REKENKAMERCOMMISSIE BERGEIJK

Transcriptie

1 REKENKAMERCOMMISSIE BERGEIJK 25 september

2 Inhoudsopgave Colofoon blz. 3. Inleiding blz Onderzoeksvraag en normenkader blz Strategische handhaving in Bergeijk blz Tactische handhaving in Bergeijk blz Operationele handhaving in Bergeijk blz Conclusies en aanbevelingen blz Hoor en wederhoor blz. 31 Bijlagen 2

3 Colofon De rekenkamercommissie De rekenkamercommissie Bergeijk bestaat uit twee raadsleden, heeft een externe voorzitter en wordt ondersteund door een secretariaat. Zij heeft een onafhankelijke positie binnen de gemeente. Haar doel is de gemeenteraad een extra handvat te bieden zijn controlerende taak uit te voeren door middel van het doen van onderzoek. Daarbij wil de rekenkamercommissie antwoord krijgen op vragen zoals: Zijn de doelen van het gemeentelijk beleid bereikt? Zijn de voorbereiding en de uitvoering van het beleid efficiënt verlopen? Welke aanbevelingen zijn nodig om de doeltreffendheid te vergroten? De rekenkamercommissie is op 28 april 2005 door de vaststelling van de "Verordening rekenkamercommissie Bergeijk", formeel een onderdeel geworden van het bestuurlijk spectrum van Bergeijk. Op 1 september 2005 zijn de leden en de voorzitter door de gemeenteraad in hun functie bekrachtigd. Het Onderzoeksplan 2007 voorziet in een viertal hoofdonderzoeken en in een drietal nazorgonderzoeken. Bij deze laatste categorie is de focus met name gericht op de voortgang en opvolging van de conclusies en aanbevelingen die in eerdere onderzoeken van de rekenkamercommissie getrokken en gedaan zijn. De rekenkamercommissie bestaat uit de gemeenteraadsleden de heren A.P. d Haens en K. Theuws, en de heer drs. G.W.M. van Vugt MPA als externe voorzitter. 3

4 Inleiding Handhaving en handhavingsbeleid zijn brede begrippen die ingrijpen op vrijwel alle beleidsterreinen. Overal waar regels worden gemaakt is er controle op de naleving nodig. Immers nieuw beleid (groenbeleid, milieubeleid, afvalbeleid, veiligheidsbeleid) en de daarbij behorende regels zijn alleen doeltreffend wanneer de naleving hiervan actief wordt gestimuleerd, gecontroleerd en waar nodig gesanctioneerd. Belang van het onderzoek is de landelijke en de Bergeijkse lokale aandacht voor handhaving van wet en regelgeving met name na ingrijpende incidenten als de vuurwerkramp in Enschede, de cafébrand in Volendam en de brand in het cellencomplex op Schiphol. Maar ook de brand bij Diffutherm staat menigeen nog op het netvlies. Deze ingrijpende gebeurtenissen hebben veelal geleid tot een inhaalslag op het gebied van de vergunningverlening en handhaving van (brand)-veiligheid van voor publiek toegankelijke ruimtes. Zo ook in de gemeente Bergeijk waar reeds enkele jaren handhaving een vast onderdeel uitmaakt van de bedrijfsvoering en bedrijfsprocessen. Hierbij probeert men aan te sluiten bij de landelijke ambities zoals daar zijn een meer programmatische en transparante aanpak, het kenbaar maken van de uitvoering en een jaarlijkse verantwoording aan de gemeenteraad. De rekenkamercommissie heeft binnen dit perspectief het handhavingsbeleid als een van de onderzoeksonderwerpen gekozen voor het jaar Het onderzoek heeft in het laatste kwartaal van 2007 en januari tot en met maart 2008 plaatsgevonden. De secretaris van de rekenkamercommissie heeft het deskonderzoek voor zijn rekening genomen. In december 2007 heeft er ten overstaan van de volledige rekenkamercommissie een bestuurlijk-ambtelijke presentatie plaatsgevonden waarbij het handhavingsbeleid is toegelicht en zo nodig verduidelijkt. Van de zijde van het College van burgemeester en wethouders waren de burgemeester en de verantwoordelijke wethouder de heer Bax aanwezig. Eind februari 2008 heeft er nog een onderhoud plaatsgevonden met een delegatie van de commissie en het afdelingshoofd, de coördinator Handhaving en wederom wethouder Bax.. Doel van deze bijeenkomst was het nader beantwoorden van de onderzoeksvragen en enkele specifieke thema s en onderzoekscases. Beide bijeenkomsten zijn in een bijzonder goede en open sfeer verlopen. Wel is het de rekenkamercommissie opgevallen dat er veel tijdsverloop heeft plaatsgevonden tussen de verzoeken tot een onderhoud en de bijeenkomsten. Redenen waren van agendatechnische aard waardoor het onderzoek meerdere weken heeft stil gelegen. Tot slot heeft er op 10 maart 2008 nog een onderhoud plaatsgevonden tussen de rekenkamercommissie en delegaties van "ondernemend" Bergeijk. Doel van deze bijeenkomst was om na te gaan hoe ondernemend Bergeijk het handhavingsbeleid van de gemeente ervaart.. Op donderdag 21 maart heeft er nog een gesprek plaatsgevonden tussen de secretaris van de rekenkamercommissie, het afdelingshoofd en de coördinator Handhaving. Bij mailbericht van 8 april 2008 zijn aanvullende vragen gesteld aan het hoofd van de afdeling omtrent enkele concrete vraagpunten die naar voren zijn gekomen uit het overleg met de ondernemers. Deze vragen zijn naar het College van burgemeester en wethouders doorgeleid. Pas op 20 mei 2008 zijn de antwoorden ter beschikking gesteld aan de secretaris van de rekenkamercommissie. (zie bijlage III en IV) Tevens is een overzicht van de ambtelijke uren verband houdende met het onderzoek beschikbaar gesteld. Op 16 juni 2008 heeft de rekenkamercommissie vervolgens het concept onderzoeksrapport vastgesteld waarna dit op 18 juni 2008 voor hoor en wederhoor aan het College van burgemeester en wethouders is aangeboden. (Bijlage V) Bij schrijven van 8 juli 2008 (verzonden d.d. 22 juli 2008) geeft het College van burgemeester en wethouders een reactie op het concept onderzoeksrapport. (Bijlage IV) In de vergadering van 19 augustus 2008 heeft de rekenkamercommissie kennis genomen van de bestuurlijke reactie en het concept rapport op onderdelen aangepast. Nadien is het rapport nog aangepast n.a.v. de inspectie van VROM eind 2004 over de naleving van de regelgeving. 4

