Onderzoeksagenda 2017

Transcriptie

1 Onderzoeksagenda 2017

2 Inhoudsopgave Blz. De onderzoeksagenda 2017 van het Fries Sociaal Planbureau (FSP) bevat de volgende onderdelen: 1. Inleiding 3 2. Methoden van onderzoek in Leefbaarheid 5 4. Veranderende omstandigheden 7 5. Werkprogramma a. Monitoring (thema s) leefbaarheid 8 b. Decentralisaties in Fryslân 10 c. De Staat van Friese jongeren 11 2

3 1 Inleiding Verdiepen en uitbouwen Onderzoek en het verzamelen en beschikbaar maken van betrouwbare informatie is van groot belang voor het opstellen van beleid door gemeenten en Provincie. Binnen het sociale domein in Fryslân zijn ook in 2017 grote veranderingen gaande. Het aandeel jongeren in Fryslân daalt, de economie groeit weer en de overheid trekt zich terug. Zowel gemeenten als burgers krijgen meer eigen verantwoordelijkheid. Hierdoor veranderen ook de verhoudingen tussen de landelijke en provinciale overheid, gemeenten, maatschappelijke organisaties en burgers. Zij hebben behoefte aan betrouwbare en toegankelijke informatie in deze veranderende omstandigheden. Als betrouwbaar en onafhankelijk onderzoeksbureau tussen de wetenschap, praktijk en beleid voorziet het FSP in deze vraag. Veranderende omstandigheden hebben gevolgen voor de burger en de leefbaarheid van de provincie. In samenwerking met vele partners binnen het sociale domein van Fryslân geeft het FSP een toegankelijk beeld van de staat van de provincie. Bovendien wordt ook duiding gegeven aan deze beelden en trends. Het FSP doet onderzoek naar zowel de feitelijke situatie op basis van cijfers als naar de ervaren situatie door de burgers zelf. In 2016 lag de focus op opbouw van de organisatie, en het bepalen van de koers. In 2017 brengt het FSP verdieping aan en streeft naar een meer integrale benadering van de leefbaarheid van Fryslân. Op die manier gaan we in 2017 verder aan de slag met onze kernvraag: Hoe staat het met de leefbaarheid van Fryslân in veranderende omstandigheden? De totstandkoming van de onderzoeksagenda De onderzoeksagenda is tot stand gekomen na een brede oriëntatie in het veld. Er is inhoudelijke input vergaard onder belanghebbenden zoals gemeenten en maatschappelijke organisaties. Daarnaast is de Adviesraad geraadpleegd, welke bestaat uit een vertegenwoordiging van het brede sociale domein binnen Fryslân. Ook de samenwerking in 2016 met een breed scala aan maatschappelijke organisaties en de planbureaus van Groningen en Drenthe heeft geleid tot input voor de huidige onderzoeksagenda waarbij de focus is gericht op verdieping en samenwerking. Centraal thema 2017: Staat van Friese jongeren In 2016 stond de Staat van Friese senioren centraal. Elke maand is hier vanuit verschillende aspecten van leefbaarheid aandacht aan besteed. Begin 2017 is een groot afsluitend symposium gehouden. Het centrale thema voor 2017 is Staat van Friese jongeren. Fryslân ontgroent en het aantal jongeren neemt af. Daarnaast kent Fryslân een gemiddeld laag opleidingsniveau en veel jeugdwerkloosheid. In 2017 neemt het FSP de jeugd onder loep vanuit het leefbaarheidsoogpunt. De resultaten worden gedurende het jaar gepresenteerd en gedeeld. Aan het einde van het jaar worden de resultaten gebundeld en gepresenteerd op een symposium voor belanghebbenden en geïnteresseerden. 3

