Vlaams Verbond van het

Transcriptie

1 Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS RUWBOUW DERDE GRAAD BSO 1 ste leerjaar/2 de leerjaar D/2002/0279/034 September 2002

2 VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR ONDERWIJS LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS RUWBOUW DERDE GRAAD BSO 1 ste leerjaar en 2 de leerjaar D/2002/0279/034 September 2002

3 INHOUD 1 Lessentabel Inleiding Nieuwe impulsen Toelichtingen bij de lessentabel Leerplannen op basis van beroepsprofielen en beroepsopleidingsprofielen De beroepsopleidingsprofielen Studierichtingsprofiel en verticale samenhang Logisch curriculum Instroom en beginsituatie Profiel van de studierichting en vormingscomponenten Uitstroom Aandachtspunten Welzijn op het werk en VCA Stages De geïntegreerde proef Het gebruik van Informatie en Communicatietechnologie (ICT) De aanpak van schetsen en tekenen Algemene pedagogisch-didactische wenken Inleidende beschouwingen Projectmatig werken volgens een concentrisch vormingsconcept Evaluatie Wat en waarom evalueren? Wanneer evalueren? Hoe evalueren? Hoe rapporteren? Evaluatie in relatie met de geïntegreerde proef en stages Leerplandoelstellingen, leerinhouden en pedagogisch-didactische wenken Realisaties bouw Stage Toegepaste mechanica en elektriciteit Minimale materiële vereisten Algemene beschouwingen Infrastructuur Uitrustingslijst voor bouwrealisaties Uitrustingslijst voor toegepaste mechanica en elektriciteit Nuttige adressen Bibliografie...66

4 1 Lessentabel D/2002/0279/034 4 Ruwbouw

5 2 Inleiding 2.1 Nieuwe impulsen Volgende impulsen liggen aan de basis tot vernieuwing van het leerplan: de ontwikkeling van de beroepenstructuur (SERV/FVB), de beroepsprofielen (SERV/FVB), de daaruit voortvloeiende beroepsopleidingsprofielen (VLOR); verandering van benaming van bouw naar ruwbouw tengevolge van de reductie van de studierichtingen; vernieuwde visie op en duidelijke profilering van TSO en BSO; een min of meer eenvormig stramien voor de leerplannen; pedagogisch-didactische inzichten om geïntegreerd te werken via een concentrisch vormingsconcept (synchronisatie tussen PV en TV); de vernieuwde pedagogisch-didactische aanpak op het gebied van tekenen met de klemtoon op het lezen van tekeningen en meer aandacht voor het schetsen; het geïntegreerde gebruik van informatie en communicatietechnologie; de vraag van zowel onderwijsverstrekkers, werkgevers en werknemers om het onderwijsaanbod transparanter te maken, in relatie tot de beroepenstructuur; de verticale samenhang met het leerplan van de tweede graad bouw; leerplannen vertrekken vanuit leerplandoelstellingen die door hun formulering het beoogde zo duidelijk mogelijk aangeven; recente aanbevelingen in de doorlichtingverslagen van de inspectie, recente voorschriften in verband met het Welzijn op het werk, in het bijzonder de vorming op het vlak van basisveiligheid in functie van VCA. 2.2 Toelichtingen bij de lessentabel Wijzigingen Ten opzichte van het vorige leerplan werden de volgende wijzigingen doorgevoerd: De vakken van het fundamentele gedeelte werden grotendeels samengevoegd tot één geheel (zie geïntegreerd leerplan). Voor toegepaste mechanica en elektriciteit werd 2 uur voorzien. De klemtoon ligt op het inzichtelijk toepassen van wetmatigheden uit het domein van de mechanica en de elektriciteit, die in de context van een opleiding tot ruwbouwarbeider relevant zijn. Er werd uitdrukkelijk geopteerd om een blok van 2 uur aan te bieden omwille van het toegepaste karakter. Er dient opgemerkt dat elektriciteit en mechanica niet meer werden opgenomen in het leerplan van de 2 de graad BSO Bouw. Toegepaste informatica wordt in het complementaire gedeelte niet meer aangeboden. ICT dient in de derde graad BSO voortdurend en geïntegreerd aan bod te komen. ICT werd opgenomen als aandachtspunt. Er werden 2 uur stage (= equivalent aan 2 weken) verplicht opgenomen. Indien men meer stage wenst te organiseren wordt het volgende geadviseerd: - in het 1 ste leerjaar een blokstage van 2 weken op het einde van het leerjaar, - in het 2 de leerjaar een stageperiode van 4 weken (best twee afzonderlijke blokstages). D/2002/0279/034 5 Ruwbouw

6 2.2.2 Geïntegreerd leerplan In het leerplan van de 2 de graad BSO Bouw wordt de integratie van de technische vakken (TV) en praktijk (PV) vooropgesteld, in de 3 de graad wordt deze integratie doorgetrokken. Het is vanuit pedagogisch-didactisch standpunt absoluut noodzakelijk om degelijke samenhang te brengen tussen praktijk en theorie. Een eerste stap om op dit vlak goede resultaten te bereiken is vertrekken vanuit een geïntegreerd leerplan. Een geïntegreerd leerplan houdt in dat er geen onderverdeling is in vakken. Dit betekent dus geen afzonderlijk leerplanonderdeel voor tekenen, technologie en praktijk. De leerplandoelstellingen en leerinhouden worden zodanig aangeboden dat de praktijk en de theorie als één geheel wordt ervaren, waardoor de afstemming van de theorie op de praktijk optimaal wordt. We hebben dit samenhangend geheel Realisaties bouw genoemd. Het onderscheid tussen PV en TV is louter omwille van administratieve redenen behouden. Voor de technische vakken is er dus geen onderverdeling meer in de vakken: tekenen, constructie, kostprijsberekening, materialen, planning en organisatie, sterkteleer, betonbouw. De verplichte splitsing in vakken van 1 of 2 uur werd weggewerkt. Deze keuze wordt als volgt geargumenteerd: de versnippering in vakken van één uur is niet efficiënt, het is in veel gevallen interessanter om op bepaalde ogenblikken pakketten als geheel aan te bieden; door versnippering gaat de samenhang verloren en ontstaan tal van overlappingen; door de leerplandoelstellingen en leerinhouden te groeperen ontstaat er een referentiekader om projectmatig te werken via een concentrisch vormingsconcept (zie verder) Toekenning van de opdrachten en jaarplanning Realisaties bouw is een opdracht voor een lerarenteam. Indien deze opdracht wordt verdeeld over twee of meerdere leraars dient dit in overleg met de technisch adviseur(s) en het directieteam te gebeuren. De leerplandoelstellingen en leerinhouden dienen door het team gepland en gespreid over de twee leerjaren. Permanent opvolgen via vakvergaderingen is hierbij noodzakelijk. Richtlijnen en suggesties: versnipper zo weinig mogelijk; bij benadering kan men stellen dat er 30 % van de tijd wordt geïnvesteerd aan theoretisch-technische vormingscomponenten (cognitief-conceptueel) en 70 % aan praktijk (uitvoeringsgerichte vormingscomponenten); hou zeer geregeld vakvergaderingen; las momenten in waar bepaalde pakketten globaal behandeld en verwerkt worden; bijvoorbeeld: een week van de veiligheid, een week met de klemtoon op systeembekisting, ; projectmatig werken wordt aanbevolen (zie verder). D/2002/0279/034 6 Ruwbouw

