Hanzehogeschool Groningen

Transcriptie

1 Hanzehogeschool Groningen Opleidingen: Voortgezette opleidingen MFA Theatervormgeving / Beeldregie MFA Interactive Media and Environments Croho: Theatervormgeving Croho: Interactive Media Varianten: voltijd Visitatiedatum: 24 en 25 april 2007 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, december 2007

2 2/61 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME, (vt)

3 Inhoud Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 12 Deel B: Facetten 15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 17 Onderwerp 2 Programma 20 Onderwerp 3 Inzet van personeel 28 Onderwerp 4 Voorzieningen 32 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 34 Onderwerp 6 Resultaten 38 Deel C: Bijlagen 41 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 42 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 49 Bijlage 3: Bezoekprogramma 53 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 55 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME (vt) 3/61

4 4/61 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME, (vt)

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME (vt) 5/61

6 6/61 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME, (vt)

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleidingen MFA Theatervormgeving / beeldregie en MFA Interactive Media and Environments van de Hanzehogeschool Groningen (HG) heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is feitelijk gestart in maart 2007, het moment waarop de opleidingen hun zelfevaluatierapport bij NQA hebben aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek was er een panelbezoek aan de opleidingen. Dit bezoek vond plaats op 24 en 25 april In het panel hebben de volgende personen zitting genomen: De heer F. Lubbers (voorzitter en domeinpanellid); De heer prof. dr. K.E.F. Vanhoutte (domeinpanellid); Mevrouw E. Polak (domeinpanellid); De heer W.G.N. Haarsma (studentpanellid); Mevrouw drs. P. Göbel (NQA-auditor); Mevrouw ing. I.J.M. de Jong (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (22 augustus 2005). Het panel beschikt over domeinspecifieke deskundigheid, onderwijs- en auditdeskundigheid en deskundigheid over de internationale ontwikkelingen van de discipline (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleidingen op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) zoals die door de NVAO is voorgeschreven. Dit facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De Hanzehogeschool Groningen (HG) biedt 70 bacheloropleidingen en 11 masteropleidingen / voortgezette opleidingen aan. Ruim 2200 medewerkers zorgen voor de organisatie, ondersteuning en de inhoud van het onderwijs. Aan de HG staan in het studiejaar ruim studenten ingeschreven. De student/docent ratio bedraagt gemiddeld tussen de 1:25 en de 1:30. Voor ABKV was de ratio in :19,1 en voor FMI 1:18,5. Tot september 2004 kende de HG een faculteitsstructuur, bestaande uit vier faculteiten: Techniek, Economie, Gamma en Kunsten. NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME (vt) 7/61

8 Per september 2004 bestaat de HG uit in totaal 18 Schools. Een School is een organisatorische, inhoudelijk samenhangende eenheid. De opleidingen van de ABKV vormden vóór 2004 samen met de Dansopleidingen en het Conservatorium de Faculteit der Kunsten. De Academie voor Beeldende Kunst en Vormgeving (ABKV) heeft in 2006 een nieuwe organisatiestructuur ingevoerd. De reorganisatie beoogt een duurzame en gezonde financiële situatie te realiseren door nauwe samenwerking tussen de opleidingen van de ABKV. Daartoe zijn teams geformeerd die gezamenlijke onderdelen verzorgen. De teams staan onder leiding van een teamleider. De ABKV wordt geleid door een dean die in april 2007 is aangesteld. De ABKV biedt in haar drie vestigingen de volgende opleidingen aan: Academie Minerva: opleidingen Autonome Beeldende Kunst, Vormgeving en Docent Beeldende Kunst en Vormgeving; Academie voor Popcultuur (Leeuwarden) de opleidingen Muziek en Vormgeving (Popvormgeving); Frank Mohr Instituut: voortgezette opleidingen / Master of Fine Arts Schilderkunst, Theatervormgeving en Interactieve Media. Aan de ABKV staan 852 studenten ingeschreven en er werken 135 medewerkers (56 fte). De voortgezette opleidingen werken samen met de vakgroep Kunstgeschiedenis van de Faculteit der letteren van de Rijksuniversiteit Groningen. Studenten van de MFA-opleidingen volgen colleges aan de RuG en RuG studenten voeren practica uit bij het FMI. Aan de academie is een lectoraat Computervisualisatie verbonden. Dit lectoraat loopt in augustus 2007 af. De academie bereidt samen met de School of Performing Arts (conservatorium en dansopleidingen) aanvragen voor drie nieuwe lectoraten voor die onderdeel uitmaken van een te vormen expertisecentrum op het gebied van de kunsten. Ter versterking van de culturele infrastructuur in het Noorden is in 2000 besloten om het kunstonderwijs te spreiden over de noordelijke provincies. De Academie voor Popcultuur opende in 2003 haar deuren in Leeuwarden. Het is de ambitie van de ABKV de gezamenlijkheid van de kunstopleidingen te versterken. De volgende kunstopleidingen van de ABKV worden in 2007 gevisiteerd: Autonome Beeldende Kunst (bachelor); Docent beeldende Kunst en Vormgeving (bachelor); Vormgeving (bachelor); Pop-vormgeving (bachelor); Autonome Schilderkunst (master); Theatervormgeving (master); Interactieve Media (master). De academie wil de komende periode werken aan de volgende strategische doelen: profileren ten opzichte van de collega-instituten, opereren vanuit een internationaal perspectief en herkenbaar zijn als kennispartner in de Noordelijke regio. In het schooljaar zijn op een aantal beleidsterreinen notities opgesteld over huisvesting, positionering en profilering van de academie en internationalisering. In het lopende cursusjaar zijn of worden beleidsplannen vastgesteld die gebaseerd zijn op hogeschoolbreed beleid: toetsing, personeelsplanning, huisvesting, kwaliteitszorg, ICT, internationalisering en positionering en profilering. 8/61 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME, (vt)

9 1.3 Werkwijze Generieke audit Wegens het grote aantal kunstopleidingen dat in 2007 gevisiteerd wordt binnen één School, heeft de hogeschool op verzoek van NQA ingestemd met het uitvoeren van een generieke audit voor de kunstopleidingen. In het panel hebben de volgende NQA auditoren zitting genomen: De heer drs. ing. A.G.M. Horrevorts (voorzitter) Mevrouw drs. P. Göbel Mevrouw ing. I.J.M. de Jong De auditoren van NQA hebben de facetten behorend bij onderwerp 3, 4 en 5 onderzocht. Deze onderwerpen zijn het meest geschikt om in gezamenlijkheid te beoordelen vanwege het feit dat ze gebaseerd zijn op gezamenlijk hogeschool- en ABKV-beleid. De generieke audit vond plaats op 4 april Het panel sprak met het College van Bestuur van de Hanzehogeschool Groningen, het managementteam van de ABKV (interim dean, dean en teamleiders van de opleidingen en het bureau onderwijsondersteuning), de onderwijskundig adviseur van de ABKV en de directeur van het stafbureau Onderwijszaken van de HG. De rapportage van deze generieke audit is input voor de panels van de afzonderlijke opleidingen. Deze panels geven het oordeel per facet van de onderwerpen die in de generieke audit zijn onderzocht. Zij baseren zich op de rapportage van de generieke audit en de eigen observaties. De rapportage van de generieke audit is voorgelegd aan de ABKV ter controle op feitelijke onjuistheden. De ABKV heeft op 23 april 2007 ingestemd met de tekst van dit rapport. Beoordeling Masteropleidingen De beoordeling van de opleidingen door het panel verliep volgens de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleidingen geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens bereidden de panelleden zich in de periode maart/april 2007 inhoudelijk voor op het bezoek april Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel voorbereid. NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME (vt) 9/61

10 De opleidingen hebben in hun zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleidingen (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel ruimte ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft een tweede gesprek met het opleidingsmanagement plaatsgevonden waarin enkele indrukken en ervaringen van het panel werden gegeven zonder expliciete oordelen uit te spreken. Vervolgens heeft de voorzitter van het panel een bezoek gebracht aan de afstudeertentoonstelling in juli In november 2007 is het panel nogmaals voor een overleg en een gesprek met de opleiding bij elkaar gekomen. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleidingen is beoordeeld. Met dit rapport kunnen de opleidingen accreditatie aanvragen bij de NVAO. De opleidingen hebben in juni 2007 een concept van het Facetrapport (deel B) voor een controle op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het Onderwerprapport (deel A) wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleidingen als geheel gegeven. Dit rapport is in juni 2007 voor een controle op feitelijke onjuistheden aan de opleidingen voorgelegd. Vervolgens heeft FMI besloten om op een aantal punten verbetermaatregelen te treffen. Het panel heeft in een aparte bijeenkomst deze verbetermaatregelen bestudeerd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in december Het visitatierapport is uiteindelijk in december 2007 ter beschikking gesteld aan de opleidingen, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleidingen eventueel leggen, het domeinspecifieke 10/61 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME, (vt)

11 kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME (vt) 11/61

12 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet MFA Theatervormgeving / beeldregie MFA Interactive Media and Environments 1. Doelstellingen 1.1 Domeinspecifieke eisen Voldoende Voldoende 1.2 Niveau master Goed Goed 1.3 Oriëntatie hbo master Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief 2. Programma 2.1 Eisen hbo Voldoende Voldoende 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Voldoende Voldoende 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Voldoende Voldoende 2.4 Studielast Voldoende Goed 2.5 Instroom Goed Goed 2.6 Duur Voldaan Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Goed 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief 3. Personeel 3.1 Eisen hbo Goed Goed 3.2 Kwantiteit personeel Goed Goed 3.3 Kwaliteit personeel Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief 4. Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Voldoende Voldoende 4.2 Studiebegeleiding Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief 5. Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Voldoende Voldoende 5.2 Maatregelen tot verbetering Voldoende Voldoende 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief 6. Resultaten 6.1 Gerealiseerde niveau Voldoende Voldoende 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief 12/61 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME, (vt)