4 2 Methoden van onderzoek in 2017 Een compleet beeld van de leefbaarheid in Fryslân vereist een verscheidenheid aan benaderingen. Leefbaarheid kent bijvoorbeeld meerdere niveaus. Die van het individu, de lokale gemeenschap (zoals buurten, wijken of gemeente) en heel Fryslân. Het FSP doet onderzoek naar zowel de feitelijke situatie op basis van cijfers als naar de ervaren situatie door de burgers zelf. Daarvoor zijn verschillende manieren van informatie verzamelen en onderzoektechnieken noodzakelijk. Beschikbare data en Frysk datalab Het FSP gebruikt zoveel mogelijk beschikbare data van andere organisaties en overheden. Denk hierbij aan het CBS, GGD-onderzoeken, gegevens van gemeenten, de Kredietbank, UWV, Justitie, DUO en het Kadaster. Deze kunnen worden gebruikt voor koppeling, analyse en duiding. Daarnaast beschikt het FSP over een (open) online databank. Om de mogelijkheden voor het (her-)gebruik en ontsluiten van data te vergroten, is het FSP nauw betrokken bij het opzetten van een Friese data-infrastructuur (Frysk datalab), een samenwerking tussen overheid, onderwijs en bedrijfsleven met onder ander de NHL/Stenden, UCF, provincie Fryslân en gemeente Leeuwarden. Panel Fryslân en ontwikkelen van monitors Voor de verschillende thema s van leefbaarheid zijn monitors opgezet die in 2017 aangevuld en verder ontwikkeld worden. Deze monitors geven cijfers en feiten over veranderingen in de samenleving. Naast cijfers is er een Panel Fryslân, het online burgerpanel van het FSP met ruim 3500 inwoners van Fryslân. Zij krijgen vijf à zes keer per jaar een online vragenlijst waarin wij hun visie en mening vragen betreffende een breed scala aan onderwerpen gerelateerd aan leefbaarheid. Door de vragenlijsten over meerdere jaren te herhalen is het mogelijk trends te ontdekken. Interviews en focusgroepen Sommige onderwerpen vereisen een andere aanpak dan bijvoorbeeld vragenlijsten of het analyseren van beleidsstukken van gemeenten. Wanneer het gaat om achterliggende motivaties waarbij het hoe en waarom centraal staat wordt deze manier van informatie verzamelen toegepast. Hierbij wordt het gesprek aangegaan met stakeholders, experts en ervaringsdeskundigen. Verspreiding resultaten De resultaten van de onderzoeken die worden verricht door het FSP leiden tot korte en toegankelijke publicaties die actief worden verspreid, via een attenderingsservice, via de pers en gericht naar betrokkenen (bijvoorbeeld gemeenten). Tien keer per jaar verschijnt de nieuwsbrief met de belangrijkste publicaties en de te verwachten onderzoeken in de maand erna. Alle publicaties worden op de website geplaatst. Daarnaast organiseren wij kennisbijeenkomsten en symposia, geven we presentaties om kennis verder te verspreiden en gaan we met belanghebbenden in gesprek. 4

5 3 Leefbaarheid Leefbaarheid gaat over de relatie tussen de mens en zijn sociale, economische en fysieke leefomgeving. Het FSP benaderd leefbaarheid in essentie vanuit de sociale invalshoek en maakt daar uit de koppeling met het fysieke en economische domein. Wij kijken niet specifiek naar de objectieve omgeving of economie, maar wat de omgeving en economie voor implicaties hebben voor de kwaliteit van leven van de Friezen. Het gaat ten slotte om de gevolgen van veranderingen in de leefbaarheid voor de inwoners zelf en hoe zij vervolgens de leefbaarheid waarderen. De interactie tussen de objectieve (de meetbare zaken, zoals het aantal banen of voorzieningen) en subjectieve aspecten (hoe mensen de leefbaarheid ervaren en waarderen) van leefbaarheid neemt hierbij een belangrijke plaats in binnen het FSP: beleid dat ingrijpt op objectieve aspecten heeft invloed op de manier waarop inwoners de leefomgeving waarderen. Leefbaarheid bestaat uit een constante (en altijd veranderende) interactie tussen het sociale, economische en het fysieke domein. Wanneer beleid zich bijvoorbeeld inzet op het verbeteren van de infrastructuur in een bepaalde regio, heeft dit zowel invloed op de omgeving van de regio (het fysieke domein) als op de mobiliteit van die regio (het economische domein) en de wijze waarin de inwoners van de regio de veranderingen ervaren (het sociale domein). Het FSP richt zich met name op de gevolgen van dergelijke veranderingen (krimp, vergrijzing, werkloosheid etc.) voor de inwoners. figuur 1. Model van leefbaarheid 5

