Oncogenese. Sporadische kankers (> 90%) Familiale kankersyndromen (kleine groep)

Transcriptie

1 Oncogenese Sporadische kankers (> 90%) accumulatie van verworven mutaties, onder invloed van externe factoren Familiale kankersyndromen (kleine groep) overerfbare mutatie in 1 gen accumulatie van genetische defecten hoger risico op bepaalde kankers jongere leeftijd en meervoudige kankers

2 Ontstaan van kanker Familiale kankersyndromen Overerfbare mutatie in 1 gen Accumulatie van genetische defecten oiv: Fouten bij kopiëren DNA Celmetabolisme Externe factoren Eén mutatie minder te accumuleren hoger risico op bepaald type kanker jongere leeftijd bij diagnose kanker meervoudige kankers van zelfde type

3 Borstkanker in Vlaanderen 4340 vrouwen per jaar ( ) 145/ vrouwenjaar (bruto) Cumulatief risico 9,7% voor vrouwen Ongeveer 5% met dominant overervingspatroon Ongeveer 250 per jaar in Vl % familiale voorkomen zonder duidelijk overervingspatroon multifactorieel probleem ( per jaar in Vl) 80%: sporadisch 20% van de vrouwen met borstkanker komen uit een familie waarin meer borstkanker voorkomt dan gemiddeld Hadden een a priori hoger risico op borstkanker Sterk verhoogd Matig verhoogd

4 Genetisch onderzoek Genetische oorzaak BRCA1 en BRCA2 Zeldzaam andere genen Zeldzame familiale kankersyndromen met ook nog andere symptomen Mutaties in BRCA1 en BRCA2 worden vooral gevonden in de 5% met een uitgesproken familiale geschiedenis van borst- en/of eierstokkanker

5

6 BRCA1-2 mutatieanalyse Screening BRCA1 37 PCR fragmenten Screening BRCA2 47 PCR fragmenten denaturerende HPLC deletieanalyse sequentieanalyse

7 BRCA1-2 mutatieanalyse Op dit moment is de analyse omslachtig, tijdrovend en kostelijk daarom kan niet elke vrouw met borstkanker gescreend worden voor BRCA1-2 mutaties slechts 1-2 procent kans op mutatie daarom goede selectie van families om efficientie van mutatieanalyse hoog te houden daarom pas resultaat na 6 maanden

8 Risico s op borst- en ovariumcarcinoom Cumulatieve Incidentie Borstcarcinoom 50y 70y BRCA1 BRCA2 Populatie Risico Bilateraal BC 70y Ovariumcarc. 50y 70y Man BC 70y

9

10 Risico s op borstkanker Cum. Ris. Alg. Moeder (40-49j) M+GM +T M+GM+ T+nicht BRCA1 35j j j j BRCA mutatie

11 Indicaties voor mutatieanalyse >= 3 aangetasten (en sommigen < 50) families met borst-en ovariumcarcinoom families met borstcarcinoom bij mannen (BRCA2) borstkanker < 30j (ook bij unieke casus) minimum 1 aangetaste persoon in leven Liefst twee te onderzoeken wegens frequent voorkomen van sporadische gevallen

12 Predictieve genetische test Familiale BRCAX mutatie is gekend Bijna steeds via genetisch onderzoek van aangetast familielid Genetische test bij niet aangetaste verwant raadpleging geneticus voor medische informatie counseling bij psycholoog (alle testpersonen) bloedname voor analyse (+bespreking van risico s) raadpleging geneticus voor bespreking resultaat bespreking praktische aspecten van opvolging organisatie van psycho-sociale follow-up

13 Preventieve strategie (werkgroep) Mutatie aanwezig: vanaf 30j (of -5j regel) Ovaria jaarlijks gynaecologische echo + CA125 BSO voor 40j bij BRCA1 en voor 50j bij BRCA2 Borsten maandelijks zelfonderzoek halfjaarlijks klinisch onderzoek en echo borsten jaarlijks mammo en NMR borsten preventieve bilaterale mastectomie met reconstructie na voldoende info en na psychologische counseling

14 Preventieve strategie voor mannen Jaarlijks preventief onderzoek naar prostaatcarcinoom vanaf de leeftijd van 50j. PSA dosage rectaal toucher

15 Probleemsituaties Geen familiale mutatie gekend (= 80%) beleid baseren op statistische risico s computer programmas, tabellen van Claus. Vlugger starten met screening als risico verhoogd is Als risico hoger dan 25% ook profyl. mastectomie optie Mutatieanalyse is tijdrovend Informatiedoorstroming in familie (brochure) Geen predictieve BRCAX testen zonder duidelijke toestemming en niet bij minderjarigen (uitzondering: familieleden met MR)

16 Wet betreffende de rechten van de patient (26/09/2002) ( Art. 19. Artikel 95 van de wet van 25 juni 1992 op de landverzekeringsovereenkomst wordt vervangen door de volgende bepaling : «Art Medische informatie - De door de verzekerde gekozen arts kan de verzekerde die erom verzoekt de geneeskundige verklaringen afleveren die voor het sluiten of het uitvoeren van de overeenkomst nodig zijn. Deze verklaringen beperken zich tot een beschrijving van de huidige gezondheidstoestand. Deze verklaringen mogen uitsluitend aan de adviserend arts van de verzekeraar worden bezorgd. Deze mag de verzekeraar geen informatie geven die niet-pertinent is gezien het risico waarvoor de verklaringen werden opgemaakt of betreffende andere personen dan de verzekerde. Het medisch onderzoek, noodzakelijk voor het sluiten en het uitvoeren van de overeenkomst, kan slechts steunen op de voorgeschiedenis van de huidige gezondheidstoestand van de kandidaat-verzekerde en niet op technieken van genetisch onderzoek die dienen om de toekomstige gezondheidstoestand te bepalen. Mits de verzekeraar aantoont de voorafgaande toestemming van de verzekerde te bezitten, geeft de arts van de verzekerde aan de adviserend arts van de verzekeraar een verklaring af over de doodsoorzaak.

17 Attitude Kop in de wolken? Kop in het zand? Verder onderzoek over beste manier om informatie aan te bieden en individuen te motiveren voor preventie?

18 Turner et al., Nat Rev Cancer, 2004

19

20 NATURE VOL APRIL 2005