13 Doelstellingen opleiding Facet 1.1 is voor beide opleidingen met voldoende beoordeeld en facetten 1.2 en 1.3 zijn met goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleidingen Tv en IME derhalve positief. Programma Voor IME zijn vier facetten met voldoende beoordeeld, één met voldaan en drie met goed. Voor Tv zijn vijf facetten met voldoende, twee met goed en één met voldaan beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleidingen Tv en IME derhalve positief. Inzet van personeel Alle facetten zijn voor beide opleidingen met goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleidingen Tv en IME derhalve positief. Voorzieningen Facet 4.1 en 4.2 zijn beide met voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleidingen Tv en IME derhalve positief. Interne kwaliteitszorg Alle facetten zijn voor de beide opleidingen met voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleidingen Tv en IME derhalve positief. Resultaten Beide facetten zijn voor de opleidingen Tv en IME met een voldoende beoordeeld. Het panel komt op onderwerp 6 derhalve tot een positief oordeel voor de opleidingen Tv en IME. Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat de opleidingen Tv en IME op de zes onderwerpen positief scoren. Het totaaloordeel over de opleidingen Tv en IME is positief. NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME (vt) 13/61

14 14/61 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME, (vt)

15 Deel B: Facetten NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME (vt) 15/61

16 16/61 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME, (vt)

17 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Tv: voldoende IME: voldoende Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In de Onderwijs- en examenregelingen (OER) zijn de eindkwalificaties van de voortgezette opleidingen Theatervormgeving (Tv) en Interactive Media (IME) opgenomen. Voor IME bestaat er een specifiekere uitwerking die is vastgelegd in Curriculum FMI MFA IME, april 2005, die ook in het zelfevaluatierapport is opgenomen. De eindkwalificaties Tv zijn in 2000 in verband met de aanvraag van de opleiding opgesteld en in 2005 werden de eindtermen opnieuw geformuleerd. De eindkwalificaties zijn opgesteld na consultaties van vertegenwoordigers van initiële kunstopleidingen, theatervormgevers, critici en vertegenwoordigers van relevante universitaire faculteiten. De nog jonge opleiding Tv heeft bij de start in 2003 contact gehad met DasArts. Contacten met andere Europese opleidingen worden momenteel aangegaan. Semesterdocenten en gastdocenten zijn afkomstig uit de diverse gebieden van de theaterwereld. Door wisseling binnen de groep kerndocenten is er een sterkere externe gerichtheid ontstaan. Er bestaat een overlap met IME door het interdisciplinaire karakter van beide opleidingen en het feit dat in beide opleidingen gebruik wordt gemaakt van computermedia en VR-faciliteiten. Volgens FMI vormt deze overlap een krachtig aspect voor beide opleidingen. De eindkwalificaties IME zijn opgesteld na consultaties met binnen- en buitenlandse collega-instellingen en deskundigen in De specificaties zijn van Gastdocenten die workshops verzorgen of lezingen geven, hebben aangegeven dat zij de richting die het onderwijs uitgaat actueel vinden en adequaat als voorbereiding op het werkveld. Het Frank Mohr Instituut (FMI), waarvan de drie opleidingen deel uitmaken, verzorgt regelmatig publicaties, bijvoorbeeld in catalogi, waarin de resultaten van het denken over het masteronderwijs worden beschreven door één van de docenten. De publicaties zullen jaarlijks in een conferentie met een groep deskundigen onderwerp van bespreking zijn. Het panel is van mening dat FMI een actiever beleid kan voeren ten aanzien van de visieontwikkeling van de masteropleidingen MFA. In het bijzonder geldt dit voor Tv. Het FMI heeft geen gebruik gemaakt van landelijk of internationaal vastgestelde eindkwalificaties. Het landelijke geldende Kwalificatiestelsel kunstonderwijs (2002) heeft betrekking op de bacheloropleidingen. In dit rapport wordt zijdelings genoemd dat verbreding en verdieping van de initiële competenties belangrijk wordt gevonden evenals NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME (vt) 17/61

18 het doen van onderzoek en verslaglegging van onderzoek. Volgens FMI komen deze aspecten in de geformuleerde eindkwalificaties van de masteropleidingen tot uitdrukking. Het panel constateert dat de setting in de master meer internationaal gericht is dan in de bachelor. De internationale positie blijkt onder meer uit het aantal internationale studenten, de studentenuitwisselingen, de excursies en de buitenlandse gastdocenten. De externe profilering en uitwisseling van FMI kan krachtiger ingevuld worden. Dit geldt zowel voor de positionering ten opzichte van de randstad als internationaal. Een referentiekader voor de beroepsprofielen ten opzichte van andere masteropleidingen is beperkt aanwezig. Het panel is echter van mening dat vanuit de eigenzinnigheid en eigensoortigheid van de opleidingen de beroepsprofielen voldoende zijn ingevuld. Facet 1.2 Niveau master Tv: goed IME: goed Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een master. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Masterstudenten worden opgeleid tot zelfstandig kunstenaar die in staat is om bewust en systematisch een eigen koers te varen. Dit wordt bereikt door een programma waarin studenten zelfstandig werken en waarin theoretische reflectie een centrale plaats inneemt. Uiteindelijk moet de student een uitzonderlijk vakmanschap bereiken gepaard aan een ontwikkeling van intellectuele vermogens. Bij de formulering van de eindkwalificaties is geen gebruik gemaakt van de Dublindescriptoren. In het kader van de zelfevaluatie heeft FMI de eindkwalificaties getoetst aan de Dublin-descriptoren en als bijlage bij het rapport gevoegd. De Dublin descriptor kennis en inzicht is terug te vinden in de eindkwalificatie van IME: beschikt over interdisciplinair inzicht in artistieke, technische, sociaal-culturele en economische ontwikkelingen op het gebied van de nieuwe digitale media. Oordeelsvorming is terug te vinden in de eindkwalificatie: de student is in staat een kritisch standpunt te bepalen en te onderbouwen rond actuele ontwikkelingen. Ook bij Tv is de relatie met de Dublin descriptoren gelegd. Kennis en inzicht: inzicht in interdisciplinaire, artistieke, technische, socio-culturele ontwikkelingen als ook ontwikkelingen in ondernemerschap, organisatie, communicatie en marktwerking in de kunsten. Bij oordeelsvorming moet de student zijn eigen positie ten opzichte van het hiervoor genoemde kunnen bepalen. FMI stelt vast dat niet alle Dublin-descriptoren in de eindkwalificaties even prominent zijn terug te vinden. Het wil daarom de formulering van de eindkwalificaties gaan aanpassen. Daarbij zullen de Dublin-descriptoren worden betrokken, maar FMI wil ook de bachelorkwalificaties verder expliciteren. In het vervolgtraject op het visitatiebezoek heeft FMI een document opgesteld waarin de relatie tussen de eindkwalificaties en de Dublin descriptoren duidelijk wordt gemaakt. Studenten geven aan dat zij door het volgen van de master vooral eigen artistieke theorievorming / reflectie in de vorm van een (poëtische) artistieke visie ontwikkelen. 18/61 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME, (vt)

19 Hierdoor kan de betekenis van het werk beter onder woorden gebracht worden. Studenten IME verbreden ook hun technisch perspectief. Het panel is van oordeel dat de theoretische reflectie op een hoger abstractieniveau ligt en duidelijk boven het ambachtelijke niveau van de bachelor uitstijgt. Het panel is van oordeel dat studenten leiding kunnen geven. Studenten leren te communiceren met nietvakgenoten. Facet 1.3 Oriëntatie hbo master Tv: goed IME: goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - Een hbo-master heeft de kwalificaties voor het niveau van zelfstandig en/of leidinggevend beroepsbeoefenaar in een beroep of spectrum van beroepen, dan wel het niveau van het functioneren in een multidisciplinaire omgeving waarin een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Bij dit facet worden de argumenten van de facetten 1.1 en 1.2 meegenomen. De eindkwalificaties Tv zijn in 2000 opgesteld na consultaties van vertegenwoordigers van initiële kunstopleidingen, theatervormgevers, critici en vertegenwoordigers van relevante universitaire faculteiten. De relatie tussen de beroepspraktijk en de opleiding wordt actief en effectvol onderhouden, in 2005 zijn de eindtermen opnieuw geformuleerd. De opleiding Tv beoogt dat afgestudeerden op eigen wijze het beroep van scenograaf uit kunnen oefenen op het snijvlak van ontwikkelingen binnen kunst en cultuur. Het Scenografieprofiel ( ruimtevormgever ) betreft een breed scala aan mogelijke functies in de theaterwereld waarvoor leidinggevende capaciteiten nodig zijn: van regieassistent tot producent. Het klankbord van de opleiding IME voor de beoordeling van de opleidingsaspecten en voor consultatie wordt gevormd door collega-instituten, door externe deskundigen en gastdocenten, door vertegenwoordigers van de universitaire wereld. De afgestudeerde van de opleiding IME is inzetbaar als innovatieve kracht, applicatieontwerper, mediakunstenaar of vormgever in communicatie, informatieproductie en distributie en draagt bij aan de ontwikkeling van inhoud en betekenis van de informatiesamenleving en de intensivering van de kwaliteit daarvan. In wordt onderzocht hoe de contacten via een werkveldadviesraad kunnen worden gesystematiseerd en geformaliseerd. Inmiddels is een werkveldadviescommissie voor de drie masteropleidingen opgezet. De commissieleden (negen in totaal, drie per opleiding) zijn benaderd en er wordt een eerste bijeenkomst gepland, zo heeft het panel vernomen uit het gesprek met werkveldvertegenwoordigers. NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME (vt) 19/61

