DPB-NIEUWS. Marleen Lietaer. voor directies. 1 Aandachtspunten vanuit de pedagogische begeleiding

Transcriptie

1 DPB-NIEUWS Marleen Lietaer voor directies 1 Aandachtspunten vanuit de pedagogische begeleiding Houffalize woensdag 17 oktober 2012 Beste collega s Sinds jaar en dag starten we deze tweede colloquiumdag met het gekende programmaonderdeel: aandachtspunten vanuit de pedagogische begeleiding waarbij we telkens proberen te focussen op de nieuwe accenten en initiatieven voor het lopende schooljaar. Helemaal nieuw kan ons verhaal niet meer zijn. Het begeleidingsaanbod voor is immers gebundeld in een brochure waarmee onze schoolbegeleiders vorig trimester reeds rondgetrokken zijn in alle scholen en scholengemeenschappen. DEEL 1 Maar ik wil jullie vandaag het ordeningskader voorstellen waarin dit aanbod tot stand komt en waardoor de samenhang duidelijker wordt. Scholen en organisaties werken met prioriteiten, de pedagogische begeleiding maakt hierop geen echte uitzondering. Alleen hebben wij een aantal jaar geleden gekozen om te spreken van permanente prioriteiten. Er zijn een aantal onderwijsthema s waarrond je als leraar, als school, als begeleider, als directeur...permanent moet bezig zijn, permanent moet vernieuwen, permanent moet actualiseren. DM november 2012 DPB-nieuws pagina 1

2 Zo heeft de DPB SO gekozen voor een zestal onderwijsthema s en er is telkens een kernteam, een groepje van begeleiders dat dit thema opvolgt en verder uitdiept. Het gaat om de volgende thema s: evaluatie van leerlingen, vakgroepwerking, actief leren, digitale didactiek, taalbeleid en als laatste in de rij talita kumi ( een voorlopig mysterieuze naam, die straks duidelijker wordt). Deze werkgroepen of kernteams hebben een dubbele opdracht: zij zijn enerzijds verantwoordelijk voor de gelijkgerichtheid en de professionalisering van de begeleiders rond dit thema en er wordt anderzijds verwacht dat dit kernteam een specifiek begeleidingsaanbod ontwikkelt voor de scholen. Geen eenvoudige opdracht voor onze collega s, maar we hebben ervaren dat deze manier van werken efficiënt en effectief is. Ik zal dit ordeningskader nu verder gebruiken om onze aandachtspunten voor te stellen. 1 Evaluatie van leerlingen Dit thema staat al heel lang bovenaan op onze lijst van permanente onderwijsthema s. Evaluatie blijft een essentieel onderdeel van elke lespraktijk, is essentieel voor het hele onderwijsgebeuren: jonge mensen beoordelen op hun kunnen en kennen is een belangrijke, maar delicate en lastige opdracht. Daarvoor is ondersteuning meer dan welkom. De eerste editie van onze ondertussen bekende DPB-bundel over evaluatie met als titel: Evaluatie, een genuanceerd verhaal dateert uit 2004! De anciens onder jullie zullen zich nog herinneren dat we deze belangrijke realisatie voorgesteld hebben in Houffalize en dat alle congresgangers verblijd werden met een cd-rom en een uitgeprinte map van deze evaluatiebundel. Omwille van de complexiteit van deze materie, omwille van de ontwikkeling van nieuwe vormen van leren en omwille van de vele vragen van het werkveld, is deze bundel de voorbije jaren zeer grondig herwerkt door ons kernteam evaluatie. Dat hebben jullie ook kunnen lezen in de DM van oktober. Deze totaal vernieuwde bundel is beschikbaar op onze website: Diocesane Pedagogische Begeleidingsdienst Secundair onderwijs Onderwijsthema's Het is niet de bedoeling om de hele bundel als een soort bijbel of cursus volledig uitgeprint ter beschikking te stellen van de leraren. De pedagogische begeleiding wil wél aan alle leraren, van alle vakken en onderwijsvormen, praktisch bruikbare instrumenten ter beschikking stellen en ook een concreet antwoord proberen te geven op de talrijke vragen over evaluatie. De bundel bestaat uit 3 delen: Deel 1: Een begrippenkader Deel 2: Vaak gestelde vragen over evaluatie DM november 2012 DPB-nieuws pagina 2