6 Het FSP onderscheidt acht thema s die invloed hebben op de leefbaarheid (zie figuur 1). Deze thema s hangen onderling samen en beïnvloeden elkaar. Onderzoek en analyses van het FSP vallen meestal binnen één of meerdere van deze acht thema s. De thema s worden afzonderlijk gemonitord, waarmee het mogelijk wordt de leefbaarheid van Fryslân te duiden. Hiermee kan de Friese ontwikkeling worden afgezet tegen de landelijke, maar daarnaast kan Fryslân ook worden vergeleken met andere provincies en worden verschillen tussen en soms binnen Friese gemeenten zichtbaar. 6

7 4 Veranderende omstandigheden De kern van het FSP is onderzoek doen naar de leefbaarheid in de provincie Fryslân in veranderende omstandigheden. Macro-ontwikkelingen in demografie, economie of politiek kunnen van invloed zijn op de manier waarop bewoners hun woon- en leefomgeving beleven en waarderen. Het FSP identificeert drie belangrijke ontwikkelingen binnen Fryslân, namelijk demografische ontwikkelingen, decentralisaties en economische ontwikkelingen. Demografische ontwikkelingen De bevolkingsomvang groeit niet meer en een lichte krimp is ingezet. Tegelijkertijd verandert de samenstelling van de bevolking. Er vindt vergrijzing en ontgroening plaats. Door deze demografische transitie zullen waarschijnlijk de behoeften en beleving van bewoners wat betreft hun leefomgeving veranderen. Vanwege een dalend aantal jongeren zijn bijvoorbeeld minder scholen nodig, terwijl door de vergrijzing meer voorzieningen voor senioren nodig zijn. Deze veranderingen kunnen per dorp, stad, gemeente of streek verschillen. Veranderingen in aanbod en spreiding van voorzieningen kunnen consequenties hebben voor de leefbaarheid. Ook staan er grote veranderingen te wachten in de woningvoorraad. Het aantal inwoners in Fryslân zal afnemen, maar het aantal huishoudens neemt waarschijnlijk voorlopig nog toe. Waar straks minder vraag is naar grote vrijstaande gezinswoningen en meer naar woningen specifiek voor (oudere) alleenstaanden. Decentralisaties De overheid trekt zich terug en de burger krijgt meer eigen verantwoordelijkheid. Taken van Rijk en Provincie zijn overgedragen aan de gemeenten, in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning, de Jeugdzorg en Participatiewet. Daarnaast wordt in 2019 de nieuwe omgevingswet ingevoerd. De (aankomende) decentralisaties zorgen ervoor dat gemeenten eigen keuzes maken in beleid, waardoor ondersteuning voor inwoners per gemeente verschilt. Ook wordt meer verwacht van de inwoners, er wordt een groter beroep gedaan op zelfredzaamheid en eigen initiatief. In Fryslân is dit van oudsher sterk ontwikkeld, maar wordt de druk in de kleine dorpen inmiddels als groot ervaren. Ook is er zorg over de niet-zelfredzamen: hoe gaan overheden, zorg en inwoners met hen om in de nabije toekomst? Het analyseren van het beleid, de daadwerkelijke implementatie hiervan en de gevolgen en effecten voor de burger en de leefbaarheid wil het FSP de komende jaren onderzoeken en monitoren. Economische ontwikkelingen Nederland komt uit een economische crisis. Sinds 2014 groeit de economie en vanaf 2015 is de meerderheid van de consumenten weer positief gestemd. Ook stijgen in grote delen van Nederland de huizenprijzen weer en neemt de werkloosheid af. Het is onduidelijk hoe de economie zich verder zal ontwikkelen. In Fryslân heeft het herstel wat langer op zich laten wachten, maar ook hier gaat het nu de goede kant op. De grote vraag voor Fryslân is en blijft hoe het met de arbeidsmarktontwikkeling gaat. Als er te weinig banen blijven voor de hoog opgeleiden en als steeds meer werk verdwijnt in de retail, dienstverlening en het middensegment, heeft dit gevolgen voor de migratiestromen van mensen naar en uit Fryslân. In 2017 en de jaren erna zal het FSP hier meer op inzoomen en deze verbanden analyseren. 7