5 1. Onderzoeksvraag en normenkader Omdat er veel gebieden zijn waarop de gemeente een handhavende taak heeft, heeft de rekenkamercommissie besloten haar onderzoek toe te spitsen op de doelmatigheid en doeltreffendheid van het handhavingsbeleid. De rekenkamercommissie constateert vanuit een eerste oriëntatie op het onderzoeksonderwerp dat: er in de gemeente Bergeijk reeds gedurende een aantal jaren gericht beleid ontwikkeld wordt ten aanzien van handhaving. De aanpak oogt professioneel en planmatig waarbij in meerjarig perspectief in de vorm van handhavingsprogramma s gerichte aandacht gegeven wordt ten aanzien van de majeure trajecten c.q. trajecten waar prioriteit aan wordt toegekend. Er zijn hierbij diverse niveau s te onderkennen waarbinnen dit plaatsvindt. Maar geschiedt dit ook doeltreffend en doelmatig? De rekenkamercommissie wil over de jaren 2005 en 2006 (en voor zover relevant ook over 2007) deze vraag nader beantwoord zien door: "Het verkrijgen van inzicht in de doelmatigheid en doeltreffendheid van de gemeentelijke handhaving op strategisch, tactisch en operationeel niveau tegen de achtergrond van de daarbij behorende beleidsdoelen, gemaakte afspraken en maatschappelijke risico's". Afbakening:: het onderzoek zal zich specifiek richten op handhaving op het gebied van.: bouwregelgeving, ruimtelijke regelgeving, APV, horecabeleid, milieuregelgeving, evenementenbeleid, regels m.b.t. openbare ruimte en (illegale) bewoning buitengebied. Het onderzoek richt zich dus bijvoorbeeld niet primair op handhaving in het kader van de Wet Werk en Bijstand of leerplichtcontrole. Wel wordt er in de marge van het onderzoek aandacht aan besteed. De centrale onderzoeksvraag is uitgewerkt in de volgende onderzoeksvragen: Strategisch niveau De vragen op strategisch niveau hebben betrekking op de beleidscontext, waarbinnen de handhaving plaatsvindt. Concreet wil de rekenkamercommissie nader inzicht verkrijgen in de volgende zaken. 1. Op welke wijze is het algemene handhavingsbeleid vastgelegd in kaders en of regelgeving? Worden er concrete doelstellingen en prioriteiten geformuleerd? 2. Welke ontwikkelingen hebben zich voorgedaan in 2005 en 2006 op het gebied van handhaving in het algemeen en specifiek op enkele deelterreinen? 3. Hoe is het algemene handhavingsbeleid van de gemeente Bergeijk formeel georganiseerd; en is dit adequaat? Tactisch niveau De vragen op tactisch niveau spitsen zich toe op de wijze waarop de handhaving concreet wordt geprogrammeerd, gemanaged en vertaald.. Concreet wil de rekenkamercommissie nader inzicht verkrijgen in de volgende zaken. 1. Is er een jaarlijks uitvoeringsprogramma en uit welke elementen bestaat dit? Wordt dit ook feitelijk uitgevoerd? Op welke punten niet, en waarom? 2. Op welke wijze worden er in de praktijk prioriteiten gesteld en op basis van welke weging of weginginstrumenten vindt dit plaats? 3. Hoe wordt de frequentie en wijze van inspecteren bepaald? 4. Hoe wordt bepaald welke beleidsinstrumenten worden ingezet? 5. Wanneer is er sprake van bestuursrechtelijk of strafrechtelijk optreden? 6. Hanteert de gemeente een "lik op stuk"-beleid? 7. Wordt er gebruik gemaakt van andere theoretische onderleggers voor handhaving (omgevingsanalyse, inspectiestrategie, interventiestrategie, risicomatrix)? 8. Worden alle meldingen en klachten van burgers en maatschappelijke organisaties adequaat (tijdig en correct) afgewerkt, en hoe is vervolgens de communicatie met de klagers over de afwikkeling? 9. Wordt de gemeenteraad goed geïnformeerd over de voortgang, doelmatigheid en effectiviteit van de handhaving? 5

6 Operationeel niveau De vragen op operationeel niveau spitsen zich toe op de wijze waarop de handhaving in de praktijk wordt uitgevoerd. Concreet wil de rekenkamercommissie nader inzicht verkrijgen in de volgende zaken. A. Empirisch onderzoeksdeel: Aan de hand van een aantal cases (geconstateerde overtredingen of klachten/meldingen; ongeveer 20) worden de volgende vragen nagegaan: 1. Wat was de afhandeling van de cases? Was deze adequaat, gelet op de constateringen? 2. Welke beleidsinstrumenten zijn ingezet? 3. Welke sancties zijn toegepast? 4. Worden de gestelde doelstellingen gehaald B. Instrumenteel onderzoeksdeel:: 5. In welke mate en op welke wijze krijgt integraal handhaven binnen de gemeente vorm? 6. Wordt er aan elkaar gerapporteerd? Is er sprake van een "oog en oorfunctie"? Is er sprake van gezamenlijke activiteiten (bijv. controles)? 7. Is er bij de betrokken handhavingspartijen inzicht in de mate van naleving en ingezette instrumenten en hoe wordt dit geregistreerd en op welke wijze wordt hierover gerapporteerd? 8. Op welke wijze wordt deze informatie (over eventuele tekortkomingen in beleid en/of instrumentarium) teruggekoppeld? 9. Hoeveel overtredingen zijn de onderzoeksperiode geconstateerd? Wat was de afwikkeling daarvan? 10. Hoe is de risicoperceptie en feitelijk nalevingsgedrag "in het veld"? 11. Wat is de ervaring van burgers en/of maatschappelijke organisaties met het gemeentelijk handhavingsbeleid en de uitvoering daarvan? Normenkader Bij het bepalen van de doeltreffendheid gaat het om twee aandachtgebieden te weten of er sprake is van een adequaat opgezet en uitgevoerd handhavingsbeleid en of het handhavingsbeleid geleid heeft tot het gewenste nalevingsniveau voor zover dat (kwantitatief en/of kwalitatief) herleidbaar is vanuit de gemeentelijke inspanningen op dit gebied en/of de algemeen aanvaarde handhavingsniveau's gebaseerd op landelijk of objectieve criteria.? Voor het in kaart brengen van de naleving is informatie als het aantal geconstateerde overtredingen relevant. Voor het onderzoek wordt een beperkte definitie van doelmatigheid gehanteerd en richt de focus zich met name op de wijze van samenwerking en het geïntegreerd toepassen van handhaving. Hierbij wordt gebruik gemaakt van informatie over de mate van integratie en samenwerking met andere beleidsterreinen en toezichthouders. De beoordeling van de verschillende fasen van de handhavingscyclus vindt als referentiekader aan de hand van (kwaliteits)criteria plaats vanuit externe bronnen en wettelijke normen. Maar vanzelfsprekend gelden ook de eigen Bergeijkse kaders, instructies en protocollen als norm. De rekenkamercommissie heeft zich bij het onderzoek niet gericht op de rechtmatigheidsaspecten. Wel is via het secretariaat van de bezwaar en beroepschriftencommissie navraag gedaan omtrent het aantal bezwaarschriften dat tegen handhavingsacties is ingediend en wat de juridische oordeelsvorming daaromtrent geweest is. Reikwijdte Naast een onderzoek naar het algemene beleid wil de rekenkamercommissie nader ingaan op een aantal praktijkcases. De keuze voor deze cases is gedurende het onderzoek gemaakt. Onderzoeksopzet Naast desk -en dossieronderzoek heeft het onderzoek tevens bestaan uit gesprekken en interviews met de bestuurlijke en ambtelijk kartrekkers in deze. Ook wilde de rekenkamercommissie actief in gesprek komen met personen, bedrijven en instellingen die aan een handhavingactie onderworpen zijn geweest. Daartoe is er een oproep in de Eykelberg geplaatst. 6

