Ontwikkeling van beek- en oevervegetatie na innovatief beekherstel

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Ontwikkeling van beek- en oevervegetatie na innovatief beekherstel"

Transcriptie

1 Ontwikkeling van beek- en oevervegetatie na innovatief beekherstel Rob Fraaije Ecologie en Biodiversiteit groep Universiteit Utrecht J.T.A. Verhoeven & M.B. Soons FLORON-dag 10 december 2016

2 Overzicht 1. Waarom (innovatief) beekherstel? 2. Hoe verloopt de kolonisatie van vegetatie na een herstelproject? 3. Floristische winst na herstel?

3 Laagland beken Vlak landschap, lage stroomsnelheid Regenwater gevoed Dynamisch en divers Stroming, waterniveaus, gradiënten Heterogeniteit, hoge biodiversiteit Kanalisatie: verlies van habitat heterogeniteit en biodiversiteit

4 Beekherstel Hermeanderen alleen: Weinig verbetering Project Beekdalbreed Hermeanderen: Verbeteren beek functioneren Agentschap NL STOWA Zeven waterschappen Univerisiteit Utrecht Wageningen UR Alterra

5 Overzicht 1. Waarom (innovatief) beekherstel? 2. Hoe verloopt de kolonisatie van vegetatie na een herstelproject? 3. Floristische winst na herstel?

6 Methoden Experimentele opzet Aankomst van zaden in zaadvallen: kunstgras matjes 25x25 cm Vegetatie opnames 25x50 cm: 1 en 2 jaar na herstel Veldexperimenten kieming van 17 soorten Veldexperimenten kiemplant overleving en groei van 17 soorten

7 Resultaten Per soort Gly max Aank Kiem Overl Groei Veg

8 Resultaten Per soort Aankomst: R 2 = 0.35, P < Gly max Lyc eur Myo sco Ran fla Aank Kiem Overl Groei Veg

9

10

11

12 Results Aantal soorten Aankomst zaden

13 Results Aantal soorten Vegetatie R 2 = 0.19 P = R 2 = 0.41 P < R 2 = 0.67 P < Aankomst zaden Kieming Kiemplant overleving

14 Resultaten Vegetatie R 2 = 0.52 P < R 2 = 0.15 P = R 2 = 0.57 P < R 2 = 0.61 P < Aankomst zaden Kieming Zaailing overleving Zaailing groei

15 Overzicht 1. Waarom (innovatief) beekherstel? 2. Hoe verloopt de kolonisatie van vegetatie na een herstelproject? 3. Floristische winst na herstel?

16 Onderzoeksgebieden Niet hersteld Hersteld LB HM KA HR TR KA HR LB TR HM

17 Onderzoeksopzet Niet hersteld Hersteld Beeksectie 3 beeksecties 6 beeksecties 3 oevertransecten Oevertransect Peilbu Is Beektransect 3 oevertransecten Peilbu is

18 Onderzoeksopzet

19 Onderzoeksopzet

20 Onderzoeksopzet

21 Resultaten Stroomsnelheid

22 Resultaten Stroomsnelheid Variatie stroomsn Variatie beekdiepte

23 Resultaten

24 Resultaten

25 Resultaten

26 Resultaten

27 Resultaten

28 Resultaten soortenaantal per plot Oevervegetatie aantal soorten Beekvegetatie aantal soorten

29 Resultaten - beekvegetatie

30 Aantal soorten Aanwezigheid Resultaten - beekvegetatie Hoge stroomsnelheid Groeivorm classificatie Lage stroomsnelheid Kruipend Submers Submers Emergent Drijvend smalbladig breedbladig

31 Resultaten - oevervegetatie Aantal soorten

32 Resultaten - oevervegetatie Verschil in soortensamenstelling Hoogtestap langs gradiënt (m)

33 Resultaten - oevervegetatie Terrestrische soorten Oeverplant soorten Hersteld Niet hersteld Aquatische soorten

34 Resultaten - oevervegetatie Aantal soorten Zaad drijfvermogen Zaadmassa Hersteld Niet hersteld Hersteld Niet hersteld

35 Conclusies en discussie Gecombineerde herstelmaatregelen zeer effectief in herstellen habitat heterogeniteit Snelle korte termijn toename in biodiversiteit van typische beeken oeverplant soorten Lange termijn afname diversiteit, bebossing, dynamiek

36 Beekherstel Combinatie van herstelmaatregelen essentieel Verkleinde beekdimensies alleen mogelijk wanneer ruimte in het beekdal Meandering toegevoegde waarde bij hogere stroomsnelheden HERSTEL: RUIMTE: brede oeverzones en ondiepe (stromende) beken HETEROGENITEIT: Geleidelijk oplopende oeverzones met ruimte voor overstroming, variatie in waterdiepte CONNECTIVITEIT: bovenstroomse nabijgelegen bronpopulaties, winteroverstroming in het beekdal

37

38 Met dank aan: Fondsen: Agentschap NL (RVO) en STOWA Waterschappen Aa & Maas, de Dommel, Vechtstromen, Vallei & Veluwe, Peel & Maasvallei Botanische tuin Utrecht MSc studenten: Sophie Moinier Ike Breeman Iris van Gogh Joost van Deelen Robert Timmers Claire Poupin Bedankt

Jan de Brouwer, Piet Verdonschot en Anna Besse

Jan de Brouwer, Piet Verdonschot en Anna Besse Beekdalbreed hermeanderen Technieken om dood hout in te brengen Jan de Brouwer, Piet Verdonschot en Anna Besse Jan.debrouwer@wur.nl Piet.verdonschot@wur.nl nl Anna.besse@wur.nl team zoetwaterecologie Piet

Nadere informatie

Ecologisch herstel van twee nieuwe beektrajecten in de bovenlopen van de Kleine Nete

Ecologisch herstel van twee nieuwe beektrajecten in de bovenlopen van de Kleine Nete Ecologisch herstel van twee nieuwe beektrajecten in de bovenlopen van de Kleine Nete Alain De Vocht Centrum voor Milieukunde, Universiteit Hasselt, Agoralaan, Geb. D, 3590 Diepenbeek, Belgium alain.devocht@uhasselt.be

