Zo blijven ouderen op de been

Transcriptie

1 Zo blijven ouderen op de been Winne Kramer Msc

2 Inleiding 1. Val probleem 2. Cijfers 2017 Overlijden 65 plus na een val incident Ziekenhuis opnames 65 plus na val Spoedeisende hulp behandelingen (spoedzorg) Kosten Bron Code Oranje fluent healthcare

3

4 Aantal overledenen na een (privé-)valongeval, 65 jaar en ouder, naar leeftijd en geslacht Man Vrouw Totaal Aantal Aantal Aantal per per per Aantal % * Aantal % * Aantal % * jaar jaar jaar jaar jaar jaar en ouder Totaal Bron: Doodsoorzakenstatistiek 2015 (microbestand), Centraal Bureau voor de Statistiek * aantal per van de betreffende leeftijd/geslacht groep

5 Aantal opnamen na SEH-bezoek na een (privé-)valongeval, 65 jaar en ouder, naar locatie Aantal % In woonhuis Woonkamer Vaste trap Sanitaire ruimte Slaapkamer Keuken Instelling waar personen verblijven Verzorgingshuis Verpleeghuis Om woonhuis Tuin Straat, rijweg Overig/onbekend Totaal Bron: Letsel Informatie Systeem 2015, Veiligheid.NL

6 Aantal SEH-bezoeken na een (privé-)valongeval, 65 jaar en ouder, Man Vrouw Totaal Aantal % Aantal % Aantal % Struikelen over steen, tegel, beton over drempel 200 < Val van trap of ladder van vaste trap van ladder <1 Val van hoogte, val uit, van uit bed van zitmeubel Uitglijden over (natte, gladde) vloer Zwikken Val, overig met rollator 200 < <1 Totaal Bron: Letsel Informatie Systeem 2015, Veiligheid. NL

7 Medische kosten* na een (privé-)valongeval, 65 jaar en ouder Gemiddelde kosten Totale kosten % jaar mln jaar mln jaar mln 46 voorbeelden van letsels heupfractuur mln 30 hoofdletsel mln 11 fractuur bovenbeen mln 6 polsfractuur mln 6 fractuur bekken mln 6 Totaal mln 100 Bron: Letsel Informatie Systeem 2015, VeiligheidNL, Letsellastmodel 2015, VeiligheidNL/Erasmus MC Rotterdam *Directe medische kosten van een ongeval waarna een SEH-behandeling of ziekenhuisopname heeft plaatsgevonden

8 Omvang van de zorg in ,5 miljard euro In 2016 wordt er een toename van 19% gezien in het aantal met spoed gepresenteerde 65+ers op de spoedzorg van het ziekenhuis. In deze toegenomen stroom naar de ziekenhuizen (Acuut) zijn grofweg twee hoofdstromingen te zien: 1. Ontstane letsels en complicaties: a) Toename van gedecompenseerde patiënten (Cardiologisch, Neurologisch)(Als gevolg van het ontbreken van vroegdiagnostiek die er eerder was in de VVT instellingen) b) Toename van het aantal letsels (breuken en kneuzingen). (Als gevolg van het langer thuis wonen) 2. Toename van ingezonden observatie bij patiënten uit de kwetsbare oudere groep a) Stijging van algemene klachten in deze groep. b) Patiënten zijn vaak ter observatie opgenomen en liggen met relatief lichte klachten in het ziekenhuis. ( Was in de V&V wel mogelijk maar vanuit de thuissituatie niet. Hierdoor wordt nu een aanspraak op de ziekenhuisfaciliteiten gedaan) Fluent Healthcare Amsterdam, januari 2017

9 Huisarts is slechts met 20% van de valincidenten bij ouderen bekend (en 50% van de valincidenten met letsel) (Dollard, BraumackMayer, Horton & Vanlint, 2014). Kennistekort wordt als belangrijke reden genoemd van het niet melden en registreren van valincidenten in de eerste lijn (Gillespie et al., 2009). Omdat vallen multicausaal bepaald is, is het belangrijk dat er breed gekeken wordt naar de patiënt. (CBO richtlijn preventie van vallen bij ouderen Zijlstra GA, Van Haastregt JC, van Rossum E, van Eijk JT, Kempen GI: een systematische review : Interventies om angst om te vallen in de gemeenschap levende ouderen te verminderen. J Am Soc Geriatr 2007, 55 : ) Met de valanalyse is een multidisciplinaire aanpak van vallen in de eerste lijn mogelijk en deze aanpak lijkt valincidenten te reduceren. (Kramer 2014)

10 Wat kunnen verpleegkundigen doen? 1. Tool de intake valrisico afnemen bij elke oudere (thuiswonend, ziekenhuis, verpleeghuis) en daarna bij elke nieuwe patiënt die in zorg komt. -Gevallen afgelopen jaar? - Moeite met bewegen, lopen, balans houden?

