Gorinchem: fijn om te verblijven!

Transcriptie

1 Gemeente Gorinchem Gorinchem: fijn om te verblijven! Verkeersstructuurplan binnenstad

2 Gemeente Gorinchem Gorinchem: fijn om te verblijven! Verkeersstructuurplan binnenstad Datum 4 november 2015 GRC040/Mes/ Kenmerk

3 Documentatiepagina Opdrachtgever(s) Gemeente Gorinchem Titel rapport Gorinchem: fijn om te verblijven! Verkeersstructuurplan binnenstad Kenmerk GRC040/Mes/ Datum publicatie 4 november 2015 Projectteam opdrachtgever(s) André van der Dussen Projectteam Goudappel Coffeng Sander van der Eijk, Jan Anne Waagmeester, Sjaak Meijerink

4 Inhoud Pagina 1 Inleiding Verkeersstructuurplan Binnenstad Uitdaging Opzet Leeswijzer 2 2 De binnenstad van Gorinchem Ruimtelijke analyse Inwoners en bezoekers van de binnenstad 5 3 De opgaven voor de binnenstad Waar liggen de opgaven? De verzamelde opgaven voor de stad Rode draad 13 4 Doelen en kernpunten Het hoofddoel: een bruisende binnenstad Inzet op kwaliteit en aantrekkelijkheid Bereikbaarheid op maat Gerichte aanpak van onveilige punten 18 5 Kwaliteit en aantrekkelijkheid Een prettiger verblijfsklimaat: primaat voor de voetganger Pleinen als huiskamers van de stad Eind, scharnier tussen hoog en laag, tussen land en water De vestingwallen als extra kwaliteit 27

5 6 Bereikbaarheid op maat Goed fietsen en prettig stallen Regionaal centrum: autoverkeer naar, maar niet dóór het centrum Parkeren in de stad Parkeer- en verkeerssituatie tijdens evenementen 38 7 Verkeersveiligheid op peil Een verkeersveilige binnenstad Bevoorrading binnenstad, laden en lossen, 43 8 Vervolg: van plan naar uitvoering 44 Bijlagen 1 Programma en quick wins 2 Afweging verkeersvarianten Tolsteeg 3 Kruispuntanalyse Paardenwater-Walstraat- Arkelstraat-Nieuwe Walsteeg

6 1 Inleiding 1.1 Verkeersstructuurplan Binnenstad De historische binnenstad van Gorinchem is een plek waar mensen verblijven. De inwoners willen er graag wonen in een prettige leefomgeving. De ondernemers hebben behoefte aan voldoende klanten en de bezoekers komen naar de binnenstad om te winkelen, te genieten van de historische omgeving of voor een bezoek aan het terras. Deze activiteiten vinden plaats binnen de wallen van de oude vesting. Een ruimte van beperkte omvang, waardoor alle activiteiten direct invloed op elkaar hebben. Uiteraard zitten daar zowel positieve als negatieve kanten aan, dat is niet te voorkomen. Om de activiteiten in samenhang plaats te laten vinden is een duidelijk en breed gedragen kader nodig. In 2012 is, tijdens het opstellen van het bestemmingsplan voor de binnenstad de basis gelegd voor het komen tot een breed gedragen kader. Voor het ruimtelijke aspect liggen de kaders voor de binnenstad vast in het bestemmingsplan. Voor de verkeerskundige aspecten is het kader in dit verkeersstructuurplan vastgelegd. 1.2 Uitdaging De uitdaging voor dit verkeersstructuurplan is het vinden van de balans tussen verkeer en de kwaliteit van de historische, kwetsbare openbare ruimte in de binnenstad van Gorinchem. Om te komen tot een balans is veel tijd geïnvesteerd in de inventarisatie van de wensen van alle belanghebbenden. Bewoners, ondernemers en bezoekers, allemaal hebben ze een eigen visie op de binnenstad van Gorinchem. In al die visies zit ook een gemeenschappelijke waarde, namelijk dat alle belanghebbenden graag in de binnenstad van Gorinchem willen Gorinchem: fijn om te verblijven! 1

7 verblijven. De binnenstad is bijna altijd het begin of eindpunt van een reis of verplaatsing. De uitdaging ligt dan ook bij alle belanghebbenden om dat verblijf zo prettig mogelijk te maken. 1.3 Opzet Om te komen tot een breed gedragen verkeersstructuurplan zijn alle relevante partijen actief betrokken bij het opstellen van het plan. De gemeenteraad is geraadpleegd tijdens een workshop met raadsleden. Bewoners en ondernemers hebben tijdens twee bijeenkomsten van de klankbordgroep binnenstad actief kunnen meedenken over knelpunten en oplossingsrichtingen. Ook diverse beleidsafdelingen van de gemeente hebben input geleverd om het gebruik en de karakteristiek van de binnenstad van Gorinchem te bepalen en de belangrijkste opgaven te identificeren. De aangeleverde informatie is gebruikt om richtinggevende antwoorden te geven op de belangrijke issues en vragen, welke soms al langer spelen of de komende jaren gaan spelen. Op basis van het verkeersstructuurplan kan bepaald worden waar de komende jaren de beschikbare financiële middelen op moeten worden ingezet. Gezien de beperkte beschikbaarheid van middelen worden ook enkele quick wins benoemd die snel te realiseren zijn en zichtbaar resultaat geven Leeswijzer Een nadere toelichting op de functie en ligging van de binnenstad van Gorinchem is uitgewerkt in hoofdstuk 2. Vervolgens zijn de knelpunten en uitdagingen geïdentificeerd en benoemd in hoofdstuk 3. In hoofdstuk 4 is de visie op de ontwikkeling van de binnenstad weergegeven en uitgewerkt in drie doelstellingen. De uitwerking van die drie doelstellingen in maatregelen gebeurt in de hoofdstukken 5, 6 en 7. In hoofdstuk 8 wordt ten slotte ingegaan op de uitvoering en prioritering van maatregelen. Gorinchem: fijn om te verblijven! 2

8 2 In dit hoofdstuk is een analyse opgenomen van de ruimtelijke kenmerken van de binnenstad van Gorinchem. Daarnaast zijn de demografische gegevens en gegevens van de bezoekers geanalyseerd. 2.1 Ruimtelijke analyse De binnenstad van Gorinchem De binnenstad van Gorinchem is een historische vesting, ontstaan aan de monding van de Linge in de Merwede. Het water speelt een belangrijke rol voor de ruimtelijke indeling van de stad. In de programmatische onderverdeling worden de vesting, de woonwijken en de werkgebieden onderscheiden. De aantrekkingskracht van de stad wordt mede bepaald door de ligging ten opzichte van de omgeving. De ligging aan het water, maar ook de ligging tussen Figuur 2.1: Ligging Gorinchem twee nationale landschappen, het Groene Hart en de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de ligging in de nabijheid van het nationaal park de Biesbosch. Voor het toerisme is de ligging een grote kwaliteit. De vesting is dit ook. De vestingwallen, bastions en stadspoort zijn vrijwel volledig bewaard gebleven en daarmee een toeristische Gorinchem: fijn om te verblijven! 3

9 trekpleister. Gorinchem was jarenlang een centrum van visserij, markten en handel en had een belangrijke plaats in de Hollandse Waterlinie. Gorinchem is tevens onderdeel van de vestingdriehoek Loevestein - Woudrichem - Gorinchem, wat grote kansen biedt voor het toerisme in deze regio. Ook een vestingwerk van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, Fort Figuur 2.2: Andere vestingen Vuren, ligt nabij Gorinchem. Deze toeristische plaatsen zijn vanuit Gorinchem te bezoeken met een veerpont. Door de aanwezige waterstructuur en de komst van het spoor en de snelwegen werd Gorinchem ook een belangrijke werklocatie voor de regio. De stad ligt op de kruising van de A27 en de A15. Daarmee heeft Gorinchem een goede verbinding met de rest van het land en de regio. duidelijk onderscheid tussen het oorspronkelijke centrum (16e eeuw) en de schil daar omheen. Het kernwinkelgebied (en daarmee het voetgangersgebied) is geconcentreerd in het oorspronkelijke 16 e - eeuwse deel van de stad. In de schil (17e eeuw) om dit gebied zijn de parkeergarages en de ontsluiting voor de auto georganiseerd. De voorzieningen voor openbaar vervoer zijn pas later gerealiseerd en liggen daardoor ook buiten de vesting. Het treinstation ligt op loopafstand, direct aan de westzijde tegen de vesting aan en bussen ontsluiten van daar uit het westelijk deel van het centrum. Binnen de vesting zijn de meeste straten voor fiets en auto toegankelijk. Op enkele plaatsen zijn alleen fietsen toegelaten. Op de vestingwal zijn diverse paden aanwezig, waardoor het lopen van een rondje over de vestingwal mogelijk is. Figuur 2.3: Ruimtelijke ligging Binnen de vesting van Gorinchem is er een Figuur 2.4: Ruimtelijke structuur binnenstad Gorinchem: fijn om te verblijven! 4

10 Een belangrijke kwaliteit voor Gorinchem is de relatie tussen de vesting en het water. In vergelijking met andere vestingsteden valt op dat deze relatie in de huidige tijd niet meer vanzelfsprekend is. In verschillende vestingsteden wordt de vesting doorsneden door een belangrijke ontsluitingsweg. Bijvoorbeeld in Tiel, daar ligt een weg tussen de vesting en het water, waardoor de verbinding wordt doorsneden. In Gorinchem wordt het grootste deel van het doorgaande verkeer om de vesting geleid, wat de verblijfskwaliteit van de binnenstad versterkt. Bezoekers Mensen komen naar de binnenstad van Gorinchem voor de nietdagelijkse boodschappen, voor de toeristische trekpleisters of op bezoek bij de inwoners. Daarnaast worden er regelmatig evenementen in de binnenstad georganiseerd voor diverse doelgroepen. Het winkelcentrum van Gorinchem beschikt over een compact en compleet winkelaanbod. Naast filialen van grootwinkelbedrijven herbergt de binnenstad ook veel kleinschalige lokale winkeltjes. Dit winkelaanbod zorgt voor een hoog bindingspercentage aan de binnenstad voor de niet dagelijkse goederen. 35% 30% 25% Figuur 2.5: Tiel en Gorinchem, ligging ten opzichte van de rivier 2.2 Inwoners en bezoekers van de binnenstad De binnenstad van Gorinchem heeft circa inwoners. Daarvan is 1 op de 7 inwoners in Gorinchem geboren. De andere inwoners komen van buiten de stad. Qua leeftijdsopbouw van de inwoners van de binnenstad ten opzichte van de rest van de stad valt op dat er meer volwassenen in de binnenstad wonen en minder kinderen en jongeren. Zie ook figuur % 15% 10% 5% 0% > 65 Figuur 2.6: Leeftijdsopbouw inwoners Gorinchem Centrum Gorinchem In Gorinchem is dit percentage 68% tegenover 42% in vergelijkbare gemeenten. 68% van de bezoekers komt dus vaker terug voor het doen van deze boodschappen. Van het winkelend publiek komt de helft van buiten Gorinchem. Voor de dagelijkse boodschappen gaan inwoners van de Gorinchem veelal niet naar de binnenstad. Uit gesprekken met bewoners van de binnenstad blijkt zelfs dat veel inwoners de voorkeur geven aan winkelcentrum Piazza voor een wekelijks bezoek aan de Gorinchem: fijn om te verblijven! 5

11 supermarkt. Voor dagelijkse boodschappen wordt de binnenstad wel gebruikt. De toeristische bezoekers komen naar Gorinchem voor de combinatie van de historische sfeer, het culturele aanbod en de horeca met haar terrassen. Dit in combinatie met een compact winkelcentrum in een oud Hollandse vestingstad maakt van Gorinchem een plezierige verblijfsplaats voor toeristen. Autobezit Het autobezit in Gorinchem ligt met 422 per inwoners (2014) op ongeveer het gemiddelde niveau van de provincie Zuid-Holland (418 per inwoners). Na een sterke groei van het autobezit vlakt dit de laatste vijf jaar duidelijk af. Figuur 2.7: Ontwikkeling autobezit gemeente Gorinchem (bron: databank Zuid-Holland) Gorinchem: fijn om te verblijven! 6

12 3 In dit hoofdstuk worden de opgaven beschreven waarmee de binnenstad van Gorinchem de komende jaren te maken zal krijgen. Eerst wordt benoemd met welke partijen gesproken is om deze opgaven in beeld te krijgen. 3.1 Waar liggen de opgaven? De opgaven voor de binnenstad Waar in de stad een grote hoeveelheid mensen en activiteiten samen komen, bestaan ook belangentegenstellingen en problemen. In het streven naar een optimale (verkeers)structuur is het van belang deze te onderkennen en daarnaast te zoeken naar de kansen die er liggen voor het verder versterken van de positie van de binnenstad. Door de situatie te analyseren en te praten met de gebruikers van de binnenstad zijn de kwaliteiten, kansen en bedreigingen in beeld gekomen. De input is gebundeld in een overzicht met opgaven om de kwaliteit van de binnenstad te versterken. Gebruikers aan het woord De opgaven die zijn benoemd door de gebruikers van de binnenstad zijn middels diverse bijeenkomsten geïnventariseerd. Deze paragraaf geeft een overzicht van de verschillende bronnen. Beginspraak bestemmingsplan Binnenstad en omgeving In het kader van de 'Beginspraak' is begin 2012 een viertal bijeenkomsten georganiseerd voor diverse verenigingen en stichtingen, die werkzaam zijn in het plangebied (cultuurhistorie, cultuur, ondernemers van de binnenstad en bewoners van de binnenstad). Woningbouwvereniging Poort6 heeft in een aparte bijeenkomst ook haar visie op het bestemmingsplan naar voren gebracht. Gorinchem: fijn om te verblijven! 7