Nadere informatie

Soortenrijke, functionerende oevers

Soortenrijke, functionerende oevers Soortenrijke, functionerende oevers Instituutsdag 4 februari 2011 Mariet Hefting, Merel Soons Ecologie en Biodiversiteit, UU Setup Oevers van nature divers De biodiversiteit-functionaliteit hypothese Zal

Nadere informatie

Hierdense Beek: building with nature in een Veluws beeksysteem. Peter van Beers Waterschap Vallei en Veluwe 3 maart 2016

Hierdense Beek: building with nature in een Veluws beeksysteem. Peter van Beers Waterschap Vallei en Veluwe 3 maart 2016 Hierdense Beek: building with nature in een Veluws beeksysteem Peter van Beers Waterschap Vallei en Veluwe 3 maart 2016 Overzicht presentatie Overzicht presentatie: 1. Systeem & gebied 2. Wat speelt er

Nadere informatie

Vegetatie en grote modderkruiper in de verlandingsbiotoop. Jeroen van Zuidam

Vegetatie en grote modderkruiper in de verlandingsbiotoop. Jeroen van Zuidam Vegetatie en grote modderkruiper in de verlandingsbiotoop Jeroen van Zuidam zuidam@floron.nl Grote modderkruiper Moeras en verlandingswateren Proces van verlanding belangrijk Isolatie Zuurstoftolerant

Nadere informatie

Herinrichting Hagmolenbeek Meer berging, meer stroming, meer fauna

Herinrichting Hagmolenbeek Meer berging, meer stroming, meer fauna Herinrichting Hagmolenbeek Meer berging, meer stroming, meer fauna Rob van Dongen, Waterschap Vechtstromen Met dank aan Pieter Jelle Damsté & Friso Koop Inhoud presentatie 1. Opgave Hagmolenbeek 2. Korte

Nadere informatie

Beekherstel Dommel door Eindhoven tot het Wilhelminakanaal

Beekherstel Dommel door Eindhoven tot het Wilhelminakanaal Inhoud presentatie Beekherstel Dommel door Eindhoven tot het Wilhelminakanaal 1. Aanleiding 2. Het gebied 3. Doel van het project 4. Ontwerpproces en uitdagingen 5. Voorbeelden Frank Gerritsen, projectmanager

Nadere informatie

Effectiviteit KRW maatregelen. Halen we met de geplande maatregelen de ecologische doelen?

Effectiviteit KRW maatregelen. Halen we met de geplande maatregelen de ecologische doelen? Effectiviteit KRW maatregelen Halen we met de geplande maatregelen de ecologische doelen? 1 Maatregelen Kaderrichtlijn Water Kwaliteit Doelstelling Beleidstekort Maatregelen 2 Welke maatregelen worden

Nadere informatie

Modelleren bij Beekherstel

Modelleren bij Beekherstel Modelleren bij Beekherstel Overbodige luxe of noodzakelijk kwaad Eisse Wijma Juni 2008 Niet het doel maar het middel Beekherstel Kleine Beerze Zuid Bron: WS de Dommel 1 Onze Visie Modelleren draagt bij

Nadere informatie

1/28/2019. Nettie Aarnink. Voorbeelden Building with Nature. Voorbeelden Building with Nature. Voorbeelden Building with Nature

1/28/2019. Nettie Aarnink. Voorbeelden Building with Nature. Voorbeelden Building with Nature. Voorbeelden Building with Nature Nettie Aarnink 1 2 1 2 De Snoeyinksbeek zandsuppletie Hagmolenbeek Hermeandering Voorbeelden Building with Nature 3B. Worm 4 3 4 De Regge Hermeandering Voorbeelden Building with Nature De Regge Hermeandering

Nadere informatie

Kunstmatige structuren als habitat voor vis in stilstaande wateren. Martin Kroes Vissennetwerk 27 september 2012

Kunstmatige structuren als habitat voor vis in stilstaande wateren. Martin Kroes Vissennetwerk 27 september 2012 Kunstmatige structuren als habitat voor vis in stilstaande wateren Martin Kroes (martin.kroes@tauw.nl) Vissennetwerk 27 september 2012 Inhoud Achtergrond herstel van habitatstructuren? Veldstudie kunstmatige

Nadere informatie

Het morgenprogramma bestond uit plenaire presentaties, waarbij diverse aspecten van beek- en rivierherstel ter sprake zijn gekomen.

Het morgenprogramma bestond uit plenaire presentaties, waarbij diverse aspecten van beek- en rivierherstel ter sprake zijn gekomen. Verslag bijeenkomst Platform Beek- en Rivierherstel 14-12-2012 Afgelopen dertig jaar is veel werk verricht op het gebied van beek- en rivierherstel met als doel om de waterkwaliteit te vergroten. Tijdens

Nadere informatie

Integrale beekherstelprojecten in Vlaanderen. Kansen voor realisatie doelstellingen KRLW én Habitatrichtlijn?

Integrale beekherstelprojecten in Vlaanderen. Kansen voor realisatie doelstellingen KRLW én Habitatrichtlijn? Integrale beekherstelprojecten in Vlaanderen Kansen voor realisatie doelstellingen KRLW én Habitatrichtlijn? Beekherstelproject Marke Rechtgetrokken, verbrede en gestuwde waterloop Problemen wateroverlast

Nadere informatie

Ralf Verdonschot Wageningen Environmental Research, Wageningen UR

Ralf Verdonschot Wageningen Environmental Research, Wageningen UR Sloten Ralf Verdonschot Wageningen Environmental Research, Wageningen UR ralf.verdonschot@wur.nl Sloten in Nederland Watgetallen... 300.000 kilometer sloot = 8x de omtrekvan de aarde 400-1000 meter sloot

Nadere informatie

Ecologische effecten van droogte en afvoerpieken in beken

Ecologische effecten van droogte en afvoerpieken in beken Ecologische effecten van droogte en afvoerpieken in beken Ralf Verdonschot 9 mei 2019 Wageningen Environmental Research, Wageningen UR ralf.verdonschot@wur.nl Introductie Klimaatverandering: toename weersextremen

Nadere informatie

Veldexperiment in de Hooge Raam: winst voor beekherstel én wetenschap

Veldexperiment in de Hooge Raam: winst voor beekherstel én wetenschap Veldexperiment in de Hooge Raam: winst voor beekherstel én wetenschap J.P.C. Eekhout 1, A.J.F. Hoitink 2, E. Mosselman 3, M. Kits 4 en M. Talsma 5 In de beek de Hooge Raam is een beekherstelproject gekoppeld

