Analyseverslag T0 analyse Ameland & Schiermonnikoog

Transcriptie

1 Analyseverslag T0 analyse Ameland & Schiermonnikoog T0, t.b.v. KPP B&O Kust Ecologie Deltares Grontmij Nederland B.V. Amsterdam, 25 september 2014

2 Verantwoording Titel : Analyseverslag T0 analyse Ameland & Schiermonnikoog Subtitel : T0, t.b.v. KPP B&O Kust Ecologie Projectnummer : Referentienummer : Revisie : 1 Datum : 25 september 2014 Auteur(s) : Verduin, E.C., de Vos, L. adres : edwin.verduin@grontmij.nl Gecontroleerd door : Lies Leewis Paraaf gecontroleerd : Goedgekeurd door : Michiel Wilhelm Paraaf goedgekeurd : Contact : Grontmij Nederland B.V. Science Park XH Amsterdam Postbus HC Amsterdam T Pagina 2 van 8

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Veldmetingen in Methoden Uitzoeken Determineren Biomassa bepaling Opslag van materiaal Literatuur... 8 Pagina 3 van 8

4 1 Inleiding 1.1 Veldmetingen in 2014 In 2014 zijn twee veldmetingen gepland in de ondiepe kustzone bij Ameland en Schiermonnikoog. Zowel voor aanvang van de vooroeversuppletie bij Ameland als kort na beëindiging hiervan (of van een deel van de suppletie) wordt een bestandsopname uitgevoerd. Hierbij zijn monsters op de suppletielocatie, maar tevens zijn de diepere en ondiepere zones bemonsterd. Daarnaast is een eerder gesuppleerd gebied bij Ameland en een referentiegebied bij Schiermonnikoog bemonsterd. Deze bemonsteringen moeten bijdragen aan: Het begrip van de biotische (en fysische) kenmerken voor de aanwezigheid van (bodem)organismen in de ondiepe kustzone; Het verkrijgen van inzicht in de functie die de ondiepe kustzone heeft voor het mariene ecosysteem van de Nederlandse kust; Inzicht in de relatie tussen suppleties en het mariene ecosysteem van de ondiepe kustzone. De opzet voor het uitgevoerde onderzoek is beschreven in het meetplan (van Dalfsen en Holzhauer, 2014). Een verslag van de eerste veldcampagne in augustus 2014 is beschreven in het veldverslag (van Dalfsen et al., 2014). Dit rapport beschrijft de uitvoering van de macrozoöbenthos-analyses in het laboratorium van Grontmij in Amsterdam en de daarbij behorende materialen, methodieken en bijzonderheden. De data-analyse van de verkregen monsters en de daaruit voortvloeiende conclusies, worden in een afzonderlijke rapportage door Deltares beschreven. Pagina 4 van 8