13 Workshop met gemeenteraad over openbare ruimte In september 2013 is in aanwezigheid van een aantal raadsleden een workshop gehouden over de openbare buitenruimte. Aan de raadsleden is gevraagd wat de aandacht behoeft in het verkeersstructuurplan voor de binnenstad van Gorinchem. Hieruit is de inrichting van een aantal locaties, het parkeren in de binnenstad, de bereikbaarheid en de het laden en lossen in de binnenstad naar voren gekomen. Sessie met beleidsadviseurs gemeente Gorinchem Op 2 september is tijdens een sessie in het voormalige stadhuis op de Grote markt met diverse beleidsadviseurs van de gemeente gesproken over het belang van de binnenstad en de kwaliteiten en ontwikkelingen. Niet alleen de verkeerskundige aspecten zijn besproken, maar ook ruimtelijke en economische aspecten. Werkatelier gemeente In aanwezigheid van vertegenwoordigers van diverse vakdisciplines is binnen de gemeente een discussie gehouden over de toekomst van de binnenstad van Gorinchem. De aanwezigen hebben aangegeven wat er in de binnenstad veranderd moet worden, wat er versterkt moet worden en welke kwaliteit behouden moet blijven. Bijeenkomsten klankbordgroep De klankbordgroep voor de binnenstad bestaat uit bewoners, ondernemers en belanghebbenden van de binnenstad. Met deze vertegenwoordiging is in twee bijeenkomsten gediscussieerd over de ruimtelijke kwaliteit en de verkeerskundige consequenties daarvan. Tijdens de eerste bijeenkomst is gezocht naar de identiteit van de binnenstad. De kwaliteiten, kansen en bedreigingen zijn onderzocht. Daarnaast zijn de mogelijkheden om de kwaliteit van de binnenstad te vergroten geïnventariseerd. Tijdens de tweede bijeenkomst zijn de knelpunten verder aangescherpt en diverse maatregelen getoetst. Daarmee zijn de verschillende belangen die in de binnenstad spelen in beeld gebracht. 3.2 De verzamelde opgaven voor de stad Op basis van alle input is een aantal ontwikkelingen in beeld gebracht die relevant zijn voor de verkeersstructuur van de binnenstad. Een korte toelichting op deze ontwikkelingen is in deze paragraaf uitgewerkt. Ruimtelijke kwaliteit benutten De aantrekkingskracht van de Hollandse stad Gorinchem wordt in de basis bepaald door het historische karakter. Dat komt tot uitdrukking in de vele karakteristieke panden, maar ook in grote mate door de structuur van de stad en de openbare ruimte: pleinen, straten, de Linge en de vestingwallen. Dit geheel heeft een hoge cultuurhistorische waarde, maar is ook kwetsbaar door de hoge dynamiek van de binnenstad. En waar de oude structuur een hinderpaal kan zijn bij het zoeken naar bijvoorbeeld bereikbaarheid en parkeerruimte, kan het ook een grote meerwaarde hebben door het kunnen beleven van deze kwaliteit. Daarom is een belangrijke opgave om deze kwaliteiten te benadrukken en zo goed mogelijk tot hun recht te laten komen, en tegelijk de noodzakelijke bereikbaarheid op een verantwoorde manier een plaats te geven. Verkleinen kernwinkelgebied In het bestemmingsplan Binnenstad e.o. staat dat het kernwinkelgebied van Gorinchem gaat inkrimpen. Dit om leegstand in de binnenstad Gorinchem: fijn om te verblijven! 8

14 tegen te gaan en het bestaande winkelgebied aantrekkelijk en vitaal te houden. Het huidige kernwinkelgebied bestaat uit de Gasthuisstraat, deel van de Westwagenstraat, Arkelstraat, Kelenstraat, Hoogstraat en Langendijk. Dit gebied is in de huidige situatie gelijk aan het voetgangersgebied in het centrum en vormt daarom het hart van de stad. komen dan alleen winkels. Om het kernwinkelgebied vitaal te houden is naast inkrimping ook voorzien in de vestiging van grootschalige trekkers, grootwinkelbedrijven die meer publiek aantrekken. Andere opgaven die voor het kernwinkelgebied zijn benoemd zijn het versterken van de positie van de voetgangers, het organiseren van het fietsparkeren en het verduidelijken van het laden en lossen in en om het kernwinkelgebied. De maatregelen moeten leiden tot een vitaal centrumgebied met behoud van de kleinschalige uitstraling. Wijziging invulling aanloopstraten Door de inkrimping van het kernwinkelgebied is er ruimte voor een andere invulling van de aanloopstraten. Door de straten een duidelijk eigen profiel te geven kan de kwaliteit worden versterkt en de aantrekkelijkheid worden vergroot. Voor de Westwagenstraat is bijvoorbeeld meer ruimte voorzien voor culturele activiteiten. Daarnaast moet voor de inrichting van de straat een keuze worden gemaakt tussen de diverse functies voor het auto-, fiets- en voetgangersverkeer. Figuur 3.1: Bestemmingenkaart (uit: bestemmingsplan Binnenstad e.o.) Rood: kernwinkelgebied Oranje: uitloopgebied Geel: woonfunctie met andere functies Het inkrimpen van het voetgangersgebied gaat ten koste van de aanloopstraten. De Westwagenstraat is één van de aanloopstraten waar volgens het nieuwe bestemmingsplan ook andere functies kunnen De Langendijk blijft onderdeel van het kernwinkelgebied. De Langendijk heeft een verbindende functie tussen het kernwinkelgebied en de toegang tot de binnenstad bij Buiten de Waterpoort. Langs de Langendijk zijn nu veel specialistische winkels gevestigd, maar er is ook sprake van relatief veel leegstand. Tijdens enkele bijeenkomsten is aangegeven dat de Langendijk onvoldoende bezoekers aantrekt, omdat er geen sprake is van een natuurlijk looprondje. De Arkelstraat vervult diverse functies voor de binnenstad. Voor voetgangers is de Arkelstraat een toegang voor de binnenstad vanaf de parkeerterreinen Kweeklust, Bagijnenwal en Paardenwater. Daarnaast lopen busreizigers, die arriveren bij de halte Walstraat, via de Gorinchem: fijn om te verblijven! 9

15 Arkelstraat naar de binnenstad. Voor fietsers is de Arkelstraat onderdeel van de route tussen de binnenstad en Gorinchem-noord. Tot slot wordt een deel van de Arkelstraat, tussen de Haarstraat en Paardenwater in één richting door het autoverkeer gebruikt. De Burgstraat is in de huidige situatie alleen opengesteld voor voetgangers en fietsers. Aan de Burgstraat is een divers aanbod aan winkeltjes gevestigd. Voor de bevoorrading van deze winkeltjes is autoverkeer toegestaan. Doorgaand autoverkeer in de straat is echter niet gewenst. twee soorten die we graag voorkomen. Daarbij moeten maatregelen op maat gemaakt worden, omdat we willen voorkomen dat de gewenste autobereikbaarheid wordt aangetast. Een veelgehoord voorbeeld van ongewenst doorgaand verkeer is het verkeer dat in de avondspits via Paardenwater en Heerenlaantje naar de Lange Brug rijdt. Stimuleren van het gebruik van de fiets De fiets is in een binnenstad een onmisbaar vervoermiddel. Dat geldt voor bewoners van de stad, maar ook voor bezoekers. Uitgangspunt daarbij is dat de fiets zo veel mogelijk in staat wordt gesteld om bestemmingen dicht te naderen. (Fietsplan 2013) Tegelijk kan een te groot aantal fietsers of een grote hoeveelheid gestalde fietsen ook een probleem gaan vormen. De tijd lijkt rijp om ook het parkeren van fietsen aan enige regulering te onderwerpen. Dat kan met verboden en handhavingsmaatregelen (Fiets Fout = Fiets Weg), maar liever met het aanbieden van alternatieve routes en aantrekkelijke stallingsvoorzieningen op logische plekken. Dat kan het gebruik van de fiets stimuleren, en voorkomt dat hij wordt weggejaagd. Doorgaand verkeer weren uit de binnenstad Bij een bereikbare binnenstad hoort ook een bepaalde mate van autoverkeer. Inwoners hebben een auto en voor sommig bezoek is een auto de beste optie. Omdat het autoverkeer en de geparkeerde auto s ook als hinderlijk worden gezien, is de opgave om de hoeveelheid autoverkeer te beperken. Doorgaand verkeer en zoekverkeer zijn Figuur 3.2: stallen in het kernwinkelgebied Invulling Grote markt en Groenmarkt De invulling van de twee centrale pleinen in de binnenstad is een onderwerp van voortdurende discussie. De parkeerfunctie en de gewenste ruimtelijke kwaliteit zitten elkaar in de weg. Het bestemmingsplan biedt mogelijkheden voor het uitbreiden van de horeca aan noordzijde van de Grote markt. Gorinchem: fijn om te verblijven! 10

16 Ook aan de Groenmarkt is een betere omgevingskwaliteit gewenst. In plaats van de huidige uitstraling, met vooral blik, is de wens er om de Groenmarkt (deels) autovrij te maken. Het lijkt op dit moment niet realistisch om de gehele Groenmarkt structureel als plein te gebruiken en geheel vrij te maken van auto s. Dat is een heel grote stap. Wel kan een andere inrichting de gebruiksmogelijkheden vergroten. Circuitvorming voor winkelend publiek en een meer natuurlijke verbinding van de V&D met het kernwinkelgebied kunnen hiermee ondersteund worden. Herinrichting en verruiming gebruiksmogelijkheden Eind Het Eind is een belangrijk punt in de stad: Het is tegelijk een verbinding tussen Buiten de Waterpoort en de binnenstad, een van de mooie, karakteristieke plekken in de stad met de Lingehaven en de monding van de Linge in de Merwede, en tegelijk ook één van de weinige verbindingen tussen beneden- en bovenstad. Verder wordt er gewoond, gewerkt en geparkeerd. Deze functies worden allemaal belangrijk gevonden, maar zitten elkaar in de weg. In de lijn van benutten en versterken van de ruimtelijke kwaliteit ligt het terugdringen van de positie van rijdende en/of stilstaande auto s voor de hand. De opgave is om hierin de balans te vinden tussen het nodig geachte gebruik en de kansen op een verbetering van de ruimtelijke kwaliteit. Parkeren in en om de stad Parkeren is in veel steden ingewikkelde materie. Geparkeerde auto s worden niet ervaren als een bijdrage aan de ruimtelijke kwaliteit. Tegelijk is de mogelijkheid om per auto in de binnenstad te komen verbonden aan de beschikbaarheid van parkeerplaatsen. De grotere parkeerplaatsen liggen aan de rand van het centrum. In de binnenstad is alleen op de Groenmarkt en in de Kazernestraat (garage) een grote concentratie van parkeergelegenheid. Krapte aan parkeergelegenheid doet zich vooral voor op zaterdag en bij evenementen. De wens om minder auto s in het zicht te hebben vanwege de ruimtelijke kwaliteit (Groenmarkt, Nonnenveld en Eind) roept de vraag op of en waar die plaatsen gecompenseerd moeten worden. Ook wordt er een behoefte gevoeld tot het uitbreiden van de parkeerruimte in de bovenstad, met name ten behoeve van bewoners. De mogelijkheden hiertoe zijn echter beperkt (zie ook paragraaf 6.3). Aanpak onveilige locaties Op een aantal plaatsen in de binnenstad is verkeersveiligheid een probleem. Voor deze plaatsen zal gezocht moeten worden naar mogelijkheden om de veiligheid te verbeteren. Het gaat dan voornamelijk om een aantal kruispunten, zoals: Eind Tolsteeg Torenstraat Boerenstraat Westwagenstraat Pompstraat Westwagenstraat Haarstraat Langendijk Kortendijk Hoogstraat Visbrug Paardenwater Nieuwe Walsteeg Walstraat Arkelstraat Uitrit parkeergarage Kweeklust Visbrug-Havendijk-Burgstraat (uitzicht) Organisatie laden en lossen Laden en lossen is in het kernwinkelgebied noodzakelijk en kan tegelijk hinderlijk zijn voor andere weggebruikers (vooral fietsers en voetgangers). De bereikbaarheid van winkels moet gegarandeerd zijn. Door een goede routering door het kernwinkelgebied, logische losplaatsen, zodat men elkaar niet in de weg staat, kan het laden en Gorinchem: fijn om te verblijven! 11

17 lossen tijdens venstertijden verbeteren. Voor specifieke locaties, bijvoorbeeld Buiten de Waterpoort, kan benutten van vervoer over water een optie zijn. Er zijn ook mogelijkheden om kleinere ladingen te combineren. Hoewel stadsdistributie vooral voorkomt in gemeenten met meer dan inwoners, zijn kleinschalige initiatieven wellicht mogelijk, in overleg met de ondernemers zelf (zie ook paragraaf 7.2). Benut kansen van de stadswallen De mooie, geheel rond lopende wallenstructuur is één van de dingen die Gorinchem uniek maakt. Het versterken van de kwaliteit van het vestingpark, en het beter betrekken ervan bij de binnenstad zal deze kwaliteit de aandacht geven die hij verdient. Een belangrijk koppelpunt tussen binnenstad en wallen is de monding van de Linge, bij het Eind, Altenawal en Nonnenveld. Befietsbaar maken van de wallen draagt ook bij aan een betere beleving. Wandelaars hebben hier het primaat, dus de fietsers mogen de voetgangers niet verdringen. Door de wallen heeft Gorinchem als het ware een groot stadspark. Daarbij moet er ook aandacht zijn voor de groenstructuren in de stad; Behoud van het bomen langs de straten en op pleinen in de binnenstad draagt in belangrijke mate bij aan ruimtelijke kwaliteit. Figuur 3.3: Zicht op de Linge Aanvullend: de locatie Linge II Zuid (aan Spijksedijk) De locatie Linge II Zuid ligt direct naast het centrum, maar niet aangesloten op het kernwinkelgebied. Deze locatie zou wel aanvullend op het centrum kunnen zorgen voor bijvoorbeeld parkeren op afstand als ondersteuning van bereikbaarheid bij evenementen aan de rivierzijde. Ook kan hier plaats zijn voor culturele, recreatieve en educatieve waardevermeerdering, bedrijvigheid op het gebied van verkeer, vervoer en logistiek en eventueel functies waarvoor in de binnenstad moeilijk een plek te vinden is, zoals nachthoreca. Faciliteren van evenementen in de binnenstad, met name, op de Groenmarkt en Buiten de Waterpoort, worden met enige regelmaat evenementen georganiseerd. Dit gaat van kleinschalige activiteiten tot het Zomerfeest, het Gorinchem: fijn om te verblijven! 12