Nadere informatie

Effecten van droogte op beken

Effecten van droogte op beken Effecten van droogte op beken Ralf Verdonschot Wageningen Environmental Research, Wageningen UR ralf.verdonschot@wur.nl Introductie Veel permanent watervoerende natuurlijke beken hebben momenteel een verminderde

Nadere informatie

Building with Nature: maatregelen In vogelvlucht

Building with Nature: maatregelen In vogelvlucht Building with Nature: Ecologische effecten van kleinschalige Building with Nature maatregelen In vogelvlucht Bart Brugmans 20 september 2016 Opgenomen in nieuwe Waterbeheerplan Effectievere inzet middelen

Nadere informatie

Beek of beekmoeras? Water stroomt waar het gaan kan, en anders niet. Veldwerkplaats Beekdallandschap Verslag Geeserstroomgebied, Gees, 13 mei 2008

Beek of beekmoeras? Water stroomt waar het gaan kan, en anders niet. Veldwerkplaats Beekdallandschap Verslag Geeserstroomgebied, Gees, 13 mei 2008 Beek of beekmoeras? Water stroomt waar het gaan kan, en anders niet Veldwerkplaats Beekdallandschap Verslag Geeserstroomgebied, Gees, 13 mei 2008 Inleiders: Rients Hofstra, DLG en Piet Verdonschot, Alterra

Nadere informatie

Een vooruitblik op de verwachte landschapsontwikkeling na ontpoldering van de Hedwige-Prosperpolder

Een vooruitblik op de verwachte landschapsontwikkeling na ontpoldering van de Hedwige-Prosperpolder Een vooruitblik op de verwachte landschapsontwikkeling na ontpoldering van de Hedwige-Prosperpolder Stijn Temmerman, Jim van Belzen, Olivier Gourgue, Christian Schwarz, Tjeerd Bouma, Johan van de Koppel

Nadere informatie

Werken aan water. Beekbegeleidende zone: buffer en gradiënt. Beekdalbreed Hermeanderen. Hoe? HET VOLG- EN EFFECTIEVER BEHEER

Werken aan water. Beekbegeleidende zone: buffer en gradiënt. Beekdalbreed Hermeanderen. Hoe? HET VOLG- EN EFFECTIEVER BEHEER Beken stromen: traag en hele jaar door Veerkracht beekdal na een regenbui huidige situatie minder inns + minder snel optredende piekafvoeren Warschap Peel en Maasvallei beekdalbreed ingericht stroomgebied

Nadere informatie

BEEKDALHERSTEL & VERWEVEN MENS EN NATUUR

BEEKDALHERSTEL & VERWEVEN MENS EN NATUUR BEEKDALHERSTEL & VERWEVEN MENS EN NATUUR vastgoedconcep- INHOUD 1. INLEIDING 2. HUIDIGE SITUATIE 3. ONTWIKKELING BEEKDAL 4. LANDSCHAP 5. MENS EN NATUUR 6. GEBOUW 7. DUURZAAM vastgoedconcep- BEEKDALHERSTEL

Nadere informatie

Bodems in een veranderend(natuur) landschap

Bodems in een veranderend(natuur) landschap Bodems in een veranderend(natuur) landschap door de ogenvan eengeograaf Erik Meijles Rijksuniversiteit Groningen Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen& Kenniscentrum Landschap e.w.meijles@rug.nl Foto: Koopman

Nadere informatie

Beekdalbreed Hermeanderen

Beekdalbreed Hermeanderen Bouwstenen voor de leidraad voor innovatief beek- Final l en rereport beekdalherstel Beekdalbreed Hermeanderen rapport 2012 36 Beekdalbreed Hermeanderen: Bouwstenen voor de leidraad voor innovatief beek-

Nadere informatie

Het landschap als randvoorwaarde voor stuifzand natuur

Het landschap als randvoorwaarde voor stuifzand natuur Het landschap als randvoorwaarde voor stuifzand natuur Onderzoek stuifzandprocessen in relatie tot beheer 20-06-2013, Michel Riksen Inhoud Inleiding stuifzand als geomorfologische eenheid Onderzoek stuifzand

Nadere informatie

Integraal Natuurherstel in Beekdalen

Integraal Natuurherstel in Beekdalen Integraal Natuurherstel in Beekdalen Diffuse / gedempte / vertraagde afvoer Piet Verdonschot piet.verdonschot@wur.nl Freshwater Ecology Group Wageningen Environmental Research (Alterra) afvoer (m 3 /s)

Nadere informatie

Geschiedenis van de Drentsche Aa

Geschiedenis van de Drentsche Aa Geschiedenis van de Drentsche Aa Ontwikkeling van een beeksysteem gedurende de laatste 500 jaar Marije Langstraat Ronald Leeraar Methodiek Afbakening Gebiedsbeschrijving Ontwikkeling Systeem Stroming Structuur

Nadere informatie

Datum 14 december Herstel Meander Lunterse Beek Scherpenzeel. Het college van dijkgraaf en heemraden van Waterschap Vallei en Veluwe

Datum 14 december Herstel Meander Lunterse Beek Scherpenzeel. Het college van dijkgraaf en heemraden van Waterschap Vallei en Veluwe PROJECTPLAN WATERWET Datum 14 december 2015 Projectnummer P205508 Onderwerp Herstel Meander Lunterse Beek Scherpenzeel Het college van dijkgraaf en heemraden van Waterschap Vallei en Veluwe besluit het

Nadere informatie

Morfologische en ecologische aspecten van hermeanderen. Ton Hoitink Joris Eekhout Piet Verdonschot Bart Makaske Henk Wolfert

Morfologische en ecologische aspecten van hermeanderen. Ton Hoitink Joris Eekhout Piet Verdonschot Bart Makaske Henk Wolfert Morfologische en ecologische aspecten van hermeanderen Ton Hoitink Joris Eekhout Piet Verdonschot Bart Makaske Henk Wolfert Inhoud Beschouwing huidige praktijk en visie op hermeandering Simulatie van beekmeandering

Nadere informatie

Vrijdag 9 mei: Voedselkwaliteit en biodiversiteit in bossen op de hoge zandgronden. Nog enkele plaatsen beschikbaar!