8 5 Werkprogramma 2017 Het werkprogramma bestaat uit de praktische invulling ter beantwoording van onze hoofdvraag: Hoe staat het met de leefbaarheid van Fryslân in veranderende omstandigheden? Veel van de uit te voeren projecten vloeien voort uit het onderzoek waar het FSP in 2015/2016 mee gestart is. In 2017 ligt de nadruk op verdiepen en uitbouwen. We kiezen er daarom bewust voor om twee strategische onderzoekslijnen binnen ons werkprogramma voort te zetten en uit te bouwen. Het gaat om de Monitoring leefbaarheid en Decentralisaties in Fryslân. Binnen deze onderzoekslijnen worden de acht thema s van leefbaarheid op een integrale manier behandeld. In 2017 is het centrale thema De staat van Friese jongeren. In de onderzoeken die gedurende het jaar plaatsvinden wordt extra aandacht besteed aan de (visie van) jongeren in Fryslân. De thema s en onderzoekslijnen binnen de onderzoeksagenda vormen samen met de algemene taken zoals databeheer, kennismakelaar en informeren over landelijke trends ongeveer 80% van de inzet van het FSP. Daarnaast is er nadrukkelijk ruimte om aandacht te besteden aan andere onderwerpen die urgentie verlangen of waar veel vraag naar is vanuit het veld. Het onderzoek wat in 2017 gedaan wordt is daarmee breder dan in dit werkprogramma wordt geschetst. a. Monitoring (thema s) leefbaarheid Leefbaarheidsmonitor In 2016 is samen met het Sociaal Planbureau Groningen (SPG) en panel Drenthe een onderzoek opgezet over de ervaringen en belevingen van leefbaarheid in deze drie provincies. Hiervoor zijn de drie online panels gebruikt. Zo is de ervaren leefbaarheid in Fryslân hoog, ook in de krimpgebieden. In 2017 volgt een nadere analyse van dit onderzoek in samenwerking met de RUG en SPG. Hiermee wordt een integraal beeld geschetst van de ervaren leefbaarheid binnen Fryslân en vergeleken met Groningen en Drenthe. Er zijn afspraken met het SPG en het nieuw op te zetten Trendbureau Drenthe deze leefbaarheidsmonitor ieder twee jaar te herhalen. Zodat ook op de langere termijn de ervaren leefbaarheid gevolgd kan worden. Leefbaarheidsindex op gemeentelijk niveau De OECD heeft een grote collectie van indicatoren samengesteld om de feitelijke leefbaarheid van een gebied een leefbaarheidsscore te geven, de OECD Regional well-being index. Jammer genoeg geven deze indicatoren alleen een inzicht voor de regio Noord- Nederland en niet bijvoorbeeld de provincies of gemeenten. Terwijl dit ook een instrument kan zijn om de feitelijke leefbaarheid van gemeenten te bepalen. In 2016 heeft de Rijksuniversiteit Groningen voor de gemeente Smallingerland gekeken of het mogelijk is deze indicatoren te gebruiken voor de gemeente. Het FSP gaat samen met de RUG de leefbaarheidsindex uitbreidden voor alle gemeenten in Fryslân en deze visueel beschikbaar stellen, zodat gemeenten onderling vergeleken kunnen worden. Bevolkingsontwikkelingen Sinds 2011 neemt de gehele Friese bevolking af. Het Rijk heeft Noordoost Fryslân aangewezen als krimpregio. De Friese Waddeneilanden, Zuidoost en Noordwest Fryslân zijn anticipeerregio s voor bevolkingskrimp. Het FSP gaat deze bevolkingsontwikkelingen monitoren, met thema s als: aantallen inwoners, bevolkingsprognoses, vergrijzing en ontgroening, en migratiecijfers. Een actuele vraag is of de instroom van asielzoekers en nu statushouders een (blijvend) effect hebben op de bevolkingsaantallen. Deze monitorfunctie wordt jaarlijks herhaald. 8