18 Jazzfestival, de Botenbeurs en de Open Haven Dag. De bereikbaarheid van die evenementen leidt in de kleine straten in de stad en vooral rond het Eind veel problemen op. Door andere manieren te zoeken om de evenementen bereikbaar te maken is mogelijk de last beter te verdelen en weg te nemen op de kwetsbaarste plekken. Te denken valt aan het anders bereikbaar maken van de locatie door Park&Ride, Park&Bike, vervoer over water en dergelijke (zie verder paragraaf 6.4). gericht om de sterke punten van de binnenstad verder uit te buiten en de zwakkere punten te verbeteren. 3.3 Rode draad De binnenstad van Gorinchem is een unieke historische binnenstad met veel ruimtelijke kwaliteit. Dit is een van de grote pluspunten die de binnenstad heeft. De binnenstad wordt gebruikt, om te wonen, te werken, te winkelen en te recreëren. Al deze functies hebben een eigen behoefte aan bereikbaarheid, die in de openbare ruimte van de stad moet worden georganiseerd. De verkeersstromen die dat oproept vormen dus op sommigen plaatsen een aantasting van diezelfde kwaliteit. Een nieuwe afweging van de (soms) conflicterende belangen in de binnenstad moet richting geven aan de inrichting en het gebruik van de openbare ruimte. Basis voor die afweging is uitgaan van de kracht van de binnenstad, en het benutten van de kansen die er liggen. Tegelijk moet er oog zijn voor de zwakkere kanten en hoe die te verbeteren. Figuur 3.4: SWOT-analyse De benoemde aspecten zijn opgenomen in een SWOT-overzicht (zie figuur 3.4), waarin de sterke en zwakke kanten van de bereikbaarheid van de binnenstad zij benoemd. Dit is de basis voor een uitwerking doelen en kernpunten in het volgende hoofdstuk. De doelen zijn erop Gorinchem: fijn om te verblijven! 13

19 Figuur 3.5: Ruimtelijke kwaliteiten van de binnenstad Gorinchem: fijn om te verblijven! 14

20 4 Doelen en kernpunten In dit hoofdstuk worden de doelen van het verkeersstructuurplan voor de binnenstad beschreven. De maatregelen die in de volgende hoofdstukken worden voorgesteld worden steeds getoetst aan de bijdragen aan deze doelen. 4.1 Het hoofddoel: een bruisende binnenstad Verkeer is geen doel op zich. De verkeersstructuur moet bijdragen aan een hoger doel: een vitale, aantrekkelijke binnenstad: Voor ondernemers: de binnenstad moet economisch vitaal zijn, om een hoogwaardig en gevarieerd winkelaanbod te behouden. Voor bezoekers: voldoende bezoekers zijn een voorwaarde voor een economisch vitaal centrum. Bezoekers komen af op de specifieke kwaliteiten van de binnenstad van Gorinchem. Voor bewoners: in tegenstelling tot veel monofunctionele winkelcentra blijft de binnenstad ook s avonds aantrekkelijk en vitaal doordat er mensen wonen. Dat moeten we dus koesteren. We bereiken dit doel door: 1. inzet op kwaliteit en aantrekkelijkheid; 2. bereikbaarheid op maat; 3. gerichte aanpak van onveilige punten. Uit de verzamelde opgaven voor de binnenstad zijn 10 kernpunten gedestilleerd die ieder bijdragen aan deze doelen. Figuur 4.1 brengt deze kernpunten in beeld. In de volgende parafen wordt op de afzonderlijke doelen en de daaraan gekoppelde kernpunten nader ingegaan. Gorinchem: fijn om te verblijven! 15

21 Figuur 4.1: Doelen en kernpunten per doel Gorinchem: fijn om te verblijven! 16

22 4.2 Inzet op kwaliteit en aantrekkelijkheid In de binnenstad komen vele functies op een relatief klein oppervlak bij elkaar. De binnenstad is winkelgebied, werkgebied, woongebied en evenementengebied. Al die functies brengen ook nog eens veel verkeer met zich mee: voetgangers, fietsers, autoverkeer, openbaar vervoer en expeditieverkeer. De belangen van verschillende functies en verschillende verkeersdeelnemers kunnen in de binnenstad dan ook met elkaar botsen. Bij de afweging van belangen en de keuzes voor maatregelen, staat één vraag centraal: wat betekent het voor de kwaliteit en de aantrekkelijkheid van de binnenstad? De binnenstad van Gorinchem onderscheidt zich vooral door zijn historische kwaliteit. Dat maakt de binnenstad een aantrekkelijk gebied om te verblijven: om te winkelen en te wonen. Die kwaliteit proberen we verder te versterken. Het gaat om: Het verder uitbuiten en versterken van hoogwaardige verblijfsruimte, zoals op de Grote Markt en de Groenmarkt en de straten langs de Linge (zoals het Eind). Het onderling sterker verbinden van kwaliteiten, bijvoorbeeld van het historische winkelgebied en de vestingwallen. 4.3 Bereikbaarheid op maat Wat betekent inzet op kwaliteit voor de bereikbaarheid? De bereikbaarheid van een centrum moet zodanig op orde zijn dat bezoekers zich welkom voelen! Maar veel autoverkeer kan de aantrekkelijkheid van de binnenstad beperken. Dus moeten keuzes gemaakt worden. Als de gemaakte keuzes helder en logisch zijn, is het geen probleem dat de auto niet overal voor de deur kan komen. Iedere bezoeker begrijpt dat, zolang daar een aantrekkelijk voetgangersgebied tegenover staat. Bezoekers raken pas gefrustreerd als zij nodeloos lang moeten zoeken naar de juiste route of de laatste beschikbare parkeerplaats. We maken de volgende afweging: Op drukke tijden moeten winkelbezoekers op winkelstraten met veel voetgangers zo min mogelijk hinder ondervinden van fietsers en autoverkeer. Fietsers leveren veel minder hinder op dan auto s: om het gebruik van de fiets te stimuleren, willen we dat fietsers tot ver in het centrum kunnen komen. Maar we proberen fietsers wel te verleiden om de fiets aan de randen van het voetgangersgebied te stallen. Doorgaand autoverkeer wordt geweerd, maar bezoekers van het centrum zijn van harte welkom, ook als zij met de auto komen. We gebruiken het parkeerbeleid om bezoekers te bewegen om aan de randen van het centrum te parkeren. Bijzondere aandacht voor bereikbaarheid bij evenementen De diverse evenementen in Gorinchem geven Gorinchem een eigen gezicht en zorgen voor extra bezoekers. Daarmee dragen zij bij aan de hoofddoelstelling om de binnenstad bruisend en aantrekkelijk te houden. Bij evenementen vraagt de verdeling van de schaarse ruimte nog meer aandacht dan normaal. Bij evenementen zijn er immers vaak minder parkeerplaatsen in de binnenstad beschikbaar terwijl er meer bezoekers komen. Om de bereikbaarheid bij evenementen toch goed en logisch te houden, wordt een speciaal bereikbaarheidsdraaiboek bij evenementen ontwikkeld. Gorinchem: fijn om te verblijven! 17

23 4.4 Gerichte aanpak van onveilige punten Een binnenstad is pas aantrekkelijk als het ook veilig is. In de binnenstad zijn de snelheden van het autoverkeer niet zo hoog, waardoor de ernst van ongevallen over het algemeen meevalt. Maar er zijn wel verschillende punten waar de combinatie van fietsers en voetgangers met autoverkeer en expeditieverkeer op smalle straten tot knelpunten leidt. Per specifieke locatie kijken we welke verbeteringen mogelijk zijn om onveiligheid en overlast te beperken. Soms kan de situatie met eenvoudige maatregelen al duidelijker en overzichtelijker gemaakt worden. Maar niet altijd. In een klein en historisch centrum blijft het onvermijdelijk dat de ene verkeersdeelnemer soms hinder ondervindt van de andere. Waar een oplossing van een probleem zou leiden tot een nieuw probleem op een andere locatie in de binnenstad, kiezen we er soms voor om niets te doen: iets nieuws is niet altijd beter. In de volgende hoofdstukken werken we de drie doelen aantrekkelijkheid, bereikbaarheid en veiligheid, nader uit, waarbij specifiek wordt ingegaan op de kernpunten, zoals die uit de inventarisatie naar voren zijn gekomen en in figuur 4.1 zijn benoemd. Dilemma s De drie doelen -aantrekkelijkheid, bereikbaarheid en veiligheidkunnen niet altijd in gelijke mate worden bereikt. Vooral aantrekkelijkheid en bereikbaarheid gaan niet altijd hand in hand. Bij de afweging van maatregelen kijken we dan vooral naar het hoofddoel: wat draagt het meeste bij aan een bruisende en vitale binnenstad? Aantrekkelijkheid en bereikbaarheid zijn beide wezenlijke voorwaarden, maar de mate waarin verschilt. Uit een vergelijking van verschillende stadscentra in Nederland 1 blijkt dat de meest aantrekkelijke steden minder goed toegankelijk zijn voor de auto en toch veel bezoekers trekken. Minder aantrekkelijke steden hebben iets te compenseren, en moeten daarom meer parkeergarages en snellere toegangsroutes hebben voor de auto. Zo trekken zij toch ook voldoende bezoekers. Gorinchem moet het van zijn historisch aantrekkelijke karakter hebben. Om dat karakter te behouden en te versterken, zijn soms concessies nodig waar het (auto)bereikbaarheid betreft. Met helder en sturend parkeerbeleid kunnen we ervoor zorgen dat bewoners een parkeerplaats dichtbij kunnen vinden, en bezoekers logischerwijs parkeren in garages en op parkeerterreinen aan de randen van het centrumgebied. In dit Verkeersstructuurplan voor het centrum worden alleen keuzes op hoofdlijnen gemaakt. In veel gevallen is een nadere uitwerking op maat nodig om de balans tussen aantrekkelijkheid, bereikbaarheid en veiligheid verder te optimaliseren. Die uitwerking vindt op projectniveau plaats. Het parkeerbeleid kan verder worden uitgewerkt in een nieuw gemeentebreed verkeers- en vervoerplan (raadsopdracht). 1 Kwaliteit en bereikbaarheid van stadscentra, Robert Althuisius, Goudappel Coffeng. Gorinchem: fijn om te verblijven! 18

24 5 Kwaliteit en aantrekkelijkheid Het eerste, en misschien wel belangrijkste doel van dit plan is de aantrekkelijkheid van de binnenstad te behouden en waar mogelijk te versterken. Het bijzondere, historische karakter van de binnenstad is de grootste kracht van Gorinchem. 5.1 Een prettiger verblijfsklimaat: primaat voor de voetganger Blijvende vitaliteit van de binnenstad is voor een flink deel afhankelijk van de ruimtelijke kwaliteit: Beleving is een belangrijke motivatie voor mensen om de stad te bezoeken, voor winkel- en horecabezoek of als toerist. De beleving wordt bevorderd als mensen zich te voet door de stad kunnen bewegen, zonder gehinderd te worden door rijdend of stilstaand (geparkeerd) verkeer. In met name het kernwinkelgebied zijn al maatregelen genomen om hiervoor te zorgen. Op dit aspect moeten vooral de puntjes op de i gezet worden De ambitie van Gorinchem is: Voetgangers hebben in de binnenstad en zeker in het kernwinkelgebied het primaat. In het kernwinkelgebied worden de voetgangers niet, of zo min mogelijk gehinderd door auto s, fietsers en bevoorradingsverkeer. Ook in de rest van de binnenstad moet een voetganger zich rustig kunnen bewegen, met name in de aanloopstraten. De openbare ruimte is daarop ingericht en het verkeer gereguleerd. Gorinchem: fijn om te verblijven! 19

25 Minder hinder van gestalde fietsen Het kernwinkelgebied heeft al een aantal autovrije straten. Fietsers en bevoorradend verkeer zijn nog wel toegelaten. Door middel van regulering worden verkeersstromen uit het voetgangersgebied geweerd op de momenten dat er veel voetgangers aanwezig zijn. Maar het is nog wel altijd en overal toegestaan om fietsen te stallen op straat. De vele gestalde fietsen vormen in de drukste winkelstraten op drukke momenten echter een barrière voor voetgangers. Daarom stellen we voor om in de belangrijkste en drukste winkelstraten een verbod in te stellen om fietsen te stallen, met uitzondering van daartoe aangewezen plaatsen. Dit verbod geldt op dezelfde tijden waarop men ook niet door het kernwinkelgebied mag fietsen. Hiermee is het kernwinkelgebied buiten de venstertijden ook helemaal beschikbaar voor voetgangers, winkelend publiek en toeristen. Dit vergt natuurlijk wel dat er buiten het kernwinkelgebied wel voldoende ruimte is voor fietsen (zie ook paragraaf 6.1): om voldoende effect te bereiken moet sprake zijn van een combinatie van verleiden en handhaven. Hiervoor is nog een nadere uitwerking van het plan nodig (dit gebeurt in het kader van de uitwerking en realisatie van het eerder opgestelde Fietsplan). Rode lopers naar de binnenstad Van en naar de binnenstad liggen drie belangrijke looproutes. Die zijn voor de voetgangers als het ware de rode lopers naar de binnenstad. Op de verbinding tussen binnenstad en het station, tussen de binnenstad en Buiten de Waterpoort en tussen de binnenstad en de parkeerterreinen Paardenwater-Kweeklust-Bagijnenwal wordt de route verduidelijkt en de positie van de voetganger versterkt. In de praktijk betekent dit dat het profiel wordt aangepast en wordt gezocht naar meer ruimte voor voetgangers waar dit mogelijk is: met name de Westwagenstraat en de Langendijk/Eind. Het gaat dan ook om vindbaarheid, zodat het letterlijk als rode loper ervaren kan worden. Naast de verbindende functie voor voetgangers hebben deze drie rode lopers ook een functie als recreatieve verbinding tussen de binnenstad en de vestingwal (zie paragraaf 5.4). Figuur 5.1: De rode lopers naar de binnenstad Minder paaltjes en onnodig straatmeubilair Ook buiten het kernwinkelgebied en de vestingwal liggen gebieden in de binnenstad die ruimtelijk gezien over een grote kwaliteit beschikken. Met name het gebied rondom de Linge, de Appeldijk, Havendijk en het Eind. Om de aantrekkelijkheid van deze straten te vergroten en tevens meer ruimte voor voetgangers te maken, heeft de gemeente een actief beleid om paaltjes en ander onnodig straatmeubilair waar mogelijk te verwijderen. Dit beleid wordt voortgezet: het komt de beleving van de Gorinchem: fijn om te verblijven! 20