Vrijdag 9 mei: Voedselkwaliteit en biodiversiteit in bossen op de hoge zandgronden. Nog enkele plaatsen beschikbaar! Aanmelden nieuwsbrief Afmelden nieuwsbrief Klik hier als deze e-mail niet correct wordt weergegeven Vrijdag 9 mei: Voedselkwaliteit en biodiversiteit in bossen op de hoge zandgronden. Nog enkele plaatsen

Nadere informatie

Veenvorming in beekdalen. Veldwerkplaats: Drentse Aa, 15 juni 2009 Willem Molenaar / Camiel Aggenbach

Veenvorming in beekdalen. Veldwerkplaats: Drentse Aa, 15 juni 2009 Willem Molenaar / Camiel Aggenbach Veenvorming in beekdalen Veldwerkplaats: Drentse Aa, 15 juni 2009 Willem Molenaar / Camiel Aggenbach Veensystemen in beekdalen hoogvenen regenwater, zuur, arm laagvenen hellingvenen grondwater, zuur-zwak

Nadere informatie

Meetstrategie en methodiek macrofyten 1 METHODIEK

Meetstrategie en methodiek macrofyten 1 METHODIEK ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Meetstrategie en methodiek macrofyten //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Nadere informatie

Naar herstel van beekdalvenen: tussenstand van het onderzoek en de praktijk

Naar herstel van beekdalvenen: tussenstand van het onderzoek en de praktijk Naar herstel van beekdalvenen: tussenstand van het onderzoek en de praktijk Camiel Aggenbach, Rudi van Diggelen, Willem-Jan Emsens, Gijsbert Cirkel, Fons Smolders & Ralf Verdonschot 1 Hoe zagen die venen

Nadere informatie

KRW en Gedragscode: Houvast of last? Janneke van Goethem Platform beek- en rivierherstel17 april 2014

KRW en Gedragscode: Houvast of last? Janneke van Goethem Platform beek- en rivierherstel17 april 2014 en Gedragscode: Houvast of last? Janneke van Goethem Platform beek- en rivierherstel17 april 2014 Resultaatgericht /gedragscode Doelgericht Werkwijze gericht Resultaatgericht d.m.v. maatlatten Abundantie

Nadere informatie

Van a naar Beek. Over hoe waterdiertjes een nieuwe woonplaats vinden. Judith J. Westveer. Judith Westveer

Van a naar Beek. Over hoe waterdiertjes een nieuwe woonplaats vinden. Judith J. Westveer. Judith Westveer Van a naar Beek Over hoe waterdiertjes een nieuwe woonplaats vinden Judith J. Westveer Judith Westveer 2018 61 Van A naar Beek Over hoe waterdiertjes een nieuwe woonplaats vinden Judith Westveer 2018

Nadere informatie

Leuvenumse beek. Er wordt gebruik gemaakt van de landschapsvormende

Leuvenumse beek. Er wordt gebruik gemaakt van de landschapsvormende Leuvenumse beek Naar een klimaat robuust watersysteem Korte introductie De Leuvenumse Beek in het noorden van de Veluwe voert tijdens hevige regenval water snel af naar de Veluwerandmeren. Met wateroverlast

Nadere informatie

CoP Beheer & Onderhoud Symposium Klimaat en Beheer & Onderhoud: Voorbereid op de toekomst? 9 mei Bart Brugmans Waterschap Aa en Maas

CoP Beheer & Onderhoud Symposium Klimaat en Beheer & Onderhoud: Voorbereid op de toekomst? 9 mei Bart Brugmans Waterschap Aa en Maas CoP Beheer & Onderhoud Symposium Klimaat en Beheer & Onderhoud: Voorbereid op de toekomst? 9 mei 2019 Bart Brugmans Waterschap Aa en Maas Programma vandaag 10:00 Opening en introductie 10:05 De verdringingsreeks

Nadere informatie

Waterberging in beekdal Beerze

Waterberging in beekdal Beerze Waterberging in beekdal Beerze Projectgebied Beerze - Brabants beekdal - problematiek: waterkwantiteit en -kwaliteit - 1990: omdijking LV, stuw - 2000: retentiebekken LB Onderzoeksvragen Hoe verloopt waterberging

Nadere informatie

Verlanding een handje helpen gaat het dan vlotter?

Verlanding een handje helpen gaat het dan vlotter? Verlanding een handje helpen gaat het dan vlotter? Jeroen Geurts, Roos Loeb, Liesbeth Bakker, Jasper van Belle, José van Diggelen, Gijs van Dijk, Johan Loermans, Winnie Rip en vele anderen BIOGEOCHEMICAL

Nadere informatie

Biodiversiteit in Zundert Korte samenvatting

Biodiversiteit in Zundert Korte samenvatting Biodiversiteit in Zundert Korte samenvatting Wij hopen dat het rapport "Biodiversiteit in Zundert" en deze korte samenvatting u zullen inspireren tot het nemen van maatregelen om de biodiversiteit in Zundert

Nadere informatie

Natuurherstel in Duinvalleien

Natuurherstel in Duinvalleien Natuurherstel in Duinvalleien Kan het natuurlijker? A.P.Grootjans@rug.nl 1 Universiteit Groningen, IVEM 2 Radboud Universiteit Nijmegen Opbouw lezing Hydrologisch systeem van een duinvallei Relatie hydrologie,

Nadere informatie

Bronnen aan de basis van een goede natuurkwaliteit Over herstelbeheer in bronsystemen

Bronnen aan de basis van een goede natuurkwaliteit Over herstelbeheer in bronsystemen Veldwerkplaats 16 mei 2012 Bronnen aan de basis van een goede natuurkwaliteit Over herstelbeheer in bronsystemen Rob van Dongen, Waterschap Regge en Dinkel & Marcel Horsthuis, Unie van Bosgroepen Bronnen

Nadere informatie

Onderzoekcentrum B-WARE BV

Onderzoekcentrum B-WARE BV Onderzoekcentrum B-WARE BV Opgericht in 2002 Emiel Brouwer Natuur- en waterbeheer in Nederland - Biotoopvernietiging, versnippering, atmosferische depositie, verdroging, vervuiling van grond- en oppervlaktewater,

Nadere informatie

Evaluatie traject Smeerling

Evaluatie traject Smeerling Evaluatie traject Smeerling Toelichting op inrichting en beheer door: Hein Kuiper Henk Roskam Paul Hendriks hk Aanleiding Ervaringen beheerders: hoge beekpeilen in groeiseizoen vernatting van het beekdal

Nadere informatie

REACTIENOTA. Ontwerp projectplan Waterwet Herinrichting Boven Slinge Burloseweg

REACTIENOTA. Ontwerp projectplan Waterwet Herinrichting Boven Slinge Burloseweg REACTIENOTA Ontwerp projectplan Waterwet Herinrichting Boven Slinge Burloseweg Juni 2015 INHOUD REACTIENOTA 1. INLEIDING 3 2. GEVOLGDE PROCEDURE 3 3. INGEKOMEN REACTIES 3 4. BEHANDELING REACTIES 4 2 1.