7 2. Strategische handhaving in Bergeijk De beleidscontext, waarbinnen de handhaving plaatsvindt bepaalt in hoge mate het strategisch niveau waarop gehandhaafd wordt. In dit hoofdstuk wordt de strategische visie op handhaving nader onderzocht worden. De rekenkamercommissie doet dit aan de hand van een drietal vragen die dit duidelijk en inzichtelijk moeten maken. 1. Op welke wijze is het algemene handhavingsbeleid vastgelegd in kaders en of regelgeving? Worden er concrete doelstellingen en prioriteiten geformuleerd? 2. Welke ontwikkelingen hebben zich voorgedaan in 2005 en 2006 op het gebied van handhaving in het algemeen en specifiek op enkele deelterreinen? 3. Hoe is het algemene handhavingsbeleid van de gemeente Bergeijk formeel georganiseerd; en is dit adequaat? De ontwikkelingen vanaf 2001 Er hebben zich de afgelopen jaren een reeks aan ontwikkelingen voorgedaan die de professionalisering van de handhaving in Bergeijk in beweging hebben gezet. Te vermelden zijn: de gebeurtenissen in Enschede, Volendam, Tiel en Maastricht. De artikelenreeks "Boven de Wet" in Brabant. en het Wetsvoorstel verbetering handhavingstructuur met daarin bevoegdheden van provincie en Rijk om waar nodig te interveniëren in het proces om de kwaliteit van de handhaving te verbeteren. Het is binnen deze context dat de gemeenteraad in december 2001 de nota integraal handhavingbeleid gemeente Bergeijk heeft vastgesteld. In deze nota zijn algemene uitgangspunten vastgelegd en zijn de fundamenten gelegd voor een integraal handhavingbeleid en een betere handhavingpraktijk. Door de Inspectie VROM is in oktober 2001 een onderzoek verricht naar de toepassing, naleving en handhaving van wet- en regelgeving op het terrein van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu. In het eindrapport trok de Inspectie de conclusie dat de uitvoering van de diverse taken op een redelijk adequaat niveau lag. Ondanks dat bleven er naar de mening van de Inspectie nog verbeterpunten. Nagenoeg alle door de inspectie aangedragen aanbevelingen voortvloeiende uit dat onderzoek zijn inmiddels doorgevoerd. Eind 2004 is de gemeente Bergeijk opnieuw aan een inspectie van VROM onderworpen. De rekenkamercommissie heeft gemeend het inspectieverslag van 2005 n.a.v. deze inspectie op te vragen. Dit is pas na de fase van hoor en wederhoor gebeurd. Na lezing van het onderzoeksrapport van het ministerie blijkt evenwel dat de handhaving op onderdelen niet of onvoldoende adequaat is geschied. Tegelijkertijd worden in het rapport aanbevelingen gedaan. Voor het merendeel zijn deze aanbevelingen opgepakt en tot uitvoering gebracht. Daartoe is een plan van aanpak opgesteld (d.d. 14 juli 2005) dat zowel door het College van burgemeester en wethouders als door het Ministerie is geaccordeerd. In Bijlage VII is een samenvatting van het rapport opgenomen. We merken hierbij op dat dit rapport geen onderdeel heeft uitgemaakt van de onderzoeksvragen/opzet. Te meer omdat onze onderzoeksfocus op 2005 en verder lag. In het voorjaar van 2003 is in het kader van het landelijke project 'professionalisering van de handhaving' een zelfevaluatie uitgevoerd. Rekening houdend met de resultaten van deze zelfevaluatie is in augustus 2003 een verbeterplan vastgesteld. Zo is er in dit verbeterplan gekozen voor een integrale aanpak van de handhavingtaken. Dit betekent dat naast het milieu- en waterbeleid (kleursporen grijs en blauw) ook de ruimtelijke ordening en bouwregelgeving en natuur en landschap (kleursporen rood en groen) zijn meegenomen. Op termijn komen daar ook nog bij uitkeringen en belastingen (kleurspoor geel) en openbare orde, veiligheid, prostitutie en onderwijs (kleurspoor paars) De zelfevaluatie als onderdeel van het traject professionalisering van de milieuhandhaving heeft op zichzelf ook verbeterpunten opgeleverd. Onder ander betrof dit de prioriteringsfactoren. Omdat vrijwel alle gemeentelijke producten op meerdere prioriteringsfactoren scoorden is er in het verleden voor gekozen de factor gevaar en veiligheid het zwaarst te laten wegen en is er voor de jaren 2002 en 2003 gekozen om de nadruk te leggen op de handhaving ten aanzien risicovolle bedrijven boven de handhaving van bouwvergunningen, reguliere milieuvergunningen, gebruiksvergunningen (permanent en tijdelijk), evenementenvergunningen en controle op (daadwerkelijke illegale) bewoning. 7

8 Inmiddels is dit project risicovolle bedrijven afgerond en is de handhavingachterstand ten aanzien daarvan ingelopen en is handhaving van deze categorie bedrijven inmiddels in het reguliere controleprogramma milieu opgenomen. In het verleden zijn in Bergeijk in het kader van de (milieu)handhaving de onderscheidenlijke inrichtingen categorisch ingedeeld naar (belastende) milieueffecten. Deze systematiek is min of meer (verder) losgelaten en wordt aan de hand van tevoren vastgestelde thema's een prioritering in de handhaving aangebracht. Het landelijk project "professionalisering van de handhaving" richtte zich primair op het milieuspoor en het waterspoor en had als doel per l januari 2005 de handhavingkwaliteit op deze sporen verbeterd te hebben. Einddoel is op termijn professionalisering op het gebied van alle sporen te realiseren. De ambitie van Bergeijk en van nog 21 andere gemeenten die aan het project participeerden, was om de bouw, ruimtelijke ordening en natuursporen per l januari 2007 en de resterende sporen per l januari 2008 aan de kwaliteitscriteria te laten voldoen. Dit is niet gelukt. De kleursporen geel en paars hebben nog niet die aandacht gekregen die uit de toenmalige ambities zou blijken. Dit onderzoek toont dit ook aan. Programmatisch handhaven De Bergeijkse definitie van programmatisch handhaven wil zeggen een structurele en integrale aanpak van de handhaving. Daarbij zijn prioriteiten gesteld en de handhavingactiviteiten op elkaar afgestemd. Bij een programmatische aanpak worden beleid en uitvoering van beleid opgevolgd door evaluatie en bijsturing. Programmatisch handhaven is dus een cyclisch, democratisch, integraal en transparant proces. De beschikbare capaciteit moet zo verstandig mogelijk worden ingezet, zodat overtredingen op de meest essentiële zaken worden voorkomen dan wel worden aangepakt. Bestuurlijk zullen prioriteiten moeten worden gesteld, om zo te kunnen vast stellen op welke wijze aan de hand van de prioriteiten pro-actief toezicht kan worden ingericht. Aan de hand daarvan wordt uiteindelijk vastgesteld: Wat doen we? Wat kunnen we? Wat gaan we anders doen? Het handhavingsprogramma is daarvoor het geschikte instrument. Bij de opstelling van dit programma is gebruik gemaakt van het door het Expertisecentrum Rechtshandhaving van het Ministerie van Justitie, in opdracht van de Stuurgroep Handhaven op niveau, ontwikkelde stappenplan programmatisch handhaven. Voor de burger betekent dat duidelijkheid over wat wel en niet kan en wat de consequenties van zijn handelen zijn. Juridisch gezien zijn rechtszaken dientengevolge bij de rechter beter verdedigbaar. Hoewel inmiddels handhaving en vergunningverlening door het instellen van een handhavingteam volledig van elkaar zijn gescheiden wordt de beschikbare capaciteit, zowel toezichthoudend als juridisch, nog steeds als belangrijkste knelpunt bij de handhaving ervaren: zo zijn bijvoorbeeld een (groot) aantal overtredingen bekend, maar kunnen die zaken niet of onvoldoende worden aangepakt als gevolg van de beperkte beschikbare capaciteit. De organisatie van de handhaving Het thema handhaving en de aanpak ervan heeft grote aandacht gekregen bij de recente reorganisatie. Handhaving maakt onderdeel uit van de afdeling Gemeentewinkel. Deze afdeling bestaat uit de teams Vergunningen, Publiekszaken en Handhaving. Daarnaast behoren de beleidsvelden WMO loket, e-dienstverlening en communicatie tot de verantwoordelijkheid van het afdelingshoofd. De leiding van het team Handhaving berust bij de coördinator. Het team Handhaving bestaat inclusief de coördinator uit 6 medewerkers en ziet toe op de disciplines: Bouw Milieu Leefomgeving In fte s betreft de formatie van het team Handhaving 5,5 fte. 8