26 straten ten goede en beïnvloedt de bereikbaarheid en de verkeersveiligheid niet. Eenduidige en herkenbare inrichting van straten Ingezet wordt op een eenduidige inrichting van de straten en stegen in de binnenstad conform de in het profielenboek (Basis inrichtingsplan Binnenstad) opgenomen wegprofielen, om de beleving van ruimtelijke kwaliteit te vergroten. Speciale aandacht voor Groenmarkt, Eind en vestingwallen De Groenmarkt, het Eind en de vestingwallen zijn de pareltjes van de binnenstad. In de volgende paragrafen wordt daarom afzonderlijk ingegaan op deze delen van de binnenstad. Figuur 5.2: Paaltjes kunnen vaak verwijderd worden Belangrijke verkeersfunctie Overige straten Stegen Figuur 5.3: Inrichtingsprofielen straten en stegen (zie Basis inrichtingsplan Binnenstad) Gorinchem: fijn om te verblijven! 21

27 Samenvatting voorgestelde maatregelen Instellen van een verbod op het stallen van fietsen in de belangrijkste en drukste winkelstraten, met uitzondering van daartoe aangewezen plaatsen. Op rode lopers, waar mogelijk, meer ruimte bieden aan voetgangers, met name op Westwagenstraat en Langendijk/Eind. Paaltjes en onnodig straatmeubilair verwijderen voor vergroten aantrekkelijkheid en meer ruimte voor voetgangers. Straten en stegen in binnenstad inrichten conform principes uit het Basis inrichtingsplan Binnenstad. 5.2 Pleinen als huiskamers van de stad De grote pleinen in de binnenstad zijn als het ware de huiskamers van Gorinchem. De terrassen en evenementen op de pleinen hebben een aantrekkende werking en dragen bij aan het imago van de stad. De Grote Markt is al onderdeel van het voetgangersgebied in de binnenstad. De Groenmarkt heeft ook de potentie als huiskamer van de stad, maar staat nu vol met geparkeerde auto s. Op maandagochtend wordt het plein gebruikt voor de markt en af en toe wordt het ook voor evenementen gebruikt. Gorinchem: fijn om te verblijven! 22

28 Vanuit de doelstelling aantrekkelijkheid zou het voor de hand liggen om het parkeren van de Groenmarkt af te halen en om het plein meer kwaliteit te geven. De Groenmarkt heeft echter ook een duidelijke functie voor de bereikbaarheid van de binnenstad: de Groenmarkt wordt als parkeerterrein ook gewaardeerd. Het gemak om zo dicht bij het kernwinkelgebied te parkeren vergroot volgens de ondernemers de aantrekkingskracht van de binnenstad van Gorinchem. Een deel van het plein is ook in eigendom van de kerk. Deze wil graag de mogelijkheid van het parkeren nabij de kerk behouden. Hier moet dus een goed evenwicht gevonden worden tussen aantrekkelijkheid en bereikbaarheid. De ambitie van Gorinchem is: De twee pleinen zijn een belangrijke ontmoetingsplek en een goed oriëntatiepunt in de binnenstad. De ambitie is het plein aantrekkelijker te maken waar de potentie daarvoor het hoogst is, maar ook bereikbaar te houden voor winkelend publiek dat hier wil parkeren: parkeren op de Groenmarkt blijft vooralsnog bijdragen aan goede bereikbaarheid per auto van de binnenstad. Door Achter de Kerk bij het voetgangersgebied te trekken wordt het loopcircuit verbeterd en de omgeving van de V&D (Krijtstraat) sterker bij het kernwinkelgebied betrokken. Aan de oostzijde van het plein bestaat serieuze belangstelling voor een extra terrasfunctie. Aangezien dit de aantrekkelijkheid en levendigheid van het plein vergroot, is het hier ook gewenst om de verblijfsruimte iets te vergroten ten kosten van parkeerruimte. Op de overige delen van het plein blijft parkeren mogelijk. Bij een herinrichtingsplan moet het precieze aantal parkeerplaatsen en de omvang van het voetgangersgebied worden vastgesteld. Bij de herinrichting van de Groenmarkt gelden de volgende aandachtspunten: De Groenmarkt blijft geschikt voor de markt en voor evenementen. De parkeerplaatsen aan de Groenmarkt blijven bereikbaar vanaf het Zusterhuis en de Krijtstraat (de twee ingangen kunnen aan elkaar gekoppeld worden via het parkeerterrein). Een te hoge parkeerdruk op de Groenmarkt wordt voorkomen door parkeerregulering aan te passen en waar mogelijk het verlies aan parkeercapaciteit elders te compenseren (zie ook paragraaf 6.3). Verblijfsruimte waar het functioneel is, parkeren waar het kan Gorinchem heeft twee pleinen op korte afstand van elkaar: de Grote Markt en de Groenmarkt. De Grote Markt is al autovrij en biedt veel ruimte voor terrassen. De Groenmarkt hoeft daar geen kopie van te worden. Er zijn echter twee delen van het plein waar extra verblijfsruimte grote meerwaarde biedt: Figuur 5.4: Voorstel invulling van de Groenmarkt Gorinchem: fijn om te verblijven! 23

29 Aanzet herinrichting Groenmarkt Inmiddels is een aanzet voor de herinrichting van de Groenmarkt gemaakt. Belangrijk voor de kwaliteit van de Groenmarkt is het scheppen van een klimaat voor een maximaal multifunctioneel gebruik binnen de kaders van de unieke historische context. Functionaliteit en ruimtelijke kwaliteit moeten elkaar niet langer beconcurreren, maar versterken! Het huidige dominante gebruik door de auto zal hiervoor wat moeten inschikken ten gunste van de gewenste verblijfskwaliteit, behorende bij de gewenste horecaontwikkeling en de verbindingen voor de voetgangers. Door de stromen (die elkaar in de huidige situatie veelvuldig met elkaar in conflict komen) uit elkaar te trekken wordt zowel ruimte geboden aan het (multi)functionele parkeerterrein als aan de aantrekkelijke verblijfsruimte, waar een wandelpromenade langs de terrassen, de verbinding tussen het Kazerneplein en de Groenmarkt herstelt. Functioneel is dit veruit het belangrijkste uitgangspunt voor een succesvolle herontwikkeling van dit gebied. Ruimtelijk wordt hier een kwalitatieve component naast gezet. Niet alleen de bestaande historische gevelwanden zullen hierin van groot belang zijn, ook recentere ontwikkelingen zoals de vierseizoenenterrassen zullen hierin een belangrijke rol spelen. Belangrijk hierbij is dat er voldoende aandacht wordt besteed aan de overgang tussen het wandelgebied en het functionele plein. Hierbij wordt een kader van stadsbomen voorgesteld die zo gepositioneerd worden, dat het meest ruime gebruik van de pleinruimte niet belemmerd wordt en er tegelijkertijd een aantrekkelijke overgang wordt gevormd die bijdraagt aan de verblijfskwaliteit. De inrichting van de openbare ruimte tenslotte zal met de hoogste kwaliteit -conform de het basisinrichtingsplan Binnenstad- worden uitgevoerd. Figuur 5.5: Stapsgewijze herinrichting Groenmarkt: geen dubbele infrastructuur aan de noordzijde en meer terras- en verblijfsruimte aan de oostzijde Gorinchem: fijn om te verblijven! 24

30 Samenvatting voorgestelde maatregelen Gedeeltelijke herinrichting Groenmarkt: - positie Noordwand Groenmarkt versterken als deel voetgangersgebied. - aan oostzijde Groenmarkt (naast oude raadhuis) meer ruimte voor terrasfunctie. Te hoge parkeerdruk op Groenmarkt voorkomen aanpassing van de parkeerregulering en waar mogelijk door compensatie van parkeerplaatsen elders nabij de binnenstad of (zie paragraaf 6.3). De Groenmarkt blijft ontsloten vanaf het Zusterhuis en de Krijtstraat, het grootste deel van de Groenmarkt blijft beschikbaar voor parkeren en de Groenmarkt blijft tevens geschikt voor markt en evenementen. 5.3 Eind, scharnier tussen hoog en laag, tussen land en water Het Eind is misschien wel de mooiste locatie van Gorinchem. De ligging aan de Linge met het sluizencomplex en de haven is een grote kwaliteit. Dit wordt nog eens versterkt door de diverse historische panden aan het Eind die hier met de voorkanten naar het water staan. De ruimtelijke kwaliteit van de straat is echter ook zeer kwetsbaar door de functie van het Eind voor verschillende soorten verkeer: Voor voetgangers is het Eind één van de rode lopers naar de binnenstad. Als schakel tussen Buiten de Waterpoort waar de veerboten en andere schepen aanmeren en de binnenstad is het Eind een belangrijke entree voor de binnenstad. Voor voetgangers is een goede looproute tussen Buiten de Waterpoort en de Langendijk, via het Eind, gewenst. Voor fietsers is het Eind onderdeel van het fietsknooppuntennetwerk. De recreatieve fietsroute tussen Vuren en Buiten de Waterpoort ligt over het Eind. Ook veel scholieren die dagelijks gebruik maken van de veerboten, fietsen via het Eind en de Langendijk richting de scholen in het noorden van Gorinchem. Het autoverkeer gebruikt het Eind als toegang voor Buiten de Waterpoort. Voor lange vrachtauto s naar Buiten de Waterpoort (vooral bij evenementen) is het Eind de enige mogelijk toegangsweg, aangezien de bocht tussen Buiten de Waterpoort en Tolsteeg te krap is voor lange vrachtauto s. Voor de Tolsteeg geldt daarom een lengtebeperking voor verkeer langer dan 9 meter. Dit betekent dat het Eind toegankelijk moet blijven voor (vracht)verkeer in twee richtingen. Figuur 5.6: Eind, gezien richting Buiten de Waterpoort Gorinchem: fijn om te verblijven! 25

31 Voor het Eind wordt gestreefd naar versterking van de unieke verblijfskwaliteit, maar de hier genoemde verkeersfuncties kunnen niet gemist worden. De ambitie van Gorinchem is: Het Eind is een belangrijke plaats in de stad. De ruimtelijke kwaliteit wordt zeer gewaardeerd, en moet zo min mogelijk onder druk komen van de verkeerfunctie. Binnen de randvoorwaarden vanuit bereikbaarheid van de hele binnenstad wordt een herinrichting voorgestaan die de functie en ruimtelijke kwaliteit verbetert. centrum, met name de Haarstraat. Daardoor zouden hier nieuwe veiligheids- en aantrekkelijkheidsproblemen kunnen ontstaan, in het bijzonder bij de kruising van de Haarstraat met de Westwagenstraat/Gasthuisstraat. Door een eventuele afsluiting van de Tolsteeg wordt de binnenstad slechter bereikbaar voor verkeer vanuit de oostzijde van de stad. Het al drukke kruispunt Paardenwater-Walstraat-Nieuwe Walstraat- Arkelstraat wordt nog drukker (zie ook bijlage 3). Omdat het Eind open moet blijven voor verkeer in twee richtingen (zie hiervoor), leidt een beperking van de hoeveelheid verkeer niet tot meer ruimte in het profiel voor voetgangers. Aanpak verkeersprolematiek Tolsteeg Met behulp van een verkeersmodel is uitgebreid onderzocht of het mogelijk is de hoeveelheid rijdend verkeer op het Eind te beperken. Onder andere is onderzocht wat de mogelijkheden zijn om de verkeersfunctie van de Tolsteeg te verminderen. De resultaten van deze analyse zijn verwoord in een afzonderlijke notitie die als bijlage bij dit rapport is gevoegd (bijlage 2). Een eventuele afsluiting van de Tolsteeg (voor alle gemotoriseerd verkeer) heeft grote voordelen: Het zorgt voor een zeer autoluw Eind, wat de verblijfskwaliteit sterk verbetert. Ee problemen met het vrachtverkeer in de bocht tussen Eind en Tolsteeg worden opgelost. Hier staat echter ook enkele duidelijke nadelen tegenover: Een eventuele afsluiting of eenrichtingsverkeer op de Tolsteeg zorgt voor een verschuiving van verkeer naar het noordelijke deel van het Vanwege de genoemde nadelen is ons voorstel op basis van zuiver verkeerskundige afwegingen om de Tolsteeg niet af te sluiten voor alle gemotoriseerde verkeer, maar wel voor alle vrachtauto s (dus ook voor kleinere vrachtauto s). Vrachtverkeer wordt met fysieke maatregelen tegengegaan. Vanaf de Molenstraat kan dat door verdere aanpassingen in het lengteprofiel, maar vanaf het Eind niet. Een alternatief is hier een fysieke hoogtebeperking aan te brengen. (uit te werken door een landschapsarchitect). Indien dit niet goed mogelijk blijkt, is aan te raden verdergaande maatregelen (volledige afsluiting Tolsteeg) eerst als pilot door te voeren, om te kunnen beoordelen in welke mate de verwachte nadelen ook in de praktijk optreden. Meer ruimte en kwaliteit door minder parkeren Gezien het unieke karakter van het Eind als visitekaartje van de stad, achten we de extra aandacht voor de aantrekkelijkheid van het Eind van groot belang. De meest reële mogelijkheid om op het Eind de Gorinchem: fijn om te verblijven! 26

