2016 een nieuwe politieke kaart in Roemenië?

Transcriptie

1 ADR-Nieuwsbrief 11 DOSSIER VERKIEZINGEN 2016 een nieuwe politieke kaart in Roemenië? 2016 wordt een belangrijk politiek jaar voor Roemenië. Twee verkiezingen vinden plaats: de eerste op 5 juni 2016 voor de gemeenteraden en provincies en in het najaar voor het nationaal parlement. In juni 2016 stemmen de Roemenen voor burgemeesters, gemeenteraadsleden, 41 provincievoorzitters en provincieraadsleden. De lokale en regionale verkiezingen worden beschouwd als een belangrijke graadmeter voor de parlementsverkiezingen later dit jaar. De partijen die erin slagen om op lokaal vlak de macht te behouden of te veroveren hebben een sterke invloed op potentiële kiezers op nationaal niveau. Bovendien kunnen de verkiezingen een indicatie zijn van de tevredenheid over het beleid van president Klaus Iohannis. Zet de populariteit van Iohannis zich verder voort? Ook de in november 2015 aangestelde regering van technocraten onder leiding van Ciolos kijkt met argusogen naar de uitslag van de lokale stembusgang. Eén ding is duidelijk: het politieke landschap zal verschuiven. ADR-Vlaanderen en The Open Network for community development volgen de verkiezingen met grote belangstelling. Immers, de nieuwe beleidsmakers vormen toekomstige partners in het verwezenlijken van de maatschappelijke doelstellingen. ADR-Vlaanderen vindt het belangrijk om de lokale ADR-groepen te informeren over de politieke ontwikkelingen in Roemenië met een bijzondere aandacht voor de hete hangijzers. Eerst en vooral dient opgemerkt te worden dat er een aantal belangrijke verschillen tussen het Roemeense en het Belgisch kiessysteem zijn.

2 12 ADR-Nieuwsbrief OPKOMSTPLICHT In Roemenië is er geen opkomstplicht. De vrije deelname aan de verkiezingen is in zekere mate een indicatie voor het engagement van de burgers. Bij de vorige lokale en provinciale verkiezingen bedroeg de opkomst over het hele land 56,26%. De meeste provincies schommelen rond dit percentage. Toch zijn er een aantal uitschieters: Provincie Percentage 1 Giurgiu 70,32 2 Ilfov 66,69 3 Olt 64,41 Gemiddeld alle 56,26 provincies 40 Iasi 50,71 41 Timis 48,75 42 Bucuresti 45,06 De verkozen gemeenteraad stelt wel een viceburgemeester aan en is gebaseerd op een meerheid binnen de raad, wat indien beide van een verschillende partijen zijn tot spanningen en onbestuurbaarheid kan leiden. Verkiezingen worden om de 4 jaar georganiseerd, in België om de 6 jaar. DE HOOFDROLSPELERS Voor wie op zoek gaat waarvoor partijen staan en wie welke rol op zich neemt, raakt al snel verward door de snel opeenvolgende wijzigingen op de politieke scène. Om enigszins uw weg te vinden in het Roemeense politieke toneel geven we een kort overzicht van de voornaamste partijen en actoren. Tabel 1: Opkomst bij de lokale verkiezingen (2012) gerangschikt van hoog naar laag

3 ADR-Nieuwsbrief 13 Logo Naam Partidul Social Democrat (PSD) Ideologie Sociaal-democratie (Links) Europa: Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten Liberaal (Centrum-rechts) Europa: Europese Volkspartij Alina Gorghiu Vasile Blaga Uniunea Nationala pentru Progresul României (UNPR) Sociaal-democratie (Centrum-links) Valeriu Steriu Gabriel Oprea Alianta Liberalilor si Democratilor (ALDE) Uniunea Democrata Maghiara din România (UDMR) Liberaal (Centrum-rechts) Europa: Alliantie van Liberalen en Democraten Divers Europa: Europese Volkspartij Calin PopescuTariceanu Daniel Constantin Hunor Kelemen Forumul Democrat al Germanilor din România (FDGR) Centrum Europa: - Paul-Jürgen Porr Partidul Miscarea Populara (PMP) Liberaal (Centrum rechts) Europa: Europese Volkspartij Traian Basescu M10 Conservatief (Centrum rechts) Europa: Europese Conservatieven en Hervormers Ecologisten (Centrum) Monica Macovei Partidul National Liberal (PNL) Partidul Verde Voorzitter Liviu Dragnea Remus Cernea