20 Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen hbo Tv: voldoende IME: voldoende Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het theorieprogramma volgen studenten grotendeels aan de Rijksuniversiteit Groningen (RuG). Dit programma bestaat enerzijds uit gezamenlijke themacolleges waaraan docenten van zowel RuG als FMI een bijdrage leveren en anderzijds uit colleges vanuit het bestaande programma van de universiteit. Studenten komen in beide gevallen in contact met de toekomstige kunsttheoretisch gevormde beschouwers van hun werk. FMI kiest opzettelijk voor deze aanpak om te voorkomen dat de theoriecolleges teveel op de studenten van de kunstopleidingen afgestemd zouden worden. De theorie is in eerste instantie algemeen van karakter, maar in overleg met docenten bepaalt de student later op basis van zijn leerdoelen zijn eigen koers. Door deze geleidelijke opbouw van praktijk en theorie werkt de student toe naar het masterniveau. Studenten tonen zich in het gesprek met het panel tevreden over de theorie die zij aangeboden krijgen. Door getalenteerde masterstudenten bij elkaar te zetten wordt de discussie, gevoed door het theorieonderwijs, gestimuleerd. Op grond van het vermogen tot theoretische reflectie en kennis van de cognitieve methoden van onderzoek aan de universiteit worden studenten in staat gesteld om tijdens de studie zich de methoden van onderzoek eigen te maken om zich te kunnen verdiepen in vragen van academisch en met name artistiek onderzoek (bijvoorbeeld: Does art communicate, The painter of modern life, Deconstruction, Strategy). De studenten van FMI maken kennis met een wetenschappelijk klimaat, wetenschappelijke vraagstellingen en analyses door het volgen van colleges aan de RuG en door samen te werken met studenten van de RuG. FMI-studenten volgen drie soorten colleges: gezamenlijke colleges met studenten van de RuG (bv The Genealogy of Art and Media), colleges die aan de universiteit gevolgd worden (bv Cultuurfilosofie en Gender and media) en tot slot colleges die specifiek voor FMI-studenten gegeven worden door eigen docenten of gastdocenten (bv History of Media Art). Via een convenant tussen de RuG en FMI is geregeld dat studenten kunnen samenwerken in projecten van onderwijs en onderzoek. Dit convenant voorziet in een borging van het theorieonderwijs. Vertegenwoordigers van het werkveld zijn van mening dat het theorieprogramma goed is maar de aansluiting op internationaal practice based onderzoek kan worden versterkt. 20/61 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME, (vt)

21 De onderzoekscompetentie van de opleidingen staat ten dienste van het werk dat de student maakt en moet daarom individueel bekeken worden. Het panel heeft in eerste instantie geen visie op kunst en onderzoek aangetroffen en waardoor niet duidelijk werd wat de positie is die de opleidingen innemen in de landelijke discussie. Docenten van FMI bereidden ten tijde van de visitatie artikelen voor over de wenselijke plaats van onderzoek binnen de FMI kunst-masteropleidingen. Het panel heeft na de visitatie van deze artikelen kennis genomen. In het vervolgtraject heeft FMI een concept van een visie op de betekenis van artistiek onderzoek aan het panel overlegd, gebaseerd op de genoemde artikelen. Het panel vindt net als FMI dat deze visie nog verder moet worden uitgewerkt. De gebruikte vakliteratuur van de opleidingen omvat de technische, de kunsttheoretische, filosofische en andere relevante beschouwingen op de beeldende kunst. Daarnaast wordt naar materiaal op websites verwezen. Voor de opleiding Tv wordt gewerkt aan een referentiebibliotheek. Voor de opleiding Sk zal een lees- en studiekamer met specifieke vakliteratuur worden ingericht. De aanwezigheid van standaardwerken binnen het Instituut zal de toegankelijkheid voor studenten verhogen. Docenten begeleiden studenten wel in de goede richting van de bronnen. Het panel is van mening dat de literatuurlijsten van Tv zware werken laten zien, maar eenzijdig van aard. Het panel heeft begrepen dat in de studieovereenkomsten waarmee de opleidingen vanaf najaar 2007 zijn gaan werken, de relatie naar actuele werken wordt gelegd. IME beschikt in de literatuurlijst reeds over actuele literatuur (noodzakelijk door snelle technische ontwikkelingen op dit gebied) die een duidelijke en goede basis geeft. Ook minder voor de hand liggende literatuur is daarin vertegenwoordigd. De opleiding Tv beoogt een weerspiegeling te geven van actuele theatervormgevingspraktijk, waarbij de vervaging van de grenzen van kunst- en cultuuruitingen in de beroepspraktijk ook worden betrokken. Bij de vormgeving van het curriculum is uitgegaan van: o Praktijk heeft baat bij theorie: individueel ontwerpen, creëren en uitvoeren van ideeën vereist creativiteit, ruimtelijk inzicht en ontwerpvaardigheden en daarnaast theoretisch inzicht; o Theatrale vormgeving vindt niet alleen plaats binnen de muren van een theater: film, televisiedrama, muziektheater, dansvoorstellingen, musicals, virtuele omgevingen, computergames en dergelijke vragen om een eigen concept van ruimte; o Autonoom en individueel naast collectief en leidinggeven: initiëren, werken binnen groepsverband en leiding geven aan gemeenschappelijk uitgevoerd werk vereisen zowel communicatieve als organisatorische kennis. Tijdens de studie Tv maken studenten concrete beroepsproducten vanuit een reflectieve aanpak. Vanuit gegeven opdrachten wordt toegewerkt naar zelfgeformuleerde opdrachten. Zij werken in projecten samen met andere studenten en met vertegenwoordigers van partnerinstellingen. Vertegenwoordigers van het werkveld geven in het gesprek met het panel aan dat Tv-projecten overal uitgevoerd worden. De relaties voor het verkrijgen van ruimtes in de stad Groningen kunnen nog verder versterkt worden, zodat studenten over betere werkruimtes kunnen beschikken. Van belang is ook dat studenten betrokken zijn bij uitvoeringen in het westen van het land. NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME (vt) 21/61

22 De studenten IME onderzoeken de intersecties van kunst, wetenschap en technologie. Studenten dienen een grondige kennis op theoretisch, inhoudelijke, artistiek en technisch terrein te verwerven van verschijningsvormen van mediakunst en computergemedieerde communicatie. In het gesprek met docenten kwam naar voren dat er drie benaderingen voor onderzoek binnen de kunst mogelijk zijn. Ten eerste het technologisch maken en onderzoeken van de werken. De tweede vorm betreft het onderzoek naar de positie binnen de wereld. IME verlangt van studenten dat zij beide uitvoeren. De derde benadering die bij IME voorkomt is die van de mediakunst: het onderzoek van de spanning tussen traditionele opvattingen over beeldende kunst en de mediakunst. Het curriculum van IME is opgebouwd volgens thema s om de complexiteit en de vele ingangen een plek te kunnen geven. In het eerste semester zijn er technische en theoretische workshops. In semester twee formuleren studenten hun eigen onderzoeksvragen en werken die uit in onderzoeksprojecten. Deze projecten monden tenslotte uit een in afstudeerproject. In de projecten werken studenten IME samen met andere FMI-studenten en met vertegenwoordigers van partnerinstellingen, met name het Centre for High Performance Computing and Visualisation van de RuG. Studenten zijn positief over de excursie naar New York. De opleiding Tv wil ook de excursie naar Praag structureler in het programma verankeren. Het panel komt tot een voldoende. De verplichte literatuurlijst maakt weinig inzichtelijk dat de student inderdaad een brede visie op zijn vakgebied kan ontwikkelen. Echter door de samenwerking met de RuG is de theoriecomponent volgens het panel in voldoende mate afgedekt en via de recente studieovereenkomsten maken studenten kennis met actuelere literatuur. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Tv: voldoende IME: voldoende Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken op master niveau. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De thema s en competenties uit het curriculum van fase 1 komen op een hoger en/of ander niveau terug in fase 2. De feitelijke uitwerking van het curriculum wordt bewaakt en gestuurd via werkbesprekingen met studenten en docenten. Aan het eind en aan het begin van het studiejaar wordt het programma besproken en worden uit de signalen conclusies getrokken. De uitkomsten zijn bepalend voor de keuze van de semesterdocent en het aantrekken van bepaalde gastdocenten. 22/61 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME, (vt)