Nadere informatie

Succesfactoren en leerervaringen van beekherstel uit de praktijk

Succesfactoren en leerervaringen van beekherstel uit de praktijk Succesfactoren en leerervaringen van beekherstel uit de praktijk Maureen Pesman, Niels Evers (Royal HaskoningDHV), Mirja Kits (Waterschap Aa en Maas) De laatste 25 jaar zijn er veel beekherstelprojecten

Nadere informatie

9Sommige stukken van beken en rivieren bieden nog extra charme, Prachtige oorspronkelijke stukken van beken

9Sommige stukken van beken en rivieren bieden nog extra charme, Prachtige oorspronkelijke stukken van beken Prachtige oorspronkelijke stukken van beken 9Sommige stukken van beken en rivieren bieden nog extra charme, doordat daar de werking van de elementen goed zichtbaar is, of omdat de sfeer er gewoonweg sprookjesachtig

Nadere informatie

GHG huidig gemiddeld 2.1 Sneek Noorderzijlvest Assen Stadskanaal Heerenveen Fryslan Hunze en Aa's Lemmer Steenwijk Reest en Wieden Emmen Emmeloord Meppel Hoogeveen Velt en Vecht Zuiderzeeland Hardenberg

Nadere informatie

Habitat preferentie en verstoring in een zandige laaglandbeek: een experimentele benadering. Dorine Dekkers & Piet Verdonschot (Alterra, Wageningen)

Habitat preferentie en verstoring in een zandige laaglandbeek: een experimentele benadering. Dorine Dekkers & Piet Verdonschot (Alterra, Wageningen) Contract no. GOCE-CT-23-5554 Habitat preferentie en verstoring in een zandige laaglandbeek: een experimentele benadering Dorine Dekkers & Piet Verdonschot (Alterra, Wageningen) soorten klimaatsverandering

Nadere informatie

Handboek vervangt fles jenever na 25 jaar

Handboek vervangt fles jenever na 25 jaar Handboek vervangt fles jenever na 25 jaar Verslag bijeenkomst Geomorfologisch Beekherstel: theorie en praktijk 12 november 2015 De Community of Practice Hermeandering beken en het Platform Rivier- en beekherstel

Nadere informatie

Jacqueline Henrot - KNNV ledenavond - November 2018

Jacqueline Henrot - KNNV ledenavond - November 2018 Oeverplanten is een Citizen Science onderzoek, samenwerking van Naturalis en het publiek, om de oevervegetatiekwaliteit in de Leidse regio te beoordelen. Het doel is de gemeenten met hun keuze over oeverbeheer

Nadere informatie

Water en natuur: complexe uitdaging in een versnipperd landschap. Koen Martens, VMM AOW met input van vele collega s

Water en natuur: complexe uitdaging in een versnipperd landschap. Koen Martens, VMM AOW met input van vele collega s Water en natuur: complexe uitdaging in een versnipperd landschap Koen Martens, VMM AOW met input van vele collega s Inleiding Decreet IWB, decreet natuurbehoud, SBZ, : vraag naar ecologisch herstel waterlopen

Nadere informatie

Ecologische doelstelling

Ecologische doelstelling Nevengeulen langs de grote rivieren Leren van de praktijk Margriet Schoor Oost Nederland Platform beek- en rivierherstel Vreugderijkerwaard, oktober 2009 14 december 2011 Waarom nevengeulen? Hoofdgeul

Nadere informatie

de Dijlevallei De vorming van een meanderend ontbossingen en bodemerosie:

de Dijlevallei De vorming van een meanderend ontbossingen en bodemerosie: De vorming van een meanderend rivierlandschap als gevolg van historische ontbossingen en bodemerosie: de Dijlevallei Gert Verstraeten, Nils Broothaerts en Bastiaan Notebaert Afdeling Geografie, KU Leuven

Nadere informatie

Voortgang ontwikkeling Lunterse beek Plan Wittenoord en traject KleinWolfswinkel-Engelaar

Voortgang ontwikkeling Lunterse beek Plan Wittenoord en traject KleinWolfswinkel-Engelaar Voortgang ontwikkeling Lunterse beek Plan Wittenoord en traject KleinWolfswinkel-Engelaar In de Wijerd van december jl. heeft u in het artikel Kronkelende beek is nog geen natuurlijke beek kunnen lezen

Nadere informatie

Ecologische Karakterisering van Oppervlaktewateren (EKO)

Ecologische Karakterisering van Oppervlaktewateren (EKO) Ecologische van Oppervlaktewateren (EKO) Aanleiding Het project EKO is in 1981 door de provincie en de waterschappen in Overijssel geïnitieerd. Hanneke Keizer-Vlek Alterra Aanleiding voor het project was

Nadere informatie

Natuurvriendelijke oevers: mogelijkheden per standplaats. Emiel Brouwer en Pim de Kwaadsteniet

Natuurvriendelijke oevers: mogelijkheden per standplaats. Emiel Brouwer en Pim de Kwaadsteniet Natuurvriendelijke oevers: mogelijkheden per standplaats Emiel Brouwer en Pim de Kwaadsteniet Aanleiding Aanleg natuurvriendelijke oevers belangrijk in waterbeheer Bij aanleg mist vaak de relatie met de

