Workshop Kwalitatief onderzoek: toepassingen bij sociale interventies. Hogeschool Domstad, 16 december Kennismaking 10 minuten

Transcriptie

1 1 Workshop Kwalitatief onderzoek: toepassingen bij sociale interventies Hogeschool Domstad, 16 december 2014 Hennie Boeije Vakgroep n & Technieken Faculteit Sociale Wetenschappen, Universiteit Utrecht Stans de Haas RutgersWPF, Voor seksuele gezondheid en rechten, Utrecht 2 Workshop 1. Kennismaking 10 minuten 2. Kaders van praktijkgericht kwalitatief onderzoek 20 minuten 3. Opdracht in twee groepen 30 minuten 4. Terugkoppeling methode-groep Terugkoppeling observatie-groep 2x10 minuten 5. Take home message over onderzoek 10 minuten 1

2 3 Kennismaking workshopbegeleiders Dr. Hennie Boeije Universitair hoofddocent Docent: kwalitatief onderzoek Onderzoeker: kwalitatieve methodologie Kwalitatieve synthese Auteur: Diverse leerboeken over kwalitatief onderzoek Dr. Stans de Haas Senior onderzoeker Projectleider Bijv van evaluatiestudies Expertise: Seksueel geweld Portefeuille: n en statistiek Kennismaking deelnemers Wie heeft ervaring met evaluatieonderzoek? Wie voert niet zelf uit, maar heeft wel te maken met dit type onderzoek? Wie heeft ervaring met kwalitatief onderzoek? Voor welke organisatie/in welke functie doet u dit? 2

3 5 1 e kader: kwalitatief onderzoek Wat onderzoek je ermee? Eerstepersoonsperspectief Views-studies Definitie Qualitative research methods are strategies for the systematic collection, organisation, and interpretation of textual material obtained from talk or observation, which allow the exploration of social events as experienced by individuals in their natural context. (Malterud, 2001: 397 in Lancet) 6 Veel gebruikte methoden Dataverzameling Interviews Focusgroepen Participerende observatie Foto-elicitatie Bronnen, zoals sociale media. Data-analyse Thematische analyse Narratieve analyse Gefundeerde theorie benadering Conversatie analyse Discourse analyse.. 3

4 7 Waar gebruiken we kwalitatief onderzoek voor Beleving van ervaringsdeskundigen: chronische zieken, mensen in jeugdzorg, behandelregime, schuldsanering. Beleving van professionals: barrières, faciliteiten, normen en waarden, belangen van stakeholders. Netwerken en organisaties: Organisatie(cultuur), netwerken, samenwerking 2 e kader: praktijkgericht onderzoek Praktijkprobleem 8 Evaluatie Diagnose Onderzoekscyclus Implementatie interventie Plan en besluitvorming 4

5 9 Evaluatieonderzoek Praktijkprobleem Evaluatie Diagnose Complexe interventies Onderzoekscyclus Implementatie interventie Plan en besluitvorming n van evaluatieonderzoek Experiment (Random Clinical Trial -RCT-) Werkt de ingreep, is het effectief? Kwalitatief onderzoek Accepteren ontvangers de ingreep? Is het voor hen werkzaam? Hebben ze er baat bij? Accepteren professionals de ingreep? Is het voor hen uitvoerbaar? Werkt het om hun problemen op te lossen? Wat zijn de werkzame componenten? Mixed methods Combi van bovenstaande, en: hoe moet het onderzoek eruit zien? Kwantitatieve reviews (meta-analyse) en Kwalitatieve reviews (kwalitatieve synthese) 5

6 Voorbeeld kwalitatieve evaluatie Wat is het probleem? Meiden met LVB risico op onbedoelde zwangerschap en op seksueel geweld Determinanten o.a. Laag zelfbeeld Niet gewend om instemming te geven Gevoelig voor sociale normen Gebrek aan kennis en inzicht Klein sociaal netwerk Veranderingstheorie Gedragsverandering komt tot stand door veranderingen in: Attitude Perceptie van sociale normen Eigeneffectiviteit De gekozen interventie: Preventief Doel: Vergroten weerbaarheid Seksueel grensoverschrijdend gedrag voorkomen Onbedoelde zwangerschap voorkomen Doelgroep: meiden tussen de 14 en 21 jaar met een licht verstandelijke beperking die praktijkonderwijs volgen Subdoelen opgesteld op basis van veranderingstheorie en determinanten Werkzame methodieken voor meiden met een LVB gezocht 6