11 2. Valrisico inventarisatie afnemen VRI www. Vilans valpreventie richtlijnen en protocollen / V&VN kennisnetwerk valpreventie

12 Huisartspraktijken zijn, in de huidige vorm, niet toegerust voor een steeds groter en complexer wordende geriatrische zorgvraag. Een goede leidraad voor het oppakken van de diagnostiek ontbreekt, omdat de meeste NHG-standaarden ziektegericht zijn. Bij complexe problematiek hebben huisartsen dan weinig keus dan te verwijzen naar de tweede lijn. Een andere goede optie wordt namelijk niet vaak benut, namelijk de consultatie van een specialist ouderengeneeskunde (SO). Zij kunnen ook geconsulteerd worden bij complexe problematiek en dat ook in de thuissituatie. In de tweede lijn kent de afdeling geriatrie een aantal themapoliklinieken waar ouderen met ingangsklacht vallen, geheugenklachten, functionele achteruitgang terecht kunnen. De wachttijden zijn echter lang en de uitwerking van de gegeven adviezen moet alsnog geïmplementeerd worden in de eerste lijn. Daarnaast levert een visite bij de patiënt aan huis nog waardevolle additionele informatie over de inrichting van het huis en factoren als alcoholgebruik. Nadat met de valanalyses zeer goede ervaring was opgedaan, hebben we een aantal andere veel voorkomende redenen voor verwijzing naar de geriater opgepakt. Van januari heden kan men verwijzen voor ingangsklachten vallen, verwardheid (differentiaal diagnose delier, depressie, dementie), het thuis niet meer redden, verdenking ouderenmishandeling / verwaarlozing en onbewust gewichtsverlies.

13 Alle patiënten bleken óf geen vitamine D-suppletie te hebben óf geen voldoende spiegel te hebben. Als afkappunt voor en optimale vit D- spiegel werd 75 nmol/l genomen omdat uit onderzoek bekend is dat een spiegel lager dan 75 nmol/l leidt tot toegenomen valrisico Ooms en Paul T.A. Lips Vitamine D-suppletie bij ouderen: advies en praktijk NED TIJDSCHR GENEESKD. 2013;157: A5779 Naast labonderzoek en medicatiewijziging werd ook vrijwel iedereen verwezen naar andere disciplines in de eerste lijn zoals geriatrisch geschoold fysiotherapeut (valangstreductietraining, balans training), ergotherapeut (woningaanpassing, beoordeling aanpassingen voor mobiliteitsproblemen), audicien en opticien, diëtiste (bij gewichtsverlies en daarmee verlies spierweefsel: sarcopenie), wijkzorg, welzijnsmedewerkers (bij eenzaamheid, inzet vrijwilligers, aanvraag alarmering) of POH GGZ. Nadat de ingangsklachten verruimd waren bleek hoe groot de waarde van een huisvisite was bij de diagnostiek. Bij de ingangsklacht het thuis niet meer redden bleek er onder andere sprake te zijn van alcoholverslaving, een nog niet onderkende dementie, verzamelwoede en vervuiling.

14 Top 10 oorzaak vallen 1. Orthostatische hypotensie en duizeligheid en aanwezigheid van medicatie met een verhoogd valrisico als bijwerking. 81% 2. Geen gebruik van loophulpmiddel en soms al wel geadviseerd. 26% 3. Hartritme stoornissen 18% 4. Pijn bij mobiliteit, mobiliteitsbeperkingen. 63% 5. Slecht evenwicht, weinig spierkracht en laag vitamine D 63% 6. Ondervoeding en onbedoeld gewichtsverlies 21% 7. Valangst en psychische klachten 60% 8. Cognitieve achteruitgang 36% 9. Verminderde visus 60% 10. Incontinentie 12%

15 Top 10 van aanwezigheid co- morbiditeit 1. Hartritme stoornissen 2. Poly neuropathie 3. Osteoporose 4. Dementie 5. Depressie 6. Macula degeneratie en/ of slechte visus 7. Polymyalgia reumatica 8. Parkinson 9. Ménière 10. Tia en CVA

16 Top 10 van de meeste verwezen professionals in de eerste lijn na de uitgevoerde valanalyse 1. Geriatrische fysiotherapie 2. Opticien en audicien 3. Ergotherapie en podotherapeut 4. POH GGZ en POH somatiek 5. Wijkverpleegkundige en daarbij inzet domotica 6. Diëtiste 7. Parkinson / specialistisch verpleegkundige 8. Welzijns medewerkers 9. Case manager dementie 10. Tandarts

17 Take home message Vallen is geen normaal verschijnsel van ouder worden en elke zorgprofessional is in staat door kennis mee te helpen aan valpreventie! - PLATFORM OUDERENZORGhttp://