9 Naast de all round inzet op de diverse disciplines van de coördinator wordt het team ondersteund door een jurist publiekrecht die voor 50% beschikbaar is voor handhavingszaken. Personele omvang De organisatie van de werkzaamheden is zodanig ingericht dat zo veel als mogelijk de uitgangspunten van het programmatisch handhaven worden gevolgd. De prioritering zoals deze in het handhavingsprogramma is opgenomen is hierbij leidend. Ten behoeve van het handhavingsprogramma is een zogenaamde handhavingstakentabel opgesteld. Deze tabel geeft aan de hand van een 26 tal handhavingsthema s inzicht in de prioritering op een score van 1 (heel hoog risico) tot 4 (laag risico). Aan de hand van de vastgestelde prioritering (zie ook hoofdstuk 3) worden per medewerker uren toegerekend aan een thema. Hieruit blijkt ook dat er sprake is van een geïntegreerde aanpak vanuit de diverse disciplines van zowel het team handhaving als van externe partners. Naast de uren worden per thema ook de concrete acties en activiteiten weergeven. Onderscheid wordt onder andere gemaakt in integrale controles, thematische controles, periodieke controles, hercontroles, en opleveringscontroles. Overigens is de toewijzing van de uren van de medewerkers naar de prioriteiten een bewuste bestuurlijke keuze geweest. Bij nota van 7 juli 2005 is het College van burgemeester en wethouders geïnformeerd over de consequenties van het Handhavingsprogramma in relatie tot de personele omvang. Daarbij zijn aan het college een viertal opties voorgelegd die de aanpak van de prioritering afzetten tegen de realisatie daarvan in personele zin. In concreto betrof het de handhaving ten aanzien van de kleursporen grijs, blauw, rood en groen. Bij prioriteit I zou er dus bij voorbeeld sprake zijn van volledige handhaving op alle 4 de kleursporen. Deze opties waren: optie Verdeelsleutel resultaat in uren I Prioriteit 1 en 2 = 100 % (van alle handhavingscases) tekort 3248 uren Prioriteit 3 en 4 = 100 % II Prioriteit 1 en 2 = 100 % sluitend Prioriteit 3 en 4 = 0 % III Prioriteit 1 en 2 = 75 % tekort 400 uren Prioriteit 3 en 4 = 75 % IV Prioriteit 1 en 2 = 80 % sluitend Prioriteit 3 en 4= 50 % Op 12 juli 2005 hebben burgemeester en wethouders besloten optie IV te kiezen. Dit betekent dat de personele omvang ook als zodanig is bepaald in relatie tot de ambities en prioriteiten die bestuurlijk gesteld zijn. De formatieberekening geldt nog steeds. Voor dit onderzoek is dit zeer relevant. Immers, uit de gesprekken met bestuurders en de coördinator blijkt dat het ambitieniveau en het werkaanbod geen gelijke tred houdt met de personele omvang. Daardoor moeten steeds vaker meer prioriteiten gesteld worden en blijven zaken liggen. De rekenkamercommissie vermoedt dus dat het collegebesluit van 12 juli 2005 inmiddels achterhaald is. Kortom, wil het huidige ambitieniveau en het werkaanbod gelijke tred houden dan dient de keuze voor optie IV bestuurlijk ter discussie gesteld te worden Dit geldt zowel voor de preventieve activiteiten en werkzaamheden als de repressieve activiteiten en werkzaamheden. Dit laatste wordt nog eens benadrukt doordat een Buitengewoon Opsporings Ambtenaar (BOA) ontbreekt. De voordelen van de inzet van een eigen BOA zijn legio. De gemeente heeft de regie over de inzet en kan aan de hand van de eigen prioriteiten overgaan tot controle en daadwerkelijke handhaving. Hierdoor is het mogelijk om in voorkomende situaties direct verbaliserend te kunnen optreden waardoor een administratief / juridisch voortraject vaak voorkomen kan worden. 9