9 Participatiemonitor Eind 2015 is het FSP gestart met een monitor sociale participatie. Deze monitor geeft aan hoeveel en waarom mensen aan vrijwilligerswerk en mantelzorg doen, lid zijn van verenigingen, zich inzetten voor de buurt en sociale contacten onderhouden. Dit onderzoek wordt in 2017 herhaald samen met het Sociaal Planbureau Groningen en Trendbureau Drenthe. De bedoeling is deze monitor tweejaarlijks te herhalen in alle drie de provincies. Friese verenigingsmonitoren Het FSP, Sport Fryslân en het Mulier Instituut zijn eind 2015 gestart met de Friese Sport Verenigingsmonitor, dit resulteerde in een rapportage in Met deze monitor wordt tweejaarlijks de organisatiekracht van de Friese sportverenigingen en hun open club gedachte in kaart gebracht. In 2017 vindt de tweede meting plaats. Er wordt gekeken of het opzetten van een vergelijkbare monitor in de provincies Groningen en Drenthe mogelijk is. Daarnaast is eind 2016 in samenwerking met Keunstwurk een vergelijkbare monitor gestart voor de cultuurverenigingen. Dit moet resulteren in een rapportage in Mienskip monitor In 2018 is Leeuwarden de culturele hoofdstad van Europa. Samen met NHL/Stenden, provincie Fryslân en gemeente Leeuwarden is het FSP betrokken bij het monitoren van enkele van de 32 doelen die voor de stad en de provincie zijn gesteld. In 2016 is een eerste meting gehouden over de iepen mienskip. De panels van de gemeente Leeuwarden en het FSP (Panel Fryslân) zijn hiervoor gebruikt. Vervolgmetingen zullen in ieder geval in 2018 en later komen. De monitoring en evaluatie wat betreft de doelen rond de iepen mienskip worden daarmee geborgd voor de langere termijn en ook nadat 2018 Leeuwarden culturele hoofdstad voorbij is. Daarnaast zal het FSP zich inzetten voor een algemene Friese data-infrastructuur ofwel het Frysk Datalab waarin verschillende soorten van (big) data samenkomen. Onderwijsmonitor Deze monitor wordt in 2017 voor het eerst uitgebracht en valt ook onder de Staat van Friese jongeren, maar deze monitor krijgt een meerjarig karakter. De volgende zaken worden gemonitord: hoeveel jongeren volgen basisonderwijs, voortgezet onderwijs, Mbo, Hbo en een universitaire opleiding, behalen een diploma, halen een startkwalificatie, vallen voortijdig uit of zijn thuiszitters. Armoedemonitor Er is veel informatie beschikbaar over inkomen en armoede. Maar minder over schuldenproblematiek. Samen met enkele gemeenten wordt gekeken welke informatie beschikbaar en bruikbaar is binnen het thema armoede. Er wordt geïnventariseerd of het mogelijk is hier een monitor op te bouwen. Daarnaast worden cijfers van mensen met een laag inkomen visueel weergegeven voor heel Noord-Nederland in samenwerking met het Sociaal Planbureau Groningen en Trendbureau Drenthe. Arbeidsmonitor Het FSP actualiseert regelmatig de cijfers over werkloosheid en arbeidsparticipatie in de databank, gegevens die afkomstig zijn van het UWV en het CBS. Deze gegevens over werkloosheid, arbeidsparticipatie en werkgelegenheid worden geanalyseerd en uitgebracht in een publicatie. 9