5 2 Methoden Op 4 en 5 augustus 2014 is een veldcampagne uitgevoerd bij Ameland en Schiermonnikoog. Hierbij werden 108 locaties bemonsterd. Een volledig verslag van deze monstercampagne is terug te vinden in van Dalfsen et al. (2014). In totaal zijn er 90 monsters geanalyseerd en gerapporteerd, omdat hier in eerste instantie opdracht voor is gegeven door Deltares. 2.1 Uitzoeken Bij het uitzoeken en determineren is gewerkt volgens het Standard Operating Procedure A211 van Grontmij. Deze SOP is opvraagbaar bij de auteurs van deze rapportage. De monsters zijn na aankomst in het laboratorium ingeboekt in de database van Grontmij en is een ingangscontrole gedaan en zijn de monsters gecontroleerd op aanwezigheid, conservering en aanwezigheid van een duidelijk label. Door middel van de unieke monstercode, die aan deze monsters is gegeven kon direct worden gestart met het analyseren van de monsters. De monsters zijn eerst gekleurd met Bengaals roze. Dit zorgt ervoor dat dierlijk materiaal fel roze kleurt en het uitzoeken en sorteren vergemakkelijkt. Nadat de kleuring is ingewerkt wordt het monster grondig gespoeld, zodat zoveel mogelijk van de formaldehyde verwijderd wordt. Wanneer er zwaar materiaal, zoals schelpengruis of zand aanwezig was, is het monster gedecanteerd, zodat het lichte organische materiaal wordt gescheiden van het zwaardere niet-organische materiaal en separaat gezeefd over een 500 µm zeef. De monsters zijn vervolgens uitgezocht op een lichtbak, gesorteerd per groep. De tweekleppigen en slakken (mollusken) zijn geconserveerd op ethanol (70%) de overige groepen zijn geconserveerd op formaline. Het zware deel is ook uitgezocht, omdat er kleine bivalven of echinodermata kunnen achterblijven tussen het zand of schelpengruis. Het monsterresidu is opgeslagen op formaline (4%). 2.2 Determineren Na het uitzoeken van de monsters, zijn alle gevonden organismen zoveel mogelijk op soortnaam gebracht. Wanneer dit niet mogelijk bleek, is gekozen om de familie of groepsnaam te vermelden. Dit werk is uitgevoerd door gespecialiseerde analisten van Grontmij, team Ecologie. Bij het op naam brengen van de soorten is de TWN lijst als uitgangspunt genomen. Bijzonderheden, die meegenomen zijn tijdens de analyse van de monsters: Hydrozoa worden enkel kwalitatief bemonsterd. De gebruikte monstermethode (Van Veen happer) is niet geschikt voor kwantitatieve uitspraken over de gevonden aantallen. In de dataset is bij het constateren van Hydrozoa in een monster, de waarneming vastgelegd als aanwezig. Tijdens het determineren is onderscheid gemaakt tussen adulte en juveniele individuen. Dit onderscheid is soms lastig te maken, omdat deze soort- en ook omgevingsafhankelijk is en hierover geen duidelijke informatie te vinden is in de beschikbare literatuur. Daarom is als leidraad gebruik gemaakt van het document Juvenile sizes van Unicomarine (2011). Voor de soorten die niet op deze lijst voorkomen, is op basis van ervaring van de analisten het onderscheid tussen adult en juveniel gemaakt. De gebruikte grenzen zijn gerapporteerd in de dataset. Bij de vondst van Echinocardium cordatum in een monster, moet het exemplaar goed nagekeken worden, in monster 2014/8 AM 20.HD werd namelijk veel Magelona johnstoni teruggevonden tussen de haren van deze zeeklit. Pagina 5 van 8