32 ruimtelijke kwaliteit te versterken en meer ruimte te creëren voor voetgangers en verblijfsfuncties is door het aantal parkeerplaatsen hier zo veel mogelijk te reduceren (zie ook paragraaf 6.3). Dit biedt ook kansen voor extra horeca en verblijfstoerisme zoals een Bed & Breakfast. Prettig lopen langs de Linge Aanpassing van de inrichting moet er toe leiden dat er meer ruimte komt voor de voetgangers aan de zijde van de Linge (ten koste van het parkeren aan deze zijde van de straat). Omdat het Eind de rode loper is voor voetgangers tussen Buiten de Waterpoort en de binnenstad, gaat in de afweging tussen ruimte voor voetganger of ruimte voor parkeren de voorkeur uit naar de voetgangers. Bijkomend effect hiervan is ook dat de aantrekkelijkheid van de Langendijk als onderdeel van een looproute wordt vergroot. Minder hinder van laden en lossen De overlast van het laden en lossen op het Eind kan worden verkleind door in de inrichting van het Eind duidelijk aan de geven waar het laden en lossen is toegestaan. Hierdoor wordt de overlast voor voetgangers of het overige verkeer beperkt. Samenvatting voorgestelde maatregelen Afsluiting Tolsteeg voor vrachtverkeer of volledige afsluiting als pilot Nieuwe inrichting het Eind met meer ruimte voor voetgangers en minder ruimte voor parkeren; looproute langs de Linge creëren. Minder hinder door laden en lossen door een duidelijke laad- en losplek. 5.4 De vestingwallen als extra kwaliteit De vestingwallen rondom de binnenstad van Gorinchem vormen de tuin van de binnenstad. In een groene en historische omgeving kunnen recreanten genieten van mooie uitzichten op de omgeving van Gorinchem. De vestingwallen zijn uitermate geschikt voor een rondje wandelen of hardlopen. Daarmee zijn de vestingwallen geschikt voor de inwoners van de binnenstad. Ook voor toeristen zijn de vestingwallen de moeite van een bezichtiging waard. Daarvoor zijn goede verbindingen voor voetgangers tussen de kern van de binnenstad en de vestingwallen van belang. De ambitie van Gorinchem is: De extra kwaliteit van de vestingwallen optimaal benutten om het veelzijdige karakter van de binnenstad te benadrukken en extra bezoekers te trekken. Relatie tussen binnenstad en vestingwallen versterken We willen de verbinding tussen de vestingwal en de binnenstad versterken. De drie rode lopers in de aanloopstraten Westwagenstraat, Arkelstraat en Langendijk/Eind vervullen die verbindende rol (zie paragraaf 5.1). Voldoende ruimte voor voetgangers op deze aanloopstraten draagt dan ook bij aan het versterken van de verbinding tussen de vestingwallen en het kernwinkelgebied. Gekozen wordt voor een rode loper naar 3 van de 4 windrichtingen. Een route in oostelijke richting via de Burgstraat naar het Dalembolwerk ontbreekt. Voetgangers op deze verbinding kiezen vaak alternatieve routes waardoor een grote voetgangersstroom op deze weg ontbreekt. Daarnaast is de fysieke ruimte voor het aanleggen van een looproute op de Burgstraat beperkt. Gorinchem: fijn om te verblijven! 27

33 Ook uit oogpunt van verkeersveiligheid gaat de voorkeur uit naar voetgangersroutes: nu hebben voetgangers wel eens last van een enkele fietser, maar fietsers houden meer rekening met voetgangers op een wandelpad dan op een fietspad (op een fietspad moeten wandelaars plaats maken voor fietsers). Figuur 5.7: De recreatieve verbinding tussen binnenstad en vestingwal Vestingwallen zijn en blijven voetgangersgebied Op de vestingwallen is de ruimte vaak te beperkt om overal gescheiden fiets- en voetpaden aan te leggen. Ook moet een groot verhard oppervlak in combinatie met veel bebording worden voorkomen. Op de vestingwallen ligt daarom het primaat bij de positie van de voetganger. Daarbij spelen de volgende overwegingen een rol: Er maken meer voetgangers gebruik van de vestingwallen dan fietsers. Voor de bereikbaarheid zijn de vestingwallen niet van belang voor fietsers: routes door de binnenstad heen zijn meestal sneller en directer. Vooral recreatieve fietsers gebruiken wel eens de vestingwallen. Figuur 5.8: Wandelen op de vestingwal Alleen daar waar voldoende ruimte beschikbaar is om fietsers en voetgangers te scheiden, dan is fietsen op de vestingwallen toegestaan. Dit geldt aan de noordoostzijde van de binnenstad op de Dalemwal tussen het Dalembolwerk en de Spijksedijk. Hier is onderdaan de wal een pad dat breed genoeg is voor fietsers, terwijl wandelaars een route over de wal kunnen lopen. Gorinchem: fijn om te verblijven! 28

34 Samenvatting voorgestelde maatregelen Versterken verbinding tussen vestingwallen en de binnenstad door middel van rode lopers (in het bijzonder op het Eind en de Westwagenstraat, zie resp. de paragrafen 5.3 en 7.1) en versterken relatie tussen vestingwallen onderling. Vestingwallen blijven primair een voetgangersgebied, met uitzondering van de Dalemwal tussen het Dalembolwerk en de Spijksedijk. Gorinchem: fijn om te verblijven! 29

35 6 In een historische binnenstad is het niet altijd mogelijk om met de fiets of de auto tot pal voor de bestemming door te rijden. De binnenstad moet echter wel goed bereikbaar blijven. Dat kan door een heldere structuur aan te bieden voor fietsers en automobilisten en doorgaand verkeer te beperken. Bereikbaarheid op maat 6.1 Goed fietsen en prettig stallen De fiets is van groot belang voor de bereikbaarheid van de binnenstad. Het is een prettig en comfortabel vervoermiddel, waarmee de binnenstad vanuit heel Gorinchem snel bereikt kan worden. De route door de stad is vaak korter en sneller dan met de auto en er zijn geen problemen met het vinden van een parkeerplek. Ook voor de bewoners van de binnenstad is de fiets een belangrijk vervoermiddel. Vaak staat de fiets dichter bij de voordeur dan de auto. Er zijn vele voordelen aan het gebruik van de fiets in vergelijking tot de auto. Zo is fietsen niet vervuilend en gezond. Daarnaast gebruiken fietsers fysiek gezien veel minder ruimte. Voor de recreatieve fietser die op de fiets de regio wil verkennen is het fietsknooppuntensysteem over de regio uitgerold. Door de binnenstad van Gorinchem liggen drie routes met als knooppunt de halte van de veerboten naar Sleeuwijk, Woudrichem en Vuren. De routes van het fietsknooppuntensysteem trekken veel toeristen. De kwaliteit van de omgeving van de route is een belangrijke graadmeter voor de indruk die toeristen van Gorinchem krijgen. Gorinchem: fijn om te verblijven! 30

36 Een alternatief voor fietsen en stallen in het hart van de binnenstad Fietsers kiezen vaak hun eigen weg door de stad. Die vrijheid krijgen de fietsers ook in de binnenstad van Gorinchem. De fietsers moeten in het kernwinkelgebied alleen de voetgangers niet hinderen. Tijdens de winkeltijden, wanneer er veel voetgangers in de binnenstad aanwezig zijn, moeten de fietsers op de oost-westverbinding door de binnenstad gebruik kunnen maken van een goede alternatieve route. De route via de Kwekelstraat, Bloempotsteeg en Kapelsteeg is daarvoor een logische keuze. Op rustige tijden ( s ochtends tot uur en s avonds) kunnen de fietsers op deze verbinding via de Gasthuisstraat fietsen. Figuur 6.1: Fietsknooppuntennetwerk De ambitie van Gorinchem is: De fiets is het belangrijkste vervoermiddel om de stad te bereiken en te doorkruisen. Aansluitend op het fietsnetwerk van Gorinchem buiten de wallen is de stad uit alle richtingen zeer goed bereikbaar per fiets. Fietsers kunnen de binnenstad altijd oost-west doorkruisen. Aan de rand van het kernwinkelgebied kan een ieder zijn fiets stallen, zodat fietsers dichtbij de winkels kunnen komen en hun fietsen henzelf en ander winkelend publiek niet hinderen. Figuur 6.2: Oost-westroute voor fietsers door de binnenstad Gorinchem: fijn om te verblijven! 31

37 Ook gestalde fietsen moeten de voetgangers in het kernwinkelgebied niet hinderen. Daarom worden gestalde fietsen uit de Gasthuisstraat geweerd en worden extra mogelijkheden geboden om de fiets te stallen: aan de randen van het kernwinkelgebied; en langs de route via de Kwekelstraat en Bloempotsteeg. Kortom: als fietsers voetgangers niet hinderen zijn ze van harte welkom in de Gasthuisstraat, maar bij grote drukte leggen we de prioriteit bij het winkelend publiek. Het meest effectief daarvoor is een combinatie verleiden (door goede alternatieven te bieden), informatievoorziening en handhaving. Altijd en overal: aandacht voor de positie van fietsers Concreet betekent dit voorstel dat meer gedaan wordt om fietsen op drukke momenten uit de Gasthuisstraat te weren, terwijl op de Kwekelstraat, Bloempotsteeg, Vijfzinnensteeg en Varkenmarkt fietsen ook tijdens drukke winkeltijden toegestaan wordt (figuur 6.3). Doordat autoverkeer vaak meer problemen met zich meebrengt dan fietsverkeer, gaat daar ook meestal de meeste aandacht naar uit. Daardoor wordt de positie van de fiets soms eerder slechter dan beter. De gemeente Gorinchem let bij alle voorstellen en maatregelen expliciet op de positie van de fiets: De gemeente heeft een actief beleid om paaltjes en andere obstakels die hinderlijk kunnen zijn voor fietsers te verwijderen als zij niet strikt noodzakelijk zijn. Op belangrijke fietsroutes is extra aandacht om de kwaliteit en de veiligheid voor fietsers op peil te houden. Dit geldt bijvoorbeeld voor de fietsknooppuntroutes in de binnenstad en voor de vier verbindingen tussen de binnenstad en de rest van Gorinchem. Samenvatting voorgestelde maatregelen Figuur 6.3: Twee regimes voor fietsers in de binnenstad Gorinchem: fijn om te verblijven! Doorgaande fietsroute oost-west door binnenstad faciliteren: - tot uur en s avonds via de Gasthuisstraat; - tijdens drukke winkeltijden via Kwekelstraat - Bloempotsteeg Kapelsteeg. Geen fietsen op straat stallen binnen kernwinkelgebied. Extra fietsparkeermogelijkheden bieden aan randen kernwinkelgebied en op route langs de Kwekelstraat. Fietsen op Kwekelstraat tijdens winkeltijden toestaan. 32

38 Continuering beleid om paaltjes en andere hinderlijke obstakels op fietsroutes weg te nemen indien niet strikt noodzakelijk. Kwaliteit en veiligheid voor fietsers op peil houden. 6.2 Regionaal centrum: autoverkeer naar, maar niet dóór het centrum De autobereikbaarheid van de binnenstad van Gorinchem moet goed georganiseerd zijn. Bewoners, bezoekers en ondernemers hebben belang bij een goede autobereikbaarheid van de binnenstad. Tegelijk willen bewoners, bezoekers en ondernemers een prettig verblijfsklimaat, en daarbij passen geen grote hoeveelheden rijdende of geparkeerde auto s. Deze aspecten moeten dus in balans gebracht worden. In deze paragraaf kijken we naar de mogelijkheden daartoe voor het rijdende autoverkeer, in de volgende paragraaf naar het parkeren. De ambitie van Gorinchem is: De bereikbaarheid per auto is van groot belang voor de binnenstad van Gorinchem. Gorinchem wil tegelijk het aantal autokilometers beperken, en drastische ingrepen zoveel mogelijk te beperken. De bereikbaarheid zal worden gegarandeerd, op zo n manier dat bezoekers op een snelle en logische manier naar parkeergelegenheid worden geleid, terwijl bewoners buiten het autovrije kernwinkelgebied wel bij hun huis kunnen komen. Duidelijke en goede toegangen tot de binnenstad Gorinchem verwelkomt de gasten die met de auto naar de binnenstad komen. Voor veel bezoekers is de entree met de auto de eerste indruk die men van de binnenstad krijgt. Dit moet een goede eerste indruk zijn. Vanaf de centrumring is het mogelijk de binnenstad op vier verschillende plaatsen binnen te rijden en te verlaten. De routes naar de binnenstad moeten goed zijn aangegeven en de parkeerplaatsen bij de entrees van de binnenstad moeten snel gevonden worden. Een concrete maatregel die voorgesteld wordt om de routes tussen de entrees van de binnenstad en de parkeergarages te verbeteren is op de Nieuwe Walsteeg verkeer in twee richtingen toe te staan (zie ook bijlage 3). Daardoor wordt het aantrekkelijker om de garage Kweeklust te gebruiken. Bij het verlaten van de garage kan men direct via het Paardenwater de stad verlaten. Zeker in combinatie met een afsluiting van het Heerenlaantje verbetert hierdoor de bereikbaarheid van deze garage. Weren van doorgaand autoverkeer noordwestzijde binnenstad Omdat de hoeveelheid autoverkeer in de binnenstad niet te groot kan worden, willen we geen autoverkeer dat er eigenlijk niets te zoeken heeft. Ofwel: doorgaand verkeer willen we tegengaan. Goudappel Coffeng heeft met het verkeersmodel de verkeersstromen in de binnenstad onderzocht. Daaruit blijkt dat er tussen de noord- en westzijde (tussen Paardenwater en Kanselpoort) doorgaand autoverkeer via de Nieuwe Walsteeg, Bagijnenwalstraat, Heerenlaantje en Melkstraat rijdt. Deze route is een alternatief voor de centrumring (route Concordiaweg - Stationsweg), vooral in de avondspits en op het moment dat een van de bruggen op deze route open staat. De binnenstad van Gorinchem is echter niet bedoeld om dit verkeer te Gorinchem: fijn om te verblijven! 33

