Voorstel aan Gemeenteraad

Transcriptie

1 T3orn Registratienummer: Onderwerp Kaderbrief 2017 Voorstel In te stemmen met de kaderbrief 2017 en in het bijzonder met: 1. De financiële opgave van 7,3 mln. in 2017 oplopend tot 17,3 mln. in 2018 respectievelijk afgerond 12,5 mln. met ingang van De korte termijnaanpak gericht op het sluitend maken van de jaarschijven 2017 en 2018, bestaande uit de onderdelen: a. verhogen van de lokale lasten met 1,5 mln.; b. tijdelijk begroten van de onderuitputting op investeringen ad 1 mln.; c. tijdelijk substitueren van onderhoudsbudgetten lbor ad 0,5 mln. per jaar (in de jaarschijven ) met investeringen; d. voorstellen voor de invulling van de taakstelling niet-wettelijk/ niet-prioritair ad 1 mln. uit de programmabegroting 2017 conform het overzicht op pagina 25 van de Kaderbrief; e. besparen op de inzet van middelen via een brede aanpak van het sociaal domein met jaarlijks 2,5 mln. ingaande 2019; f. inzetten van de beschikbare incidentele dekkingsmiddelen ad 15,5 mln. bestaande uit: achtervang ombuiging ad 1,5 mln. surplus algemene reserve ad 2,7 mln. surplus uit de herijking van reserves ad 3,3 mln. achtervang sociaal domein ad 8,0 mln. g. aanvragen van verlichtingsmiddelen voor het sociaal domein; h. temporiseren van de uitgaven resulterend in een taakstelling onderbesteding van 2,5 mln. in 2017 respectievelijk 4,5 in De middellange termijnaanpak gericht op het ingaande 2019 structureel sluitend maken van de begroting, bestaande uit de volgende zoekrichtingen: bestuurlijke ondersteuning, dienstverlening, parkeren, sport en cultuur ad in totaliteit 7,0 mln. netto en via de programmabegroting 2018 en 2019 nader uit te werken in concrete maatregelen. pagina 1 van 9

2 born 4. De lange termijnaanpak waarbij conform de lijn van de begroting 2017 verder wordt ingezet op groei van de gemeente gericht op een hoger schaalbedrag per inwoner in de gemeentefondsuitkering. 5. De verwerking in de tweede programmarapportage 2017 voor zover de beslispunten betrekking hebben op jaarschijf 2017 en in de programmabegroting 2018 voor zover de beslispunten betrekking hebben op 2018 en verder. Samenvatting / openbare besluitenlijst In de raadsvergadering van 5/6 juli a.s. vindt de behandeling van de Kaderbrief 2017 plaats. Overeenkomstig de door de raad vastgestelde p&c-cyclus 2017 vindt de behandeling van de Kaderbrief gelijktijdig plaats met de jaarstukken 2016 en de 1s,e programmarapportage Door deze p&c-documenten gelijktijdig te behandelen, kan een integrale afweging op financieel en inhoudelijk beleid worden gemaakt. In deze Kaderbrief wordt de financiële opgave van de gemeente geactualiseerd. Deze bedraagt in ,3 mln. en loopt op tot 17,3 mln. in Met ingang van 2019 bedraagt de opgave afgerond 12,5 mln. Gezien de geactualiseerde financiële opgave wordt in de Kaderbrief een richtinggevende aanpak uitgewerkt om deze opgave te dekken. Zowel de opgave als de aanpak vormen het vertrekpunt voor de uitwerking van de programmabegroting 2018, waarbij de voorgestelde aanpak nader wordt uitgewerkt in concrete maatregelen. pagina 2 van 9

