Jaarverslag Verpleegkundige Adviesraad

Transcriptie

1 Jaarverslag 2009 Verpleegkundige Adviesraad

2 Jeroen Bosch Ziekenhuis Secretariaat VAR, locatie GZG Postbus ME s-hertogenbosch Telefoon Dit jaarverslag is ook te vinden op en op de pagina van de Verpleegkundige Adviesraad op JBZ-net 2

3 Inhoudsopgave Inleiding 4 Adviezen VAR in 2009 Uitgebrachte gevraagde adviezen 5 Uitgebrachte ongevraagde adviezen 8 Overige inspraak in ziekenhuisbeleid 10 Overige activiteiten Themabijeenkomsten 11 Kwartaalbijeenkomsten 11 Beleidsplan en hervormingsplan 12 Bijlagen: 1. Algemene informatie over de VAR Wat is de VAR? 13 Taken van de VAR Organisatie en werkwijze Algemeen bestuur dagelijks bestuur 14 Vergaderingen 14 Werk- en projectgroepen 14 VAR-panel 15 Overleg voorzitter Raad van Bestuur en directeur Patiëntenzorg 15 Overleg secretaris Raad van Bestuur 15 Overleg met de Raad van Toezicht 15 Overleg met clustermanagers 15 Overleg overige medezeggenschapsorganen 15 Afvaardiging in werkgroepen en commissies in het JBZ 16 Afvaardiging in commissies buiten het JBZ 16 Scholing en training VAR-leden Samenstelling VAR in

4 Inleiding Op weg naar het nieuwe Jeroen Bosch Ziekenhuis in 2011, heeft de VAR actief aan de verpleegkundige toekomst gewerkt. De VAR wil dit graag met u delen en daarom bieden wij met trots dit jaarverslag aan. De VAR heeft dit jaar met name gevraagd dan wel ongevraagd geadviseerd over de verschillende schuifplannen van de locatie Carolus Ziekenhuis naar locatie Groot Ziekengasthuis. Het behouden van de kwaliteit van de verpleegkundige zorg en competente verpleegkundigen is het belangrijkste uitgangspunt van de VAR. Daarom is het van belang dat er met de medewerkers wordt gecommuniceerd en er geëvalueerd wordt hoe de uitwerking van de plannen is verlopen. In 2009 heeft de VAR het magneetconcept 1 onder de aandacht gebracht in het Jeroen Bosch Ziekenhuis. Zo heeft de VAR het magneet concept onder andere gepresenteerd in een kwartaalbijeenkomst van de unithoofden. Verschillende facetten uit dit magneetconcept zijn terug te vinden in het beleid van het Jeroen Bosch Ziekenhuis. In het beleidsplan ( ) van de VAR zijn de kenmerken van het magneetconcept vertaald in speerpunten waar de VAR zich de komende jaren op gaat richten. Dat de VAR door de Raad van bestuur wordt gezien als onmisbaar expertiseplatform op het gebied van verpleegkundige zorg blijkt wel uit het feit dat de VAR in mei het verzoek heeft gekregen om de visie op de verpleegkundige zorg in het JBZ te (her)schrijven. Onderwerpen die hierin zeker aan bod gaan komen zijn onder andere de verpleegkundige professionele houding ten aanzien van deskundigheidsbevordering, verpleegkundig leiderschap en de flexibele inzet van verpleegkundigen. Wegens de omvang van het project loopt dit zeker door tot mei In 2009 heeft de VAR vooral succesvol verder gewerkt aan de brug tussen het primaire proces en het management. In 2010 zal de focus liggen bij het actief werven en betrekken van de verpleegkundigen in het Jeroen Bosch Ziekenhuis. Dit gaat de VAR met name doen door de nieuwe organisatie vorm van de adviesraad. De gesprekken met de Raad van Bestuur hebben een positief verloop gekend en we hopen dit in 2011 te effectueren. Tot slot wil ik een aantal woorden van dank met u delen. Vanaf de oprichting van de VAR was het secretariaat in handen van Femke Berends die als ambtelijk secretaris heeft mee gewerkt om de VAR in de positie te krijgen die hij nu in de organisatie bekleedt. De VAR heeft een groot deel van 2009 zonder secretariële ondersteuning gefunctioneerd door haar afwezigheid. De VAR wil op deze plaats Femke bedanken voor haar inzet voor de VAR en wenst haar heel veel succes met haar verdere loopbaan. Tamara Schalken-Brekelmans Waarnemend voorzitter van de Verpleegkundige Adviesraad 1 In magneetziekenhuizen is de arbeidstevredenheid bij verpleegkundigen hoger, zijn er weinig problemen met werving en lage verloopcijfers. Ziekenhuizen die het magnet certificaat verworven hebben, scoren daardoor significant beter op kwaliteit van zorg en patiëntveiligheid. 4