39 verwerken. De straten zijn smal en ook fietsers en voetgangers maken van dezelfde straten gebruik. Bij een keuze voor de binnenstad als plek om te verblijven (en niet om snel doorheen te rijden) ligt het voor de hand om maatregelen te nemen om doorgaand verkeer tegen te gaan. Een afsluiting voor autoverkeer tussen het Heerenlaantje en de Melkstraat maakt doorgaand verkeer op deze route onmogelijk. Het zorgt ook voor een verschuiving van de verkeersstromen: verkeer dat nu van het Paardenwater naar de Kanselpoort door de binnenstad rijdt, gaat gebruik maken van de centrumring. Verkeer met een bestemming of herkomst in de binnenstad moet ook via een alternatieve route gaan rijden. Hierdoor neemt in de zuidoostzijde van de binnenstad (route via het Eind), op de Haarstraat en de Westwagenstraat de verkeersdruk beperkt toe. De grootste toename van de verkeersdruk is zichtbaar op de route die daarvoor bedoeld is, namelijk de Concordiaweg Stationsweg. Bewoners van het noordwestelijke deel van de binnenstad zullen bij een afsluiting soms iets moeten omrijden, maar daar staat minder verkeer en meer veiligheid en leefbaarheid tegenover. Functie Tolsteeg: zie paragraaf 5.3 en bijlage 2 Figuur 6.4: Voorstel nieuwe autostructuur binnenstad Gorinchem Het aanbrengen van een afsluiting tussen het Heerenlaantje en de Melkstraat heeft wel enkele neveneffecten: Aanvullend op de afsluiting moet de rijrichting in de Oude Lombardstraat worden omgedraaid. Daarnaast moet voor de route om het centrum (Stationsweg- Concordiaweg) worden onderzocht of er maatregelen nodig zijn om het extra verkeer hier vlot en veilig te verwerken. Vanaf de zomer van 2015 is de doorstroming al verbeterd door het aantal brugopeningen (op voor wegverkeer drukke momenten) te beperken. De busroute via het Heerenlaantje - Melkstraat moet behouden blijven. De afsluiting moet daarom dusdanig worden vormgegeven dat de bus wel kan passeren (bijvoorbeeld met een poller). Ook bewoners in de buurt zelf moeten kunnen soms alleen via een omweg hun bestemming bereiken. Gorinchem: fijn om te verblijven! 34

40 Samenvatting voorgestelde maatregelen Verbeteren ontsluiting parkeergarage Kweeklust door Nieuwe Walsteeg open te stellen voor verkeer in twee richtingen. Eventueel: verbinding Heerenlaantje Melkstraat afsluiten (met poller, zodat busroute behouden blijft). Maatregel afhankelijk van draagvlak onder omwonenden. Bij afsluiting Heerenlaantje de rijrichting in de Oude Lombardstraat omdraaien en onderzoek naar noodzaak om doorstroming op centrumring te verbeteren. 6.3 Parkeren in de stad Figuur 6.5: (Te handhaven) busroutes door de binnenstad Een afsluiting van het Heerenlaantje is verkeerskundig een logische maatregel om doorgaand verkeer door de binnenstad te beperken, maar is niet essentieel voor de aantrekkelijkheid en het economisch functioneren van de binnenstad. Om die reden kan de uitvoering van deze maatregel mede afhankelijk gesteld worden van het draagvlak onder omwonenden zelf: de maatregel zorgt immers voor een duidelijk rustiger woonomgeving, maar ook voor soms wat langere routes naar de eigen woning. Verkeersstructuur zuidzijde binnenstad Voor de omgeving van het Eind en de Tolsteeg is ook onderzocht of het mogelijk is de verkeersdruk te verlagen. De mogelijkheden daartoe zijn beschreven in paragraaf 5.3 en bijlage 2 (zie aldaar). Voor de verdeling van de beschikbare parkeercapaciteit moet een goede balans worden gevonden tussen de ruimte voor bewoners, werknemers en bezoekers. Het gemak om snel een vrije parkeerplaats te kunnen vinden is van invloed op de beleving van de binnenstad. Het draagt bij aan de gastvrijheid, het woongenot en de lokale economie. Voor bewoners is het belangrijk dat zij dicht bij hun woning een parkeerplaats kunnen vinden. De beschikbare ruimte is echter beperkt en kostbaar. De ambitie van Gorinchem is: De beschikbare parkeercapaciteit verdelen onder de verschillende gebruikers. Dat betekent dat middels verschillende parkeerregimes wordt gestuurd in het gebruik. Daarnaast moeten de beschikbare parkeerplaatsen vindbaar zijn voor de gebruikers. Gorinchem: fijn om te verblijven! 35

41 Optimaal gebruik van de beschikbare parkeercapaciteit Het parkeerbeleid heeft als doelen: de beschikbare parkeercapaciteit zo goed mogelijk te gebruiken en te verdelen. de hoeveelheid verkeer in de binnenstad te beperken door bezoekers te stimuleren met de fiets te komen, of in garages of aan de randen van de binnenstad te parkeren. Het huidige parkeerbeleid speelt daar al op in doordat midden in de binnenstad parkeren duurder is dan aan de randen en doordat straatparkeren duurder is dan parkeren in garages. Om de parkeercapaciteit optimaal te gebruiken bewoners dezelfde parkeerplaatsen als bezoekers: zij kunnen een vergunning krijgen om op de betaalde plaatsen te parkeren. In grote lijnen blijft dit parkeerbeleid in stand. Alleen waar er een specifieke aanleiding toe is, kan het parkeerbeleid worden aangepast. Een voorbeeld hiervan is de voorgenomen beperking van het aantal parkeerplaatsen op de Groenmarkt en op het Eind (zie paragrafen 5.2 en 5.3), waardoor de parkeerdruk hier kan toenemen. Als dit leidt tot problemen (zoals ongewenst zoekverkeer) kan het parkeerbeleid als instrument worden gebruikt om: voldoende parkeermogelijkheden voor bewoners te kunnen blijven garanderen; meer bezoekers te stimuleren op iets grotere afstand van het hart van de binnenstad te parkeren (door groter prijsverschil voor parkeren). Eenduidiger parkeerregime Met parkeerbeleid kan heel gericht gestuurd worden waar veel en waar minder geparkeerd wordt. Dit maatwerk heeft echter als keerzijde dat het parkeerregime onduidelijk kan worden. Het huidig parkeerregime bevat al veel verschillen in tarieven, parkeerduur en tijden. In tabel 6.1 zijn deze uitgewerkt. parkeerplaats tarief per uur betaalmogelijkheid straatparkeren 2,00 pin, creditcard of Paardenwater Buiten de Waterpoort Stadhuisplein* 1,00 Bagijnenwal 1,00 Groenmarkt 2,50 3,00 /dag(deel) 3,00 /dag(deel) Garage** Kazerneplein 1,60 muntgeld * Betaald parkeren Stadhuisplein ma t/m vr van tot uur. ** Betaald parkeren in de garages ma t/m za van tot uur (donderdag tot uur). Buiten de genoemde tijden gratis. Tabel 6.1: Parkeerregime per parkeergelegenheid (2015) mobiele telefoon Garage** Kweeklust 1,60 in garages: ook Zoals in tabel 6.1 is weergegeven, verschillen de parkeerregimes per locatie. Dit kan tot verwarring leiden bij bezoekers van de binnenstad. Een eenduidiger regime voor de gehele binnenstad is gewenst. Daarbij moet worden gestreefd naar uniformering van de parkeerregimes tot maximaal drie regimes door de parkeerduur, tarief en tijden gelijk te stellen. Bijvoorbeeld door: Het regime voor straatparkeren en Groenmarkt gelijk te trekken (toplocaties: 2,50 per uur). Het regime voor de terreinen buiten de binnenstad gelijk te trekken (bijvoorbeeld 1,00 per uur). Gorinchem: fijn om te verblijven! 36

42 Het regime voor de parkeergarages iets hoger te stellen dan de terreinen buiten de binnenstad, maar een duidelijk lagere prijs dan op straat en op de Groenmarkt (bijvoorbeeld 1,60). Inzet op gedragsverandering Het doel van het parkeerbeleid is mensen te beïnvloeden in hun gedrag. Dit kan door middel van tarieven, maar ook door meer gerichte acties, zoals in in de dalperiode 2 e uur gratis. Als mensen eenmaal gewend zijn aan een alternatieve parkeerlocatie die goed bevalt, kan daarmee ook een blijvende gedragsverandering worden bereikt. Aanpassen parkeerroutering Indien de ontsluitingsstructuur van de binnenstad van Gorinchem wordt aangepast door het aanleggen van een afsluiting op het Heerenlaantje, moet de parkeerroutering door de binnenstad hierop worden aangepast. De parkeerroutering verwijst de bezoekers naar de route langs de grote parkeerterreinen en garages. Het straatparkeren is hierop een aanvulling. Door een eventuele afsluiting van het Heerenlaantje komt de verbinding tussen parkeergarage Kweeklust en parkeergarage Kazerneplein te vervallen. Door het openstellen van de Nieuwe Walsteeg voor verkeer in twee richtingen kan verkeer vanaf de parkeergarage Kweeklust direct terug richting het Paardenwater om daar de binnenstad te verlaten of om door te rijden naar een ander parkeerterrein. De bewegwijzering moet hierop worden aangepast. Uitbreiding parkeercapaciteit In de binnenstad van Gorinchem zijn nu circa parkeerplaatsen beschikbaar. Ongeveer de helft van die parkeercapaciteit bestaat uit straatparkeren. Het overige deel bestaat uit parkeerterreinen, garages en parkeerplaatsen op eigen terrein. Ingrepen aan de inrichting van straten kan ten koste gaan van het aantal parkeerplaatsen. Midden in de binnenstad zijn geen of nauwelijks mogelijkheden om nieuwe parkeerplaatsen te maken om dit te kunnen compenseren. Uitbreiding van de parkeercapaciteit is alleen aan de randen van de binnenstad mogelijk. Om er voor te zorgen dat de parkeercapaciteit aan de randen van de binnenstad ook goed worden gebruikt is altijd een samenspel van regulering en capaciteitsuitbreiding nodig: Regulering is nodig om bezoekers te stimuleren om vaker een aantrekkelijke en goedkope parkeerplaats op een parkeerterrein of parkeergarage te kiezen (en alleen in de binnenstad op straat te parkeren als dat echt nodig is). Hierdoor blijven in de binnenstad ook voldoende parkeerplaatsen voor bewoners over. Aan de randen van de binnenstad moet dan ook voldoende ruimte zijn, zodat men daar niet lang hoeft te zoeken naar een parkeerplaats. Uitgangspunt is dat de huidige parkeercapaciteit in totaal behouden blijft, dus dat verlies aan parkeerplaatsen ergens anders gecompenseerd wordt. Daarbij heeft uitbreiding van de parkeercapaciteit aan de oostzijde van de binnenstad de voorkeur (indien zich daartoe mogelijkheden voordoen), omdat aan die zijde in de huidige situatie minder parkeerplaatsen beschikbaar zijn. Samenvatting voorgestelde maatregelen Uniformering van de parkeerregimes naar drie regimes door parkeertarief en -tijden gelijk te stellen en daarbij onderscheid te maken tussen straatparkeren, parkeerterreinen en parkeergarages. Acties om alternatieve parkeerlocaties (en tijden) te promoten. Parkeerroutering en bewegwijzering garage Kweeklust aanpassen. Gorinchem: fijn om te verblijven! 37

43 Waar mogelijk zoeken naar mogelijkheden om parkeercapaciteit te behouden of anders te compenseren, bij voorkeur aan oostzijde binnenstad (deels langere termijn). gebruikt. De pleinen; Groenmarkt, Grote markt en Varkensmarkt, het terrein Buiten de Waterpoort en de omgeving van de Linge zijn terreinen waar jaarlijks terugkerende evenementen worden georganiseerd. De ambitie van Gorinchem is: Ruimte bieden aan verschillende evenementen in de binnenstad en door goede organisatie overlast voorkomen. Voor een positieve beleving van het evenement en de binnenstad betekent dit een goede organisatie van de verkeersstromen en het parkeren. Figuur 6.6: Parkeergelegenheid op de Groenmarkt 6.4 Parkeer- en verkeerssituatie tijdens evenementen In de binnenstad worden veel verschillende evenementen georganiseerd. Evenementen geven bekendheid aan een stad, maken een stad levendig en vitaal. Evenementen kunnen echter ook overlast veroorzaken. De bezoekers moeten ergens kunnen parkeren of de fiets kunnen stallen. Daarnaast zijn er bij enkele evenementen wegafsluitingen waardoor het verkeer via alternatieve routes moet rijden of de parkeerdruk op andere plaatsen hoger is. In de binnenstad van Gorinchem worden verschillende locaties als evenemententerrein Bereikbaarheidsdraaiboek evenementen De verschillende evenementen in Gorinchem trekken veel bezoekers van buiten de stad. De verkeers- en parkeersituatie is dan korte tijd anders dan normaal. Om er voor te zorgen dat de bereikbaarheid, het parkeren en het stallen van fietsers ook bij evenementen vlot en soepel verloopt, wordt een bereikbaarheidsdraaiboek evenementen opgesteld, met daarin de volgende onderdelen: Aanwijzing van (eventueel tijdelijke) evenementenparkeerterreinen, bijvoorbeeld bij het Stadhuisplein, woonboulevard Spijksepoort (in overleg met eigenaren) en tijdelijke parkeergelegenheid aan de Wolpherensedijk. Afspraken met de organisatie over het vervoer van bezoekers tussen deze parkeergelegenheden en het evenemententerrein. Hierin liggen mogelijkheden voor vervoer over water richting de Lingehaven of Buiten de Waterpoort (zie figuur 6.7 hierna). Organisatie van goede (tijdelijke) parkeerverwijzing en inzet van verkeersregelaars in overleg tussen gemeente en de organisatie van evenementen. Gorinchem: fijn om te verblijven! 38