3 öorn Toelichting voorstel Kaderstelling In de p&c-cyclus 2017 en de financiële verordening ex artikel 212 Gemeentewet, beiden vastgesteld in de raadsvergadering van 15 december 2016, is de kaderstelling voor de begroting uitgewerkt. In het jaar na de verkiezingen is een Kadernota uitgebracht waarin uitgebreid is ingegaan op de vertaling van het coalitieakkoord naar de p&c-cyclus. In de jaren die daarna volgden, is de kaderstelling geactualiseerd; in 2016 via de 1s,e programmarapportage 2016 en nu via de Kaderbrief Hierin wordt de raad een voorstel gedaan voor het beleid en de financiële kaders van de begroting voor het volgend begrotingsjaar en de meerjarenraming. Deze Kaderbrief is minder vergaand dan de Kadernota en met name gericht op een actualisering van het beleidsmatig en financieel kader als gevolg van autonome ontwikkelingen, genomen besluiten en voortgang van uitvoering. Deze Kaderbrief vormt het vertrekpunt voor de uitwerking van de programmabegroting In de Kadernota 2015 is door uitgewerkte kaderstelling ten aanzien van strategie, financiën, ombuigingen, nieuw beleid en bedrijfsvoering de richting aangegeven voor de periode Voor deze meerjarige periode is gekozen om, gezien de stevige opgaven van de gemeenten, langjarig duidelijkheid te scheppen waardoor investeerders, marktpartijen en collega-overheden beter aan verbonden kunnen worden. Het beleidsmatig kader uit de Kadernota 2015 beschrijft de opgave van en is uitgewerkt in een drietal prioriteiten (economische structuur en werkgelegenheid, sociale vitaliteit, stedelijke functies) en een drietal accenten (versterking van de stadscentra en cultuur, wijkgericht werken en verbetering van de profilering van de stad). Deze zijn er op gericht één stad te laten zijn met een onderscheiden vermogen op lokaal, regionaal en (Zuid-)Limburgs niveau. Dit beleidsmatig kader, inclusief besluitvorming over de aanwending van het budgettair kader voor nieuw beleid, is vooralsnog van toepassing en geeft richting aan de in de programmabegroting 2018 uit te werken doelen en resultaten. Externe ontwikkelingen Aanvullend op de Kadernota 2015 is een aantal externe ontwikkelingen te onderkennen die van invloed kunnen zijn op de invulling van de kaderstelling en vervolgens op de uitwerking van de programmabegroting Hierbij kan worden gedacht aan de totstandkoming van de kabinetsformatie en de impact van het beleid dat dit nieuwe kabinet gaat voeren. Relevante financiële thema s in dit verband zijn onder andere de stabiliteit van de gemeentefinanciën, het beschikbaar stellen van (tijdelijke) verlichtingsgelden door het Rijk voor het sociaal domein, het afschaffen van de opschalingskorting en de vergroting van het lokaal belastingbeleid als onderdeel van de herziening van het belastingstelsel. Andere majeure ontwikkelingen zijn de vernieuwing van de lokale democratie, de implementatie omgevingswet, duurzaamheid, de verdere digitalisering van de dienstverlening met hieraan gekoppeld de steeds verdergaande aanscherping van informatiebeveiliging en privacybescherming hieromtrent, verdere dóórontwikkeling van burgerparticipatie en wijkgericht werken en de invoering van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (privatisering van de bouwtoets en het bouwtoezicht). Vertrekpunt programmabegroting 2017 In deze Kaderbrief ligt de focus op de vaststelling van een richtinggevend kader om een structureel en reëel sluitende meerjarenbegroting te realiseren. De programmabegroting 2017 vormt hierbij het vertrekpunt. pagina 3 van 9

4 öorn In deze begroting is onder meer het financieel perspectief van beschreven, waarbij herhaaldelijk is aangegeven dat dit onder druk staat. Bij het onderdeel actualisatie financieel perspectief en risicoprofiel is gesteld dat de mate waarin de bestaande taakstellingen gerealiseerd worden, met name bij het sociaal domein alsmede bij Wsw en Wwb (als bijdrage voor het tekort in de algemene middelen), hier een belangrijke factor in is. Tegen deze achtergrond werden de overschotten in de begroting 2017 aan de algemene reserve toegevoegd als achtervang voor de financiële opgave van het sociaal domein en het risicoprofiel van de gemeente. Concreet lag er een opgave van circa 14 mln., waarvan bijna 12,8 mln. betrekking had op het sociaal domein. De opgave werd toen ingevuld door een combinatie van harde maatregelen ( 6,7 mln.), zoekopdrachten ( 2,7 mln.) en een onttrekking uit de achtervang sociaal domein ( 5,4 mln.), resulterend in een overschot van 0,9 mln. Ook tijdens de begrotingsbehandeling in de raadsvergadering van 9/10 november 2016 is nadrukkelijk aangegeven dat de risicovolle begroting alleen gerealiseerd kan worden als de taakstellingen daadwerkelijk worden ingevuld. Indien dit niet lukt, is korten op de ruimte voor nieuw beleid en verhogen van de lokale lasten onvermijdbaar. Bovendien is in het raadsdebat uitgebreid ingegaan op de risico s in het sociaal domein. Een discussie over ombuigingen en het voorzieningenniveau werd toegezegd voor dit voorjaar. Voortgang In de besluitvorming over de programmabegroting 2017 is aangegeven dat het college het ombuigingspakket, inclusief de opdrachten uit deze begroting nader zal uitwerken. Over de voortgang hiervan is afgesproken dit onderdeel te laten zijn van de Kaderbrief Deze nadere uitwerking is eind 2016 voor het eerst in het college besproken en daarna voortdurend punt van aandacht geweest. Temeer daar de tijdens de begrotingsbehandeling aangegeven risico s steeds concreter vorm kregen. Op 7 februari van dit jaar is op basis hiervan de richting bepaald om tot een sluitende begroting te komen. De belangrijkste dekkingsvoorstellen die hierbij aan de orde zijn gekomen, hebben betrekking op het verhogen van de lokale lasten, het benutten van onderuitputting nieuw beleid en de brede integrale aanpak van het sociaal domein. Zonder zicht op een sluitende begroting konden immers geen (investerings-)beslissingen genomen worden, bijvoorbeeld over de bestuurlijke en ambtelijke huisvesting. Dat is nog eens nadrukkelijk besproken tijdens het raadsdebat hierover op 23 maart jl. en ook toen is aangegeven dat bij het vaststellen van de nu voorliggende Kaderbrief de (financiële) keuzes gemaakt zullen worden respectievelijk besluiten over structurele ombuigingen genomen moeten worden. Actualisatie opgave Naast de risico s met betrekking tot de niet-realisatie van de zoekopdrachten binnen het sociaal domein, werd de gemeente geconfronteerd met enkele aanvullende tekorten, te weten bij Vixia en als gevolg van de procedure rondom de TOR/ Regeling Uitloopschaal (personele kosten). Deze risicoposten zijn eerder geduid c.q. de gemeenteraad is hierover in het eerste halfjaar van 2017 al geïnformeerd. Het structurele tekort in het sociaal domein bedraagt ca 5 mln. extra. Dit betreft de niet-realisatie van de in de begroting 2017 opgenomen zoekrichtingen ( 4 mln.) en de bijstelling van de prognose sociaal domein op basis van de 2e programmarapportage 2016 ( 1 mln.). Uit een benchmark van BMC blijkt dat voor het sociaal domein beter presteert dan goed vergelijkbare gemeenten. Een verdere daling is steeds moeilijker te realiseren, terwijl de pagina 4 van 9