5 Adviezen in 2009 De primaire taak van de VAR is het adviseren van de Raad van Bestuur en de directeur Patiëntenzorg over de totstandkoming en uitwerking van beleid voor de verpleegkundige zorg. De VAR brengt gevraagde adviezen uit, maar doet ook ongevraagd beleidsvoorstellen aan de Raad van Bestuur. In 2009 heeft de VAR in totaal 11 adviezen uitgebracht aan de Raad van Bestuur, waarvan 5 ongevraagd. In het verslagjaar heeft de VAR alle adviesaanvragen in behandeling genomen. Hieronder volgen korte beschrijvingen van de adviezen, die de VAR heeft uitgebracht. Alle adviezen zijn ook terug te vinden op de pagina van de VAR op JBZ-net. Uitgebrachte gevraagde adviezen Aanpassing aannamebeleid studentverpleegkundigen In december 2008 ontving de VAR het verzoek van de Raad van Bestuur om de plannen met betrekking tot het aannamebeleid voor studentverpleegkundigen te wijzigen conform het voorstel van de heer Van Driel. In zijn advies stelt de heer Van Driel voor dat het JBZ minder studentverpleegkundigen van de Beroeps Begeleidende Leerweg aanneemt. Daarnaast gaat het JBZ werken met het aantrekken van zogenaamde trainees. Dit zijn jong gediplomeerde verpleegkundigen op niveau 4 en 5 van de Beroeps Opleidende Leerweg. Deze trainees worden gedurende een jaar begeleid, geschoold en op verschillende werkplekken ingezet. Hierna gaan zij vaste formatieplaatsen invullen. Doel hiervan is kwaliteitsverhoging. Ingeval zich tussentijdse tekorten voordoen dan worden deze aangevuld met het aannemen van verpleegkundigen voor de verkorte opleiding. De VAR adviseerde positief over de voorgestelde wijziging betreffende het aantal studentverpleegkundigen dat zal worden opgeleid in Het zal de begeleiding van de studenten ten goede komen, waardoor de kans op een goed opgeleide verpleegkundige sterk vergroot wordt. Wel is er geadviseerd om bij het aannemen van studenten veel strikter te screenen op de benodigde competenties om zo het rendement van de opleiding te verhogen. Tevens is opgemerkt dat de begeleiding van de studenten geoptimaliseerd zou moeten worden, zoals ook wordt beschreven in het voorstel Personeelsvoorziening Verpleegkundigen. Het project Competentiegericht Leren, een groot regionaal project met het KWIC en andere zorgaanbieders, is leidend voor de definitieve inkleuring van de totale begeleidingsstructuur in de praktijk. Bedrijfstijdverlenging In februari kwam vanuit de Raad van Bestuur het verzoek een advies uit te brengen over het voornemen om te komen tot een verlengde bedrijfstijd in de nieuwbouw in De ambitie ten aanzien van bedrijfstijdverlenging was al langer onderwerp van gesprek en onderdeel van het bedrijfsplan voor de nieuwbouw. In de voorbereidende activiteiten ten behoeve van de nieuwbouw werd de ambitie van verlengde bedrijfstijd reeds meegenomen. De adviesorganen waren formeel niet gekend in de besluitvorming. Daarom werd deze adviesvraag alsnog voorgelegd aan de gremia. Het advies van de VAR was positief ten aanzien van de bedrijfstijdverlenging. De VAR was van mening dat het een goede en logische service is voor de poliklinische patiënt. Daarnaast was de VAR van 5