Nadere informatie

Begrazing voor biodiversiteit

Begrazing voor biodiversiteit Begrazing voor biodiversiteit In terrestrische ecosystemen Chris Smit Community and Conservation Ecology University of Groningen 1 2 Begrazing in NL Hoofddoel Vergroten heterogeniteit en biodiversiteit

Nadere informatie

Kwabaal Gelderland Kansen voor herstel

Kwabaal Gelderland Kansen voor herstel Kwabaal Gelderland Kansen voor herstel Frank Spikmans Zaltbommel, 7 september 2017 Kwabaal Gelderland Ecologie & verspreiding Oorzaken achteruitgang Actuele toestand leefgebieden Kansen herstel Leefgebied

Nadere informatie

Voorbij natuurherstel volgens het doelenboekje. Rienk-Jan Bijlsma

Voorbij natuurherstel volgens het doelenboekje. Rienk-Jan Bijlsma Voorbij natuurherstel volgens het doelenboekje Rienk-Jan Bijlsma Natuurontwikkeling op vml ideaal weiland Vrijwel vlakke weidegebieden, vooral in vlakke dekzandlandschappen en brede beekdalen. Ideaal voor

Nadere informatie

Doelen en randvoorwaarden Gammelkerbeek

Doelen en randvoorwaarden Gammelkerbeek Verslag Workshop Veilig Hermeanderen Datum 28 juni 2007 Plaats DLG, Zwolle Aanwezig Wim Zeeman (DLG), Christina Oosterhof (DLG),Toine Tunnissen (DLG) Henk Roskam (DLG), Ellen Bollen (WRIJ), Eveline Bakker

Nadere informatie

De Peelvenen. Hoogveenherstel op het randje. Gert-Jan van Duinen en vele anderen

De Peelvenen. Hoogveenherstel op het randje. Gert-Jan van Duinen en vele anderen De Peelvenen Hoogveenherstel op het randje Gert-Jan van Duinen en vele anderen 1. Op de grens van Brabant en Limburg 2. Ontstaan rondom de Peelrandbreuk De Verheven Peel op de Peelhorst: hoog en nat De

Nadere informatie

Op zoek naar het Porseleinhoen. Handreikingen voor inrichting en beheer

Op zoek naar het Porseleinhoen. Handreikingen voor inrichting en beheer Op zoek naar het Porseleinhoen Handreikingen voor inrichting en beheer Een duistere ontmoeting. Huidige Verspreiding (max per atlasblok, bron Sovon) Porseleinhoen A&W 31 januari 2015 Trend en aantal in

Nadere informatie

4.5 Riviervis. Erwin Winter en Joep de Leeuw, RIVO

4.5 Riviervis. Erwin Winter en Joep de Leeuw, RIVO 4.5 Erwin Winter en Joep de Leeuw, RIVO (erwin.winter@wur.nl) De toestand van veel riviervissen is verbeterd sinds het dieptepunt in de jaren zeventig, maar de visstand is nog ver verwijderd van de situatie

Nadere informatie

Trosbosbes Effecten op het ecosysteem en mogelijkheden voor bestrijding

Trosbosbes Effecten op het ecosysteem en mogelijkheden voor bestrijding Trosbosbes Trosbosbes Effecten op het ecosysteem en mogelijkheden voor bestrijding GertJan van Duinen Vraagstelling Hoe beïnvloedt Trosbosbes ecosysteem? Peelvenen: veenontwikkeling, biodiversiteit Factoren

Nadere informatie

Factsheet: NL43_10 Fliert

Factsheet: NL43_10 Fliert Factsheet: NL43_10 Fliert -DISCLAIMER- De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze

Nadere informatie

Kennisdag PBRH en werkgroep Bouwen met Natuur Planten in de stroom. Kansen voor weerstand?

Kennisdag PBRH en werkgroep Bouwen met Natuur Planten in de stroom. Kansen voor weerstand? Kennisdag PBRH en werkgroep Bouwen met Natuur Planten in de stroom. Kansen voor weerstand? Op 15 november vond de kennisdag van het Platform Beek en Rivier Herstel en de werkgroep Bouwen met Natuur plaats.

Nadere informatie

EFFECTEN VAN GRAZERS OP BELANGRIJKE KWELDER PROCESSEN

EFFECTEN VAN GRAZERS OP BELANGRIJKE KWELDER PROCESSEN Samenvatting INTRODUCTIE Een groot deel van het landoppervlak op aarde is bedekt met graslanden en deze worden doorgaans door zowel inheemse diersoorten als door vee begraasd. Dit leidt vaak tot een zeer

Nadere informatie

Dispersieproblemen bij planten

Dispersieproblemen bij planten Dispersieproblemen bij planten Hoe kan connectiviteit verbeterd worden? Wim Ozinga Michiel Wallis de Vries, Marijn Nijssen Veldwerkplaats OBN, 12 oktober 2018 Versnippering als probleem Balans Leefgebied

Nadere informatie

De ecologische behoeften van het IJsselmeer en de Waddenzee. Peter M.J. Herman Waddenacademie, NIOZ

De ecologische behoeften van het IJsselmeer en de Waddenzee. Peter M.J. Herman Waddenacademie, NIOZ De ecologische behoeften van het IJsselmeer en de Waddenzee Peter M.J. Herman Waddenacademie, NIOZ Een blik over de dijk Wat zijn grote trends in ecologie IJsselmeergebied? Wat drijft deze trends? Hoe

Nadere informatie

Hoogveenherstel in de Groote Peel

Hoogveenherstel in de Groote Peel Hoogveenherstel in de Groote Peel Verslag veldwerkplaats Nat Zandlandschap 9 oktober 2009, De Groote Peel Inleiders: Gert-Jan van Duinen (Stichting Bargerveen/Afd. Dierecologie, Radboud Universiteit Nijmegen)

Nadere informatie

Koningsdiep Beekdalsysteemherstel uitgangspunten en aanpak

Koningsdiep Beekdalsysteemherstel uitgangspunten en aanpak Koningsdiep Beekdalsysteemherstel uitgangspunten en aanpak Piet Verdonschot team zoetwaterecologie The Netherlands Wat is een natuurlijk beekdalsysteem? Inhoud 1. Stroomgebiedsbenadering 2. Sturende factoren

Nadere informatie

Presentatie tekst Velddag. Verdrogingsbestrijding Groote Peel. Peilopzet in combinatie met peilgesturde drainage