10 Men is hierbij niet afhankelijk van derden of andere overheidsinstanties. Daarnaast is het preventieve aspect van een eigen BOA niet te onderschatten. Zeker omdat er sprake is van gerichte acties die op communicatief gebied van gemeentewege kunnen worden ondersteund. De personele capaciteit wordt voor 90% ingezet ten behoeve van de verplicht noodzakelijke en verplicht aan te bevelen handhavingszaken. De prioriteiten 1 en 2. Het betreft hierbij 80% van de omvang van de handhavingszaken. 10 % van de personele inzet ziet op de prioriteiten 3 en 4, die als aan te bevelen, kan worden uitgesteld moeten worden gezien. Hierbij handelt het over 50% van de totale omvang. Dit betekent dat de afdoening van de prioriteiten 3 en 4 ook minder arbeidsintensief zijn. Bij analyse van de concrete handhavingszaken zal hierop nader worden ingegaan. Bestuurlijke verankering De bestuurlijke verankering van het handhavingsbeleid is verankerd met de portefeuilleverdeling. Het beleid en de uitvoering van het handhavingsbeleid ligt bij wethouder Bax. Het beleid en de uitvoering van de openbare orde berust bij de burgemeester. Het beleid met betrekking tot Ruimtelijke Ordening en Milieu berust bij wethouder Theuws. Op deze wijze is er een functiescheiding gemaakt tussen handhaving(sbeleid) en beleid bij de beleidsvelden. Een onderscheid dat ook binnen de ambtelijk organisatie is aangebracht. De collegiale besluitvorming binnen het college waarborgt vervolgens dat er sprake is van integrale afweging. Samenwerking Vanuit het gegeven dat de formatieomvang beperkt is en dat handhaving niet ophoudt bij de gemeentegrens ligt het voor de hand dat er samenwerking plaatsvindt. Deze samenwerking wordt op diverse wijzen ingevuld. (zie Bijlage I ) De visie op handhaving Het handhavingsprogramma is het spoorboekje waarlangs de handhavingslijnen lopen. Aan de basis daarvan ligt een visie voor die door het College van burgemeester en wethouders is vastgelegd. Deze visie luidt: De gemeente Bergeijk erkent zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid en beoogt een veilige en rechtvaardige omgeving voor de bewoners te waarborgen. Daartoe zal zij in samenspraak met andere handhavingorganisaties zorgdragen voor een helder en duidelijk beleid dat ook daadwerkelijk wordt uitgevoerd en nageleefd en zal zij middels dialoog met haar burgers en belangenorganisaties het draagvlak voor handhaving vergroten en naleefgedrag bevorderen. Deze handhavingvisie is in het verlengde van het vastgestelde verbeterplan naar aanleiding van het project 'professionalisering van de handhaving' in juli 2004 door het college van Burgemeester en Wethouders van Bergeijk vastgesteld. De primaire insteek waar voor gekozen is dat de gemeente Bergeijk een betrouwbare en geloofwaardige overheid wil zijn. Een dergelijke overheid dient tegen onvoldoende naleving op te treden. Normconform gedrag valt van de burger alleen te verwachten wanneer de overheid de burger aanspreekt indien niet naar die norm wordt gehandeld. Het doel van de professionalisering van de handhaving is dat aan de hand van kwaliteitscriteria en handhavingbeleid aangegeven moet worden hoe tot een goede en adequate uitvoering van de handhavingtaken gekomen kan worden, met als voornaamste doel: het verbeteren van het naleefgedrag van burgers en bedrijven. Het niet optreden en vanzelfsprekend gedogen worden daarbij als ongewenst beschouwd. Vanuit deze centrale gedachte zijn een aantal uitgangspunten geformuleerd die hierbij aansluiten. 1. In beginsel zal tegen iedere overtreding handhavend worden opgetreden. 2. Als een handhavingtraject wordt ingezet wordt dit uit een oogpunt van rechtszekerheid in beginsel ook afgerond. Een bestuursorgaan mag niet zijn geloofwaardigheid verliezen. Dwangsommen die verbeurd zijn worden geïnd en bestuursdwang wordt geëffectueerd. Is een sanctietraject ingezet dan wordt er in beginsel geen uitstel verleend. Er mogen geen stille momenten in het traject optreden. 3. Gedogen van overtredingen zal slechts plaatsvinden in uitzonderlijke situaties en uitsluitend wanneer hieraan een expliciet schriftelijk besluit met voorwaarden van het bevoegde bestuursorgaan aan ten grondslag ligt. Stilzwijgend 10

11 gedogen, gedogen door middel van mondelinge uitlatingen en toezeggingen en gedogen door middel van een privaatrechtelijke overeenkomst is niet toegestaan. Gedogen zal slechts plaats kunnen vinden in individuele situaties en zal niet van toepassing kunnen zijn op een algemene categorie van gevallen. Bovendien is voor gedogen slechts plaats gedurende een bepaalde nauwkeurig omschreven termijn. Bij het nemen van een gedoogbesluit is dus duidelijk voorzienbaar dat het om een tijdelijke situatie gaat. Het einde van deze termijn kan in principe niet worden bepaald op een toekomstige onzekere gebeurtenis maar moet met een tijdstip worden aangeduid. Verlenging van de termijn is (in principe) niet mogelijk. Deze uitgangspunten en de basisbeleidsuitgangspunten zijn vertaald in het Handhavingsprogramma Dit handhavingprogramma richt zich op de milieuregelgeving (grijze spoor), bouwregelgeving en ruimtelijke ordening (rode spoor) en natuur en landschap (groene spoor). Zoals reeds is aangegeven is het de bedoeling om dit handhavingprogramma op termijn aan te vullen met het gele en paarse kleurspoor. De nader uitwerking van het Handhavingsprogramma zal in de komende hoofdstukken zijn beslag krijgen. Anno mei/juni 2008 is het dus wachten op een Handhavingsprogramma 2008 en verder. Dit is er nog niet. De reden is dat er door de komst van het nieuwe college in 2006 het voornemen bestond een handhavingsprogramma op te stellen dat synchroon liep met de bestuursperiode. Daarnaast is/was er sprake van ambtelijke capaciteitsproblemen Desgevraagd is aangegeven dat bij de planning en prioritering voor 2007 dezelfde lijn is aangehouden als in de voorafgaande twee jaren. Leidraad zijn de productiecijfers voor bouwen en milieu geweest. Daarnaast heeft men in 2007 en in de eerste helft van 2008 op basis van inschattingen en ervaringscijfers van de voorafgaande jaren, uitvoering gegeven aan het beleid dat gebaseerd is op het programma Van een systematische vooraf cijfermatig geplande en bestuurlijk geaccordeerde wijze van werken was evenwel geen sprake. Inmiddels heeft de rekenkamercommissie begrepen dat gewerkt wordt aan een nieuw programma voor 2008 en verder. Blijkens recente informatie is het concept van het programma 2008 op dit moment (mei/juni 2008) onderwerp van intern beraad. Spoedige inwerkingtreding is aan de orde. De rekenkamercommissie is van mening dat het beleidsvacuüm dat ontstaan is veel te lang heeft geduurd en niet te lang meer moet duren.. Immers, een van de uitgangspunten van het programmatisch handhaven is dat handhaving op een gestructureerde en systematische wijze moet geschieden. Nu deze horizon reeds meer dan een jaar ontbreekt, brokkelt dit uitgangspunt steeds meer af. Dit neemt niet weg dat de rekenkamercommissie geconstateerd heeft dat ook in 2007 en in 2008 gewoon handhavend is en wordt opgetreden. De lijn van het Handhavingsprogramma wordt hierbij doorgetrokken. Onduidelijk is evenwel in hoeverre nieuwe ontwikkelingen hadden kunnen leiden tot een verandering in de prioritering. In het kader van hoor en wederhoor geeft het College van burgemeester en wethouders aan dat er geen sprake is van een beleidsvacuüm om redenen dat het uitvoeringsprogramma wordt geactualiseerd, het beleid wordt niet aangepast. (zie ook Hoofdstuk 6). 11