6 Methoden In monster 2014/8 AI 2.H5 werden twee individuen gevonden, welke door de analisten van Grontmij niet met zekerheid gedetermineerd konden worden. Voor validatie zijn foto s naar specialist Tim Worsfold (UK) gestuurd. Hij determineerde deze individuen als een juveniele Edwardsia (anemoon). Bij beschadigde en incomplete individuen is een opmerking gemaakt, zodat het duidelijk is, dat het hier geen volledige individuen betreft. Wanneer duidelijke determinatiekenmerken zijn verdwenen, om individuen op soort te determineren is een individu op een hoger niveau gerapporteerd (bijv. Pharidae, in het geval van Ensis directus). In de opmerkingen in de aangeleverde dataset zijn overige bijzonderheden van het determineren weergegeven. 2.3 Biomassa bepaling De biomassabepaling van de soorten is gedaan op gelijke wijze als in voorgaande jaren (Verduin, et al 2012). Door middel van soortspecifieke conversiefactoren en formules kan het asvrijdrooggewicht (afdw) worden bepaald uit de schelplengte of het natgewicht van de soorten. De conversiefactoren voor verschillende groepen worden als volgt bepaald. Mollusca en Echinodermata Polychaeta, crustacea, ophiura en andere taxa: Zeer kleine amphipoda De schelplengte (Mollusca) of diameter (Echinoderma) van ieder individu wordt gebruikt in de formule W = a * L b W = Asvrijdrooggewicht (g), L = lengte (mm), a en b zijn soortspecifieke conversiefactoren. Per monster worden alle individuen van een soort samen gewogen op een nauwkeurige balans (nauwkeurigheid < 0,0001 g). Vervolgens wordt met een conversiefactor het asvrijdrooggewicht bepaald. Het gewicht van deze soorten is zeer laag. Daarom wordt er een bekende soortspecifieke biomassawaarde aan de soort toegekend. Lengtebepaling Voor de bepaling van de soortspecifieke biomassa per individu wordt bij het determineren de schelplengte van alle bivalven (schelpdieren) gemeten. Schelplengte wordt bepaald, door de langste kant van een tweekleppige te meten onder de binoculair of, in het geval van grote schelpdieren, met een schuifmaat. De meting is afgerond op 0,5 mm. Ook de schelplengte (langste kant) van slakken (Gastropoda) en stekelhuidigen (Echinodermata) wordt gemeten en vastgelegd in de database. Van Amerikaanse zwaardschede (Ensis directus), een van de meest dominante soorten in deze studie, is vaak alleen de bovenzijde van het individu aanwezig in het monster, omdat een Van- Veen happer niet diep komt en deze soort zeer snel kan graven. De soort is te herkennen aan de aanwezigheid van de twee sifonen (in- en uitstroomopeningen). De lengteschatting van een totaal individu van Ensis directus kan daarom benaderd worden door gebruik te maken door een voor deze soort vaste breedte-lengteverhouding. Daarom is de breedte van de toppen van de aangetroffen individuen gemeten, hieruit is de geschatte lengte bepaald, waarmee het biomassagetal is berekend. Voor de biomassabepaling is dus uitgegaan van de aanwezigheid van het gehele schelpdier. Omdat van veel onvolledige individuen alleen de breedte kon worden vastgelegd in de dataset is gekozen om de breedte van het individu in een extra kolom aan te geven. In de dataset is dit aangegeven in de opmerkingen. Ook voor Echinocardium cordatum is regelmatig zowel de breedte als de lengte vastgelegd. Natgewichtbepaling Voor het bepalen van het natgewicht zijn de individuen alvorens te wegen korte tijd (afhankelijk van de grootte van de individuen) op een tissue gelegd om het overtollige water te verwijderen. Pagina 6 van 8

7 Methoden Vervolgens zijn de individuen gewogen op een precisie weegschaal (nauwkeurigheid 0,00001 g). Door middel van een vaste conversiefactor per taxon is de biomassa (Asvrijdrooggewicht) uit het natgewicht bepaald. 2.4 Opslag van materiaal Het resterende residu is na analyse opgeslagen in de koeling van het laboratorium in Grontmij. Het monstermateriaal kan na afloop van het project worden opgevraagd bij de projectleider. Monsterresiduen worden minimaal 1 jaar na het afsluiten van het project bewaard. De gedetermineerde individuen worden na afloop van de analyses opgeslagen in potjes per soortgroep en per monsters samengebonden. Dit materiaal wordt ook minimaal 1 jaar na het afsluiten van het project bewaard. De projectleider zal contact met u opnemen voor het afvoeren van het monstermateriaal. Pagina 7 van 8

8 3 Literatuur Van Dalfsen, J., Holzhauer, H., 2014, Meetplan T0 & T1 Veldcampagne Ameland en Schiermonnikoog 2014, t.b.v KPP B&O Kust Ecologie, project kenmerk ZKS-0023 (45p). Van Dalfsen, J., Holzhauer, H., Verduin, E.C., 2014, Veldverslag T0 bemonstering Ameland & Schiermonnikoog 4 & 5 augustus 2014, t.b.v KPP B&O Kust Ecologie, project kenmerk ZKS-0023 (45p). Verduin E.C., D. Tempelman & G.W.N.M. van Moorsel (2012) The Macrobenthic Fauna Monitoring in the Dutch Sector of the North Sea, MWTL 2010 and a comparison with previous data. Commissioned by: Waterdienst Rijkswaterstaat. Grontmij and Ecosub, report Amsterdam, 143 p. Pagina 8 van 8