5 Born beschikbare middelen wel verder gaan afnemen. Het aanvragen van extra middelen bij het Rijk (de verlichtingsgelden ) is in gang gezet. Daarnaast is er sprake van een extra tekort bij Vixia ( 3 mln.). Zolang het participatiebedrijf niet is gerealiseerd, verslechtert de financiële situatie bij Vixia steeds verder, waardoor de gemeentelijke bijdrage steeds verder oploopt. Onderzocht moet worden op welke wijze dit kan worden teruggebracht. In dit verband is in de actualisatie van de opgave in 2018 de sanering van Vixia (vastgoed en financiering) verwerkt. Het aandeel van in de hiervoor benodigde incidentele middelen bedraagt ca 5,2 mln. Naast de maximaal 2 mln. die de invoering van de Regeling Uitloopschaal gaat kosten, blijkt uit de ombuigingsmonitor dat ca 1 mln. niet gerealiseerd wordt. Dit betreft met name de maatregelen regionale samenwerking, kostenverhaal en Wsw strategisch plan/ dienstverleningsconcept. Daarnaast is sprake van een aantal overige ontwikkelingen voor een bedrag van ca 1,5 mln. Grootste posten hierin zijn de ophoging van de investeringsruimte lbor met 1,6 mln. per jaar ( 0,4 mln.) en middelen voor de aanpak ESEO 2,0 ( 0,6 mln.). Het gevolg is dat uitgaande van een sluitende begroting 2017 de genoemde ontwikkelingen hebben geresulteerd in een prognose van een tekort van ongeveer 12,5 mln. structureel. Aanpak ( ) De uitwerking van de aanpak om door middel van structurele maatregelen een sluitende begroting te realiseren is gedeeltelijk gebaseerd op de bevindingen uit het onderzoek naar samenwerkingskracht (BMC). Dit onderzoek wordt uitgevoerd in het kader van de kracht van de stad en de positie in de regio. Een van de onderdelen uit dit onderzoek betreft de financiële situatie en het niveau van de voorzieningen van. Dit onderdeel uit het BMC-onderzoek is naar voren gehaald om als input voor de Kaderbrief te kunnen gebruiken en op die manier de fundamenteel te voeren discussie over het voorzieningenniveau te ondersteunen. De bevindingen zijn in de vorm van een technische analyse recent beschikbaar gekomen en daarom nu op hoofdlijnen in deze Kaderbrief aangegeven. De zoekrichtingen hebben betrekking op de onderdelen bestuurlijke ondersteuning, dienstverlening, parkeren, cultuur en sport. Alvorens deze zoekrichtingen via de programmabegroting 2018 uit te kunnen werken, wordt op de bevindingen uit het onderzoek op een drietal onderdelen een verdere verdiepingsslag uitgevoerd: - nadere analyse van de cijfers gericht op de beoordeling van de vergelijkbaarheid; - beoordeling van de mate van beïnvloedbaarheid van de verschillende onderdelen; in beeld brengen en beoordelen van de effecten en betekenis voor de prioriteiten en accenten. Vooruitlopend op het met ingang van 2019 realiseren van een structureel en reëel sluitende meerjarenbegroting worden voor de tussenliggende jaren 2017 en 2018 voorstellen gedaan om de begroting in deze jaarschijven incidenteel sluitend te maken. Deze voorstellen hebben betrekking op een aantal structurele maatregelen die ook al op korte termijn werken en op de inzet van incidentele middelen. De structurele maatregelen zijn bij het onderdeel voortgang benoemd. Omdat het financieel effect hiervan niet toereikend is, is aanvullend besloten de uitgaven te temporiseren, tot dat sprake is van een sluitende begroting. De verdieping van de posten waar deze temporisering betrekking op kan hebben wordt nog uitgewerkt. pagina 5 van 9