4 14 ADR-Nieuwsbrief Foto: Roemenen schuiven aan om hun stem uit te brengen aan de Roemeense Ambassade in Brussel (2014). Jo Van Schoors. EÉN OF TWEE RONDES? Voor de verkiezing van de provincievoorzitters en de burgemeesters wordt één ronde gehouden. Dit systeem werd zowel in 2007 als in 2011 ingevoerd. Concreet betekent dit dat de kandidaat met de meeste voorkeurstemmen, burgemeester wordt. Dit hoeft dus niet meer dan 50% te zijn zoals bijgaande tabel aantoont. Eén vierde van burgemeesters haalden hun sjerp binnen met minder dan 50% van de stemmen. Neem daarbij een gemiddelde opkomst van 56%, dan kunnen vraagtekens geplaatst worden bij de legitimiteit van de uitvoering van het burgemeesters ambt. Vermoedelijk werd er gekozen voor één ronde uit financiële overwegingen: de kostprijs lag te hoog voor de organisatie van twee rondes. Althans dit was de officiële verklaring. Andere wijzen op puur politieke motieven. Verandering op lokaal politiek vlak lijkt moeilijk te zijn. % waarmee burgemeester verkozen werd in 2012 Aantal burgemeesters Prognoses geven aan dat 80% van de huidige burgemeesters een reële kans hebben om herkozen te worden in een 1-ronde systeem. Dit zou in het voordeel spelen van de PSD, wat meteen ook de terughoudendheid verklaart van deze partij om het kiessysteem aan te passen. Het voorstel van president Klaus Iohannis en PNL om terug naar twee rondes te gaan werd niet weerhouden. Officieel omwille van het feit dat de regels van het spel niet kunnen aangepast worden terwijl het spel al begonnen is. STOELENDANS IN POLITIEKE KLEUREN Voor wie wil weten tot welke partij een burgemeester behoort zal een beetje moeten puzzelen met verschillende partijkleuren, nationale en lokale allianties, overlopers en geschorste burgemeesters. Het politieke landschap net na de lokale verkiezingen van 2012 vertoont weinig gelijkenissen met dat van In een periode van vier jaar tijd veranderden de politieke breuklijnen op nationaal niveau: kartels werden aangegaan en opgezegd. In 2012 vormden PSD, PNL en PC een kartel genaamd USL. Ze vormden toen een groot blok

5 ADR-Nieuwsbrief 15 Foto: Roemenen schuiven aan om hun stem uit te brengen aan de Roemeense Ambassade in Brussel (2014). Jo Van Schoors. tegenover de PDL. Dit betekende echter niet dat in alle gemeenten dit kartel opkwam. In flink wat gevallen namen ze apart deel aan de lokale verkiezingen. Voor de in totaal gemeentebesturen stelden er zich 79 partijen, allianties en onafhankelijken kandidaat. Dit resulteerde in de volgende verdeling van burgemeestersmandaten. Partij Aantal 2012 Aantal 2015 Uniunea Social Liberala (USL) Kartel wordt ontbonden in februari 2014, nieuwe allianties worden gesloten of partijen gaan afzonderlijk verder. PSD ACD (Alianta de Centru-Dreapta) (kartel binnen het USL-kartel) 27 - PNL PC (Partidul Conservator) 15 - PDL (Partidul Democrat Liberal) Aliante Partidul Democrat Liberal PP-DD (Partidul Poporului Dan Diaconescu) 31 - UDMR UNPR FDGR 9 9 PNTCD (Partidul National Taranesc Crestin Democrat) 3 3 PC + PLR worden in juni 2015 ALDE - 62 Andere Totaal Tabel: Aantal burgemeesters per politieke partij in 2012 en in In februari 2014 ging de bal aan het rollen toen aan het USL kartel een einde kwam door een vertrouwensbreuk op nationaal niveau. Heel wat burgemeesters dienden een kleur te kiezen en dit werd ook mogelijk gemaakt door een regeringbesluit, waardoor het voor lokale verkozenen mogelijk was van partij te veranderen zonder hun mandaat te moeten opgeven. Bijgaand kaartje geeft een visueel inzicht in de verschuiving van de politieke kleuren tussen 2012 en 2016.