44 Bij evenementen op het terrein Buiten de Waterpoort: speciale aandacht voor de route van (lange) vrachtwagens richting het evenemententerrein in relatie tot maatregelen voor het overige verkeer. Aanvoer van bezoekers over het water. Tijdelijke fietsenstallingen op strategische locaties, nabij de invalsroutes naar de binnenstad bijvoorbeeld in de Burgstraat. Extra controle op fout gestalde fietsen. De maatregelen die hier genoemd worden, hangen nadrukkelijk met elkaar samen: routes, parkeerterreinen en natransport van bezoekers moeten logisch op elkaar afgestemd zijn, zodat mensen de tijdelijke maatregelen begrijpen en zonder zorgen naar het evenement kunnen komen. Daarom worden de maatregelen niet als afzonderlijke maatregelen gepresenteerd, maar wordt een draaiboek gemaakt waarin deze in onderlinge samenhang worden uitgewerkt voor verschillende evenementen op verschillende locaties. Samenvatting voorgestelde maatregelen Opstellen van een draaiboek bereikbaarheid evenementen waarin afhankelijk van het evenement een uitwerking wordt gemaakt van de plannen voor parkeren, het stallen van fietsen, routes (voet, fiets, auto), voor- en natransport van bezoekers en aan- en afvoer van goederen. Figuur 6.7: Parkeren en natransport richting evenementenlocaties Gorinchem: fijn om te verblijven! 39

45 7 Verkeersveiligheid op peil Uit de inventarisatie is een aantal specifieke locaties naar voren gekomen waar de verkeersveiligheid beter kan. Daarnaast zorgt het laden en lossen in de binnenstad hier en daar voor hinder en onveiligheid. In dit hoofdstuk zoeken we naar mogelijkheden om deze specifieke punten te verbeteren. 7.1 Een verkeersveilige binnenstad Het versterken van het woonklimaat in de binnenstad kan mede door het vergroten van de verkeersveiligheid op enkele locaties. Uit gesprekken met belanghebbenden en bewoners zijn diverse locaties naar voren gekomen die nu als onveilig worden ervaren of waarvan uit ongevalgegevens blijkt dat er veel ongevallen gebeuren. Onderstaand worden het knelpunt en de mogelijke aanpassing kort omschreven. De ambitie van Gorinchem is: Het verzekeren van een prettig en veilig woonklimaat voor de inwoners van de binnenstad, waar de verkeersveiligheid gegarandeerd is. Torenstraat Boerenstraat Dit kruispunt ligt op relatief belangrijke routes voor het autoverkeer in de binnenstad. Door het beperkte zicht door gebouwen en geparkeerde voertuigen in combinatie met het verlenen van voorrang aan verkeer van rechts wordt het kruispunt als onveilig ervaren. Ook zijn er veel ongevallen op deze locatie geregistreerd. De snelheid van verkeer op aanliggende straten is relatief hoog door de lange rechtstanden. Het verlagen van de snelheid en verbeteren van het uitzicht is wenselijk. Het aanleggen van een kruispuntplateau is niet mogelijk vanwege Gorinchem: fijn om te verblijven! 40

46 trillingen. Mogelijke aanpassing is het verleggen van een deel van de parkeerplaatsen langs de Torenstraat naar de linkerzijde van de rijbaan, in plaats van rechts. Hierdoor ontstaat een asverspringing met snelheidsremmend effect. Westwagenstraat Pompstraat De inrichting van de Pompstraat voor de ingang van garage Kazerneplein is recent opnieuw ingericht. Hierdoor is de veiligheid en de doorstroming op deze locatie sterk verbeterd. Daarmee is het ook mogelijk geworden om het linksafverbod op de Westwagenstraat richting de Pompstraat te laten vervallen. Westwagenstraat Haarstraat De huidige inrichting van het kruispunt, met twee voetgangersoversteekpaden kort achter elkaar, wordt als onveilig ervaren door met name de voetgangers. Daarnaast is de situatie enigszins onduidelijk doordat voetgangers wel voorrang hebben en fietsers niet. De intensiteit van het autoverkeer op de Haarstraat is relatief hoog, daarnaast is het een busroute. Aanpassing van de inrichting is gewenst. In elk geval door de voetgangersoversteekplaatsen te combineren tot één oversteek. Langendijk Kortendijk Hoogstraat Om de looproute tussen de binnenstad en Buiten de Waterpoort te verduidelijken en veiliger te maken is aanpassing van het kruispunt Langendijk Kortendijk Hoogstraat gewenst. Dit kruispunt wordt niet als knelpunt voor het autoverkeer ervaren maar wel door de voetgangers. Nu is het een kruisingsvlak, terwijl functioneel gezien het autoverkeer van de Kortendijk naar de Visbrug gaat en voetgangers van de Hoogstraat naar de Langendijk (2x voetgangersgebied, beide met paaltjes afgezet). Vormgeving van kruispunt moet worden aangepast aan het functionele gebruik. Daarbij is het in elk geval wenselijk dat voetgangers niet twee keer tussen paaltjes door moeten lopen wanneer deze van de Hoogstraat naar de Langendijk lopen. Bij het aanpassen van het ontwerp is het doorgaande fietsverkeer tussen Visbrug en Hoogstraat en het bevoorradingsverkeer voor de Hoogstraat en Langendijk een aandachtspunt. Deze moeten wel veilig gebruik kunnen blijven maken van het kruispunt. Voor het bevoorradingsverkeer is aanleg van een laad- en losplaats gewenst in de omgeving van de Visbrug. Regelmatig staat er tijdens de venstertijden bevoorradingsverkeer op de Visbrug. Deze voertuigen hinderen het autoverkeer van de Kortendijk naar de Appeldijk. In het kader van het bevoorradingsverkeer moeten hier maatregelen voor worden getroffen. Rustig winkelen in de Arkelstraat De Arkelstraat is de verbinding tussen de binnenstad en het noorden van Gorinchem. Het grootste deel van de straat is onderdeel van het kernwinkelgebied. Voetgangers hebben hier tijdens winkeltijden het primaat zodat deze rustig in de Arkelstraat een bezoek kunnen brengen aan de diverse winkels in deze straat. Voor fietsers is de Arkelstraat ook een belangrijke verbinding richting het centrum, maar ook richting de Veerboten bij Buiten de Waterpoort. Buiten de winkeltijden is fietsen in de Arkelstraat toegestaan, als ook het bevoorraden van de diverse panden. Tijdens de winkeltijden is er een goed alternatief beschikbaar voor fietsers, namelijk de Kortendijk, die parallel aan de Arkelstraat loopt. Aandachtspunt is de inrichting van het kruispunt Arkelstraat Kapelsteeg Bloempotsteeg. Tijdens winkeltijden kruist de alternatieve oost-west fietsroute hier de Arkelstraat (voetgangersgebied). Behalve Gorinchem: fijn om te verblijven! 41

47 een mogelijke aanpassing aan de inrichting op dit punt zijn er geen veranderingen voor de Arkelstraat voorzien. Meer ruimte voor de voetganger in de Westwagenstraat De rode loper voor de voetgangers tussen de binnenstad en de omgeving van het station wordt uitgerold in de Westwagenstraat. Het autoverkeer inclusief bevoorradingsverkeer neemt in de huidige inrichting een groot deel van de ruimte in. Tijdens winkeltijden is de Westwagenstraat tussen de Haarstraat en de Melkstraat afgesloten voor autoverkeer. Dit wegvak is nu nog onderdeel van het kernwinkelgebied. Conform het nieuwe bestemmingsplan wordt het kernwinkelgebied echter (geleidelijk) verkleind. De afsluiting voor het autoverkeer blijft tijdens winkeltijden echter behouden. Gedurende die tijden blijft de Westwagenstraat het domein voor fietsers en voetgangers. Daarbuiten kan de Westwagenstraat in één richting worden bereden. Om de voetgangers meer ruimte te geven op de Westwagenstraat moet het profiel, bijvoorbeeld tussen de Haarstraat en Melkstraat, worden aangepast. Vrachtverkeer Tolsteeg weren In de huidige situatie rijdt er ondanks de lengtebeperking tot 9 m nog steeds af en toe een langere vrachtauto op de Tolsteeg. Vanwege de krappe bocht bij het Eind leidt dit tot schade. Daarom wordt voorgesteld om vrachtverkeer op de Tolsteeg in zijn geheel te weren met behulp van fysieke maatregelen. Eventueel kan als proef een volledige afsluiting worden gerealiseerd (zie ook paragraaf 5.3). Overige punten Naast de hiervoor genoemde punten zijn nog enkele onveilige punten genoemd: Het kruispunt Paardenwater Nieuwe Walsteeg Walstraat Arkelstraat wordt als onveilig ervaren, doordat hier relatief veel verkeer rijdt voor een standaard, gelijkwaardig kruispunt. Er zijn echter weinig mogelijkheden om de hoeveelheid verkeer te beperken of de situatie aan te passen: het kruispunt ligt al op een plateau en voor een andere kruispuntvorm is weinig ruimte (zie ook bijlage 3). Uitrit parkeergarage Kweeklust: hier komen nauwelijks ongelukken voor, maar het is niet voor iedereen duidelijk of dit nu een zijstraat is of een uitrit. Dit zou duidelijker aangegeven kunnen worden. Visbrug-Havendijk-Burgstraat: hier is het uitzicht beperkt, maar er zijn geen reële mogelijkheden om dit te veranderen. Samenvatting voorgestelde maatregelen Mogelijkheid voor asverspringing in Torenstraat nabij Boerenstraat onderzoeken. Opheffen linksafverbod Westwagenstraat richting Pompstraat. Herinrichting kruispunt Westwagenstraat Haarstraat. Verduidelijken verbinding tussen Hoogstraat en Langendijk voor voetgangers op kruispunt Langendijk Kortendijk Hoogstraat. Aanleg laad- en losplaats nabij Visbrug (en/of betere benutting bestaande losmogelijkheden, zoals spreiding in tijd). Verduidelijken kruispunt Arkelstraat Kapelsteeg Bloempotsteeg in verband met alternatieve fietsroute tijdens winkeltijden. Meer ruimte voor voetgangers op de Westwagenstraat, bijvoorbeeld tussen Haarstraat en Melkstraat. Algeheel vrachtverkeersverbod Tolsteeg, ondersteund door fysieke maatregelen of proef volledige afsluiting. Gorinchem: fijn om te verblijven! 42

48 7.2 Bevoorrading binnenstad, laden en lossen, De bevoorrading van de winkels is een noodzakelijke handeling. De voertuigen die worden gebruikt voor bevoorrading van de binnenstad, kunnen echter ook voor hinder zorgen. De bevoorrading van de winkels in de binnenstad van Gorinchem is mogelijk tussen en uur en tussen (koopavond 21.00) en uur. Binnen deze venstertijden is het kernwinkelgebied toegankelijk om te laden en lossen. Tussen en uur (koopavond 21.00) is het aantal voetgangers in het kernwinkelgebied te groot. De combinatie tussen de voetgangers en het bevoorradingsverkeer kan voor onveilige situaties zorgen. Aangezien in het kernwinkelgebied het primaat bij de voetgangers ligt, wordt bevoorradingsverkeer op de hiervoor genoemde tijden uit dit gebied geweerd. Na uur is bevoorraden in het kernwinkelgebied niet gewenst vanwege de mogelijke geluidsoverlast voor de inwoners van de binnenstad. De ambitie van Gorinchem is: Zorg dragen voor goede bevoorradingsmogelijkheden voor alle winkels en bedrijven, binnen en buiten het kernwinkelgebied. Dat moet gebeuren met zo min mogelijk hinder voor omwonenden en andere weggebruikers. Zoeken naar meer en beter herkenbare laad- en losplaatsen Door de afsluiting van het winkelgebied voor bevoorradingsverkeer, wordt er regelmatig geladen en gelost aan de rand van het kernwinkelgebied. Voorbeelden hiervan zijn de Haarstraat bij de Gasthuisstraat, de Visbrug bij de Hoogstraat en het Eind bij de Langendijk. Op deze locaties zijn niet altijd laad- en losplaatsen aanwezig. Als de plaatsen wel aanwezig zijn, zoals op de Haarstraat, dan worden ze vaak niet goed gebruikt, of worden gebruikt als parkeerplaats. Het bevoorradingsverkeer staat daardoor vaak op het trottoir of half op de rijbaan. Dit kan voor hinder zorgen voor voetgangers, fietsers en het overige autoverkeer. Op de locaties waar nu regelmatig bevoorradingsverkeer staat moet gezocht worden naar mogelijkheden om laad- en losplaatsen te realiseren. De aanwezige plaatsen moeten beter herkenbaar worden, zodat deze minder snel als parkeerplaats worden gebruikt. Stimulering van initiatieven voor efficiënte stadsdistributie In de bevoorrading van de binnenstad is winst te behalen door bundeling van de verkeersstromen naar het winkelgebied. Elke winkel wordt nu vaak bevoorraad door een eigen voertuig of zelfs meerdere voertuigen met kleinere bestellingen. Middels goed georganiseerde stadsdistributie is winst te behalen in het aantal voertuigen dat naar het winkelgebied rijdt. Dit werkt echter alleen als de (schaal)voordelen daartoe voldoende groot zijn en ondernemers hier zelf het initiatief voor nemen. De gemeente zal de mogelijkheden onder de aandacht brengen en initiatieven voor stadsdistributie ondersteunen (bijvoorbeeld door hier speciale laad- en losplaatsen voor te creëren). Samenvatting voorgestelde maatregelen Aanleg laad- en losplaatsen op locaties waar daar behoefte aan is, bijvoorbeeld in de omgeving van de Visbrug bij de Hoogstraat. Verbeteren herkenbaarheid bestaande laad- en losplaatsen. Ondersteuning van initiatieven van ondernemers op het gebied van stadsdistributie. Gorinchem: fijn om te verblijven! 43