7 2.3 Leerplannen op basis van beroepsprofielen en beroepsopleidingsprofielen De beroepenstructuur bagger werktuigkundige baggervaart baggerwerker kraan-bestuurder torenkraanbestuurder bestuurder mobiele kraan weg- en waterbouw boorder bronbemaler heimachinist chauffeur bouwplaatsmachinist wegenwerker natuursteenbewerker metselaar bekister betonstaalvlechter ruwbouw betonhersteller prefab-monteerder gevelwerker voeger afwerking ruwbouw dekvloerlegger tegelzetter stukadoor dak dakdekker dakafdichter hout schrijnwerker-timmerman interieurbouwer glas glaswerker stellingbouwer industrieel isolatiewerker metaal monteur CV sanitair installateur verf schilder-decorateur industrieel schilder machinaal steen ruwbouw afwerking Om te komen tot een transparant aanbod in het onderwijs en de daaraan gekoppelde certificering is er nood aan een duidelijke en éénduidige beroepenstructuur. Op basis van een onderzoek naar opleidings- en kwalificatiebehoeften in de bouwsector heeft het FVB (Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid), in samenwerking met de SERV (Sociaal Economische Raad voor Vlaanderen) en met het HIVA (Hoger Instituut voor de Arbeid) de bovenstaande beroepenstructuur uitgewerkt De beroepsprofielen Het uitgangspunt voor het opstellen van beroepsprofielen was: Een door de sector gevalideerd instrument ontwikkelen om de vakopleiding te doen aansluiten met de realiteit van de arbeidsmarkt. Deze beroepsprofielen beschrijven de verwachtingen die door de industrie worden gesteld aan een geoefend beroepsbeoefenaar. In deze beroepsprofielen is de volgende informatie opgenomen: omschrijving van het beroep, beroepsinhoud, taken en activiteiten (voorbereidende, uitvoerende en ondersteunende taken), kennis en vaardigheden, beroepshoudingen, bijzondere arbeidsomstandigheden, arbeidsorganisatie, specifieke kwalificatieproblemen en toekomstige evoluties. Voor alle beroepen die vermeld staan in de beroepenstructuur ontwikkelt het FVB in samenwerking met de SERV beroepsprofielen. Heel wat beroepsprofielen zijn al uitgewerkt en te verkrijgen bij het FVB. D/2002/0279/034 7 Ruwbouw

8 De beroepsprofielen die in meer of mindere mate van invloed zijn op dit leerplan zijn: metselaar, bekister en betonstaalvlechter. 2.4 De beroepsopleidingsprofielen Op basis van de beroepsprofielen ontwikkelde de sectorcommissie bouw-hout-decoratie van de VLOR beroepsopleidingsprofielen met als doelstellingen: de uitbouw van het onderwijs optimaal verzekeren, de opleidingen beter laten aansluiten bij de eisen van de arbeidsmarkt, de uitstroom van gekwalificeerde arbeiders verhogen. In deze beroepsopleidingsprofielen worden de vereiste vaardigheden en de ondersteunende kennis beschreven waarover een beginnende beroepsbeoefenaar dient te beschikken. Ook de beheersingsniveaus worden vermeld. De vaardigheden en de ondersteunende kennis werden gegroepeerd in vaardigheidsclusters. Het is uiteraard wenselijk dat de opleidingen die wij verstrekken bij de vraag van de arbeidswereld aansluiten. In de derde graad BSO Ruwbouw wordt dan ook gestreefd naar het verwerven van de basiscompetenties (vaardigheden), ondersteunende kennis en attitudes (houdingen) vermeld in de beroepsopleidingsprofielen: 'Metselaar', 'Bekister' en 'Betonstaalvlechter'. Deze beroepsopleidingsprofielen vormden het uitgangspunt bij het opstellen van het leerplan. D/2002/0279/034 8 Ruwbouw

9 3 Studierichtingsprofiel en verticale samenhang 3.1 Logisch curriculum De plaats van de Ruwbouw wordt verduidelijkt in onderstaand schema 1 dat het logische curriculum van het studiegebied bouw voor het BSO voorstelt. 3 de graad 3 de leerjaar Restauratierenovatie Dakwerken Bedrijfsvloeren en waterdichte bekuipingen Mechanische en hydraulische kranen Wegenbouwmachinens 3 de graad 1 ste en 2 de leerjaar Ruwbouw Ruwbouwafwerking Bouwplaatsmachinist Steen- en marmerbewerking 3 de graad 1 ste en 2 de leerjaar Bouw Steen- en marmerbewerking 1 ste graad 2 de leerjaar Beroepenveld (BVL) Bouw Hout - Nijverheid 3.2 Instroom en beginsituatie Instroom De logische instroom komt uit het 2 de leerjaar van de 2 de graad BSO bouw. Sommige leerlingen komen uit het 2 de leerjaar van de 2 de graad TSO Bouwtechnieken of Houttechnieken, meestel via een B-attest. Voor deze leerlingen dient men enige aandacht te besteden aan het bijwerken voor praktijk. Instroom uit andere studierichtingen is eerder zeldzaam. Leerlingen die pas in de 3 de graad het beroepsonderwijs aanvangen, vragen een speciale opvang. Het merendeel van de leerlingen kwam dus al in min of meerdere mate in contact met praktische vaardigheden met betrekking tot de bouwsector Aansluiting op het leerplan van de 2 de graad BSO Bouw De 2 de graad BSO Bouw is de logische vooropleiding voor de studierichtingen Ruwbouw en Ruwbouwafwerking. De leerlingen uit de 2 de graad BSO Bouw hebben het equivalent van het certificaat werfbediener ruwbouw en werfbediener ruwbouwafwerking behaald. 1 Dit is het schema dat progressief in voege ging vanaf het schooljaar D/2002/0279/034 9 Ruwbouw