3 Alle teksten zijn geactualiseerd... met speciale aandacht voor wat echt nieuw is: bv. vraag 7: de onderdelen over integratie van kennis, vaardigheden en attitudes in MVT (een heikel punt voor veel leraren!), competentieontwikkelend leren in BSO. Er zijn enkele compleet nieuwe thema s aangesneden: - bruikbaarheid en beperkingen van permanente evaluatie - evalueren in de vrije ruimte - meerkeuzevragen: hoe oordeelkundig gebruiken Het derde deel bevat bijlagen met concrete evaluatie-instrumenten en kijkwijzers. Bv. evalueren van attitudes, van de GIP, beoordelingsschalen voor onderzoeksopdrachten... Daarnaast kan de school ook een beroep doen op de pedagogische begeleiding bij de ontwikkeling van een schooleigen visie op evaluatie, waarbij dan ook heel concreet gewerkt wordt met dit materiaal. Dat vinden jullie in onze brochure bij het traject evaluatie. Dit traject wordt dit schooljaar zeker nog verder uitgewerkt omdat we vaststellen dat hier nog heel veel werk aan de winkel is, zeker als we de Onderwijsspiegel 2012 van de inspectie lezen (van de 73 doorgelichte scholen scholen, staan 25 scholen nog nergens en amper 2 scholen scoren voor de 4 aspecten van de kwaliteitswijzer). DM november 2012 DPB-nieuws pagina 3

4 2 Vakgroepwerking Een goede vakgroepwerking in de school is een basisvoorwaarde voor kwaliteitsvol onderwijs. Een misschien krasse uitspraak, maar ik denk wel dat ze juist is! Daarom zet de pedagogische begeleiding zwaar in op de ondersteuning van deze vakgroepwerking. Dat doen we ook al sinds vele jaren! En ook hiervoor werken we met een kernteam. Vorig jaar zijn we in dit kader gestart met regionale samenkomsten voor vakcoördinatoren om zo hun professionaliteit te vergroten en hun rol en mandaat in de school te versterken. Niets dan positieve reacties. Dit jaar zal dit herhaald en uitgebreid worden, zeker al voor Nederlands (vanaf het tweede trimester), voor Duits (hier ligt de datum al vast: woensdagnamiddag 7 november) en voor wiskunde. Voor de leraren wiskunde is er een overzicht van alle samenkomsten van netwerken per graad en per leerplan gepubliceerd in de DM. Het is goed dat de directies dit ook weten en hun leraren sterk stimuleren om daarop aanwezig te zijn. Vorig jaar hebben we het ganse traject vakgroepwerking grondig aangepakt. De doelstelling is ondersteuning en verbetering van de vakgroepwerking in de school o.a. door de organisatievoorwaarden te verbeteren en de vakcoördinatoren te professionaliseren. Het nieuwe traject loopt over 2 schooljaren: 1 jaar voorbereiding met een team van directie en vakgroepcoördinatoren, het tweede jaar implementeren in de concrete werking van de afzonderlijke vakgroepen. Ik wil ook de aandacht vestigen op de continue ondersteuning door de vakbegeleiders bij de toelichting en implementatie van nieuwe leerplannen en zeker bij de vernieuwing van studiegebieden. Binnen het studiegebied PZ lopen al enkele jaren de klankbordgroepen voor de vakcoördinatoren. Voor de vernieuwing binnen Kantoor en Verkoop zijn deze groepen ook dit schooljaar opgestart. 3 Actief leren Een derde kernteam van begeleiders buigt zich permanent over het leren van de leerling...en vertrekt hiervoor vanuit het concept actief leren. Het is een visie op leren waarbij probleemoplossend en creatief denken centraal staat. In het traject dat hiervoor aan scholen aangeboden wordt, wordt in een eerste sessie gewerkt aan de bewustmaking van de meerwaarde van actief leren (kennismaking met aantal concepten: eigen onderwijsstijl, leerstijlen van de leerlingen, meervoudige intelligentie..). In een tweede sessie wordt gezocht binnen de vakgroep, met de ondersteuning van de vakbegeleiders naar de toepassing in de eigen lespraktijk. Deze visie op leren sluit ook sterk aan bij de huidige ontwikkelingen van competentieontwikkelend leren en leerplanvernieuwingen... De vraag is groot! 4 Digitale didactiek Een vierde kernteam buigt zich over digitale didactiek en hiermee zitten we midden in de onderwijsactualiteit en de razendsnelle technologische evolutie! Tot op heden beperkte ons aanbod zich tot ondersteuning van het algemene ICTbeleid op school, via onze informaticabegeleider Greet Van Der Biesen. Vandaag stellen we andere ontwikkelingen vast: meer en meer scholen beginnen op één of andere manier tablets te integreren in hun onderwijs. Het meest bekende voorbeeld ligt buiten ons bisdom, maar ook bij ons vinden scholen de weg naar de DM november 2012 DPB-nieuws pagina 4

