Kunstmatige structuren als habitat voor vis in stilstaande wateren. Martin Kroes Vissennetwerk 27 september 2012

Transcriptie

1 Kunstmatige structuren als habitat voor vis in stilstaande wateren Martin Kroes Vissennetwerk 27 september 2012

2 Inhoud Achtergrond herstel van habitatstructuren? Veldstudie kunstmatige structuren in enclosures Visie op toepassing kunstmatige structuren Herstel water- en oevervegetatie Slot

3 Achtergrond herstel van habitatstructuren? Onverstoorde watersystemen -> natuurlijke processen zorgen voor habitatstructuren

4 Achtergrond herstel van habitatstructuren? Sterk veranderd en kunstmatig Nederland: Europese Kaderrichtlijn Water Focus: natuurvriendelijke oevers, gedifferentieerd beheer, beekherstel

5 Achtergrond herstel van habitatstructuren? Kennisleemtes in toepassing structuren voor vissen: Stagerapport / Enquête Welke habitatstructuren bestaan er en met welk doel worden deze aangelegd? Welke ervaringen zijn er met habitatstructuren in Nederlandse binnenwateren (welke soorten en effectiviteit)? Welke structuren zijn kansrijk? En in welke watertypen? Habitatstructuren: Instream structuren (stromende wateren) Inlake structuren (stilstaande wateren)

6 Achtergrond herstel van habitatstructuren? Instream structuren Maatregel Omschrijving Doel Boomstam structuren (overstort, peilregulatie, stroomgeleiders) Meerdere boomstam structuren (log jam) Beschutting (kunstmatige holle oevers/lunkers, stenen of boomstammen) Grote stenen/rotsblokken (cascades, geclusterde stenen, stroomafleiders) Schanskorven Taken bundels /stronken met wortels Aanbrengen kiezel- en paaibedden Matten met steenslag of stortstenen aanvulling om riffles te realiseren Sedimentvang Plaatsen van boomstammen of boomstamstructuren stromende deel van beek / rivier Meerdere boomstammen in beek-/ rivierbedding voor het maken van een debris dam and behoud van kiezel Structuren die zijn vastgelegd in de oeverzone (o.a. Toe Wood-Sod Mats met woody debris) Enkele of meerdere grote stenen/ rotsblokken in beek-/ rivierbedding (o.a. Cross-Vane, J-Hook Vane, driehoeksvleugelkribben) Draadkorven gevuld met kiezels en stortstenen. Plaatsen van houtige structuren in pools of langzaam stromende delen van de beek/ de rivier Aanvulling met kiezel of realisatie van riffles Aanvulling met stortstenen of realisatie van riffles Verdieping of verbreding in beek/rivier om fijn sediment mee te vangen Realiseren van pools en beschutting voor vis, vasthouden van kiezel, behoud van beek-rivierloop, of realiseren van paaihabitat. Realiseren van pools en verzamel en paai-/opgroeiplaatsen voor vis, sedimentval, voorkomen van beek-/rivierverplaatsen, herstel van vloedvlakte en zijwateren. Beschutting en voorkomen van oevererosie. Realiseren van pools en beschutting voor vis, vasthouden van kiezel, behoud van beek-rivierloop, of realiseren van paaihabitat. Vasthouden van kiezel, realiseren van pools en paai- /opgroeiplaatsen voor vis Realiseren van beschutting voor vis (juveniele and adulte vis), refugium bij hoge afvoeren, substraat voor acroinvertebraten. Realiseren van paaiplaatsen voor vis. Toename in riffle diversiteit (stroomsnelheid en waterdiepte), realisatie ondiep water habitat Verbeteren van condities en morfologie beek-/rivierloop en toename van korrelgrootte substraat

7 Achtergrond herstel van habitatstructuren? Inlake structuren Categorie Habitatstructuren Doel Beschutting Paai- en opgroei Vegetatie op de oever Boomstammen, kerstbomen, bundels van takken, kunstmatige riffen (o.a. autobanden, buizen, pijpen en betonblokken etc.), drijvende structuren (floatlands, wilgenmatten etc.), palenrijen/bossen, holtes, spleten en kieren in oevers, Honey Hole Tree Fish Structure etc. Stengels van rietvegetaties, ondergelopen grasland, natuurvriendelijke oevers, submerse of drijfblad vegetatie, gegroepeerde stenen, kunstgras, kunstmatige riffen, inclusief enkele bovenstaande structuren etc. Overhangende bomen, inhangende takken, struiken, rietvegetatie. Concentraties van vis, beschutting voor juveniele vis voor predatoren Realisatie van paai- en opgroeigebied (beschutting nabij paaigebied) Zorgt voor habitat bij hogere waterstanden, draagt ook bij aan organische belasting en houtige structuren als beschutting in het water.

8 Veldstudie kunstmatige structuren in enclosures Enclosures in de Volgermeerpolder Testen drijvende veenmatten Testen kunstmatige waterplanten Gedrag van 1+ jr. Baars en Blankvoorn

9 Kunstmatige waterplanten Structuren hebben voorkeur boven open water Randeffect (edge effect) van habitatstructuren Dichtheid waterplanten voor 0+ vissen hoger dan voor 1+ vissen Aangroei tast drijfvermogen niet aan Filmpje

10 Visie op toepassing kunstmatige structuren Geen bijdrage aan de plastic soup (kunststofarchipel)! Geen objecten die veel onderhoud behoeven

11 Visie op toepassing kunstmatige structuren Maar juist voorwaardenscheppend, katalysator voor ecologisch herstel! Systeem is niet beperkend

12 Visie op toepassing kunstmatige structuren Boomstam structuren Maatregel: Plaatsen van boomstammen of boomstam structuren stromende deel van beek / rivier Effect: Realiseren van pools en beschutting voor vis Behoud van beek-rivierloop/stroomgeleiding Realiseren van paaihabitat

13 Herstel waterplanten Kunstmatige waterplanten Inzet als luwtemaatregel Doel: Ontwikkeling van heldere zones met waterplanten en vergroting van habitat voor waterflora en -fauna

14 Herstel waterplanten Luwtestructuur Slibconcentratie, doorzicht en habitat Ecologische variabelen Kunstmatige waterplanten Luwtezone Helder water Toename natuurlijke waterplanten Toename macrofauna Habitat Toename vissen Toename fytobenthos

15 Herstel van oeverplanten Drijvende veenmatten Kunststof matten Gevuld met venig materiaal Rietstekken (Tijdelijk) drijvend Basis voor natuurlijke begroeiing

16 Tijd Aanbrengen constructie Groeiperiode stekken tot riet Riet volle wasdom (ca 1,2 m hoog Verwijderen tijdelijke drijvers Afzinken van de constructie, riet blijft bovenwater uitsteken 1

17 Herstel van oeverplanten Katalysator voor ontwikkeling land-waterovergangen Schuilgelegenheid voor vis Aanhechting van mosselen Invangen slib Luwtes Minder invloed wind Zowel in drijvende als gezonken toestand een positief effect op ecologische doelen

18 Slot Resumerend In stilstaande wateren hebben kunstmatige structuren potentie Doel: 1) herstel waterplanten 2) land-waterovergangen Zowel op korte als lange termijn ontstaat habitat voor vis

19 Bedankt voor uw aandacht!