10 3.2.3 Beroepsdrempels In de beroepsprofielen staan beroepsdrempels vermeld. In de context van het leerplan betekenen ze een opsomming van factoren die de opleiding mogelijks kunnen bemoeilijken. Het is aangewezen om deze factoren in overweging te nemen om bij relevante gevallen problemen te voorkomen. Mogelijke beroepsdrempels zijn: lichamelijke letsels die de normale fysieke inspanning, die het beroep met zich meebrengt, beletten of bemoeilijken, handicaps die de normale motorische vaardigheden, noodzakelijk om het beroep uit te oefenen, bemoeilijken, gewrichts- en rugaandoeningen, beperkt gezichtsvermogen, aandoeningen aan de luchtwegen, producteczeem, contacteczeem, allergieën, hoogtevrees, in de mate dat ze het werken op stellingen bemoeilijkt of onmogelijk maakt Vereiste persoonlijkheidskenmerken De volgende kenmerken in zekere mate bezitten: interesse voor het beroep, verantwoordelijkheidszin, flexibiliteit, aandacht hebben voor alle aspecten van het welzijn op het werk, uitvoeringsgerichte communicatieve vaardigheden willen ontwikkelen. bereid zijn om in wisselende omstandigheden te werken, 3.3 Profiel van de studierichting en vormingscomponenten Profiel van de studierichting "Het is wenselijk dat opleidingen bij de vraag van de arbeidswereld aansluiten. Aangezien het beroepsprofiel Metselaar (SERV, 1997) vraagt dat de beginnende beroepsbeoefenaar polyvalent is, moet de opleiding daaraan aangepast en afgestemd worden. In het beroepsprofiel worden de activiteiten van een polyvalente metselaar beschreven. Die moet naast het metselwerk ook beton kunnen storten, gevelwerken kunnen uitvoeren, beton herstellen, voegen en bekisten. (BP Metselaar, SERV 1997 p.8)" Op basis van dit gegeven beoogt de studierichting Ruwbouw het verwerven van de startkwalificatie voor het beroep van polyvalent bouwvakman (ruwbouw). Deze studierichting is afgestemd op de beroepsopleidingsprofielen 'metselaar', 'bekister' en 'betonstaalvlechter'. Het vooropgestelde studieprofiel beoogt dus een certificaat dat equivalent is aan polyvalent bouwvakman. D/2002/0279/ Ruwbouw

11 3.3.2 Hoofddoelstelling De hoofddoelstellingen die dit leerplan beoogt zijn: de startkwalificatie verwerven om het beroep van polyvalent ruwbouwvakman te kunnen uitoefenen; voldoende basisvaardigheden, inzichten en attitudes verwerven om een specialisatiejaar of vervolgopleidingen binnen het studiegebied bouw te kunnen aanvatten Vormingscomponenten Vormingscomponenten in verband met voorkennis en voorbereiding (cognitief-conceptueel) Het ruimtelijk waarnemingsvermogen en het ruimtelijk voorstellingsvermogen ontwikkelen. - Aan de hand van plannen en schetsen eenvoudige bouwconstructies voorstellen. - De nodige uitvoeringsdetails schetsen dit zowel vóór, tijdens en na de uitvoering. - De eigen werkzaamheden op basis van voorstellingen plannen. Van te realiseren bouwconstructies en constructieonderdelen de beoogde ontwerpaspecten herkennen, eenvoudige principes verklaren en in relatie brengen met de uitvoering. - De basisprincipes voor een stabiele vormgeving verklaren (bijvoorbeeld de plaats van de hoofdwapening). - De bedoeling, de functie van de constructieonderdelen omschrijven (bijvoorbeeld de vochtwerende laag, verdeelwapening). - De onderlinge relatie van de verschillende onderdelen begrijpen (bijvoorbeeld spouwankers, stootvoegen, ). - De betekenis van de genormaliseerde en symbolische voorstellingen, eigen aan bouwkundige uitvoeringstekeningen en schetsen herkennen en begrijpen (maataanduiding, materiaalaanduiding). Van de courant gebruikte materialen de eigenschappen kennen van minder gebruikte materialen de eigenschappen afleiden uit technische documentatie. Weten aan welke uitvoeringsvoorwaarden de knooppunten in bouwconstructies dienen te voldoen en inzien hoe men dit dient te realiseren. De kostprijs van de eigen werkzaamheden en de materiaalkostprijs op voorhand begroten. De voorschriften en richtlijnen in verband met basisveiligheid kennen Uitvoeringsgerichte vormingscomponenten Bij het realiseren van bouwconstructies en constructieonderdelen de basistechnieken verwerven. - Efficiënt en veilig inrichten van de eigen werkplek. - De werkvolgorde voor de eigen werkzaamheden opstellen. - De materialen deskundig verwerken en bewerken. - De gereedschappen kiezen, correct gebruiken en onderhouden. - De vaardigheden van metselen, betonstorten, bekisten, betonstaalvlechten beheersen. - De veiligheidsvoorschriften, hygiënische en milieuafspraken naleven. - De kostprijs berekenen en de tijdsduur bepalen. Voldoende kritisch staan ten opzichte van de eigen realisaties (product) en ten opzichte van de eigen werkzaamheden (proces) en het eigen handelen bijsturen tot kwaliteitsverbetering. D/2002/0279/ Ruwbouw

12 Vormingscomponenten op het vlak attitudes Het is enorm belangrijk om attitudes bewust en expliciet op diverse momenten als doelstelling na te streven. Attitudes die bijzondere aandacht verdienen zijn: Erop gericht zijn binnen de voorgeschreven tijd een opgedragen taak nauwkeurig te voltooien. Spontaan handelen volgens de regels en afspraken. Erop gericht zijn, ondanks moeilijkheden, verder te werken om het einddoel te bereiken. In staat zijn om op systematische wijze te beslissen welke stappen men bij de uitvoering van een taak zal zetten. Zich inleven in de situatie waarin mensen zich bevinden, er begrip voor opbrengen en er tactvol mee omgaan. Bereid zijn zich aan te passen aan wijzigende omstandigheden (andere materialen, andere gereedschappen, nieuwe opdrachten, ). Handelen met het oog op de tevredenheid voor zichzelf en voor de anderen, klantgerichtheid. Handelen met het oog op het vermijden van verspilling en respect voor het milieu. Bereid zijn om informatie op te zoeken. Aandacht hebben voor de impact die het eigen gedrag en voorkomen op anderen kan hebben. Handelen met de zorg om zichzelf, de anderen en het milieu optimaal te vrijwaren. Bereid zijn om in team te werken. Zelf initiatief nemen om rendabel te werken (= werk zien) Vormingscomponenten op het vlak van evaluatie, rapportering en bijsturen Het proces en het product vergelijken met de gestelde criteria en de afwijkingen vaststellen en toelichten. Op basis van zelfevaluatie de eigen werkzaamheden bijsturen Vormingscomponenten in verband met bedrijfservaring Kennismaken met bedrijfscultuur. Contacten leggen en communiceren met bedrijfsleiders. Inzicht verwerven in de structuur en de werking van een bedrijf. Zich aanpassen in andere werkomstandigheden. De eisen die de bedrijven aan de werknemers stellen ervaren. Opmerking: Polyvalente bouwvakker In Paradox van de arbeidsmarkt (een dossier van het VEV en de Vlaamse sector organisaties 1999) wordt er een pleidooi gevoerd enerzijds om de instroom van kandidaat bouwvakkers te bevorderen en anderzijds om de opleiding polyvalent op te vatten. Hierna volgen nog enkele citaten die van invloed zijn geweest op het schrijven van dit leerplan: Tengevolge van de verschuiving van de bouwactiviteiten naar het atelier en de toenemende mechanisering verdwijnt de traditionele metserdiender (werfbediener). Veel sterker is de vraag naar gespecialiseerde vakarbeiders: metselaars, wegarbeiders, Vooral in kleinere bedrijven moeten metselaars voldoende polyvalent zijn om meerdere taken te kunnen uitvoeren, inclusief wat bekisting- en ijzervlechtwerk betreft. D/2002/0279/ Ruwbouw