5 tablets en de zeer diverse toepassingsmogelijkheden, ofwel voor deelgroepen van leerlingen, ofwel met geleidelijke invoering voor de ganse school. Momenteel zijn wij binnen onze DPB sterk bezig met deze thematiek vanuit een dubbele invalshoek. Onszelf informeren en bekwamen rond het pedagogischdidactisch gebruik van tablets en van daaruit een antwoord bieden op de vragen van scholen. Een eerste prioriteit ligt in het ondersteunen van de ontwikkeling van een schoolvisie bij de keuze voor integratie van tablets: daarvoor maken we een lijst met tips, met vragen en mogelijke antwoorden: Heeft de school hier al over nagedacht...dit kan gaan over de reden van de invoering (pedagogisch, didactisch of eerder strategisch), over het draagvlak bij alle betrokkenen, over de kostprijs en de toegankelijkheid voor alle ouders, of meer didactisch: hoe tablets gebruiken voor differentiatie, hoe de lessen didactisch beter maken, hoe evalueren met tablets tijdens toetsen en proefwerken...we willen ook know-how uitbouwen samen met de collega s-begeleiders van andere bisdommen Hoe dan ook, er volgt zeker meer nieuws over ondersteuning binnen deze thematiek... 5 Taalbeleid Vanuit dit kernteam Taalbeleid is er een groot aanbod van inhoudelijke sessies aan scholen, waar heel veel beroep op gedaan wordt. Dit schooljaar is er een belangrijk nieuw aanbod (staat als thema 11 in onze brochure!): taalgericht vakonderwijs. Jullie hebben al mogen kennismaken met het prachtig didactisch materiaal van het project Taalontwikkelend lesgeven dat we als welkomstattentie in jullie kamers bezorgd hebben. Dat vraagt zeker een woordje toelichting. Het initiatief voor dit project is genomen door mevrouw Dorothea Van Hoyweghen, gekend als ex-directeur van Sint-Jozef Wetteren en als ex-inspecteur, nu gewestcoördinator Neerlandistiek van de Orde van de Prince. De Arteveldehogeschool, de hogeschool HUB-KAHO en het Gewest Oost- en Zeeuws- Vlaanderen van de Orde van den Prince hebben de voorbije twee jaar het project Taalontwikkelend lesgeven: hoe doe je dat? uitgewerkt. Ook de Diocesane Begeleidingsdiensten van Antwerpen en Gent leverden een belangrijke bijdrage aan dit project. Voor onze DPB zijn het Eddy de Munter en Riet De Vos die de leraren ondersteunden bij de gefilmde lessen, PAV in Edugo Oostakker en Economie in Sint- Gertrudis Wetteren. Het is met dit concrete filmmateriaal dat er straks in de werkwinkel gewerkt wordt: hoe kan elke leraar een bewuste taalleraar worden. Deze sessie kan natuurlijk ook in de scholen zelf aangevraagd worden. 6 En last but not least, wil ik de nieuwkomer in ons gezelschap even voorstellen : het kernteam talita kumi! Een mysterieus klinkende naam die er pas gekomen is na een lang zoekproces...een naam die de doelstellingen van dit kernteam: namelijk zorg dragen voor de totale ontwikkeling van elk kind, wil omvatten...misschien gaat bij sommigen al een lichtje branden bij het horen van de term, de naam Talita Kumi. Voor anderen zal morgen de tip van de sluier gelicht worden. De bedoeling van Talita Kumi is om strategieën aan te reiken om het groeipotentieel bij elke leerling zoveel mogelijk te stimuleren, m.a.w. hoe bouwen we aan een school met optimale kansen tot leren en groei voor elke leerling, op DM november 2012 DPB-nieuws pagina 5