12 Beantwoording onderzoeksvragen 1. Op welke wijze is het algemene handhavingsbeleid vastgelegd in kaders en of regelgeving? Worden er concrete doelstellingen en prioriteiten geformuleerd? In december 2001 heeft de gemeenteraad de nota integraal handhavingbeleid gemeente Bergeijk vastgesteld. Dit moment is feitelijk als start te kenschetsen voor een integraal handhavingbeleid. De gemeente heeft hierbij gebruik gemaakt van een reeks aan instrumenten en stappenplannen die onder ander door het Expertisecentrum Rechtshandhaving van het Ministerie van Justitie, in opdracht van de Stuurgroep Handhaven op niveau, zijn ontwikkeld om te komen tot een systematische wijze van programmatisch handhaven. De Bergeijkse aanpak van programmatisch handhaven kenmerkt zich door een structurele en integrale aanpak. Daarbij zijn prioriteiten gesteld en de handhavingactiviteiten op elkaar afgestemd. Programmatisch handhaven wordt dan ook als een cyclisch, democratisch, integraal en transparant proces gezien en gepraktiseerd. Het handhavingsprogramma dient deze uitgangspunten te borgen. Voor 2005 en 2006 is er een Handhavingsprogramma vastgesteld waarin de bestuurlijke prioriteiten zijn vastgelegd. De beschikbare capaciteit wordt zo verstandig mogelijk ingezet en de prioriteit en urgentiefactor zijn hierbij leidend. Uit met name de gesprekken die met de bestuurlijk-ambtelijke afvaardiging gevoerd zijn, blijkt evenwel dat aandacht zich met name richt op bouw- en milieuaangelegenheden. De handhavingsproblematiek en de handhavingsgevallen manifesteren zich voor het merendeel ook op deze terreinen. Een van de redenen is dat deze sporen reeds een lange traditie hebben en de professionalisering qua aanpak, registratie en nazorg dan ook significanter aanwezig is dan bij de andere thema s. Hierdoor is het op grond van ervaringscijfers ook makkelijker en inzichtelijker om de formatieomvang die nodig is om aan de taken te kunnen voldoen, te duiden. 2. Welke ontwikkelingen hebben zich voorgedaan in 2005 en 2006 op het gebied van handhaving in het algemeen en specifiek op enkele deelterreinen? Het landelijk project "professionalisering van de handhaving" richtte zich primair op het milieuspoor en het waterspoor en had als doel per l januari 2005 de handhavingkwaliteit op deze sporen verbeterd te hebben. Einddoel is op termijn professionalisering op het gebied van alle sporen te realiseren. De ambitie van Bergeijk was om ten eerste de bouw, ruimtelijke ordening en natuursporen aan de kwaliteitscriteria te laten voldoen. Door het Handhavingsprogramma is dit geconcretiseerd en zo veel als mogelijk tot uitvoering gekomen. 3. Hoe is het algemene handhavingsbeleid van de gemeente Bergeijk formeel georganiseerd; en is dit adequaat? Handhaving maakt onderdeel uit van de afdeling Gemeentewinkel. Deze afdeling bestaat onder andere uit een team Handhaving. De organisatie van de werkzaamheden is zodanig ingericht dat zo veel als mogelijk de uitgangspunten van het programmatisch handhaven worden gevolgd. De prioritering zoals deze in het handhavingsprogramma is opgenomen is hierbij leidend. Ten behoeve van het Handhavingsprogramma is een zogenaamde handhavingstakentabel opgesteld waarbij per medewerker uren worden toegerekend aan een thema. Ook van externe partners. De concrete acties bestaan uit in integrale controles, thematische controles, periodieke controles, hercontroles en opleveringscontroles. Op 12 juli 2005 hebben burgemeester en wethouders besloten te opteren voor een handhavingsambitie waarbij 80% van de prioriteiten 1 en 2 worden opgepakt en 50 % van de prioriteiten 2 en 3. Dit betekent dat de personele omvang ook als zodanig is bepaald in relatie tot de ambities en prioriteiten die bestuurlijk gesteld zijn. Deze formatieberekening geldt nog steeds en bedraagt 6,7 fte verdeeld over 7 medewerkers.. De bestuurlijke verankering van het handhavingsbeleid is verbonden met de portefeuilleverdeling en is er sprake van een functiescheiding tussen handhaving en beleid. De collegiale besluitvorming binnen het college waarborgt in theorie vervolgens dat er sprake is van integrale afweging. Dit is natuurlijk iets anders dan hoe met individuele cases door het college als geheel of als individueel collegelid wordt omgegaan. Dit is niet expliciet onderzocht door de rekenkamercommissie. 12

13 De rekenkamercommissie merkt hierbij op dat dit beeld van integrale en collegiale besluitvorming door de ondernemers die wij gesproken hebben niet herkend wordt. Zij ervaren dat er niet altijd adequaat gecommuniceerd wordt tussen collegeleden of tussen ambtenaren en portefeuillehouder, c.q. zowel ambtelijk als bestuurlijk soms verschillende visies en standpunten verkondigd worden met betrekking tot een en dezelfde case. Het College van burgemeester en wethouders bestrijdt dit overigens. (Bijlage IV) Op het gebied van samenwerking en uniforme regionale aanpak vindt er op uitgebreide schaal bestuurlijke en ambtelijke participatie plaats. In Bijlage I is een overzicht opgenomen van de gremia waaraan deelgenomen wordt. Er vindt een nauwe aansluiting plaats met de regio Brabant Zuid Oost. Van belang is hierbij de Bestuursovereenkomst milieuwethandhaving die men als regio gezamenlijk is aangegaan. In Criterium is sprake van het maken en het nakomen / bewaken van afspraken in het kader van de Bestuursovereenkomst milieuwethandhaving Noord- Brabant. Bedoelde afspraken worden gemaakt binnen de overlegstructuur in deze regio. Van de onderscheidenlijke overleggen worden verslagen gemaakt en afsprakenlijsten opgesteld. Door middel van voortgangsbewaking van deze verslagen en afsprakenlijsten door alle partners wordt geborgd dat alle deelnemende partijen hun verplichtingen /afspraken nakomen. 13

14 3. Tactische handhaving in Bergeijk Handhaving op tactisch niveau geeft inzicht in de wijze waarop de handhaving concreet wordt geprogrammeerd, gemanaged en vertaald.. De rekenkamercommissie wil hierin nader inzicht verkrijgen en doet dit aan de hand van een negental vragen die dit duidelijk en inzichtelijk moeten maken 1. Is er een jaarlijks uitvoeringsprogramma en uit welke elementen bestaat dit? Wordt dit ook feitelijk uitgevoerd? Op welke punten niet, en waarom? 2. Op welke wijze worden er in de praktijk prioriteiten gesteld en op basis van welke weging of weginginstrumenten vindt dit plaats? 3. Hoe wordt de frequentie en wijze van inspecteren bepaald? 4. Hoe wordt bepaald welke beleidsinstrumenten worden ingezet? 5. Wanneer is er sprake van bestuursrechtelijk of strafrechtelijk optreden? 6. Hanteert de gemeente een "lik op stuk"-beleid? 7. Wordt er gebruik gemaakt van andere theoretische onderleggers voor handhaving (omgevingsanalyse, inspectiestrategie, interventiestrategie, risicomatrix)? 8. Worden alle meldingen en klachten van burgers en maatschappelijke organisaties adequaat (tijdig en correct) afgewerkt, en hoe is vervolgens de communicatie met de klagers over de afwikkeling? 9. Wordt de gemeenteraad goed geïnformeerd over de voortgang, doelmatigheid en effectiviteit van de handhaving? Het Handhavingsprogramma Er is reeds aangegeven dat het handhavingsprogramma het instrument is om de vertaling van het strategisch kader en de daarop gebaseerde uitgangspunten vorm te geven. Het Handhavingprogramma voldoet aan de volgende kenmerken: Het is cyclisch. Het Handhavingsprogramma 2007 ev. wordt op het moment dat het onderzoek van de rekenkamercommissie plaatsvindt ontwikkeld. Het is democratisch. Het College van burgemeester en wethouders stelt het programma vast, de gemeenteraad wordt geïnformeerd; Het is integraal. Het programma heeft betrekking op die sectoren waarbinnen de gemeente Bergeijk met handhavingactiviteiten wordt geconfronteerd. Bovendien verbindt het alle sectoren onderling om het desbetreffende beleidsdoel (handhaving) te bereiken; Het maakt ook duidelijk op welke wijze samenhang en samenwerking met partners vorm krijgt Het is transparant en omvat: o Een visie op het handhaven; o Een inventarisatie van de omvang van de handhavingtaken en de knelpunten; o Een prioriteitenstelling; o Doelen, zoals nalevingniveaus, die met handhaving zouden moeten worden bereikt; o Methoden om die doelen te bereiken; o De kosten van die methoden in termen van mensen en middelen. Prioritering Zoals aangegeven volgt de gemeente Bergeijk de landelijk initiatieven op het gebied van handhaving op de voet en participeert hier actief aan. In het kader van het landelijke actieprogramma handhaving heeft een inventarisatie plaatsgevonden van alle gemeentelijke handhavingtaken. Op basis van de landelijke wet- en regelgeving is een overzicht opgesteld van 278 gemeentelijke handhavingtaken. Dit varieert van het controleren van vergunningen en ontheffingen tot het controleren van voorwaarden voor het verlenen van uitkeringen. Dit is het vertrekpunt geweest bij de beoordeling van het programma. 14