13 3.3.4 Profilering ten opzichte van aanverwante studierichtingen in de 3 de graad Onderstaand schema duidt het onderscheid tussen aanverwante studierichtingen. Dit onderscheid slaat uitsluitend op het fundamentele gedeelte van de studierichtingen. TSO Bouw- en houtkunde Varianten van projecten als studieobject via technisch tekenen en schetsen drie- en tweedimensionaal communiceren om het concept van constructies uit de bouwsector te begrijpen en varianten te bestuderen, de conceptuele kenmerken van constructies uit de bouwsector toelichten, sturend optreden om de uitvoering van constructies uit de bouwsector mogelijk te maken. uitvoeren 10% concept 90% TSO De uit te voeren projecten als studieobject Bouwtechnieken via technisch tekenen en schetsen drie- en tweedimensionaal communiceren om het concept van constructies uit bouwsector te begrijpen en de uitvoering voor te bereiden, om de gevraagde kwaliteitscriteria te bereiken de noodzakelijke uitvoeringsrichtlijnen formuleren, meewerken aan de uitvoering en leidinggevend optreden. uitvoeren 50% concept 50% BSO Het uitvoeren van projecten als studieobject Ruwbouw schetsmatig twee en drie- en dimensionaal communiceren om tot de gewenste uitvoering te komen, op basis van de gevraagde kwaliteitscriteria gepast handelen, de uitvoering realiseren op basis van de gevraagde kwaliteitscriteria. Ruwbouwafwerking concept 25% uitvoeren 75% D/2002/0279/ Ruwbouw

14 3.4 Uitstroom Vervolgopleiding De logische vervolgopleiding is het specialisatiejaar restauratie-renovatie of dakwerken. Het slagen in een specialisatiejaar betekent het behalen van het diploma hoger secundair onderwijs. Daarnaast kan ook het aanvullende getuigschrift van bedrijfsbeheer worden behaald Arbeidsmarkt De leerlingen hebben de startkwalificatie van polyvalent bouwvakman verworven en kunnen aldus de arbeidsmarkt instappen. D/2002/0279/ Ruwbouw

15 4 Aandachtspunten 4.1 Welzijn op het werk en VCA In het kader van de certificatie VCA2000/03 moet elke werknemer een opleiding basisveiligheid volgen. De verplichte opleiding is gebaseerd op de plicht om te voorzien in informatie en vorming, zoals bepaald wordt in het KB van 27 maart 1998 over het welzijnsbeleid tegenover werknemers. Deze vorming komt overeen met vraag 4.2 van VCA2000/03. Dit is dus een verplichte vraag om het VCA-certificaat te behalen, namelijk: Zijn alle operationele medewerkers (langer dan 3 maanden in dienst) in het bezit van een VCA-erkend diploma, certificaat of attest dat niet ouder is dan 10 jaar (gerekend vanaf de examendatum)?. In dit leerplan werden de betreffende doelstellingen en inhouden opgenomen. Voor de modaliteiten om het attest te behalen, verwijzen we naar de bevoegde organisaties en instanties. 4.2 Stages Met betrekking tot de vorm van de stages (blokstages of alternerende stages) willen wij geen dwingende uitspraken doen. Uiteraard zal de stagebegeleider er steeds moeten op toezien dat de stage voldoende extra en specifieke leerervaringen inhoudt. In het leerplan zijn daarom stagedoelstellingen opgenomen. Gezien de huidige onduidelijkheid en de vaststelling dat de regelgeving hoe dan ook geregeld wordt bijgestuurd, verwijzen we naar de plaats waar de vigerende reglementering is terug te vinden, namelijk: bij het departement Onderwijs, door te surfen naar en achtereenvolgens te klikken op "per rubriek", "Coördinatie van de omzendbrieven", "Secundair onderwijs" en "Stages"; bij het VVKSO, in de Mededelingen, Kl ; de afdeling TSO/BSO van de VLOR heeft een "Advies betreffende de leerlingenstages in het voltijds secundair onderwijs TSO en BSO" uitgebracht. Deze informatie is te verkrijgen via: en te klikken op "Advies". U vindt het onder "Afdeling Technisch en Beroepssecundair Onderwijs" bij "Raad voor het Secundair Onderwijs". 4.3 De geïntegreerde proef Voor de geïntegreerde proef verwijzen we naar: de omzendbrief van 25 juni 1999 punt 8 Evaluatie en bekrachtiging van de studies, naar het algemene kader in verband met de geïntegreerde proef van het VVKSO, naar het vademecum in verband met de geïntegreerde proef specifieke invulling bouw. D/2002/0279/ Ruwbouw

16 4.4 Het gebruik van Informatie en Communicatietechnologie (ICT) Het is evident dat van de mogelijkheden die de computer biedt, op het didactisch vlak, optimaal gebruik moet worden gemaakt. Typische mogelijkheden die op dit leerplan betrekking hebben zijn: Het opzoeken van onder meer: kenmerken van materialen, gereedschappen en uitvoeringstechnieken via Internet, cd-rom s, Het gebruik van educatieve programma s in verband met het lezen van tekeningen, ruimtelijk voorstellings- en waarnemingsvermogen. Eenvoudige rekenbladen of geprogrammeerde formulieren om de kostprijs te berekenen. Programma s ter ondersteuning van zelfevaluatie. Eenvoudige software om op een actieve manier kennis en inzichten te verwerken. Er dient opgemerkt dat de programma s die men aanwendt in die mate gebruiksvriendelijk zijn dat de klemtoon ligt op de te verwerven leerplandoelstellingen en niet op de beheersing van één of ander softwarepakket. 4.5 De aanpak van schetsen en tekenen De begrippen schets en technische tekening Met een schets wordt bedoeld: een voorstelling die in hoofdlijnen het onderwerp (vormgeving, werkingsprincipe, uitvoeringsmethode, ) toelicht. Met een technische tekening wordt bedoeld: de voorstelling van een uit te voeren of uitgevoerde constructie waarop alle afmetingen, materiaalaanduidingen, uitvoeringsvoorschriften, éénduidig en op schaal worden weergegeven Schetsen, tekenen en de doelstellingen De volgende doelstellingen zijn binnen de context van dit leerplan relevant: het verhogen van het waarnemings- en voorstellingsvermogen, het begrijpen van een tekening of plan om het volgens de voorschriften uit te voeren (tekeningen lezen), schetsen maken en gebruiken als communicatiemiddel vóór, tijdens en na de uitvoering van de werken. Het is, in het kader van dit leerplan, absoluut niet de bedoeling dat de leerlingen zelf plannen tekenen. Ze dienen de voorgelegde plannen te kunnen lezen en interpreteren om correct uit te voeren. De geïntegreerde aanpak van het schetsen en tekening lezen dient dus gericht te zijn op de volgende doelstellingen: op het vlak van uitvoeringstekeningen lezen: zich de te construeren, de te integreren bouwonderdelen en de hiervoor nodige hulpconstructies driedimensionaal kunnen voorstellen, de maatvoering lezen, de gebruikte genormaliseerde en symbolische voorstellingen verklaren naar de praktische uitvoering toe, de bijschriften met eigen woorden toelichten in functie van de uitvoering D/2002/0279/ Ruwbouw