23 De opleidingskwalificaties Tv zijn in het kernprogramma opgenomen en komen terug in thema s voor studio-opdrachten, en in het theorieprogramma. De opbouw in semesters is als volgt: - Semester 1: oriënterende fase, waarin zelfreflectie, onderzoek van het werkveld en het formuleren van onderzoeksonderwerpen aan bod komen; - Semester 2: nieuwe ideeën, waarbij (sub)culturen centraal staan en een verkenning van cultureel ondernemerschap plaatsvindt; - Semester 3: voorbereiding op afstuderen, student moet zelf projecten initiëren op het gebied van het manipuleren van ruimte en het inspelen op illusies van het publiek; - Semester 4: afstuderen, de student voert één project uit en verantwoordt dat in een thesis. Ten gevolge van de kleinschaligheid van Tv worden veel zaken via mondelinge afstemming geregeld en deze worden niet altijd formeel vastgelegd. Het panel is van mening dat daardoor de trajecten van de studenten ondoorzichtig worden. De opleidingskwalificaties van IME komen als volgt in het programma aan de orde: - Semester 1 en 2: kennis en vaardigheden om het domein te ontsluiten en onderzoekbaar te maken; - Semester 3 en 4 studenten werken aan zelfgestelde problemen om tot uitdieping van de kwalificaties te komen. Studenten volgen een individuele leerroute. De student kan de theorieonderdelen aan de RuG deels zelf kiezen uit de vrije onderdelen die naast de verplichte onderdelen aangeboden worden. Vanuit de geformuleerde doelen begeleidt de docent de student in zijn keuzes. In assessments worden vervolgkeuzes besproken. Studenten geven aan tevreden te zijn over het theorieaanbod. Het panel is van mening dat de individuele leerroute beter geëxpliciteerd en schriftelijk vastgelegd kan worden, zodat er meer zicht komt op de inhoud van het individuele leertraject van de student. Een handleiding hiervoor ontbreekt. Ook de keuzes van studenten zijn niet duidelijk vastgelegd. In het najaar van 2007 heeft de opleiding het panel laten zien dat via individuele studieovereenkomsten de individuele leerroutes van studenten u wel worden vastgelegd. Het panel heeft ook inzage in een aantal ingevulde exemplaren. FMI zal in de studiegidsen van per onderdeel de relevante kwalificaties en het daarbijbehorende niveau vermelden. Het panel komt op basis van de verbeterslag die de opleidingen hebben gemaakt ten aanzien van het expliciteren van de individuele leerroutes tot het oordeel voldoende. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Tv: voldoende IME: voldoende Criteria - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME (vt) 23/61

24 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleidingen brengen op vier manieren samenhang in het programma aan: - Door de keuzes voor de inhoud van de opleiding (respectievelijk opvatting van beeldende kunst, opvatting van theatervormgeving en opvatting van mediakunst); - Door het programma te structureren in een onderbouw en bovenbouw, fases waarin respectievelijk meer conceptuele leerlijnen (kennis over de disciplines) en meer integrale leerlijnen (probleemgestuurde leerprocessen) voorkomen; - De beroepspraktijk en het handelen in de beroepspraktijk staat gedurende de gehele studie centraal; - De opleidingen streven naar samenhang tussen de theorie en de conceptvorming, die ten grondslag ligt aan het artistieke onderzoek. Met gastdocenten wordt per semester een didactiek afgesproken in verband met de samenhang in het programma: - Semester 1: via gastdocenten uit de praktijk worden studenten losgemaakt van gewoontes en vaste denkpatronen; - Semester 4: voor de ondersteuning van de thesis krijgen studenten meer theoretische gastdocenten, voor de relatie met de professionele wereld komen studenten meer in contact met galeriehouders. Studenten volgen geïndividualiseerde studieroutes. De onderzoeksvraagstelling is bepalend voor de eenheid die de student in zijn studieprogramma weet te brengen. Het panel constateert dat de onderzoeksvraagstelling van de student niet zichtbaar gemaakt wordt (zie ook 2.2). Het panel komt op grond van gesprekken met studenten, die een duidelijke samenhang ervaren, tot de conclusie dat de samenhang in het opleidingsprogramma voldoende is. In de documentatie van de opleidingen wordt dit echter niet zichtbaar gemaakt. Facet 2.4 Studielast Tv: voldoende IME: goed Criteria - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De credits in de studiepuntentabel drukken niet alleen de relatieve zwaarte van een onderdeel uit, maar geven ook aan welke inspanning van de student gevraagd wordt. De student moet binnen het intensieve studieprogramma zijn individuele studieroute uitzetten. FMI faciliteert de studenten door de ateliers en de faciliteiten alle dagen van de week 24 uur per dag beschikbaar te stellen. Er zijn echter geen extra werkruimtes voor scenografen. Het organiseren van eigen werkruimte in theaters vormt volgens de opleidingen onderdeel van het leerproces. 24/61 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME, (vt)

25 Studenten ervaren geen problemen met de zwaarte van de opleiding, wel vinden ze de organisatorische rompslomp vervelend. De opleidingen zien deze rompslomp juist als een deel van hun beroepsvoorbereiding. Het punt van de productielast speelt met name bij Tv. Het panel heeft vernomen dat FMI dit wil verbeteren door het aanstellen van een productie-assistent. Studenten ervaren de masteropleiding intensiever dan de bacheloropleiding. Het eind van het semester is meestal drukker vanwege de presentaties van het werk. In doet FMI onderzoek naar de specifieke zwaarte van de organisatie van onderzoeken en projecten en van de deelname aan festivals en exposities. De RuG heeft een onderzoek gedaan naar de zwaarte van het onderwijs. Voor FMI heeft dit onderzoek geen specifieke informatie opgeleverd. Het panel komt bij de opleiding Tv tot het oordeel voldoende op grond van de productielast. Facet 2.5 Instroom Tv: goed IME: goed Criteria - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: bacheloropleiding en eventueel (inhoudelijke) selectie. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Studenten die in de masterstudie willen instromen dienen te beschikken over een bachelorgetuigschrift kunstonderwijs (beeldende kunst, vormgeving) of een equivalente vooropleiding (bijvoorbeeld een domeingerelateerde universitaire opleiding). De toelatingsprocedure bestaat uit twee rondes. In de eerste ronde wordt de toegestuurde documentatie en het ingevulde toelatingsformulier, met een geschreven motivatie, beoordeeld. De tweede ronde bestaat uit een gesprek van ruim een uur, eventueel gevolgd door een tweede gesprek. Voor buitenlandse studenten geldt dat de intake wordt gehouden op basis van ingestuurd werk en motivatie. De Hanzehogeschool heeft de Code of Conduct ondertekend. Tijdens het toelatingsonderzoek wordt gekeken naar het theoretisch vermogen van de student en naar het vermogen van de student om kennis positief in te zetten om het artistiek systeem te verdiepen en te verrijken. Het werk van de student wordt besproken, zijn motivatie, de bachelorthesis en de centrale plaats die het theorieprogramma inneemt. Wanneer studenten niet open staan voor het theoriegedeelte worden zij niet toegelaten. De toelatingscommissie bestaat uit professionals op zowel theoretisch als artistiek gebied: een kerndocent praktijk, een kerndocent theorie, een student en het hoofd van het FMI. Het FMI maakt ten behoeve van de intake van studenten gebruik van scouting maar geeft aan dat dit middel nog intensiever en systematischer kan worden ingezet voor het benaderen van geschikt talent. Hiervoor kunnen ook de contacten van het FMI in het buitenland ingezet worden bij de werving van studenten voor de intake. NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME (vt) 25/61

26 Facet 2.6 Duur Tv: voldaan IME: voldaan Criteria - De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: hbo-master: minimaal 60 studiepunten/european credit points. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleidingen hebben een omvang van 120 EC verspreid over twee studiejaren. De verdeling van deze studiepunten is opgenomen in de drie Onderwijs- en Examenregelingen. Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Tv: goed IME: goed Criteria - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: FMI gaat uit van geïndividualiseerde leerroutes binnen een learning community. De student wordt in staat gesteld zelfstandig en gemotiveerd te leren binnen een beroepsspecifieke context. Hiervoor moet een structuur aanwezig zijn waardoor elke student de doelen kan realiseren ten aanzien van zijn zelfgekozen inhouden. Bij de opleidingen zijn beroepspraktijk en theorievorming de pijlers van het programma. Studenten volgen een studioprogramma, een theorieprogramma en een projectprogramma. Voor het studioprogramma hebben de studenten een eigen atelier waar docenten het werk met de studenten bespreken. Daarnaast zijn er gastlessen, workshops en seminars. Het theorieprogramma wordt deels aan de RuG gevolgd. Studenten waarderen het dat zij onderdeel uitmaken van een kleine groep. Maandelijks presenteren studenten via woord (in het Engels) en beeld hun werk aan de studenten van de FMI-opleidingen. Eveneens maandelijks zijn de per opleiding georganiseerde rondetafelbijeenkomsten: een voorbereide discussie waaraan alle studenten deelnemen over een gezamenlijk of door de theoriedocent vastgesteld onderwerp, en die relevantie heeft binnen het werk van de studenten. Docenten en studenten zijn hierin gelijkwaardige gesprekspartners. Het is ook mogelijk dat studenten en docenten van buiten de opleiding participeren. Gedurende deze bijeenkomsten krijgt de student ook feed-back op zijn thesis. Het projectprogramma bestaat uit symposia, excursies, lezingen en projecten. Om het debat aan te gaan met buitenlandse studenten wordt door enkele studenten een presentatie gehouden tijdens de excursie naar het Hunter College in New York. Het 26/61 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME, (vt)