6 diverse vlakken: socio-emotioneel, maar ook cognitief, spiritueel, relationeel, maatschappelijk.. Momenteel vinden jullie al heel wat aanbod in onze brochure bij het thema maximale ontplooiingskansen dat perfect past in deze visie: HGW, meervoudige intelligentie, positieve psychologie.. Nu wordt vooral gewerkt aan het concretiseren van de link met het schooleigen opvoedingsproject en de ontwikkeling van een schoolvisie.. Zeker hoor je dit schooljaar nog meer hierover. DEEL 2 Naast deze werking rond permanente onderwijsthema, hebben we ook een groot aantal initiatieven in ons aanbod, gekende en minder gekende... 1 Dagen voor beginnende leraren Ik begin graag met de ondersteuningsinitiatieven voor de doelgroep van beginnende leraren, het blijft onze corebusiness (decretaal: beroepsbekwaamheid van personeelsleden ondersteunen met bijzondere aandacht voor beginnende personeelsleden), daarom is een herhaling hier zeker op zijn plaats! De eerste vormingsdag van de driedaagse cyclus dagen beginnende leraar (DBL) is net achter de rug en werd als heel positief ervaren, de evaluaties van de deelnemers liegen er niet om! Enkele citaten: Dank voor de concrete tips en de informatiebronnen ; Ik heb nog veel te leren, maar deze dag geeft na 1 maand voldoende vertrouwen. ; Tijdens een klasbezoek worden we aangemoedigd, niet beoordeeld ; Nu weten we wat de taak van de pedagogische begeleiding inhoudt ; Een goede leerkracht zijn kan je leren...een bemoedigende gedachte ; We hoeven niet bang te zijn om fouten te maken... Het doet deugd te zien hoe de beeldvorming over de pedagogische begeleider hier wordt gecorrigeerd: wij zijn niet de controlerende instantie die meebepaalt of ze mogen op school blijven of niet!! De kennismaking op de DBL is essentieel om de rol van coach te kunnen waarmaken! Het rendement van het begeleidingsproces verhoogt aanzienlijk. De vakbegeleiders maken de deelnemers in een gemeenschappelijke intro wegwijs binnen de specifieke aanpak van het vak, het is de start van een vruchtbare vertrouwensrelatie met vakbegeleider en het opzetten van een hulplijn, er is de ontmoeting met vakgenoten die geconfronteerd worden met dezelfde aanvangsproblematieken... Het klasbezoek dat achteraf volgt, maakt deel uit van een continu proces. Een warme oproep om eerst jullie nieuwe leraren naar de DBL te sturen en dan pas een klasbezoek aan te vragen! Er is nog ruim gelegenheid om dit op de volgende DBL van 6 en 20 februari 2013 te realiseren. DM november 2012 DPB-nieuws pagina 6