6 16 ADR-Nieuwsbrief Voor de opkomende gemeentelijke en provinciale verkiezingen worden nieuwe constructies en allianties uitgetekend waarvan sommige als één lijst naar de kiezer gaan, andere partijen geven lokale en regionale besturen de vrijheid om afzonderlijk of gemeenschappelijk op te komen. In het laatste geval worden nog volop protocollen tot samenwerking afgesloten. Februari 2014 USL (PSD+PNL) wordt opgeheven Augustus 2014 PP-DD fusioneert met UNPR Juni 2015 PLR fusioneert met PC en vormen ALDE groep Juli 2014 PLR wordt opgericht Oktober 2014 PDL fusioneert met PNL Februari 2016 Protocol PSD met UNPR en ALDE Een interactieve kaart met de wijzigingen op lokaal en provinciaal niveau op ro/en/primari-clientelari/. Deze website geeft tevens een overzicht van de burgemeesters en provincievoorzitters welke verdacht worden en/of veroordeeld zijn.

7 ADR-Nieuwsbrief 17 Op Europees en nationaal vlak worden flink wat ambitieuze doelstellingen geformuleerd. Denk bijvoorbeeld maar aan de het verhogen van de werkzaamheidsgraad, het reduceren van de groep mensen in armoede, klimaatplannen... Het streven naar meer sociale inclusie kan enkel maar slagen als de doelstellingen op lokaal en regionaal vlak worden aangepakt en gerealiseerd. Het Forum Gedecentraliseerde Samenwerking België Roemenië van november vorig jaar, heeft nogmaals aangetoond dat een goede samenwerking tussen lokale/regionale besturen en TON groepen meer dan nodig is. Initiatieven van onderuit ontwikkelen en vertegenwoordiger van het middenveld zijn in de eigen gemeente, bieden een meerwaarde voor de lokale besturen. Hier alvast enkele ideeën waarmee ADR/TON groepen aan de slag kunnen in aanloop naar de verkiezingen en wat nadien in de beleidsprioriteiten geformuleerd kan worden: Het versterken van het middenveld (jongeren-, mannen-, vrouwenbeweging) door hen een stem te geven in de beleidskeuzes. ADR/TON houdt een sterk pleidooi voor het oprichten van adviesraden welke het beleid adviseren in de diverse domeinen. Hetzelfde concept is toepasbaar voor het versterken van de stem van dorpen (of de zogenaamde sat ), wijken en gehuchten. ADR/TON pleit ervoor om een deel van het gemeentelijk/ provinciaal budget toe te wijzen aan de gemeenschap zelf. Door middel van inspraak wijzen burgers budgetten toe aan prioriteiten die ze zelf geformuleerd hebben. Deze vorm van inspraak kan bijvoorbeeld georganiseerd worden via een dorpsraad of via overleg tussen de verschillende sociale organisaties en verenigingen in een gemeente. ADR/TON heeft vorig jaar een masterplan gezondheidszorg opgesteld. Om dit te kunnen implementeren is het aangewezen een partnerschap of intentieverklaring af te sluiten met de besturen, waarin ze zich engageren de doelen mee te helpen realiseren tegen Het (verder) uitbouwen van gemeenschapscentra of culturele centra behoort eveneens tot de mogelijkheden. Tot slot, maar zeker niet onbelangrijk, is het zinvol om de meerwaarde van de Vlaams-Roemeense samenwerking te onderstrepen in de verdere ontwikkeling van de lokale gemeente/provincie. Uitwisselingen, het opzetten van nieuwe samenwerkingsverbanden, delen van kennis en ervaring: al deze vormen van Belgisch-Roemeense samenwerking kunnen lokale beleidsmakers ondersteunen en stimuleren om de kwaliteit van hun lokaal bestuur te verbeteren. Info: Patrick Van den Nieuwenhof, De rol van ADR-groepen en onze Roemeense partners