27 aangaan van de dialoog met de buitenwereld heeft ook als doel de eigen inside taal te toetsen. Het panel vindt het positief dat FMI het voornemen heeft om tot een activiteitenoverzicht te komen. Verder zullen studenten hun planning uitwerken in persoonlijke ontwikkelingsplannen die uitmonden in studieovereenkomsten. Facet 2.8 Beoordeling en toetsing Tv: voldoende IME: voldoende Criteria - Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Studenten worden beoordeeld op artistieke en theoretische prestaties. De theoretische onderdelen worden afgerond met tentamens, opdrachten en/of mondelinge verslaglegging. Bij de beoordeling van het studiowerk weegt de artistieke component het zwaarst. De beoordeling van de tentamens die zijn afgelegd bij de RuG valt onder verantwoordelijkheid van docenten van de RuG, hetgeen vastgelegd is in een convenant. FMI blijft eindverantwoordelijk via de examencommissie. In verband met het aantal studiepunten of de afstemming op het vakgebied van de kunsten wordt incidenteel tot een andere vorm van toetsing besloten. Dit gebeurt altijd in overleg met en onder verantwoordelijkheid van de betrokken RuG-docent. Eenmaal per maand vinden presentaties plaats in een bijeenkomst voor alle studenten van de drie opleidingen samen in aanwezigheid van docenten. Iedere opleiding heeft daarbij de gelegenheid een werk door een student te laten presenteren en te bediscussiëren. De feedback wordt vastgelegd. De uitkomsten van de rondetafelgesprekken worden niet schriftelijk vastgelegd. Hierbij zal het gebruik van videoopnames, zodat studenten de bespreking terug kunnen zien, in gang worden gezet. De beoordeling/assessment van het studiowerk is georganiseerd in werkbesprekingen. De student presenteert zijn werk en de begeleidende docenten bespreken samen met een extern deskundige de vorderingen en kwaliteiten van het werk met de student. Na afloop komen de docenten tot een oordeel, maar de begeleidende docent is verantwoordelijk voor het eindoordeel over zijn vakgebied. De beoordeling, eventueel met adviezen, wordt op schrift vastgelegd. Voor Tv heeft het panel een aantal criteria voor de werkbespreking in het zelfevaluatierapport aangetroffen. Het panel is positief over deze wijze van beoordelen. Het panel constateert dat de criteria voor de thesis van Tv onduidelijk zijn. In het vervolgtraject hebben de opleidingen vernieuwde handleidingen voor het schrijven van een thesis opgesteld waarin de criteria voor het schrijven en beoordelen volgens het panel verduidelijkt zijn. De handleidingen voor de thesis verschillen per opleiding, terwijl de essentie naar het oordeel van het panel uniform zou kunnen zijn. NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME (vt) 27/61

28 Er is een eindbeoordelingscommissie die het eindwerk van de student beoordeelt. Deze commissie bestaat uit twee kerndocenten, de semesterdocent, een medewerker van de RuG (afdeling Kunst- en Architectuurgeschiedenis/Kunst, Cultuur en Media), twee deskundigen uit de wereld van de kunst, een afgevaardigde van het Huntercollege van The City University van New York en het hoofd FMI. Het oordeel wordt schriftelijk vastgelegd. De examenverslagen van de gevisiteerde opleidingen waren volgens het panel goed. De opleidingen werken met ingang van juni 2007 met beoordelingsformulieren waarin de criteria zijn geëxpliciteerd. Het panel heeft deze formulieren naderhand toegestuurd gekregen. Het panel is positief over de toegevoegde waarde van de beoordelingsformulieren. De opleidingen hebben in het vervolgtraject na het visitatiebezoek de beoordelingssystematiek vernieuwd. Uit het formulier voor het beoordelen van de verschillende onderwijseenheden blijkt dat er nu een directe relatie gelegd wordt tussen de studieovereenkomsten en de Dublin descriptoren, waarmee de beoordelingen beter geborgd zijn en er ook een terugkoppeling van persoonlijk leertraject en individuele leerdoelen mogelijk wordt. Het panel is hierover positief. De verbeteringen zijn in gang gezet, maar het panel heeft nog niet kunnen vaststellen of deze tot het gewenste resultaat zullen leiden en komt daarom tot het oordeel voldoende. Onderwerp 3 Inzet van personeel Facet 3.1 Eisen HBO Tv: goed IME: goed Criteria - Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De bevindingen zijn: De Academie voor Beeldende Kunst en Vormgeving heeft conform het hogeschoolbeleid met betrekking tot personeelsbeleid criteria opgesteld om de verbinding tussen opleiding en beroepspraktijk te bewaken. Deze criteria zijn: docenten hebben relevante actuele werkervaring, docenten nemen deel aan kenniscirculatie, docenten nemen deel aan praktijkgericht onderzoek. De academie werkt samen met regionale en internationale partners. Dit blijkt uit stagecontacten en opdrachten vanuit het werkveld uitgevoerd via de verschillende projectbureaus van de academie. De School heeft een internationaal netwerk voor uitwisseling van studenten en docenten. Het FMI werkt bijvoorbeeld nauw samen met het Huntercollege in New York. Binnen de School bestaan in het kader van de Erasmuskring onder andere contacten met opleidingen in Schotland, Duitsland, Frankrijk en Scandinavië. 28/61 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME, (vt)

29 Het panel heeft kunnen vaststellen, dat vrijwel alle docenten van FMI in de beroepspraktijk werkzaam zijn, hetzij in een eigen bedrijf, hetzij in dienstverband. Docenten verbonden aan Tv hebben goede CV s. De CV s van docenten IME zijn sterk theoretisch gericht. Het panel vindt dit passend bij het sterk theoretische werkveld van nieuwe media. Meer dan de helft van de docenten heeft een academische achtergrond of een tweedefase kunstopleiding. Naast eigen personeel zet FMI ook gastdocenten in die in de praktijk werkzaam zijn. Gastdocenten kunnen ook voorgedragen worden door de studenten. Op deze wijze draagt FMI bij aan het leggen van een verbinding tussen opleiding en werkveld. Uit een overzicht blijkt dat alle opleidingen docenten in dienst hebben die buitenlandse werkervaring hebben en/of in het buitenland hebben geëxposeerd. De opleidingen kennen de volgende typen docenten: 1 e het kernteam van theorie- en praktijkdocenten die de continuïteit waarborgen, 2 e de semesterdocenten die zich voor een semester aan het instituut verbinden, 3 e de gastdocenten voor specifieke onderwerpen. Het masterniveau wordt geborgd door de keuze van docenten en gastdocenten. Naast praktijkmensen worden ook theoretisch georiënteerde docenten (zoals filosofen) als semesterdocenten ingezet die dus meedoen aan het debat en de toetsingen. Studenten zijn positief over het persoonlijke contact met de (kern)docenten en de intensiviteit van deze contacten. Gastdocenten worden ervaren als een frisse wind. FMI bevordert het organiseren van evenementen, tentoonstellingen, publicaties en onderzoek (via deelname van docenten aan kenniskringen / lectoraten). Deze activiteiten bevorderen de link tussen opleiding en beroepspraktijk. Het panel stelt vast dat het beleid met betrekking tot de relatie van personeel met de beroepspraktijk goed is beschreven. Facet 3.2 Kwantiteit personeel Tv: goed IME: goed Criteria - Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen. De bevindingen zijn: Het uitgangspunt van de Academie voor Beeldende Kunst en Vormgeving (ABKV) is dat zij genoeg personeel wil inzetten om competentiegericht onderwijs te kunnen ontwikkelen, bijsturen en uitvoeren. (Kunst)onderwijs vraagt, aldus de academie, om voldoende contactmomenten tussen docent en student. De Hanzehogeschool heeft een functieopbouw van het personeel die het mogelijk maakt contactmomenten te diversificeren: docenten, instructeurs en ondersteunend personeel. De academie maakt gebruik van een flexibele formatie (volgens de CAO-kunstonderwijs). De opleidingen kunnen gedurende lange tijd docenten aanstellen met een tijdelijk contract. NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME (vt) 29/61

30 In het zelfevaluatierapport geeft de academie een overzicht van de inzet van personeel over de jaren 2004 (47 fte), 2005 (55 fte, waarvan 5,5 fte voor de nieuwe opleiding Popvormgeving) en 2006 (58 fte verdeeld over 135 onderwijsmedewerkers, 57 vast 78 tijdelijk). De ABKV maakt elk jaar voor de kunstopleidingen een planning van de taken en rollen van het personeel. Door de kleine omvang van de opleidingen en de specialistische studieonderdelen ligt de koppeling docent - studieonderdeel vrijwel vast. De student-docent ratio van de academie is in het cursusjaar ,1 op 1 en ligt daarmee lager dan het gemiddelde van de Hanzehogeschool Groningen. De academie definieert het begrip docent als een medewerker met een onderwijsaanstelling. In de ratio zijn gastdocenten niet en docenten met een tijdelijke aanstelling wel meegerekend. Voor de FMI is de ratio: 18,5. Volgens de opleidingen kunnen met deze ratio het didactisch concept uitgevoerd worden. FMI ziet de opleidingen als pressure cookers, waarbij begeleiding door verschillende typen docenten een intensivering en versnelling van het ontwikkelingsproces bij studenten moeten veroorzaken. De academie kent vanwege de werkplaatsfunctie veel lager ingeschaalde medewerkers, de zogenaamde Instructeurs Technische Vaardigheden (ITV). De ITV ers dragen in belangrijke mate bij aan het geven van onderwijs. Met ingang van 2006 zijn zij ook organisatorisch ondergebracht in onderwijsteams. Tevens is de band met de opleidingen versterkt door een ITV-coördinator aan te trekken die de afstemming tussen onderwijs en (technische) cursussen en begeleiding organiseert. De academie heeft de organisatie van onderwijsteams daarop afgestemd. ITV ers zijn en/of worden getraind en geschool in onderwijstaken. Zij kunnen bij bewezen capaciteiten doorstromen naar docentenfuncties In het zelfevaluatierapport is een overzicht gegeven van het aantal medewerkers met een vaste en tijdelijke aanstelling. Daaruit blijkt dat er in alle opleidingen relatief veel kleine aanstellingen zijn met een tijdelijk contract. Het panel herkent dit als een gegeven in het hoger kunstonderwijs. De academie, zo stelt het auditpanel vast, heeft voor docenten met een kleine aanstelling apart beleid ontwikkeld. Een kernteam (docenten met een aanstelling van >0,6 fte) is naast het verzorgen van onderwijs betrokken bij beleidsontwikkeling en onderwijsontwikkeling. De docenten met een kleine aanstelling worden vrijwel alleen ingezet in het onderwijs (vrijgesteld van overhead). Het kernteam is verantwoordelijk voor het informeren en aansturen van deze docenten met betrekking tot het onderwijsbeleid, competentiegericht opleiden en het toetsbeleid. Facet 3.3 Kwaliteit personeel Tv: goed IME: goed Criteria - Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma. 30/61 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME, (vt)

