordigt de sector niet minder dan 20,3% van alle diversiteitsplannen in Vlaanderen. 22

23 Samen talent in goede banen leiden Departement Werk en Sociale Economie