10 Woonzorgatlas In 2016 hebben het FSP en Platform GEEF (Friese woningcorporaties Accolade, De Bouwvereniging, Elkien en WoonFriesland) de handen ineen geslagen om het bestaande zorgvastgoed in Fryslân inzichtelijk te maken. De resultaten hiervan zijn gepubliceerd in de Woonzorgatlas Fryslân. Met deze atlas kan goed ingespeeld worden op het veranderende landschap van het zorgvastgoed en zijn bewoners. En nog belangrijker: het helpt ervoor te zorgen dat ook in de toekomst voldoende goede woningen zijn voor mensen met een zorgvraag. In 2017 wordt de Woonzorgatlas nog verder uitgebreid met het vastgoed van zorgpartijen. Jeugdcriminaliteit Noord-Nederland Samen met het Arrondissementaal Platform Jeugd en Sociaal Planbureau Groningen is gekeken naar de veiligheid en jeugdcriminaliteit in Noord-Nederland. Over hoeveel jongeren gaat het, waar komen ze vandaan en aan welke trajecten nemen zij deel. Politiek vertrouwen Op woensdag 15 maart zijn de Tweede Kamerverkiezingen. Door de leden van Panel Fryslân te vragen naar hun politieke voorkeur, vertrouwen in politiek en andere instituties willen we achterhalen hoe het staat met het politiek vertrouwen onder verschillende groepen Friezen. Daarnaast wordt onderzocht of Friese thema s en kandidaten een voorkeur genieten onder de Friezen en een rol spelen in de stemkeuze. b. Decentralisaties in Fryslân Binnen de Leefbaarheidsmonitor kijken we specifiek naar de gevolgen van de decentralisaties in het Sociaal Domein. Verklaring regionale verschillen in gebruik sociaaldomeinvoorzieningen De SCP-studie Overall rapportage sociaal domein 2015 legt verrassend grote regionale verschillen bloot in het gebruik van sociaal domeinvoorzieningen. Ook na correctie voor demografische en sociaaleconomische verschillen, zien we dat in bijvoorbeeld Noordoost Friesland meer gebruik wordt gemaakt van voorzieningen. In samenwerking met Platform 31 en het Sociaal Planbureau Groningen zijn we in gesprek gegaan in de drie verschillende regio s met lokale sleutelpersonen uit relevante kringen. Het resultaat van deze verkenning vormt een bouwsteen voor de kwantitatieve verdiepende studie van het SCP. Het FSP zal ook zelf verder onderzoeken waarom in Fryslân een hoger gebruik is van sociaal domeinvoorzieningen dan de rest van Nederland. Monitor Jeugdhulp Sinds de invoering van de Jeugdwet op 1 januari 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de uitvoering van de jeugdzorg. Vorig jaar zijn we met deze monitor begonnen en volgen we jeugdigen die gebruik maken van de jeugdzorg, en onderscheiden we verschillende soorten, aantallen en trajecten die worden doorlopen. Samen met belanghebbenden wordt bepaald welke onderdelen dit jaar meer aandacht moeten krijgen. Deze informatie halen we uit een te organiseren (inspiratie-)bijeenkomst. Bijeenkomst schuldhulp Alhoewel schuldhulp strikt genomen geen decentralisatie is, is schuldhulp wel een domein waar gemeenten een belangrijke rol in spelen en is verhelpen van schuldenproblematiek een belangrijke voorwaarde om mensen verder te helpen. In 2016 publiceerde het FSP een beleidsanalyse over de verschillen in schuldhulp die gemeenten bieden. 10