31 De bevindingen zijn: De ABKV streeft naar een brede opbouw van personeel in leeftijd, man/vrouw en beroepsachtergrond. Het personeel moet gekwalificeerd zijn om het didactisch concept en het curriculum vorm te kunnen geven en de diverse rollen en taken in het onderwijs te kunnen uitvoeren. De hogeschool heeft het HRM-beleid vastgelegd in de notitie HRM gesprekscyclus, P&O, mei Uitgangspunten van het HRM-beleid zijn: resultaatgericht werken, de medewerker is zelf verantwoordelijk voor zijn functioneren, het behalen van eigen resultaten, het ontwikkelen van competenties en het op peil houden van zijn inzetbaarheid. De leidinggevende begeleidt, stuurt aan, maakt afspraken over te behalen resultaten, en te ontwikkelen competenties. Tevens is de leidinggevende verantwoordelijk voor het scheppen van een op samenwerking gerichte cultuur en het formuleren en behalen van gemeenschappelijke (team)doelen. In een jaarlijkse HRM-gesprekscyclus (functioneringsgesprek, voortgangsgesprek en beoordelingsgesprek) worden afspraken gemaakt over te behalen resultaten en wordt gekeken naar mogelijkheden en wenselijkheden voor verdere ontwikkeling. Het auditteam heeft voorbeelden van gespreksverslagen ingezien en stelt vast dat de cyclus adequaat wordt uitgevoerd. De functioneringsgesprekken zijn resultaatgericht en worden zowel schriftelijk (aanstelling kleiner dan 0,2) als mondeling (overige aanstellingen) door de teamleider afgenomen. Het auditpanel vernam dat de ABKV na afronding van de gesprekscyclus HRM (zomer 2007) een analyse maakt van de gewenste competenties (volgens beleidsvoornemens) en de aanwezige competenties van het personeel. Op basis daarvan zal een scholingsplan uitgewerkt worden. Met de afzonderlijke docenten worden afspraken gemaakt over deskundigheidsbevordering. Afspraken worden vastgelegd in een persoonlijk ontwikkelplan (POP). Uit de gesprekken met het auditteam blijkt dat scholing op basis van de vraag van docenten of de instelling (FMI) wordt uitgevoerd. Op HG-niveau zijn competentieprofielen opgesteld voor docenten. Deze profielen vormen het kader voor de ABKV-competentieprofielen. Het auditteam stelt vast dat dit kader goed is doordacht en dat het een bruikbaar handvat is voor het uitvoeren van het HRM-beleid. Het HG-beleid is er op gericht dat onderzoek en onderwijs aan elkaar gekoppeld zijn. De HG kent geen functie van onderzoeker. Zij stelt docenten in de gelegenheid onderzoek te doen of te promoveren in de kenniskringen van de lectoraten. Dit beleid van de HG wordt in de ABKV de komende jaren uitgewerkt. Vaste docenten en het merendeel van de tijdelijke docenten van de ABKV zijn didactisch geschoold. De ABKV meldt in het zelfevaluatierapport dat zij de komende jaren het HRM-beleid systematisch gaat uitvoeren. Dat betekent onder andere, het team verjongen, docenten stimuleren om onderzoek te doen via het lectoraat en de masteropleidingen. Het auditteam heeft vastgesteld dat vrijwel alle docenten van de ABKV ten minste een hbo-diploma of hoger hebben. De stafbureaus Onderwijszaken en Personeel & Organisatie bieden trainingen aan voor nieuwe docenten en workshops op het gebied van nieuwe ontwikkelingen in het NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME (vt) 31/61

32 onderwijs en managementvaardigheden. Docenten gaven in het gesprek met het panel aan deze cursussen ook te volgen. Vormen van deskundigheidsbevordering zijn deelname aan interne en externe studiedagen, cursussen, congressen, workshops, onderwijskundige begeleiding bij de uitvoering, intercollegiale consultatie (onderwijs- en toetsontwikkeling en beoordeling), ontwikkelen van projectopdrachten ontleend aan de praktijk, geven van trainingen en uitvoeren van externe opdrachten. Uit de hbo-kunstenmonitor blijkt dat 88 procent van de studenten in de academie tevreden is over de kwaliteit van de docenten. Het auditteam stelt vast dat het HRM-beleid op hogeschool- en academieniveau goed is vastgelegd. Het panel heeft kunnen vaststellen dat de uitvoering ervan in het studiejaar voortvarend ter hand is genomen. FMI stelt specifieke eisen aan docenten die in de masteropleidingen werkzaam zijn. Van praktijkdocenten wordt verwacht dat zij nationaal maar ook internationaal actief zijn op belangrijke podia en dat zij conceptueel/theoretisch georiënteerd zijn zoals blijkt uit hun publicaties. Van theoriedocenten wordt verwacht dat zij academisch geschoold zijn, over een universitair netwerk beschikken en publiceren. Onderwerp 4 Voorzieningen Facet 4.1 Materiële voorzieningen Tv: voldoende IME: voldoende Criteria - De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren. De bevindingen zijn: De huisvesting en de materiële voorzieningen worden op hogeschoolniveau gerealiseerd via het Facilitair Bedrijf. De visie van de HG op de huisvesting is vastgelegd in de notitie Verkenningen huisvesting HG Dit is aldus het panel een eerste verkennende notitie voor de huisvesting van de academie op de middellange termijn (2010). Concrete plannen voor de korte termijn bevat deze notitie niet. De HG wil dat medewerkers en studenten tevreden zijn over de voorzieningen. Het streven van de HG is dat de aspecten van de evaluaties met betrekking tot de voorzieningen gemiddeld een 7,0 scoren (op een tienpuntsschaal). In de studentenevaluatie van 2005 wordt deze norm niet voor alle aspecten gehaald. Met name de ict-voorzieningen scoren naar het oordeel van de academie te mager. In 2007 is hierop een verbetertraject gezet. Faciliteiten van de ABKV zijn mediatheek, printers en kopieerapparaten, ruimtes voor colleges, groepswerk, ict-voorzieningen. Uit evaluatiegegevens blijkt dat studenten niet tevreden zijn over de huisvesting. Met name de beschikbaarheid van ateliers, werk- en 32/61 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME, (vt)

33 oefenruimtes wordt laag beoordeeld. Ook ABKV zou liever zien dat studenten meer op de academie aan hun opdrachten werken in verband met de mogelijkheid van advies en coaching door docenten en ITV ers. Op de middellange termijn is nieuwbouw voorzien. Op de korte termijn is, aldus de dean, het efficiënt en creatief gebruik maken van de ruimtes de enige oplossing om aan de behoeften van de studenten tegemoet te komen. Zo heeft de HG de academie voorrang gegeven bij het aanleggen van een draadloos netwerk. Studenten (met name vormgeving) kunnen met een laptop op een willekeurige plek in het gebouw werken. Hierdoor komen plekken vrij voor andere studenten. Uit het panelgesprek met studenten blijkt dat studenten van Tv weliswaar over een klein atelier beschikken, maar verder zelf ruimtes via eigen contacten organiseren, hetgeen overigens door de opleiding wordt voorgestaan (vgl. 2.4). Daarnaast beschikt FMI met de Singelzaal over een eigen theaterzaal, waarvan het panel heeft vernomen dat die niet ideaal is als theaterzaal. Studenten Tv gebruiken incidenteel de zolder van Schilderkunst, maar zouden graag geschikte eigen ruimte hebben. Dit wordt ook geadviseerd door het panel van werkvelddeskundigen/alumni. Studenten IME beschikken over een technologie-laboratorium, dat volgens het panel wel beter toegerust mag worden. Studenten kunnen ook gebruik maken van de voorzieningen op het gebied van High Performance and Visualisation. In het gesprek geven studenten aan geen problemen met de voorzieningen te hebben. IME wenst wel te beschikken over een atelier voor exposities. De naam FMI blijkt voor IME-studenten goed te werken voor het verkrijgen van een externe expositieplek. De expositieruimte voor eindexamenwerk, waarvoor de student zelf het budget moet zien te vinden, wordt door FMI geregeld. Bij de beide opleidingen kan er nog het nodige op het gebied van voorzieningen verbeterd worden. Het panel vindt de technische voorzieningen van IME bij FMI te mager. Het panel komt voor Tv en IME tot het oordeel voldoende op dit facet. Het panel heeft wel begrepen dat studenten ook gebruik kunnen maken van de voorzieningen bij de RuG en dat studenten tevreden zijn. Facet 4.2 Studiebegeleiding Tv: voldoende IME: voldoende Criteria - De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de studievoortgang. - De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten. De bevindingen zijn: Studieloopbaanbegeleiding (SLB) is, aldus de ABKV, een centraal element in de begeleiding van studenten. De begeleider (mentor of tutor) begeleidt de student bij het leren reflecteren op de competentieontwikkeling en bij het maken van individuele keuzes. Met betrekking tot de voortgang van de studie is de rol van de tutor als coach van belang bij de competentieontwikkeling en het opstellen van een persoonlijk ontwikkelplan (POP). NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME (vt) 33/61