15 Voor het Handhavingprogramma is gekozen voor een prioriteitstelling op basis van geclusterde handhavingtaken in handhavingthema's. Deze thema's zijn bestuurlijk vastgesteld. Daarna zijn deze thema's (zowel ambtelijk als bestuurlijk) geprioriteerd. Bij collegebesluit is de uiteindelijke prioriteit van de onderscheidenlijke thema's vastgesteld. Daarbij is gebruik gemaakt van een landelijk geaccepteerde methode die is ontwikkeld om een benadering te kunnen geven van de risico's van niet handhaven. Het betreft een rekenkundige formule die een (subjectieve) score geeft en zo ondersteunt bij het bepalen van de prioriteiten. Het risico wordt bepaald aan de hand van het negatieve effect dat kan ontstaan bij niet handhaven en de kans op overtredingen wanneer er geen handhavinginspanningen worden gedaan. Negatieve effecten kunnen zijn effecten voor de fysieke veiligheid, kwaliteit, onherstelbare schade, verlies van of schade aan natuurschoon, schade aan de (volks)gezondheid en schade aan het bestuurlijke imago. De inkleuring van deze landelijk geaccepteerde methode kan dus lokaal bepaald zijn. Zo ook in Bergeijk. De berekening is gebaseerd op de volgende formule: risico = negatief effect x kans. Er wordt gescoord op een 5-puntsschaal (l is zeer klein, 5 is zeer groot) In ambtelijke werkgroepen zijn de thema s vervolgens uitgewerkt op productbladen, die weer als basis gediend hebben voor het handhavingprogramma. Via jaarlijkse evaluatie kan op basis van ervaringen in de praktijk, veranderende regelgeving of verandering van gemeentelijke visie (wat vindt het gemeentebestuur meer of minder belangrijk) de risicoanalyse worden bijgesteld. Dit krijgt vervolgens doorwerking in de prioriteitsteling, doelstellingen en uitvoering. Aan de hand van de scores op de onderscheiden thema s zijn er 7 thema's naar voren gekomen waaraan de kwalificatie heel hoog risico is gegeven. Te weten: Illegale bouw en sloop Brandveiligheid horeca Milieutoezicht bedrijven zonder vergunning. Milieutoezicht overige bedrijven Milieutoezicht agrarische bedrijven Bouwen met vergunning Gebruik openbare ruimte Aan de volgende 4 thema's is de kwalificatie hoog risico gegeven: Milieutoezicht risicovolle bedrijven Bestemmingsplan Buitengebied. Brandveiligheid openbare gebouwen Brandveiligheid scholen en kinderdagverblijven Wat direct opvalt en ook aansluit bij de gemeentelijke visie op de waarborging van veiligheid op woon-, werk- en leefomgeving is dat kwaliteit van de leefomgeving en veiligheidsaspecten hoog op de risicoscorelijst staan. Dit geldt zowel voor de bouwregelgeving (met name brandveiligheid en constructieve veiligheid) als de milieuregelgeving (toezicht inrichtingen) Daarnaast scoort de waarborging van het behoud van een landelijk karakter (bestemmingsplan buitengebied) hoog. Tijdens de presentatie van het handhavingsbeleid hebben de leden van de rekenkamercommissie met de leden van het college en de beleidsambtenaren van gedachten gewisseld over het karakter van deze weging. De subjectieve component die er aan verbonden is maakt duidelijk dat het een vrije keuze van het college is om op basis van deze weging de bestuurlijke prioriteiten te stellen. Dit geldt ook voor de bestuurlijke verantwoording en de argumentatie die daarbij hoort. 15