7 Het programma 8 groepscounseling sessies Ouderbijeenkomst 6-8 meiden per groep Twee getrainde counselors (MEE) n: Psycho-educatie Groepsdiscussies Rollenspel Vaardigheidstrainingen Wil je weten of het werkt om het probleem op te lossen en de doelen te bereiken? Evalueren! 7

8 Onderzoeksvragen Wat is het (waargenomen) effect van Girls Talk+? Wat zijn werkzame onderdelen van programma? Onder welke omstandigheden werkt programma het beste en wat zijn belemmerende factoren? Hoe is het implementatieproces verlopen? Hoe tevreden zijn deelnemers en professionals? Hoe verloopt het implementatieproces? Voelen trainers zich betrokken bij het programma? Voelen trainers zich voldoende toegerust om Girls Talk+ uit te voeren? Zijn trainers tevreden over train-de-trainer dag(en)? Hoe is de werving verlopen? Hoe is Girls Talk+ uitgevoerd? Is er afgeweken van het programma en zo ja, in hoeverre? 8

9 17 Work aan de winkel: groepsopdrachten Kies één van de twee opdrachten: Keuze van methoden bij de onderzoeksvragen Werken met een observatieverslag Beetje gelijke omvang van groepen Totaal 30 minuten (ongeveer 20 voor de opdracht) Plenaire terugkoppeling Wij zijn aanwezig Opdracht 1: afweging methoden van dataverzameling Effect Werkzame onderdelen Omstandigheden Implementatie Tevredenheid 9

10 Opdracht 2: Observatie Welke onderzoeksvragen zou je met deze data kunnen beantwoorden? Hoe zou je de analyse aanpakken? Wat is de meerwaarde van zo n observatie? Hoe zou je de informatie uit dit verslag kunnen gebruiken in combinatie met andere kwalitatieve methoden? Hoe beoordeel je dit verslag? Is het duidelijk? Geeft het een goed beeld? Of mis je zaken? Zo ja, wat? Opdracht 1: terugkoppeling Effect Werkzame onderdelen Omstandigheden Implementatie Tevredenheid 10

11 Opdracht 2: terugkoppeling Welke onderzoeksvragen zou je met deze data kunnen beantwoorden? Hoe zou je de analyse aanpakken? Wat is de meerwaarde van zo n observatie? Hoe zou je de informatie uit dit verslag kunnen gebruiken in combinatie met andere kwalitatieve methoden? Hoe beoordeel je dit verslag? Is het duidelijk? Geeft het een goed beeld? Of mis je zaken? Zo ja, wat? Conclusie Kwalitatief onderzoek geeft antwoord op andere vragen dan kwantitatief onderzoek Functie voor de interventie (wat zijn wenselijke en meetbare uitkomsten), tijdens (hoe verloopt de implementatie) en na (waarom is de interventie (niet) effectief) Demonstreren van bijdragen aan maatschappelijke vraagstukken (niet bij kwantificatie en numerieke data alleen) Stimuleer methodologische capaciteit en deskundigheid op het terrein van kwalitatief evalueren 11

12 Take home message Voor onderzoek Voor jezelf 24 12

13 25 Bijlage 1: literatuurlijst Bird, L., Arthur, A. & Cox, K. (2011) Did the trial kill the intervention? experiences from the development, implementation and evaluation of a complex intervention. BMC Medical Research Methodology, 11, 24. Boeije, H.R. (2014) Analyseren in kwalitatief onderzoek. Boom Uitgevers, Den Haag. Campbell, N.C. et al. (2007) Designing and evaluating complex interventions to improve health care. British Medical Journal 334: Lub, V. (2014) Kwalitatief evalueren in het sociale domein. Boom Uitgevers, Den Haag. O Cathain, A., Thomas, K. J., Drabble, S. J., Rudolph, A. & Hewison, S. (2013). What can qualitative research do for randomised controlled trials? A systematic mapping review. BMJ Open. Omlo, J. (2011) Waar zijn we nu eigenlijk mee bezig. Kwalitatief onderzoek maakt sociale interventies beter. Tijdschrift voor sociale vraagstukken, 10: Omlo, J., Bool, M. & Rensen, P. (2013) Weten wat werkt. Passend evalutieonderzoek in het sociale domein. Amsterdam: SWP. Tavecchio, L. & Gerrebrands, M. (2012) Bewijsvoering binnen praktijkgericht onderzoek. Boom Uitgevers, Den Haag. 13