34 De tutor maakt op basis van het POP van de student afspraken over de te volgen studieroute. Dit wordt vastgelegd in een studieovereenkomst (SOK). De SOK is een middel om de studielast van de student te bewaken. In de SOK worden ook herkansingen van studieonderdelen opgenomen. Het auditteam heeft voorbeelden van een SOK ingezien en stelt vast dat het instrument een realistisch beeld geeft van alle studieonderdelen (en studielast) die een student moet volgen. Via een digitale onderwijsplanner (DOP) schrijven studenten zich in voor studieonderdelen en tentamens. DOP is nog niet in alle kunstopleidingen operationeel. Via de Hanze Elektronische Leeromgeving (HELO) worden studenten geïnformeerd over de HG, de academie en de opleidingen. Via de HELO zijn er links te leggen naar de onderwijsinhoud van de opleidingen. BlackBoard is het systeem dat informatie geeft over onderwijsinhoud, regelingen, mededelingen voor studenten, studie- en stagehandleidingen. De studenten van de academie zijn redelijk tevreden over de voorzieningen. De studieresultaten worden bijgehouden in ProgRess. Studenten en docenten hebben toegang tot dit systeem. In gesprek met het panel geven studenten aan tevreden te zijn over de begeleiding van de docenten. Door de kleinschaligheid is er een persoonlijk en direct contact. De hiervoor beschreven POP, SOK en DOP zijn nog niet bij de masteropleidingen ingevoerd. De invoering van een POP, logboek en studieovereenkomst ligt in de planning. Op grond hiervan komt het panel tot een voldoende. Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg Facet 5.1 Evaluatie resultaten Tv: voldoende IME: voldoende Criteria - De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen. De bevindingen zijn: De academie heeft in lijn met de missie van de HG doelen geformuleerd. De academie gaat na in welke mate zij deze doelen realiseert. Daarbij maakt zij onderscheid in de tevredenheid over de resultaten naar het oordeel van de opleiding zelf, de overheid, de studenten en de afnemers. De HG volgt hier het EFQM-model. De academie gaat dit na door onderdelen van de opleiding periodiek te evalueren. In het document HG kader kwaliteitszorg (2006) is vastgelegd op welke wijze de HG kwaliteitszorg heeft ingericht. De academie heeft op basis van dit kader de nota Kwaliteitszorg bij ABKV (2006) opgesteld. Het auditteam van de generieke audit heeft dit document ingezien en stelt vast dat de nota het kader schetst voor het ontwikkelen van een kwaliteitszorgsysteem voor de Academie dat voldoet aan de eisen gesteld in het accreditatiekader. De nota beschrijft de huidige praktijk met betrekking tot kwaliteitszorg, 34/61 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME, (vt)

35 gaat na of deze praktijk past binnen het HG beleid en bevat een stappenplan om te komen tot een systematische bewaking van de kwaliteit van het kunstonderwijs. Instrumenten die nu door de academie worden gebruikt zijn: o Keuzegids HO, Elsevier (externe onderzoeken een keer per 3-5 jaar); o SSA enquête: hogeschoolbrede enquête naar Studenttevredenheid (jaarlijks, digitaal onderzoek); o Blokenquêtes (elk kwartaal, digitaal onderzoek naar het onderwijsaanbod uit het desbetreffende blok); o Stage evaluatie (elke stageperiode studenttevredenheid over stagebegeleiding, digitaal onderzoek); o Aansluitingsonderzoek (aansluiting tussen vooropleiding en opleiding, samenwerking met 7 hogescholen); o Studiestakersonderzoek (jaarlijks); o Personeelstevredenheidsonderzoek (één keer per twee jaar); o Werkgeversonderzoek (één keer per drie jaar); o Hbo-monitor / Kunstenmonitor (jaarlijks). Naast de HG-instrumenten gebruikt de academie ook schooleigen instrumenten, zoals overlegvormen waar onderwijsinhoud en organisatie worden besproken: o werkbesprekingen en eindbesprekingen met betrekking tot toetsen (lage respons en arbeidsintensief, wordt niet gecontinueerd); o overleg van kerndocenten per opleiding; o onderwijscommissie (docenten en studenten); o opleidingscommissie; o panelevaluaties met studenten (onder leiding van onafhankelijke evaluator van Onderwijszaken); o werkveldadviesraad; o studiedagen personeel. De academie streeft een score na van gemiddeld 7,0 op een tienpuntschaal of 70 procent tevredenheid. Het document Interne kwaliteitszorg ABKV geeft, aldus het auditteam, een goed beeld van de instrumenten die worden ingezet, beschrijft wie verantwoordelijk is voor het uitvoeren van evaluatie en terugkoppelen van evaluatieresultaten, tevens is een tijdpad aangegeven waarbinnen de evaluatieactiviteit moet zijn afgerond. Het auditpanel stelt vast dat de respons op de enquêtes in 2005 laag is geweest. Uit gesprekken met teamleiders en de dean blijkt dat in het studiejaar de respons op de SSA-enquête sterk is toegenomen. Van 8% naar 26% respons. Hetgeen overeenkomt met de gemiddelde HG-respons. Het hiervoor genoemde instrumentarium wordt bij FMI nog niet altijd ten volle benut. Studenten reageren veelal mondeling en niet digitaal. Daarom denken de opleidingen nog na over het systematiseren van deze feed-back. Gezien de kleinschaligheid van de opleidingen vindt het panel dit aanvaardbaar en komt daarom tot een voldoende. NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME (vt) 35/61

36 Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering Tv: voldoende IME: voldoende Criteria - De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan de realisatie van de streefdoelen. De bevindingen zijn: Uit het zelfevaluatierapport blijkt dat er verbeteringen zijn doorgevoerd naar aanleiding van evaluaties. Dit is, aldus het auditpanel, tot nu toe op een informele basis geregeld en evaluaties hadden vaak een lage respons. (Bron: Interne kwaliteitszorg ABKV) Het instrument Management dashboard geeft inzicht in welke resultaten de ABKV / opleidingen hebben bereikt met betrekking tot de geformuleerde streefdoelen. Het dashboard is een managementtool voor sturing en bewaking van de kwaliteit. Het auditteam heeft via een demonstratie inzage gehad in de werking van het systeem en stelt vast dat het op vrijwel alle aspecten van de kwaliteit van het onderwijs signalen geeft, waarop het management kan besluiten nader onderzoek in te stellen en zonodig actie te ondernemen. De drie afdelingen van de Academie Beeldende Kunst en Vormgeving worden periodiek onderworpen aan een audit (3 jaar). Deze auditrapporten heeft het panel ingezien. Het panel stelt vast dat de audits kritisch zijn en aanbevelingen geven voor verbetering van de academies. Blokenquêtes worden en zijn afgenomen in 2005 / De respons was echter te laag. De uitkomsten zijn derhalve slechts een indicatie voor de kwaliteit van het onderwijs. De academie heeft, naar eigen zeggen, wel de vinger aan de pols gehouden via aanvullend onderzoek zoals panelgesprekken met studenten en gesprekken met de Opleidingscommissie. Het panel heeft hier verslagen van gezien. In de periode maart-april 2006 was de respons op de enquête onder 90 alumni ca. 30 procent. De opleidingen streven naar een hogere respons. De website voor alumni wordt geactualiseerd en ingericht volgens het concept van een learning community om de dialoog tussen werkveld, alumni en opleiding te bevorderen. Uit gesprekken met de teamleiders en de dean blijkt, aldus het panel, dat het management goed op de hoogte is van de zaken die nog verbetering behoeven. Studenten geven in het panelgesprek aan dat er zichtbaar iets gedaan wordt met gegeven feed-back. De verbeteringen die door docenten aan het panel vermeld worden betreffen de volgende onderdelen. Verbetering van de synergie tussen de opleidingen o.a. door het houden van gezamenlijke presentaties en de verankering van continue veranderingen in de traditie van de opleidingen. De samenwerking met de RuG is voor IME verbeterd en het curriculum wordt jaarlijks aangepast aan (technische) ontwikkelingen. In het eerste semester wordt minder eigen werk gedaan en er worden meer workshops gegeven. De criteria van projecten en afstudeerprojecten zijn aangescherpt. Bij Tv is scenografie meer centraal komen te staan en maakt het theatermaken daar onderdeel van uit. Er is een continue update van het curriculum en de 36/61 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME, (vt)