7 2 Dag Mentor Je vindt de uitnodiging voor onze jaarlijkse dag van de mentor op 15 november achteraan in de congresmap. Het thema sluit erg aan bij de dagelijkse vragen waarmee onze mentoren geconfronteerd worden: hoe kunnen we onze beginnende collega s coachen bij het toepassen van inzichten rond klasmanagement. Dirk Jaspers, een gekende naam in het onderwijsveld, zal de nodige input geven met de focus op de onthaalfunctie van de leraar in relatie met klasbeheer. 3 De tweedaagse van het middenkader Dit aanbod voor de doelgroep die een middenkaderfunctie vervult, was vorig jaar nieuw en wordt nu zeker herhaald wegens het grote succes (op 26 en 27 februari). De formule blijft dezelfde, de capaciteit wordt uitgebreid van 100 naar 140 deelnemers. Warm aanbevolen om snel in te schrijven, want vorig jaar zaten we met een grote wachtlijst. Uitnodiging achteraan de map. 4 Andere initiatieven Ook een aantal andere initiatieven die allemaal opgenomen zijn in de brochure van PEDIC van dit jaar, wil ik kort onder de aandacht brengen. - Dag van de muziek - Donderdag 8 november - Dag van de economische wetenschappen - Vrijdag 30 november (eerste keer) - Dag van de schoolpastoraal- Woensdag 5 december (tweejaarlijkse vormingsen ontmoetingsdag) - Week van de Lichamelijke Opvoeding - ma. 10 tot vrijdag 14 december - Dag van het Nederlands Woensdagnamiddag 30 januari Wetenschappen-Wiskundedag (WeWi-dag) op woensdagnamiddag 6 februari 2013: tweejaarlijks, voor alle leraren aardrijkskunde, biologie, chemie, fysica, natuurwetenschappen, wetenschappelijk werk en wiskunde - Dag van de leraren Engels en Duits op woensdag 27 februari Dag van het ondersteunend personeel op woensdag 20 maart 2013 (opgelet: op woensdag, voorlaatste week voor de Paasvakantie: misschien is dan een grotere deelname mogelijk). Natuurlijk niet allemaal onthouden, wel belangrijk om in herinnering te brengen. Inschrijven kan pas zodra de folder op de website van PEDIC gepubliceerd wordt en verspreid wordt via de digitale nieuwsbrief PEDIclicks. En dat brengt me naadloos naar mijn laatste deel, onze samenwerking met PEDIC. DEEL 3: PEDIC Heel recent hebben alle scholen een mail gekregen van onze vicaris over de personeelswijziging in PEDIC. Luc Van Acker wordt vanaf 1 november aangesteld als stafmedewerker voor een netoverschrijdend project Competentieontwikkeling in het kader van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. Hij staat in voor de coördinatie en voorbereiding van een globaal professionaliseringsplan voor het gewoon en buitengewoon onderwijs in het kader van omgaan met leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. Een bijzonder uitdagende en boeiende job, die een beroep doet op heel wat competenties. We wensen Luc van ganser harte proficiat met deze aanstelling en bedanken hem heel hartelijk voor de wijze waarop hij PEDIC op de kaart gezet heeft en een sterk aanbod gerealiseerd heeft. DM november 2012 DPB-nieuws pagina 7

8 Jullie hebben ook kunnen lezen dat Greet Mertens, hier vorig jaar voorgesteld als nieuwe nascholer in PEDIC voor het SO, vanaf 1 november tot het einde van het schooljaar de functie van directeur PEDIC zal opnemen. Welkom en proficiat aan Greet. Twee belangrijke aandachtspunten nog: - graag jullie aandacht voor PEDIClicks waarmee alle recente nieuws onder de aandacht gebracht wordt - nieuw: extra aandacht voor het ontwikkelen van vraaggestuurde nascholingen. PEDIC wil daar heel graag op ingaan en suggereert een duidelijke werkwijze: als scholen een bepaalde nood aan professionalisering hebben, is het belangrijk om daar de vak- of schoolbegeleider rechtstreeks over aan te spreken; vanuit het overleg tussen de begeleiding en de nascholing kan deze nood doorstromen naar de nascholing en kan dan samen gezocht worden naar een passend aanbod Tot slot: - een nieuw titelblad voor de kaft van de DM met het overzicht van de DM van dit schooljaar - begeleiding PAV en MAVO: de nood is groot, we zoeken oplossingen via de solidariteit van de vakbegeleiders van andere bisdommen; concrete vragen voor de komende maanden steeds aan de hoofdbegeleider signaleren. Dank voor jullie aandacht en ik wens jullie een boeiend vervolg van de studiedagen. DM november 2012 DPB-nieuws pagina 8