49 8 Vervolg: van plan naar uitvoering Het realiseren van de ambitie om de binnenstad van Gorinchem bruisend en vitaal te houden kost geld. Buiten de budgetten die al zijn gereserveerd voor kwaliteitsverbeteringen in de binnenstad of voor het verkeer- en vervoerbeleid, is nu geen extra geld beschikbaar. Daarom maken we zoveel mogelijk gebruik van huidige middelen. Daarnaast is het mogelijk binnen andere plannen en projecten verbeteringen mee te nemen. In de binnenstad komen verschillende functies samen binnen een beperkte ruimte. Dit levert mogelijk knelpunten op, maar kan ook kansen opleveren om projecten en budgetten met elkaar te combineren. Binnen de gemeente is daarom een actieve houding nodig om projecten en kansen met elkaar te verbinden. Hierbij moet ook actief worden gekeken naar initiatieven van buiten de gemeente, vanuit de provincie, het rijk of particuliere initiatieven. Ten slotte kunnen we met de tijd meer werken vanuit visie en waar mogelijk meer middelen vrij maken. Drie scenario s voor investeringen in de binnenstad Deze drie scenario s schetsen hoe we kunnen omgaan met investeringen in de binnenstad, om deze bruisend en vitaal te maken en behouden: 1 - BESTEDEN: werken vanuit de visie. Dat houdt in dat we ongeacht de noodzaak tot onderhoud projecten inplannen vanuit de voorgestelde beleidsmaatregelen en dus middelen in de begroting vrijmaken gericht op het realiseren van de doelstellingen voor de binnenstad van Gorinchem. Gorinchem: fijn om te verblijven! 44

50 2 - MEEBEWEGEN: werk met werk maken met extra financiering. Meeliften op zowel groot, maar vooral ook klein onderhoud aan riolering en verhardingen, waarbij per geval extra krediet wordt aangevraagd om de aanvullende maatregelen te realiseren. 3 - ONTSPANNEN: werk met werk maken zonder extra financiering. Budgetneutrale kansen grijpen en afwachten wanneer zich kansen voor doen om budgetneutraal mee te liften binnen andere projecten zoals groot onderhoud aan riolering of verhardingen. geld kosten en dus snel uitgevoerd kunnen worden (ook al zijn ze wellicht niet essentieel vanuit de visie). Elke twee jaar een evaluatie De individuele maatregelen bij dit plan staan benoemd in het programma. Jaarlijks stellen we hieruit een uitvoeringsprogramma vast op basis van het gekozen scenario. Elke twee jaar vindt een evaluatie plaats van dit scenario. Daarmee heeft de gemeenteraad over twee jaar de ruimte om voor een ander scenario te kiezen; al naar gelang de investeringsruimte en het relatieve belang van dat moment. In bijlage 1 is bij alle maatregelen aangegeven welk scenario hier het beste bij past: Maatregelen die sterk bijdragen aan de hoofddoelstelling om de binnenstad bruisend en vitaal te houden verdienen een actieve aanpak en extra bestedingen. Voorbeelden hiervan zijn de voorgestelde herinrichting van de Groenmarkt en het Eind. Specifieke maatregelen voor de fiets, het parkeren of de verkeersveiligheid zijn voor het grootste deel in de tweede categorie terecht gekomen: er is wel extra krediet voor nodig, maar ze kunnen veelal ook meeliften met andere maatregelen en bijbehorende budgetten. Maatregelen die slechts een beperkte bijdrage leveren aan de doelstellingen en meer algemene aandachtspunten komen in de derde categorie. Daarnaast zijn enkele maatregelen aangegeven als quick wins met het symbool Q. Dit zijn relatief eenvoudige maatregelen die weinig Gorinchem: fijn om te verblijven! 45

51 Bijlage 1 Vanuit de 10 benoemde kernpunten is een programma gedestilleerd, waarin alle gewenste verbeteringen benoemd zijn. Per onderdeel is globaal aangegeven wat voor type maatregel het is, op welke termijn aan uitvoering gedacht kan worden en hoeveel geld ervoor gereserveerd moet gaan worden. Programma en quick wins Gorinchem: fijn om te verblijven! B1-1

52 1 (zie paragraaf 5.1) Een prettig verblijfsklimaat: primaat voor de voetganger Maatregel Type Termijn Kosten 1.1 Instellen verbod op het stallen van fietsen in belangrijkste en drukste winkelstraten, Regelgeving m.u.v. daartoe aangewezen plaatsen 1.2 Op rode lopers, waar mogelijk, meer ruimte bieden aan voetgangers Infrastructuur Variërend (zie ook meer specifieke maatregelen 3.2 en 9.7) 1.3 Q Paaltjes en onnodig straatmeubilair verwijderen voor vergroten aantrekkelijkheid Infrastructuur ruimte voor voetgangers 1.4 Straten en stegen in binnenstad inrichten conform principes uit het Basisplan herinrichting Binnenstad Infrastructuur Bij herstraten - 2 (zie paragraaf 5.2) Pleinen als huiskamer van de stad Maatregel Type Termijn Kosten 2.1 Gedeeltelijke herinrichting Groenmarkt: Infrastructuur positie Noordwand Groenmarkt versterken als deel voetgangersgebied aan oostzijde Groenmarkt (naast oude raadhuis) meer ruimte voor terrasfunctie 2.2 Te hoge parkeerdruk op Groenmarkt voorkomen door compensatie parkeerplaatsen elders of aanpassing parkeerregulering Regulering en infrastructuur (zie paragraaf 5.3) Eind, scharnier tussen hoog en laag, tussen land en water Maatregel Type Termijn Kosten 3.1 Afsluiting Tolsteeg voor vrachtverkeer, of volledige afsluiting als pilotproject Regulering/infra Herinrichten Eind met meer ruimte voor voetgangers, minder ruimte voor parkeren, Infrastructuur looproute langs de Linge creëren 3.3 Laden en lossen op het Eind beter organiseren door aanduiding laad en losplaats Inrichting Gorinchem: fijn om te verblijven! B1-2

53 4 (zie paragraaf 5.4) De vestingwallen als extra kwaliteit Maatregel Type Termijn Kosten 4.1 Onderlinge verbindingen en verbindingen met de binnenstad versterken door middel Infrastructuur Variërend van rode lopers (zie ook maatregel 1.2, 3.2 en 9.7) 4.2 Q Vestingwallen primair aanduiden als voetgangersgebied, fietsers toestaan op de Dalemwal tussen het Dalembolwerk en de Spijksedijk Regelgeving (zie paragraaf 6.1) Goed fietsen en prettig stallen Maatregel Type Termijn Kosten 5.1 Doorgaande fietsroute oost west door binnenstad faciliteren: Regelgeving en op minder drukke tijden via Gasthuisstraat - tijdens drukke winkeltijden via Kwekelstraat Bloempotsteeg Kapelsteeg infrastructuur 5.2 Geen fietsen op straat stallen binnen kernwinkelgebied Regelgeving en organisatie (kostendekkend) 5.3 Extra fietsenstallingen aan de randen van het kernwinkelgebied realiseren, Infrastructuur bijvoorbeeld langs de Kwekelstraat 5.4 Fietsen op Kwekelstraat tijdens winkeltijden toestaan Regelgeving Q Paaltjes en hinderlijke obstakels op fietsroutes verwijderen Infrastructuur (deels al uitgevoerd) 5.6 Kwaliteit en veiligheid van fietsers in binnenstad op peil houden Infrastructuur continu Gorinchem: fijn om te verblijven! B1-3

54 6 (zie paragraaf 6.2) Regionaal centrum: autoverkeer naar, niet door het centrum Maatregel Type Termijn Kosten 6.1 Q Openstellen Nieuwe Walsteeg voor verkeer in twee richtingen tussen garage Infrastructuur en Kweeklust en Paardenwater regelgeving 6.2 Eventueel afsluiten verbinding Heerenlaantje Melkstraat met poller t.b.v. Infrastructuur busverkeer (afhankelijk van draagvlak omwonenden) 6.3 In relatie met 6.2: eventueel omdraaien rijrichting in de Oude Lombardstraat Infrastructuur In relatie met 6.2: onderzoek naar verbeteren doorstroming op centrumring Onderzoek (zie paragraaf 6.3) Parkeren in de stad Maatregel Type Termijn Kosten 1. Uniformering parkeerregimes naar drie tarieven voor resp. straatparkeren, Regelgeving parkeerterreinen en parkeergarages 2. Q Acties om alternatieve parkeerlocaties en tijden te promoten Regelgeving Parkeerroutering en bewegwijzering rond garage Kweeklust aanpassen Infrastructuur Parkeercapaciteit behouden of compenseren, bij voorkeur aan oostzijde binnenstad Infrastructuur (zie paragraaf 6.4) Parkeer- en verkeerssituatie tijdens evenementen Maatregel Type Termijn Kosten 1. Q Opstellen draaiboek bereikbaarheid evenementen met daarin per evenement: - parkeeroplossingen; - tijdelijke fietsenstallingen; - routes (voet, fiets, auto); - voor- en natransport van bezoekers; - aan- en afvoer van goederen. Organiseren Gorinchem: fijn om te verblijven! B1-4

55 9 (zie paragraaf 7.1) Een verkeersveilige binnenstad Maatregel Type Termijn Kosten 9.1. Mogelijkheid voor asverspringing in Torenstraat nabij Boerenstraat onderzoeken Inrichting Q Opheffen linksafverbod Westwagenstraat richting Pompstraat Regelgeving Herinrichting kruispunt Westwagenstraat Haarstraat Infrastructuur Verduidelijken verbinding tussen Hoogstraat en Langendijk voor voetgangers op Inrichting kruispunt Langendijk Kortendijk Hoogstraat 9.5 Aanleg laad- en losplaats nabij Visbrug Inrichting Verduidelijken kruispunt Arkelstraat Kapelsteeg Bloempotsteeg in verband met Inrichting fietsroute tijdens winkeltijden 9.7 Meer ruimte voor voetgangers op de Westwagenstraat, bijvoorbeeld tussen Inrichting Haarstraat en Melkstraat 9.8 Algeheel vrachtverkeersverbod Tolsteeg of proef volledige afsluiting (zie ook maatregel 3.1) Regelgeving/infra (zie paragraaf 7.2) Bevoorrading binnenstad, Laden en lossen Maatregel Type Termijn Kosten 1. Aanleg laad- en losplaatsen op locaties waar daar behoefte aan is, bijvoorbeeld in de Infrastructuur omgeving van de Visbrug bij de Hoogstraat 2. Q Verbeteren herkenbaarheid bestaande laad- en losplaatsen Inrichting Ondersteuning van initiatieven van ondernemers op het gebied van stadsdistributie Organiseren Gorinchem: fijn om te verblijven! B1-5

56 Bijlage 2 Afweging verkeersvarianten Tolsteeg Vooral het vrachtverkeer brengt grote problemen met zich mee in de Tolsteeg, in het bijzonder in de krappe bocht tussen het Eind en de Tolsteeg. Er geldt hier een lengtebeperking tot 9 m. Rijcurvesimulaties geven aan dat voertuigen tot 9 m deze bocht moeten kunnen nemen, maar in de praktijk komt het voor dat hier grotere vrachtauto s rijden of dat vrachtautochauffeurs de bocht niet goed insturen. Dan is de beschikbare ruimte te klein (zie foto). Mede door het beperkte uitzicht wordt het kruispunt ook voor personenauto s als gevaarlijk beschouwd. Ook het ontbreken van trottoirs en de langzaamverkeersstromen naar Buiten de Waterpoort spelen daarbij een rol. In verband hiermee zijn verschillende verkeerskundige mogelijkheden voor de Tolsteeg nader geanalyseerd. De voor- en nadelen daarvan zijn in deze bijlage gerapporteerd. Gorinchem: fijn om te verblijven! B2-1

57 Analyse verkeerseffecten Om een goed beeld te krijgen van de effecten van een eventuele afsluiting van de Tolsteeg voor autoverkeer, is deze variant doorgerekend met behulp van het verkeersmodel. In figuur 2.1 zijn deze effecten in beeld gebracht voor de situatie in 2020: hoe dikker de balken, hoe meer verkeer er rijdt; een rood gedeelte langs een balk geeft aan dat er sprake is van een toename van verkeer als gevolg van een afsluiting op de Tolsteeg; groen duidt juist op een afname van verkeer als gevolg van deze afsluiting. In tabel 2.1 zijn de intensiteiten in beide varianten naast elkaar gezet. De cijfers bij de straatnamen verwijzen naar de genummerde locaties in figuur 2.1 (zie volgende pagina). Gorinchem: fijn om te verblijven! B2-2

58 Figuur en tabel B2.1: Berekende toe- en afnames van verkeer bij afsluiting Tolsteeg (verschillen in etmaalintensiteiten straat zonder afsluiting Tolsteeg met afsluiting Tolsteeg verschil 1. Tolsteeg % 2. Eind % 3. Zusterhuis % 4. Boerenstraat % 5. Appeldijk % 6. Dalemwal % 7. Dalembolwerk % 8. Stationsweg % 9. Korte Brug* % 10. Paardenwater* % 11. Torenstraat % 12. Krijtstraat % 13. Haarstraat % 14. Korenbrug % 15. Kortendijk % * Bij deze modelanalyse is al uitgegaan van een afsluiting voor autoverkeer in het Heerenlaantje. Deze afsluiting leidt echter alleen tot minder verkeer op de route vanaf Korte Brug tot en met Nieuwe Walsteeg en tot meer verkeer op de route Paardenwater-Concordiaweg-Stationsweg. Zonder de knip in het Heerenlaantje is de verkeersintensiteit op de Korte Brug mvt/etm en op Paardenwater mvt/etm. Op de overige straten in de tabel zijn er geen noemenswaardige verschillen. Gorinchem: fijn om te verblijven! B2-3