37 opleidingen zoeken steeds naar nieuwe vormen van onderzoek. Zo vormt Kunstgeschiedenis en Kunsten, Cultuur en Media, als onderdeel van het masterprogramma van de RuG, nieuwe input voor onderzoek door Tv-studenten. Dit geldt ook voor IME-studenten hoewel het type onderzoek verschillend is. De bespreking en besluitvorming over evaluatieresultaten (SSA-enquêtes) vindt als volgt plaats: De evaluatierapportages worden door het centrale niveau gemaakt (afdeling Onderwijszaken). De rapportage wordt besproken in het managementteam (MT), de opleidingscommissie (OC) en de Studentenmedezeggenschapsraad. Besluiten over verbetertrajecten worden na advies van OC genomen in het MT. Het stafbureau Onderwijszaken (OZ) van de Hanzehogeschool ontwikkelt een instrument waarmee het niveau van de eindkwalificaties bewaakt wordt. Dit instrument wordt opgenomen in het (EFQM) auditsysteem van de Hanzehogeschool. Het bewaken van het eindniveau (bachelor en master) past in het toezicht van het college van bestuur op de uitvoering van het toetsbeleid en het eindresultaat. In de periodieke audits van de Schools wordt in de toekomst expliciet ook de kwaliteit van het eindniveau meegenomen. Het panel beoordeelt dit als zeer positief. Ten aanzien van de verbinding tussen praktijk en theorie en het inzetten op een specialistische master Schilderkunst heeft FMI de aanbevelingen van de vorige visitatie opgevolgd. Dit geldt in mindere mate voor de externe profilering. Echter, door de Kunstvlaai 2006, de alumnitentoonstelling in New York, de scouting en de website treedt de opleiding meer en meer naar buiten, zo blijkt uit de panelgesprekken met het managementteam. Het stimuleren van crossovers, het actiever raadplegen van het werkveld en de presentatie naar buiten verdient volgens het panel nog steeds veel aandacht. Hoewel de opleidingen zich steeds verbeteren, kan de systematische aanpak en het vastleggen volgens het panel nog verbeterd worden. Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld Tv: voldoende IME: voldoende Criteria - Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld van de opleiding actief betrokken. De bevindingen zijn: De ABKV heeft meetinstrumenten waarmee de waardering van studenten, docenten, alumni en werkveld worden gemeten. Naast de meetinstrumenten zijn ook vormen van overleg in gebruik zoals functionerings- en beoordelingsgesprek (docenten), panelgesprekken onderwijscommissie (studenten), werkveld (WAR). De WAR heeft enerzijds een adviserende functie, anderzijds zorgt de commissie voor input voor het jaarplan. Tot eind 2006 functioneerde een WAR op academieniveau. De huidige WAR specifiek voor het FMI is in het voorjaar van 2007 opgericht. De oude WAR was betrokken bij interne kwaliteitszorg van de academie als geheel en de afzonderlijke NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME (vt) 37/61

38 opleidingen. Door haar korte bestaan heeft de nieuwe WAR nog geen concrete betrokkenheid gehad bij kwaliteitszorg binnen het FMI. Voor studenten is de toegang tot docenten laagdrempelig. Er wordt zichtbaar iets gedaan met feed-back van studenten, zo blijkt uit het gesprek met de studenten. Docenten worden betrokken bij de kwaliteitszorg door deelname aan studiedagen, werkbesprekingen en docentenoverleg. Daarnaast wordt door de Hanzehogeschool regelmatig een medewerkerstevredenheidsonderzoek gedaan waar de docenten aan deelnemen. Een alumni-enquête wordt in het voorjaar gehouden. Alumni worden actief benaderd voor gastdocentschappen en bijdragen aan projecten. Op de website stellen studenten vragen aan alumni. Alumni worden graag op de hoogte gehouden, zo geven zij aan in het gesprek met het panel. Uit de gesprekken met de stakeholders kwam naar voren dat FMI zijn zichtbaarheid in het werkveld mag vergroten en daarvoor het werkveld en de alumni kan benutten. Onderwerp 6 Resultaten Facet 6.1 Gerealiseerd niveau Tv: voldoende IME: voldoende Criteria - De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleidingen zijn van mening dat de afgestudeerden een rol van betekenis moeten kunnen spelen in de kunstwereld en zich steeds weten te vernieuwen op basis van een eigen artistiek systeem. Via diverse projecten en exposities wordt het masterniveau opgebouwd. Zelfstandigheid en eigen onderzoek zijn belangrijk voor het masterniveau. Voor het afstuderen moeten studenten het volgende bereikt hebben: een coherente beeldende productie op hoog niveau, het vermogen om zelfstandig te opereren, beschikken over een artistiek systeem en reflectief vermogen. Verder moet de student een thesis geschreven hebben en deze mondeling toelichten. Het afrondend examen vindt plaats op basis van een selectie uit het studio-onderzoek en de studioproductie gedurende de opleiding, de thesis en de mondelinge toelichting. Studenten richten een expositie in van de artistieke productie en geven een mondelinge toelichting op hun thesis voor publiek. Het panel heeft van beide opleidingen diverse thesissen bekeken. Het panel constateert grote verschillen in de kwaliteit van de thesis. De onderzoeksvraagstelling van de student komt niet altijd herkenbaar terug in de thesis. De theoretische competenties van Tv zijn voor het panel niet te controleren en te toetsen op niveau en objectiveerbaarheid. Studenten reflecteren alleen op het eigen werk en het metaniveau wordt niet altijd zichtbaar gemaakt. De theoretische competenties van IME worden wel zichtbaar gemaakt 38/61 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME, (vt)

39 in de thesis. De opleiding IME stelt zwaardere eisen aan de thesissen. Dit geldt met name voor de theoretische onderbouwing en reflectie, zoals het panel heeft vastgesteld. Het panel heeft aangegeven dat het wenselijk is dat de opleidingen een systematiek ontwikkelen voor het consistenter zichtbaar maken van het niveau. Uit de nagestuurde nieuwe beoordelingsformulieren blijkt dat de opleidingen de controleerbaarheid van de te realiseren competenties inzichtelijk willen maken. Het panel heeft in het vervolgtraject vastgesteld dat een dergelijke systematiek inmiddels door de opleidingen is ontwikkeld (zie ook 2.8). Het panel beoordeelt de thesissen van IME-studenten positief, omdat tijdens het bezoek de relatie tussen het werk van de student en de inhoud van de thesis inzichtelijk kon worden gemaakt. De thesissen van Tv waren wisselend van kwaliteit waarbij een aantal volgens het panel onder de maat was. Het panel heeft onvoldoende theorievorming in relatie tot het werk in de thesissen aangetroffen. De wijze waarop het oordeel, veelal op intersubjectieve wijze, tot stand komt, vindt het panel positief. Het examenproject van het beeldende werk wordt beoordeeld door een commissie van docenten en professionals uit de beroepspraktijk (zie ook 2.8). Het werk van de student wordt openbaar geëxposeerd en in een catalogus vastgelegd en wordt daarmee toegankelijk gemaakt voor critici. Het werkveld is positief over de afgestudeerden. De vertegenwoordigers van het werkveld zijn van mening dat de opleidingen zich onderscheiden door de autonomie van de instelling, het zelfkritische vermogen, de verbinding met de RuG, het breed kunnen werken en door zich niet te beperken tot één medium. Studenten kunnen zich autonoom ontwikkelen, zijn eigenzinnig, hebben een brede blik en kunnen ruimtes naar hun hand zetten. Met name IME heeft een autonome oriëntatie die versterkt wordt door theoretische reflectie en onderzoek. De confrontatie met de theoretische achtergrond is goed en studenten hebben een verdiepend vermogen om over het werk te praten. Studenten zijn ook in staat keuzes te verantwoorden. Het panel was positief over het niveau van het tentoongestelde werk van studenten Tv en IME. Het panel komt tot een positief oordeel voor de opleiding Tv op basis van het afstudeerwerk van studenten. De thesissen echter voldeden op het moment van visiteren nog niet aan de beoogde kwaliteit. Het panel stelt vast dat de nieuwe handleiding en de nieuwe beoordelingssystematiek voldoende borging bieden om tot de gewenste kwaliteit te komen. Over IME is het panel positief. Facet 6.2 Onderwijsrendement Tv: voldoende IME: voldoende Criteria - Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen. - Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers. NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME (vt) 39/61

40 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het FMI streeft ernaar dat 80 procent van de studenten de studie afrondt. Het baseert dit streefcijfer op het feit dat het om een tweede fase gaat, zodat keuzeproblematiek geen rol speelt en op de individuele aanpak binnen de studie. De opleiding IME kent een sterk wisselend studierendement (40, 77, 66 en 40 procent) en haalt het streefcijfer daarmee niet. Het aantal studiestakers is navenant (60, 22, 33 en 60 procent). Ook de opleiding Tv haalt het streefcijfer niet. 60 Procent van de studenten rondt de studie af in gemiddeld 24 maanden en 40 procent vertrekt voortijdig. Naast problemen met de hoge druk hebben studiestakers van de drie opleidingen moeite met de combinatie beeldend en theoretisch onderzoek gericht op het ontwikkelen van een eigen artistieke visie. Door de kleine studentenaantallen werkt FMI niet met rendementspercentages. Door de begeleiding van de studenten kan snel gesignaleerd worden of er problemen zijn. Met studenten die de opleiding voortijdig verlaten, is altijd uitgebreid gesproken door begeleidende docenten en het hoofd FMI. FMI vindt de hiervoor genoemde rendementen derhalve realistisch en passend bij het type opleiding. 40/61 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME, (vt)

41 Deel C: Bijlagen NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME (vt) 41/61

42 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 42/61 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME, (vt)

43 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME (vt) 43/61

44 44/61 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME, (vt)

45 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, voortgezette opleidingen Tv / IME (vt) 45/61