17 op het vlak van het maken van schetsen: het plannen van de inrichting van de werkplek, twee- en driedimensionaal schetsen om zowel voor, tijdens en na de uitvoeringdetails toe te lichten, de te construeren onderdelen beter duiden via aanvullende detailschetsen, zowel twee- als driedimensionaal, de maatvoering aanpassen in functie van de afmetingen van de te verwerken materialen, oorspronkelijke maatvoering aanpassen, de wijzigingen aangebracht tijdens de uitvoering schetsen, de opgemeten bestaande toestand voorstellen Schetsen en technische tekeningen: het middel en het doel Hierboven werden de beoogde doelstellingen omschreven. De klemtoon ligt dus op het lezen van tekeningen. Dit wil niet zeggen dat er niet getekend mag worden. Het maken van technische tekeningen en schetsen kan als pedagogisch-dictactische methode worden aangewend tot het verwerven van inzichten en vaardigheden om tekeningen te lezen. Doch het moet een middel blijven. Voor het maken van schetsen zijn er diverse middelen beschikbaar: een ruwe vloer en een kraspen, nagel of krijt, een bord of een plank en een krijt, een blad papier en een potlood, een tekenplank met tekendriehoek, een CAD-pakket. Het middel dient in ieder geval ondergeschikt en in functie te zijn van de hierboven vermeldde doelstellingen. De volgende doelstellingen zijn dus uit den boze: mooi kunnen tekenen, een CAD-pakket beheersen, een voorstelling perfect afwerken, een gebouw met CAD ontwerpen. De volgende doelstellingen zijn wel relevant: een uitvoeringsdetail tekenen/schetsen op het bord om toelichting te geven, met behulp van de computer detailtekeningen visualiseren in diverse aanzichten om de constructie toe te lichten. D/2002/0279/ Ruwbouw

18 5 Algemene pedagogisch-didactische wenken 5.1 Inleidende beschouwingen De doelstellingen en leerinhouden vormen een referentiekader. De wenken zijn bedoeld als suggesties, als tips. Het leerplan mag in geen geval een excuus zijn om niet naar de noden van de maatschappij en de verwachtingen van de leerlingen te luisteren. Er moet naast opleiding voldoende aandacht blijven bestaan voor opvoeding. De vorming moet zo sterk mogelijk aanleunen op wat typisch en attractief is voor een ruwbouwvakman. De leerlingen dienen tot het inzicht te komen dat er een samenhang is tussen de realisaties in de klas en het arbeidsproces in het dagelijkse leven. Het is de bedoeling om beroepsfiere vaklui te vormen. Het ervaren van tussentijdse succesbeleving is belangrijk. We adviseren dan ook de projectmatige aanpak volgens een concentrisch vormingsconcept. 5.2 Projectmatig werken volgens een concentrisch vormingsconcept Eén van de belangrijkste verwachtingen van dit leerplan is geïntegreerd werken via projecten volgens een concentrisch vormingsconcept Wat wordt er verstaan onder een project? In de context van dit leerplan verstaan we onder project: het praktisch realiseren van constructies of constructieonderdelen binnen het domein van de ruwbouw. Deze realisaties gebeuren individueel en/of in team, deels onder begeleiding en naar het einde toe grotendeels zelfstandig. Binnen een project komen conceptueel-cognitieve doelstellingen, uitvoeringsgerichte doelstellingen, evaluatie - bijsturen en attitudevorming inspelend op elkaar aan bod. Conceptueel-cognitieve doelstellingen verwijzen naar: te verwerven kennis, begrippen en inzichten om een opgedragen taak inzichtelijk te kunnen uitvoeren. Dit betekent eenvoudig gezegd: het denken voor het doen, de voorkennis, de voorbereiding, de conceptuele inzichten. Uitvoeringsgerichte doelstellingen verwijzen naar: de praktische vaardigheden om tot realisatie te komen. Deze doelstellingen slaan dus op het praktisch uitvoeren, het materiaalgebonden doen, het realiseren. Evaluatie slaat zowel op het proces als op het product, met als bedoeling de eigen kennis en vaardigheden bij te sturen en aldus te komen tot kwaliteitsverbetering. Onder attitude wordt verstaan: resultaatsgerichtheid, initiatief nemen, kostenbewustzijn, doorzetting, klantgerichtheid, kwaliteitszorg, werkmethodiek, discipline, interesse, sociale houding, D/2002/0279/ Ruwbouw

19 5.2.2 Projectmatig werken Met opmaak: Kop 3 Projectmatig werken berust op een vormingsconcept waarbij diverse projecten elkaar opvolgen. Elk project wordt onder meer door de volgende zaken gekenmerkt: Pn P2 P3 P1 bevat kennis, vaardigheden en attitudes uit vorige projecten, bevat nieuwe kennis, vaardigheden en attitudes, legt de klemtoon op specifieke aandachtspunten, is stijgend in moeilijkheidsgraad, bevat aspecten uit diverse takenclusters, bevat proces- en productevaluatie, verloopt volgens het technologische proces Werken volgens het technologische proces Elk project dient in min of meerdere mate te verlopen volgens het technologische proces. Onderstaande flowchart licht dit proces toe. Opdrachtbeschrijving vanuit een reële behoefte en formuleren van de kwaliteitseisen Opdoen van relevante voorkennis en verzamelen van de nodige gegevens Bijsturen evaluatie OK Voorbereiding, planning, organisatie Bijsturen evaluatie OK Uitvoeren, realiseren Bijsturen evaluatie OK Einde project D/2002/0279/ Ruwbouw