11 Uit een bijeenkomst georganiseerd voor gemeenteambtenaren bleek behoefte te zijn om dieper in te gaan op de aantallen personen met schulden en de gebruikte definities binnen dit domein. In deze vervolgbijeenkomst komen deze onderwerpen onder andere aan bod. Monitoring gebiedsteams Gebiedsteams zijn voor gemeenten belangrijke instrumenten om de eigen kracht van burgers te versterken, en hen vroegtijdig passende ondersteuning te geven. Door middel van bestaande gegevens en aanvullend onderzoek kan een completer beeld gevormd worden over de inzet van en ontwikkelingen in de gebiedsteams. In 2015 is een nulmeting uitgevoerd waarin vooral de beschikbaarheid van de teams duidelijk beschreven is. In 2016 heeft er afstemming met de gemeenten, NHL en andere partijen plaats gevonden om een vervolgmeting uit te voeren. Verkend wordt of het mogelijk is met deze meting vergelijkbare informatie over de vormgeving, samenstelling en werkwijze van de gebiedsteams te realiseren. De verwachting is de vervolgmeeting in 2017 uit te voeren. Effecten decentralisaties voor cliënten Twee jaar geleden zijn de decentralisaties begonnen. Gemeenten hebben de verantwoordelijkheid gekregen over drie domeinen, waarbij de bedoeling is dat zij haar inwoners via maatwerk en zelfredzaamheid, beter en goedkoper kunnen ondersteunen. Hebben cliënten meer te zeggen gekregen over hun eigen leven? Hoe worden decentralisaties ervaren en zien cliënten dat er veranderingen zijn? Voor dit onderzoek willen we cliënten interviewen die al langere tijd gebruik maken van meerdere voorzieningen. Burgerbetrokkenheid bij gemeentebeleid Bij het uitvoeren van de taken binnen de decentralisaties zijn gemeenten wettelijk verplicht om burgers te betrekken bij de beleidsvorming. Gemeenten hebben hier ook belang bij, want burgers weten hoe beleid in de praktijk uitwerkt. Na de invoering van de Wmo in 2007 hebben veel gemeenten een Wmo-raad in het leven geroepen. Een Wmo-raad alleen volstaat niet meer, want door de drie decentralisaties hebben gemeenten nu ook te maken met andere doelgroepen. De centrale vraag is hoe inwoners worden betrokken bij het sociaal beleid van gemeenten in Fryslân. We brengen in kaart of er verschillen zijn tussen gemeenten en hoe inwoners worden betrokken in het beleidvormingsproces. Wmo cliëntervaring Alle gemeenten zijn verplicht om een cliëntervaringsonderzoek via vragenlijsten uit te voeren. Zijn cliënten in de ene gemeente meer tevreden zijn dan in de andere? Een selectie van deze resultaten zal uitmonden in een korte publicatie over de cliënttevredenheid in gemeenten. c. Staat van Friese jongeren Is Fryslân een leefbare provincie voor jongeren waarin ze kunnen: wonen, leren en werken? Hoe staat het met de Friese jongeren en welke toekomstperspectief hebben ze? En wat vinden die jongeren hier zelf van? Fryslân ontgroent en het aantal jongeren neemt af. Daarnaast kent Fryslân gemiddeld een laag opleidingsniveau en veel jeugdwerkloosheid. Voor jongeren op het platteland zijn weinig voorzieningen en het OV is vaak beperkt. Binnen Fryslân is een trek naar stedelijk gebied, maar ook trekken jongeren voor studie en werk naar Groningen en de randstad. Het FSP vindt het relevant om de staat van Friese jongeren in beeld te brengen, om de informatie bij elkaar te brengen en met deskundigen uit de regio analyses te maken die meer zicht geven in het geheel. Daarnaast brengen we cijfers en prognoses in beeld, bevragen we jongeren zelf over hun visie op de ontwikkelingen. 11

12 Het komend jaar zal regelmatig een publicatie uitkomen die ingaat op één van de thema s binnen ons leefbaarheidsmodel, dit zal uitmonden in een eindrapportage over de Staat van Friese jongeren en bijeenkomst hierover aan het einde van het jaar. Daarnaast kiezen we twee vraagstukken binnen de thema s wonen, werk en onderwijs waar dit jaar extra aandacht aan wordt besteed. Toekomstperspectief leerlingen na afstuderen Uit onderzoek van het CBS blijkt dat Fryslân het laagste percentage leerlingen heeft dat voortijdig zonder startkwalificatie het onderwijs verlaat. Dit project wil verder inventariseren hoe de transitie verloopt van mbo studenten na afstuderen. Vinden ze werk, gaan ze verder studeren of raken ze verdrongen door hoger opgeleiden op de arbeidsmarkt. Dit doen we door middel van bestaande data van DUO en CBS. In dit project werken we samen met de Friese Poort, het Friesland College en het Nordwincollege. Verder wordt geïnventariseerd of dezelfde gegevens ook kunnen worden gevonden voor hbo en universitaire studenten. Verhuisbewegingen en verhuismotieven van jongeren Het doel van dit onderzoek is om inzicht te verkrijgen in de motieven van jongeren in Fryslân om naar de stad te verhuizen of om juist op het platteland te blijven wonen, en om hoeveel en welke jongeren dit gaat. Om de onderzoeksvragen te kunnen beantwoorden is een combinatie van kwantitatief en kwalitatief onderzoek nodig. 12