Presentatie tekst Velddag. Verdrogingsbestrijding Groote Peel. Peilopzet in combinatie met peilgesturde drainage Presentatie 20-06 - 2007 1 tekst Velddag Verdrogingsbestrijding Groote Peel Peilopzet in combinatie met peilgesturde drainage Programma 2 Welkomstwoord door DB-lid Peter van Dijk Presentatie film Peilgestuurde

Nadere informatie

Van helder naar troebel..en weer terug COPYRIGHT. en de rol van actief visstandbeheer hierbij. Marcel Klinge. 2 juli

Van helder naar troebel..en weer terug COPYRIGHT. en de rol van actief visstandbeheer hierbij. Marcel Klinge. 2 juli Van helder naar troebel..en weer terug en de rol van actief visstandbeheer hierbij Marcel Klinge 2 juli 2009 1 Aanleiding OBN Onderzoek Laagveenwateren en de vertaling hiervan in het STOWA-boekje Van helder

Nadere informatie

Uitvoeringsprogramma Biodiversiteit en Leefgebieden

Uitvoeringsprogramma Biodiversiteit en Leefgebieden Uitvoeringsprogramma Biodiversiteit en Leefgebieden 1. Inleiding In de nota Brabant Uitnodigend Groen (Nota BrUG) is het nieuwe natuur- en landschapsbeleid van de provincie voor het komende decennium verwoord.

Nadere informatie

De meerwaarde: een casus. Martine Lodewijk programmamanager KRW voor waterschap Amstel Gooi en Vecht

De meerwaarde: een casus. Martine Lodewijk programmamanager KRW voor waterschap Amstel Gooi en Vecht De meerwaarde: een casus Martine Lodewijk programmamanager KRW voor waterschap Amstel Gooi en Vecht Conclusies Wat is de meerwaarde van een systeemanalyse (ESF-analyse)? Diagnose: wat zijn de bepalende

Nadere informatie

Beek moet in bomen hangen

Beek moet in bomen hangen Beek moet in bomen hangen Verslag van beekherstel in stuwwalgebied, Veldwerkplaats Beekdalen in het Springendal op 10 juli 2007 Inleiders: Fons Eysink, Staatsbosbeheer, beheerder regio Oost en Piet Verdonschot,

Nadere informatie

Samenvatting 203 Klimaatverandering leidt volgens de voorspellingen tot een toename van de mondiale temperatuur en tot veranderingen in de mondiale waterkringloop. Deze veranderingen in de waterkringloop

Nadere informatie

Klimaat als kans! 5x ORAS

Klimaat als kans! 5x ORAS Klimaat als kans! 5x ORAS november 2011 In opdracht van Kennis voor Klimaat hebben Rob Bonte, Anne Kamphuis en Harald Blonk, adviseurs van Royal Haskoning SMC, het proces begeleid om te komen tot de ORAS-notities

Nadere informatie

Natuurkwaliteit Drentse vennen

Natuurkwaliteit Drentse vennen Natuurkwaliteit Drentse vennen Herman van Dam Adviseur Water en Natuur (1991 Rijksinstituut voor Natuurbeheer) Gertie Arts, Dick Belgers Alterra (1991 Grontmij) Ronald Bijkerk, Harry Boonstra Koeman en

Nadere informatie

NVO's en vis. Wat is het effect van NVO s op de visstand? 32 tigste bijeenkomst Vissennetwerk: KRW, Vis & Maatregelen

NVO's en vis. Wat is het effect van NVO s op de visstand? 32 tigste bijeenkomst Vissennetwerk: KRW, Vis & Maatregelen NVO's en vis Wat is het effect van NVO s op de visstand? 32 tigste bijeenkomst Vissennetwerk: KRW, Vis & Maatregelen Amersfoort, 24 november 2011 Carlo Rutjes & Michelle de la Haye Scoren met natuurvriendelijke

Nadere informatie

Woensdag 3 september: Vennen in een veranderend klimaat

Woensdag 3 september: Vennen in een veranderend klimaat Aanmelden nieuwsbrief Afmelden nieuwsbrief Klik hier als deze e-mail niet correct wordt weergegeven Woensdag 3 september: Vennen in een veranderend klimaat Locatie: Landschotse Heide (bij Middelsbeers)

Nadere informatie

Herinrichting beekdal Oude Strijper Aa Beknopte toelichting op de plannen en procedure

Herinrichting beekdal Oude Strijper Aa Beknopte toelichting op de plannen en procedure Herinrichting beekdal Oude Strijper Aa Beknopte toelichting op de plannen en procedure In het beekdal dreigen bossen en vennen te verdrogen. Ook staat kwetsbare natuur onder druk door te hoge stikstofuitstoot.

Nadere informatie

Natuurverkenning 2030

Natuurverkenning 2030 Natuurverkenning 2030 Aanpak Terrestrische verkenning Scenario s Verlies en versnippering van leefgebied Vermesting Klimaatverandering Aquatische verkenning Scenario s Verontreiniging Versnippering van

Nadere informatie

Beekdalherstel succesvol voor wateropgaven, natuur én boeren- bedrijf

Beekdalherstel succesvol voor wateropgaven, natuur én boeren- bedrijf Beekdalherstel succesvol voor wateropgaven, natuur én boeren- bedrijf Pieter Jelle Damsté & Friso Koop (waterschap Vechtstromen), Fons Eysink (Boeren voor Natuur Twente, Unie van Bosgroepen) Om te voldoen

Nadere informatie

Tijdelijke droogval als waterkwaliteitsmaatregel. Roos Loeb, Fons Smolders, Esther Lucassen, Jeroen Frinsel, Rick Kuiperij, e.a.