20 5.2.4 De keuze van de projecten De grootste uitdaging is het kiezen, het organiseren van de projecten in een logisch en pedagogisch verantwoord continuüm. Belangrijke richtlijnen die hierbij gehanteerd dienen te worden zijn: De projecten dienen om de leerplandoelstellingen te realiseren. De projecten zijn zinvol of worden zinvol ingekaderd; vermijd in ieder geval opdrachten waar enkel de vaardigheid op zich centraal staat. Een project vertrekt steeds vanuit een voorbereiding en planning. De moeilijkheidsgraad van de projecten neemt geleidelijk toe. Bewaak de leerlijn, zowel voor de theoretische als de praktische doelstellingen. Elk nieuw project refereert enerzijds naar kennis en vaardigheden uit vorige projecten maar biedt anderzijds ook telkens iets nieuws aan. Zorg voor evenwichtige spreiding van theorie en praktijk. Breng voldoende verscheidenheid in. Wanneer alle projecten afgewerkt zijn dienen alle leerplandoelstellingen aan bod te zijn gekomen. Om dit te controleren kan men gebruik maken van een matrix Een projectdossier Tijdens een project wordt er een dossier opgesteld dat kan bestaan uit: een door de leraar welomschreven opdracht en de vooropgestelde kwaliteitseisen, verwijzing naar informatiebronnen in verband met de voorkennis (brochures, handboeken, technische fiches, websites, ), verwerkingsdocumenten in verband met de voorkennis (résumés, geformuleerde oplossingen, verantwoording van gemaakte keuzes, ), tussentijdse opdrachten en toetsen, documenten in verband met de voorbereiding (tekeningen, schetsen, materiaalhoeveelheden, kostprijs), planning van de uitvoering (werkvolgorde, tijdsbesteding, ), opvolgingsfiche van de uitvoering, documenten in verband met evaluatie en rapportering, foto s van de realisatie, Hoe vertalen in een jaarplan? Projectmatig werken betekent dus vertrekken vanuit diverse projecten die aan de hierboven gestelde criteria voldoen. Het organiseren en plannen van deze projecten dient te gebeuren via jaarplannen voor de volledige derde graad (1 ste en 2 de leerjaar). Leerplandoelstellingen en leerinhouden, die in geen enkel project aan bod komen, dienen afzonderlijk georganiseerd en gepland Relatie tot de geïntegreerde proef Elk project is in feite een geïntegreerde proef. De verzameling van de projectdossiers vormen de neerslag van de bereikte resultaten. In zijn huidige vorm kan men het laatste project, als sluitstuk, als geïntegreerde proef beschouwen. D/2002/0279/ Ruwbouw

21 6 Evaluatie 6.1 Wat en waarom evalueren? Evalueren is geen doel op zich. Het maakt deel uit van het didactische proces. Via allerlei vormen van evalueren krijgen de leerlingen en de leraar informatie over de bereikte en de niet-bereikte leerdoelen. Zowel het proces als het product worden geëvalueerd. De klemtoon ligt daarbij uiteraard op het proces want de hoofdbedoeling van het evalueren is bijsturen, remediëren. Bij het evalueren wordt aandacht besteed aan: cognitieve vaardigheden (kennen, begrijpen, inzien, toepassen...), psychomotorische vaardigheden (nadoen, oog-hand-coördinatie, ritme, snelheid, nauwkeurigheid, beheersen), attitudes (doorzetting, efficiëntie, sociale gerichtheid, ). Cognitieve elementen worden alleen getoetst in de context van de projecten en de realisaties, in directe relatie tot wat wordt of zal worden uitgevoerd. De einddoelstelling is dat de leerling door zelfevaluatie zijn eigen handelen leert bijsturen om te komen tot kwaliteitsverbetering. 6.2 Wanneer evalueren? Het lerend bezig zijn van de leerlingen en de vorderingen die ze daarbij maken worden permanent beoordeeld en geëvalueerd. De evaluatie gebeurt bij elke stap die ze zetten bij de realisatie van een product. Hun technisch en technologisch kennen en kunnen wordt permanent getoetst. Daarbij kunnen de leerlingen ook nog periodiek aan de hand van goed gekozen en duidelijk omschreven opdrachten bewijzen dat ze bepaalde vaardigheden en ondersteunende kennis verworven hebben. Evalueren helpt ook het onderwijsproces sturen. Daarom wordt het evalueren doorgedreven geïntegreerd in dat onderwijsproces. Evaluatie is geen afzonderlijke activiteit en is meer een leermoment dan een beoordelingsmoment. Daardoor worden het leerproces van de leerling en de instructie van de leraar geoptimaliseerd. Bovendien moet aan een aantal doelstellingen, dat voortdurend in de praktijk moeten worden toegepast, elke les worden gewerkt. Zij kunnen niet het voorwerp zijn van een eenmalige of sporadische evaluatie. Dit is bijvoorbeeld zo voor het begrijpen en toepassen van de algemene en de machinegebonden veiligheidsvoorschriften of voor de attitude van zorg en respect voor materiaal. In deze visie hebben examens voor deze vakken op het niveau van de derde graad BSO geen nut. Ze onderbreken alleen maar een natuurlijk en logisch leerproces en geven geen meerwaarde. 6.3 Hoe evalueren? Toetsen van cognitieve elementen via schriftelijke opdrachten als Verklaar..., Omschrijf..., Leg uit met je eigen woorden... brengen heel veel BSO-leerlingen, ook al kennen ze het antwoord, niet tot een goed einde. Ze leveren dus heel vaak een foutieve beoordeling van de leerling op. D/2002/0279/ Ruwbouw

22 Andere vormen van schriftelijke evaluatie zijn wel bruikbaar: meerkeuzevragen; aanvullen van een tekening of schema (geen loutere invuloefening!); opdrachten als verbind de samenhorende elementen met een pijl, plaats in de juiste volgorde...; vooraf klaargemaakte tabellen of controlelijsten kunnen door de leerlingen individueel of in groep ingevuld worden en als basis dienen voor de evaluatie - mogelijke inhouden daarbij zijn: de opgemeten hoeveelheden, de te bestellen materialen, de beschrijving van de werkvolgorde, de geraamde en de werkelijke tijdsduur, de toegepaste veiligheidsvoorzieningen; het kunnen lezen van een werktekening kan men evalueren door bijvoorbeeld het nodige aantal stenen te laten berekenen. Voor wat betreft het kunnen is het vooral ook de bedoeling dat de leerling zijn eigen werk leert beoordelen, dus aan zelfevaluatie doet. Het zelf kunnen deelnemen aan de evaluatie werkt stimulerend en motiverend voor de leerling. Bij iedere opdracht wordt duidelijk op voorhand opgegeven welke items zullen worden geëvalueerd en hoe de beoordeling zal worden opgevat. 6.4 Hoe rapporteren? De rapportering gebeurt niet louter via een cijferrapport. De vorderingen van de leerling en vooral de tips voor remediëren worden in een eenvoudige en directe taal omschreven. Een soort portfolio of dossier bijhouden van de gerealiseerde projecten (eventueel geïllustreerd met foto s van de gerealiseerde projecten) kan een middel zijn om de succesbeleving te bevorderen. 6.5 Evaluatie in relatie met de geïntegreerde proef en stages Bij de beoordeling van het vak Realisaties bouw vormt de geïntegreerde proef een mede bepalend onderdeel en geen bepalend onderdeel. Stages kunnen meespelen bij de evaluatie. Het is wel belangrijk om hier omzichtig mee om te gaan en de resultaten in de juiste context te plaatsen. D/2002/0279/ Ruwbouw