6 Aanpak (na 2020) In de begroting 2017 is een beleidsmatige lijn uitgezet om een toekomstbestendige gemeente te kunnen worden. Deze begroting biedt voldoende ruimte om de opgaven van uit te voeren, zoals vastgelegd in de Kadernota 2015 met daarin aangegeven de eerder genoemde prioriteiten en accenten, respectievelijk professionele organisatie én een financiële lijn die gericht is op een structureel en reëel sluitende meerjarenbegroting. Achterliggende gedachte voor de beleidsinhoudelijke en financiële situatie is dat de opgave van de gemeente nog niet af is. Dit gezien de afspraken in regioverband met consequenties voor het voorzieningenniveau; de ontwikkeling van de stad die steeds meer op (boven)regionaal niveau gaat opereren en op lokaal niveau opnieuw de verbinding met de omgeving moet maken; de transformatie van het sociaal domein; recente schaalvergroting die in de regio gaat plaatsvinden. is echter een stad met kansen. Dit betekent dat ook voor schaalvergroting nodig is om haar opgaven te kunnen vervullen. Groei door schaalvergroting kan worden bereikt door grenscorrecties of herindelingen, maar ook door het benutten van het economisch potentieel van de gemeente, zoals Chemelot en VDL Nedcar, met spin-off naar het MKB. Deze schaalvergroting moet helpen bij het versterken van de bestuurskracht, van synergie-effecten van beleid en uitvoering, van de flexibiliteit om te handelen en van de benodigde financiële basis. Immers via de groei van de gemeente kan deze financiële basis verbeterd worden. Bij groei naar een inwonertal boven de neemt de uitkering uit het gemeentefonds toe met bruto 226 per inwoner. Dit groeiscenario is ook in de programmabegroting 2017 beschreven1. Door een solide financiële basis te creëren, wordt geborgd dat de uitvoering van de begroting en het bereiken van de daarin gestelde doelen en resultaten met voortvarendheid kan worden opgepakt en wordt bovendien preventief toezicht voorkomen. Kortom, uitgaande van evenwicht tussen beschikbare middelen en kosten wordt de focus gelegd op de opgave van gericht op de ontwikkeling naar één stad, inclusief de rol als centrumgemeente in de regio. Voor de completering van het richtinggevend kader voor de uitwerking van de programmabegroting 2018 worden tot slot de financieel beleidsmatige aandachtspunten respectievelijk de aandachtspunten die de provincie Limburg hanteert op een rij gezet. 1 Programmabegroting 2017: pagina's 5 en 8. pagina 6 van 9

7 Tjorn Financiën De financiële consequenties van de Kaderbrief 2017 hebben betrekking op de actualisatie van de financiële opgave en de richtinggevende aanpak om deze opgave te dekken. Deze financiële consequenties krijgen een plek in de uitwerking van de programmabegroting Planning - Aanbieding stukken aan de gemeenteraad: - Inlevering technische vragen door raadsfracties: - Antwoorden beschikbaar voor de raad: - Behandeling in commissie EMSV: - Behandeling in raad: 1 juni 2017 (fysiek/ digitaal) 14 juni 2017 (voormiddag) 21 juni juni juli 2017 Bijlage - Kaderbrief 2017 Steller : Gerrie Bruijn, de Reg. nummer : Telefoon : gerrie.debruijn@sittard-geleen.nl Reg. datum Reg.nummer(s) bijlagen : - Portefeuillehouder: P M. Meekels Cluster: Concern Burgemeester drs. G.J.M. Cox Gemeentesecretaris a.i. mr. J.W.C. Aalders MCCC pagina 7 van 9