Tijdelijke droogval als waterkwaliteitsmaatregel. Roos Loeb, Fons Smolders, Esther Lucassen, Jeroen Frinsel, Rick Kuiperij, e.a. Tijdelijke droogval als waterkwaliteitsmaatregel Roos Loeb, Fons Smolders, Esther Lucassen, Jeroen Frinsel, Rick Kuiperij, e.a. In samenwerking met: Waterschap Hunze en Aa s Wetterskip Fryslan Staatsbosbeheer

Nadere informatie

Specifieke Europese Natuurdoelen voor de vallei van de Rivierbeek Maarten Reynaert, Agentschap voor Natuur en Bos

Specifieke Europese Natuurdoelen voor de vallei van de Rivierbeek Maarten Reynaert, Agentschap voor Natuur en Bos Specifieke Europese Natuurdoelen voor de vallei van de Rivierbeek Maarten Reynaert, Agentschap voor Natuur en Bos Dag van de Rivierbeek 28 november 2016 SBZ-H BE2500004 Bossen, heiden en valleigebieden

Nadere informatie

Commissie voor Ecologie en Handhaving

Commissie voor Ecologie en Handhaving Griffie Commissie voor Ecologie en Handhaving Datum commissievergadering : - Document nummer : 3000044 Behandelend ambtenaar : F.B.A. van Lamoen Directie/bureau : Ecologie/ Bureau Oppervlaktewater Nummer

Nadere informatie

lastige exotische invasieve water- en oeverplanten in de kleine stromende wateren

lastige exotische invasieve water- en oeverplanten in de kleine stromende wateren Invasieve exootplanten en KRW, in kleine wateren Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Voorbeelden Waterlichamen 3. Wanneer probleem en wanneer zegen Maarten Zonderwijk, ws Regge en Dinkel, dec 2009 4. Beheer

Nadere informatie

Ecologische tuin campus Wageningen UR. Ontwikkeld door Alterra en Praktijkonderzoek Plant & Omgeving

Ecologische tuin campus Wageningen UR. Ontwikkeld door Alterra en Praktijkonderzoek Plant & Omgeving Ecologische tuin campus Wageningen UR Ontwikkeld door Alterra en Praktijkonderzoek Plant & Omgeving Campus Wageningen UR De natuurtuin >kijkrichting foto > Ontstaansgeschiedenis natuurtuin Nieuwbouw Instituut

Nadere informatie

Flexibeler peil in Wieden & Weerribben. Casper Cusell & Ivan Mettrop

Flexibeler peil in Wieden & Weerribben. Casper Cusell & Ivan Mettrop Flexibeler peil in Wieden & Weerribben Casper Cusell & Ivan Mettrop Habittatypen in laagveenwereld Knelpunten in laagveenwereld Aantal grote knelpunten in het Nederlandse laagveenlandschap: o Niet optreden

Nadere informatie

Monitoringsverslag Hierdense / Staverdense beek per 17-7-2009 Bekenwerkgroep Nederland E, van den Dool

Monitoringsverslag Hierdense / Staverdense beek per 17-7-2009 Bekenwerkgroep Nederland E, van den Dool Monitoringsverslag Hierdense / Staverdense beek per 17-7-2009 Bekenwerkgroep Nederland E, van den Dool De Hierdense beek is door de BWN 6 keer bezocht. En wel in 1973, 1987, 1995, 2001, 2005 en 2009. De

Nadere informatie

Cursus Bosbeheer en biodiversiteit WELKOM

Cursus Bosbeheer en biodiversiteit WELKOM Cursus Bosbeheer en biodiversiteit WELKOM Programma Voorstelrondje Presentatie Bosbeheer en biodiversiteit (Patrick) Bosbeheer en mossen (Klaas van Dort) Pauze Bosbeheer en vlinders (Kars Veling) Lunch

Nadere informatie

Stadswateren en blauwalgen

Stadswateren en blauwalgen Stadswateren en blauwalgen Voedselrijk Stilstaand Onnatuurlijke inrichting Waterdiepte soms beperkt Divers gebruik Vele tientallen overlastlocaties (West-Brabant) Typen maatregelen symptoombestrijding

Nadere informatie

Inventarisatie verkiezingen tot 1 januari Herindelingsverkiezingen

Inventarisatie verkiezingen tot 1 januari Herindelingsverkiezingen Inventarisatie verkiezingen tot 1 januari 2008 leden van het Europees Parlement 10 juni 2004 leden van de gemeenteraden maart 2006 leden van de provinciale staten maart 2007 leden van de Tweede Kamer der

Nadere informatie

Ecosysteemdiensten als ondersteuning van ecologische maatregelen. Katrien Van der Biest, Jan Staes, Dirk Vrebos en Patrick Meire

Ecosysteemdiensten als ondersteuning van ecologische maatregelen. Katrien Van der Biest, Jan Staes, Dirk Vrebos en Patrick Meire Ecosysteemdiensten als ondersteuning van ecologische maatregelen Katrien Van der Biest, Jan Staes, Dirk Vrebos en Patrick Meire Inleiding - 2020 = einde verlies biodiversiteit = biodiversiteit verhogen

Nadere informatie

edna vismonitoring van grote modderkruiper naar soortsamenstelling (KRW)

edna vismonitoring van grote modderkruiper naar soortsamenstelling (KRW) edna vismonitoring van grote modderkruiper naar soortsamenstelling (KRW) Jelger Herder Utrecht, 9 april 2015 Sommige soorten zijn lastig te monitoren Grote modderkruiper (Misgurnus fossilis) Vrijwilligers

Nadere informatie

Kennis voor zoet en veilig water. Versnel Beekherstel. Natuurlijk aan de slag

Kennis voor zoet en veilig water. Versnel Beekherstel. Natuurlijk aan de slag Kennis voor zoet en veilig water. Voor Innoveren nu én met later de bouwstenen van de natuur Versnel Beekherstel Natuurlijk aan de slag 2014 49 Innoveren met de bouwstenen van de natuur Versnel Beekherstel

Nadere informatie

9 Oude Diep. 9.1 Watersysteem

9 Oude Diep. 9.1 Watersysteem 9 Oude Diep 9.1 Watersysteem Het waterlichaam Oude Diep behoort tot de KRW-categorie Rivieren, type R5; langzaam stromende middenloop/benedenloop op zandbodem (RBO Rijn-Oost, 2004. p. 31). De oorsprong

Nadere informatie

Natuurkwaliteit en bosgebruik Natura 2000. Rienk-Jan Bijlsma

Natuurkwaliteit en bosgebruik Natura 2000. Rienk-Jan Bijlsma Natuurkwaliteit en bosgebruik Natura 2000 Rienk-Jan Bijlsma Onderwerpen Habitatkaart bossen Veluwe Kwaliteitsverbetering habitattypen bos Oppervlaktevergroting habitattypen bos Habitatkaart: typen en criteria

Nadere informatie