23 7 Leerplandoelstellingen, leerinhouden en pedagogischdidactische wenken 7.1 Realisaties bouw Zoals in de inleiding vermeld, is er voor de technische vakken geen onderverdeling meer in de vakken: tekenen, constructie, kostprijsberekening, materialen, planning en organisatie, sterkteleer, betonbouw. De leerplandoelstellingen en leerinhouden werden geïntegreerd uitgeschreven onder de naam "Realisaties bouw". De leerplandoelstellingen en leerinhouden werden op een logische wijze geclusterd gegroepeerd volgens herkenbare uitvoeringsfasen tijdens het bouwproces, namelijk: wat aan de bouw voorafgaat, grond, funderings- en rioleringswerkzaamheden, kruipruimten en kelders, opgaand metselwerk, gevelwerk en muuropeningen, overspanningen en ondersteuningen en vloerconstructies, dakdoorbrekingen, trappen in steenachtig materiaal. Daarnaast werden nog twee afzonderlijke clusters 2 van leerplandoelstellingen opgenomen, namelijk: de cluster 'overkoepelende doelstellingen' beschrijft leerplandoelstellingen en leerinhouden die van toepassing zijn op alle fasen en dus voortdurend aan bod komen, de cluster 'stage' beschrijft leerplandoelstellingen en leerinhouden die via stage aan bod komen. Binnen elke cluster zijn de leerplandoelstellingen en leerinhouden als volgt gegroepeerd: voorkennis, voorbereiding en concept (conceptueel-cognitieve doelstellingen, technisch theoretische vormingscomponenten) hebben betrekking op het denken vóór het handelen, hebben te maken met conceptuele voorbereiding, planning, organisatie, kostprijsberekening, hebben betrekking op cognitie: kennen, begrijpen, inzien, ; uitvoeringsgerichte doelstellingen (praktijk) hebben betrekking op het uitvoeren, zijn van toepassing op de praktische realisatie; doelstellingen in verband met evalueren, rapporteren en bijsturen hebben betrekking op evaluatie van het proces hebben betrekking op evaluatie van het product staan in relatie met zelfevaluatie, zijn bedoeld tot kwaliteitsverbetering. Opmerking: bij het formuleren van de doelstellingen wordt vaak het werkwoord "toelichten" gebruikt. In de context van dit leerplan begrijpen we hieronder waarneembare en dus ook evalueerbare uitleg geven. Deze uitleg kan zowel verbaal, via schetsen, via tekenen, via (ver)wijzen naar, gegeven worden. Anders gezegd: via diverse middelen van communiceren antwoord bieden op vragen in verband met: wat, hoe, waarom, wanneer, en dit in een bouwtechnische context. 2 Een cluster betekent hier een verzameling, groepering van leerplandoelstellingen die een verband met elkaar hebben. D/2002/0279/ Ruwbouw

24 7.1.1 Overkoepelende doelstellingen en leerinhouden Doelstellingen in verband met voorkennis, voorbereiden en concept LEERPLANDOELSTELLINGEN 1 Plannen, uitvoeringstekeningen en werkopdrachten lezen om deze uit te voeren. 2 De uitvoering via schetsen vóór, tijdens en na de uitvoering toelichten. 3 De juiste begrippen, eigen aan de bouw, in de juiste context gebruiken en verklaren. LEERINHOUDEN Uitvoeringstekeningen en plannen schaal en schaalfactor genormaliseerde en symbolische aanduidingen en legende met betrekking tot de ruwbouw 2-D en 3-D voorstellingen legenda Werkopdrachten - Bestekken Uitvoeringsschetsen Begrippen uit de bouw 4 Voor de eigen werkzaamheden de bestaande toestand opmeten en via schetsen of tekenen voorstellen in functie van de uit te voeren opdracht. Bestaande toestand opmeten (lengtemeting - hoogtemeting schetsen/tekenen 5 Meetkundige constructies, in functie van de uitvoering van bouwconstructies, tekenen. Meetkundige constructies loodlijnen (oprichten, neerlaten) hoeken (uitzetten, verdelen) lijnstukken (uitzetten, verdelen) regelmatige veelhoeken (uitzetten) evenwijdige lijnen (uitzetten) bogen cirkelboog, segmentboog, spitsboog, korfboog, tudorboog (U) raaklijnen en raakcirkels 6 De verschillende onderdelen van bouwconstructies herkennen, benoemen, hun vormgeving en functie in het geheel toelichten. Constructieonderdelen benaming functie functionele relatie 7 Materialen oordeelkundig uitkiezen in functie van de opdracht en beschikbaarheid. 8 De kenmerken van materialen uit technische documentatie afleiden en toelichten in functie van de opdracht. 9 De hoeveelheid en de aard van geleverde materialen met de leveringsbon vergelijken. Materialen soorten fysische kenmerken verwerkingsvoorschriften toepassingsgebied Leveringsbon materiaalkenmerken materiaalhoeveelheden zichtbare gebreken D/2002/0279/ Ruwbouw

25 10 Gereedschappen, machines en hulpmiddelen oordeelkundig uitkiezen in functie van de opdracht. 11 De kenmerken van gereedschappen, machines en hulpmiddelen uit technische documentatie afleiden en toelichten in functie van de opdracht. 12 Voldoende kennis verwerven om de gereedschappen inzichtelijk te gebruiken. 13 De diverse mogelijkheden van verankeren en verbinden onderkennen. Gereedschappen en machines toepassingsgebied machinefiches en handleidingen gebruiksvoorschriften onderhoudsvoorschriften preventierichtlijnen afstellen Verankeren pluggen en schroeven chemisch (U) Verbinden nagelen schroeven nieten 14 Voor de eigen werkplek de diverse bouwwerkzaamheden plannen en organiseren. 15 De kostprijs van de eigen werkzaamheden begroten op basis van uitvoeringstekeningen, bestekken, bijkomende opmetingen, opgenomen werktijden, beschikbare eenheidsprijzen. 16 Op basis van plannen en tabellen de nodige materiaalhoeveelheden bepalen en deze bestellen. 17 Met gegeven rendement de uitvoeringstijd begroten. 18 Voor de opgedragen taak, op voorhand, de vermoedelijke uitvoeringstijd schatten. De werkplek organisatie inrichting Kostprijsberekening 3 en planning Materiaalkostprijs meetstaten materiaalhoeveelheden en bestellijsten eenheidsprijzen verlies- en rendementscoëfficiënten Uitvoeringskostprijs loonkost transportkosten uitvoeringstijden en uitvoeringsprijzen per eenheid werktijd en loon per tijdseenheid machinekostprijs ondernemingskosten bouwplaatskosten nacalculatie prijsofferte winst en risicofactoren investering 19 De voorschriften en richtlijnen in verband met basisveiligheid in voldoende mate kennen tot het behalen van het VCA. Basisveiligheid - VCA regelgeving risico s en ongevallen werkvergunningen gevaarlijke producten brand en ontploffing besloten ruimten gereedschap en machines lasten tillen, dragen en hijsen struikelen, uitglijden en vallen werken op hoogte persoonlijke beschermingsmiddelen collectieve arbeidsmiddelen signalisatie en seintekens 3 Deze leerinhouden komen ook voor in bedrijfsbeheer en dienen dus in samenspraak te worden behandeld. D/2002/0279/ Ruwbouw