16 In de aanloop naar het Handhavingsprogramma 2008 worden de uitgangspunten die in januari 2005 golden ter discussie gesteld. De reden is het grote aantal aan thema s dat het feitelijk onmogelijk maakt om adequaat en proportioneel te monitoren en te handhaven. Het aantal zal dan ook gesaneerd worden. Daarnaast vormt en vereist de inwerkingtreding in 2008 van het Activiteitenbesluit een andere manier van werken, vergunning verlenen en handhaven. Doordat het proces meer de nadruk legt op minder vergunning (wel melding) en meer handhaving vereist dit een omslag. Maar niet alleen het Activiteitenbesluit ook de inwerkingtreding van de omgevingsvergunning werpt zijn schaduw vooruit. De organisatie moet hiervoor in gereedheid worden gebracht zowel op het terrein van ICT ondersteuning als de praktische consequenties voor deze veelomvattende vergunning. Ook dient er op het gebied van communicatie, interpretatie en concrete beleidsvertaling veel werk verzet te worden. En tot slot ervaart de organisatie het als een steeds zwaarwegender probleem dat de politie terugtredend is op de diverse handhavingsonderdelen waardoor zij steeds vaker alleen staat. Prioriteiten Op basis van de uitgangspunten die bestuurlijk geformuleerd zijn, zijn de prioriteiten bepaald. Doordat deze prioriteiten gekoppeld zijn aan de geformuleerde visie ontstaat een beeld van de vier meest relevante gemeentelijke doelstellingen. Deze doelstellingen hebben hun weerslag op de personele en materiele inzet. 1. Veiligheid waarborgen: Het voorkomen van (dodelijke) slachtoffers. Oftewel: zorgen dat bouwwerken voldoen aan constructieve en brandveiligheidseisen en dat voorschriften met betrekking tot gebruik of opslag van gevaarlijke stoffen en potentieel gevaarlijke handelingen of situaties in acht worden genomen. 2. Gezondheid waarborgen: Het voorkomen van (dodelijke) slachtoffers. Oftewel: zorgen dat gebouwen aan gezondheidsvoorschriften (luchtverversing, lichttoetreding, hygiëne) voldoen en voorschriften met betrekking tot gebruik of opslag van gevaarlijke stoffen in acht worden genomen. 3. Leefbaarheid waarborgen: Het zoveel mogelijk beperken van de aantasting van de kwaliteit van de woon- en leefomgeving. Oftewel: zorgen dat voorschriften met betrekking tot bijvoorbeeld geluid, geur, landschap en openbare orde in acht worden genomen. Het (totaal) voorkomen van hinder zou overigens van een te hoog ambitieniveau getuigen en zou te kort doen aan de ondernemers binnen de gemeente die voldoen aan de geldende regels en voorschriften, maar toch hinder kunnen veroorzaken. 4. Rechtsongelijkheid voorkomen: Zelfs zonder dat de woon- en leefomgeving direct wordt aangetast, is het noodzakelijk voor iedereen gelijke rechten te hanteren. Oftewel: zorgen dat voor iedereen gelijke regels gelden en deze regels op gelijke wijze worden gehandhaafd Bovenstaande leidde voor 2005 en 2006 tot de volgende prioriteiten I. Brandveiligheid horeca / openbare gebouwen / scholen en kinderdagverblijven Gelet op de aanwezige risico's en de gevolgen voor de veiligheid van de burgers is aan de bestrijding van brandonveiligheid, de waarborging van brandveiligheid, de prioriteit heel hoog toegekend. In de gemeente Bergeijk zijn meer dan 100 gebruiksvergunningen afgegeven. Een (vergunningverlening)achterstand uit het verleden is inmiddels ingelopen. De afgelopen jaren is (nog) niet structureel op alle gebruiksvergunningen gecontroleerd. In het programma wordt de controlefrequentie afgestemd op de risico's. Scholen, horeca, openbare gebouwen en gebouwen waarin overnachtingen plaats vinden worden intensiever gecontroleerd dan gebouwen met lagere risico's voor de veiligheid van de burgers. II. Milieutoezicht overige bedrijven/ agrarische bedrijven/ bedrijven zonder vergunning / risicobedrijven Aan milieutoezicht bij (risicovolle) bedrijven (inrichtingen) in het algemeen en bedrijven (inrichtingen) zonder (milieuvergunning in het bijzonder, wordt in Bergeijk een hoge prioriteit toegedicht. Hoewel in Bergeijk in het verleden het project risicovolle bedrijven is afgerond en de controle van deze bedrijven in het verlengde daarvan thans zijn 16

17 opgenomen in het reguliere milieucontroleprogramma (MUP) zullen de intensiteit en integraliteit van die controles van een andere orde zijn en blijven dan milieutoezicht bij overige bedrijven. Te denken valt aan de multidisciplinaire inzet van milieu, ruimtelijke ontwikkeling, bouwtoezicht, brandweer en politie bij de uitvoering van controles. Binnen Bergeijk zijn er bijna 800 geregistreerde inrichtingen in het kader van de wet Milieubeheer. Van dit aantal vallen ruim 30 bedrijven in de categorie risicovolle inrichtingen. Omdat er maar enkele bedrijven zijn die onder deze noemer vallen is het "extra" werk relatief beperkt. Wel is er een duidelijk signaal dat de handhaving van risicovolle bedrijven in Bergeijk erg serieus wordt genomen. Ook is bij de prioritering van de handhavingthema's een duidelijk signaal afgegeven ten aanzien van het risico voor stank en opslag en gebruik van schadelijke en gevaarlijke stoffen bij onder andere agrarische bedrijven. Ook ten aanzien van die bedrijven wordt een duidelijk en onlosmakelijk verband gelegd met veiligheid en leefbaarheid. III. Bouwen met vergunning/ illegale bouw en sloop Mede naar aanleiding van enkele recente calamiteiten die landelijke publiciteit getrokken hebben is aan het toezicht op bouwregelgeving en het bestrijden van illegale bouw- en sloopactiviteiten een hoge prioriteit toegekend omdat daardoor de fysieke veiligheid en de kwaliteit van de leefomgeving in het gedrang kunnen komen. De afgelopen jaren is een toename geconstateerd met betrekking tot illegaal gebruik en illegale bouw. IV. Bestemmingsplan (en) buitengebied Toezicht op de naleving van de voorschriften van het bestemmingsplan buitengebied scoort rekenkundig gemiddeld. Omdat de indruk bestaat dat in het buitengebied diverse vormen van illegaal gebruik plaatsvinden, met name van vrijkomende agrarische bedrijfsgebouwen, en om te voorkomen dat bij de komende wijziging van het bestemmingsplan buitengebied strijdige situaties onder het overgangsrecht komen is er voor gekozen om toch een vrij hoge prioriteit (2) toe te kennen. In het bestemmingsplan buitengebied is een aanlegvergunningstelsel opgenomen. Hierop wordt slechts op basis van klachten/meldingen gecontroleerd. Door niet tijdig reageren kunnen situaties ontstaan die onomkeerbare gevolgen hebben voor de natuur- en landschapswaarden in het gebied. Dit thema was de rode draad in het gesprek dat op 10 maart met de ondernemersvertegenwoordiging van Bergeijk heeft plaatsgevonden. De kritiek van de ondernemers over de slechte handhaving van de bestemmingsplanregels heeft de rekenkamercommissie zich ter harte genomen en ter zake vragen gesteld. Concreet is de vraag gesteld of er casussen zijn waar meer detailhandel wordt toegestaan dan volgens het bestemmingsplan mag. Het standpunt van het College van burgemeester en wethouders is dat bij de ruimtelijke onderbouwing van de ZPP-procedure (zelfstandige project procedure) voorafgaand aan de totstandkoming van het bestemmingsplan van Bedrijventerrein 't Stoom is omschreven wat onder 'volumineuse detailhandel' zou moeten worden begrepen. Detailhandel in bouwmarkten alsmede detailhandel in agrarische hulpmaterialen, diervoeders en tuinmaterialen worden daaronder begrepen. Ter plaatse zijn gevestigd Multimate bouwmarkt en de Boerenbond. Die 'detailhandel' valt volgens het College binnen de bestemmingsplanvoorschriften. Verzoeken van ondernemers om daarop te handhaven worden geweigerd vanwege ontbreken van een wettelijke grondslag. Zie ook Bijlage IV. V. Gebruik openbare ruimte Het realiseren en in stand houden van een vitaal, leefbaar Bergeijk is een centraal uitgangspunt dat eenieder onderschrijft. Daarbij spelen een reeks aan factoren een rol, waaronder begrepen de openbare ruimte. Langzamerhand is het besef doorgedrongen dat de leefbaarheid en herkenbaarheid niet alleen bepaald wordt door de aanwezige bebouwing, maar ook in belangrijke mate wordt beïnvloed door de inrichting en het gebruik van de openbare ruimte. Strategieën Binnen de organisatiebrede principes was het van belang deze prioriteiten te vertalen in de vorm van doelstellingen die meetbaar en afrekenbaar moeten zijn om een transparante koppeling tussen beleid en uitvoering te waarborgen. Op grond van zogenaamde vastgestelde strategieën wordt dit concreet gemaakt. De strategieën die toegepast worden bij handhaving dragen de kwaliteitscriteria in zich op basis waarvan meetbare en afrekenbare resultaten kunnen worden bereikt. 17