26 20 De essentiële maatregelen die men dient te treffen bij een ongeval op de werf kennen. 21 Voldoende inzicht verwerven waar en hoe men bij het uitvoeren van werkzaamheden dient te stutten en te schoren. EHBO Stabiliteitsvoorzieningen stutten schoren Uitvoeringsgerichte leerplandoelstellingen en leerinhouden LEERPLANDOELSTELLINGEN 22 De eigen werkplek inrichten met aandacht voor efficiëntie en veiligheid. 23 Op basis van plannen de eigen werkzaamheden uitzetten. 24 De eigen en gemeenschappelijke gereedschappen, machines en hulpmiddelen oordeelkundig klaarzetten, gebruiken, onderhouden en wegbergen in functie van de opdracht en volgens de gestelde eisen. LEERINHOUDEN De werkplek Topografische werkzaamheden Gereedschappen en machines klaarzetten en wegbergen onderhoud gebruik machinefiches 25 Volgens de gestelde eisen verankeren en verbinden. 26 Bij het aanmaken en verwerken van materialen de voorschriften van de producent en leverancier naleven. 27 Materialen oordeelkundig opslaan en stapelen. 28 Maatregelen nemen om op een milieuvriendelijke wijze met materialen om te gaan. 29 In functie van de vordering van de werken materialen en gereedschappen klaarzetten. 30 Seintekens en aanwijzingen geven en opvolgen. 31 De elementaire voorzieningen van een EHBO-kit gebruiken. 32 De interne bouwplaatsregels en geldende verordeningen toepassen. 33 De voorschriften in verband met basisveiligheid naleven. 34 Onder toezicht en volgens voorschrift stellingen monteren en demonteren. Verankeren en verbinden Materialen aanmaken en verwerken voorschriften van leverancier en producent opslageisen beschermingseisen stapeltechnieken: stabiliteit, bereikbaarheid, toegankelijkheid hergebruik, afval, verlies duurzaam materiaalgebruik levenscyclusanalyse van bouwmaterialen Organisatie Seintekens en aanwijzingen EHBO-kit Bouwplaatsregelment Basisveiligheid Stellingen D/2002/0279/ Ruwbouw

27 Doelstellingen in verband evalueren, rapporteren en bijsturen LEERPLANDOELSTELLINGEN 35 Tijdens en na het uitvoeren van de werkzaamheden, in team, de constructie en het constructieproces evalueren en op basis daarvan voorstellen tot bijsturen formuleren. LEERINHOUDEN Productevaluatie Procesevaluatie 36 Een nacalculatie uitvoeren en winst of verlies bepalen en de factoren opsporen die het prijsverschil veroorzaakten. 37 Nalatigheden in verband met het welzijn op het werk onderkennen, deze rapporteren en bijsturen. Nacalculatie min- en meerwerken winst, verlies prijsverschil en verrekening Welzijn op het werk 38 Controlemetingen uitvoeren en indien nodig bijsturen. 39 De nauwkeurigheid van de meetgereedschappen controleren en indien nodig bijsturen. 40 Maatafwijkingen vaststellen en de impact op uitvoeringsmaten onderkennen. Controlemetingen voor de uitvoering tijdens de uitvoering Meetgereedschappen Maatafwijkingen PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE MIDDELEN Vertrek bij de praktijkoefeningen van degelijke en volledige uitvoeringsplannen. Laat van deze tekeningen vaak aanvullende uitvoeringsschetsen maken. Er dient bijzondere aandacht besteed te worden aan voorschriften in verband met het welzijn op het werk (basisveiligheid). Voor schetsen gebruikt men in het begin bij voorkeur gerasterd papier. Creëer in de werkplaats de mogelijkheid om de leerlingen te laten schetsen Het laten aanvullen van uitvoeringstekeningen is een efficiënte methode om tekening lezen aan te leren en te evalueren. Leg vaak het verband tussen een goed ingerichte werkplek, het rendement, de netheid. Verwijs naar de impact op het milieu bij de winning, productie, verwerking, gebruik en verwerken na gebruik van bouwmaterialen ( = de levenscyclusanalyse). Laat de leerlingen de kenmerken van materialen, gereedschappen en machines opzoeken op technische fiches, op door firma s uitgegeven cd-rom s en op Internet. Laat deze technische informatie met behulp van de computer verwerken tot een verzameling eigen documentatie. Gebruik bij de bespreking van materialen en gereedschappen videomateriaal en stel vooraf een vragenlijst op. Maak gebruik van onderhoudsfiches. Maak bij het berekenen van kostprijzen gebruik van bestaande calculatie-instrumenten: vooraf opgestelde modellen, specifieke software, rekenbladen, Schenk voortdurende aandacht aan het werken volgens verantwoorde werkvolgorde. Doe zoveel mogelijk beroep op de zelfwerkzaamheid van de leerlingen, zowel individueel als in team. Laat de leerlingen in team vaak hun eigen werkzaamheden beoordelen. Organiseer diverse werfbezoeken en dit in de diverse fasen van het bouwproces. D/2002/0279/ Ruwbouw

28 7.1.2 Wat aan de bouw voorafgaat Doelstellingen in verband met voorkennis, voorbereiden en concept LEERPLANDOELSTELLINGEN 41 De verantwoordelijkheden en taken van de leden van het bouwteam toelichten. LEERINHOUDEN Het bouwteam bouwheer architect ingenieur aannemer - onderaannemer veiligheidscoördinator landmeter 42 De voornaamste bodembestemmingsplannen herkennen en hun doel met eigen woorden formuleren. 43 Het nut van de verschillende vergunningen toelichten Ruimtelijke Ordening Bodembestemmingsplannen ruimtelijk structuurplan gewestplan APA s en BPA s verkavelingsplan 44 De verschillende documenten bij een stedenbouwkundige vergunning herkennen en hun bedoeling verwoorden. 45 Weten dat het optrekken van een gebouw gebonden is aan vergunningen en de bedoeling ervan in eigen woorden formuleren. Stedenbouwkundige documenten bouwplannen situatieplan kadastraal plan inplantingsplan attesten van de architect Vergunningen stedenbouwkundige vergunning exploitatievergunning milieuvergunning 46 De plannen en documenten als communicatiemiddel tussen architect/ingenieur en aannemer herkennen en hun bedoeling formuleren. Plannen en documenten van architect en ingenieur bouwplannen uitvoeringsplannen algemeen bestek bijzonder bestek veiligheidsplannen meetstaten 47 De diverse terrein- en bouwbegrenzingen kennen, op plan herkennen en de wijze waarop ze gematerialiseerd worden toelichten. 48 Voldoende kennis verwerven om inzichtelijk te kunnen meewerken aan het inrichten van de bouwplaats. 49 Om eenvoudige bouwconstructies uit te zetten, voldoende kennis verwerven om topografische instrumenten te gebruiken en traceertechnieken toe te passen. Bouwbegrenzingen inplantingsplan oriëntatie rooilijn bouwlijn perceelsgrenzen, afpaling bouwvrije zone traceren van de bouwlijnen (rechten en bogen) jalons prismakruis 3,4,5-methode bouwplanken en brugjes lengtemetingen winkelhaak D/2002/0279/ Ruwbouw