6 mening dat de bedrijfstijdverlening de kwaliteit van zorg op de verpleegafdeling kan verbeteren als de diagnostische afdelingen s avonds ook voor klinische patiënten worden opengesteld. Dit zou betekenen dat, door de verdeling en efficiëntere planning van onderzoeken, de gemiddelde ligduur verkort zou kunnen worden en de piekbelasting op de verpleegafdelingen kan afnemen. De VAR adviseerde wel om aandacht te besteden aan de gevolgen van de bedrijfstijdverlenging op de verpleegafdelingen, met name ten aanzien van de personeelsplanning. De avondopenstelling van poliklinieken zou bijvoorbeeld het aantal opnames in de avonduren kunnen doen toenemen wat impact zou kunnen hebben op de personele bezetting. De Raad van Bestuur heeft als aandachtspunt de mogelijke toename van avondopnames en effect op de verpleegafdelingen meegenomen in de uitwerking van dit plan. De openstelling van diagnostische afdelingen voor klinische patiënten zijn als uitdagingen benoemd in het besluit. Nieuwe Besturingsconcept, deel 1 In juni 2009 legde de Raad van Bestuur een adviesvraag neer bij de VAR dat betrekking had op de wijziging van de topstructuur van het ziekenhuis. De Raad van Bestuur is dan reeds enkele maanden bezig geweest met zich te oriënteren op een passend besturingsconcept voor het JBZ. Het besturingsconcept (deel 1) omvat: 1. Een directe sturing van de organisatie vanuit de top (Raad van Bestuur) met als gevolg de uitbreiding van de Raad van Bestuur met een 3e lid en het opheffen van de directielaag. 2. Het opbouwen van de organisatie van het primair proces rond Resultaat Verantwoordelijke Eenheden (RVE s). De VAR was positief over de grote lijn van deel 1 van het besturingsconcept en was het met de Raad van Bestuur eens dat de RVE-vorming een kans is om het primaire proces, de patiëntenzorg, leidend te laten zijn. Wel was de VAR van mening dat er nog onvoldoende informatie beschikbaar was om een gedegen advies te geven over dit concept. Er zijn wel een aantal zaken onder de aandacht gebracht die opvielen in dit eerste deel. De VAR heeft benadrukt dat het belangrijk is om in de hogere bestuurslagen mensen met een verpleegkundige achtergrond te hebben. Ten aanzien van de wijziging van de topstructuur en daarbij het op heffen van de directielaag benadrukte de VAR dat het ten goede kan komen aan de slagvaardigheid, bereikbaarheid, transparantie en aansturing. De VAR is echter wel van mening dat hier meer voor nodig is dan het opheffen van de directielaag. Het management is op dit moment niet zichtbaar voor het primaire proces. De Var heeft de indruk dat medewerkers zich onvoldoende betrokken voelen bij de organisatie. Om ervoor te zorgen dat hier verandering in komt is het belangrijk dat de Raad van bestuur herkenbaar is en laagdrempelig. Daarom vraagt de VAR bij de uitwerking van het nieuwe besturingsconcept aandacht te hebben voor de toegankelijkheid en zichtbaarheid van de Raad van Bestuur. Ten slotte benadrukt de VAR dat het belangrijk zal zijn de professionals te betrekken bij de volgende stappen in het besturingsconcept, dat transparantie en beslissingsbevoegdheid een belangrijke stap zal zijn om alle medewerkers betrokken te houden bij de organisatie. Selectieprocedure derde lid Raad van Bestuur Naar aanleiding van het nieuwe besturingsconcept werd in 2009 een vacature open gesteld voor een derde lid van de Raad van Bestuur. In oktober maakte een delegatie van de VAR kennis met de kandidaat voor deze functie, mevrouw Gallé. De VAR heeft dat gesprek als zeer prettig ervaren en positief geadviseerd ten aanzien van de benoeming van deze kandidaat. 6

7 Protocol kindermishandeling SEH In oktober 2009 ontving de VAR van de Raad van Bestuur het protocol kindermishandeling, opgesteld door de commissie kindermishandeling, met de mogelijkheid daar opmerkingen bij te plaatsen. Het doel was om met dit protocol, samen met een bijbehorende signaleringscursus, tot een betere signalering van gevallen van kindermishandeling te zullen komen. Hierdoor zal een bijdrage worden geleverd aan het landelijk streven kindermishandeling in Nederland terug te dringen. De VAR heeft enkele opmerkingen geplaatst bij het concept protocol. Zij benoemde het belang van goede scholing van medewerkers van de SEH, essentieel voor een correcte uitvoering en zorgvuldigheid van het protocol. Daarnaast werd er geadviseerd een vaste evaluatieprocedure op te nemen in het protocol. Dit om enerzijds het proces te evalueren rondom de procedure en anderzijds om te evalueren wat de impact op de betrokken hulpverleners is geweest. De Raad van Bestuur heeft het advies van de VAR om te voorzien in een vaste evaluatieprocedure zowel met betrekking tot het proces, als met betrekking tot de impact van de betrokken hulpverleners, overgenomen. De commissie kindermishandeling is verzocht hierin te voorzien. Concentratie Verloskunde, verschuivingen afdelingen Chirurgie en Dagbehandeling In november 2009 legde de Raad van Bestuur ter advisering het voorstel ten aanzien van de concentratie van Obstetrie op de locatie Groot Ziekengasthuis (GZG) voor. Omdat het schuifplan al naar de betrokken afdelingen was gecommuniceerd en in werking werd gesteld, leek het de VAR weinig meerwaarde hebben alsnog te adviseren. De VAR had begrip voor de noodzakelijke verhuizingen in het kader van de patiëntveiligheid. Voor de medewerkers op de afdeling verloskunde/gynaecologie is het prettig dat er een einde komt aan de onduidelijkheid betreffende de afdeling en het steeds op en neer verhuizen. Wel had de VAR nog enkele opmerkingen wat betreft de kwaliteit van de verpleegkundige zorg: - Verschillende afdelingen zijn al enige tijd bezig om werkprocessen en protocollen op elkaar af te stemmen. Het blijkt dat de verschillen groot zijn, echter op gedegen wijze aanpassen vraagt tijd en is noodzakelijk om veilige zorg te leveren. De VAR vraagt hier bij volgende verschuivingen en verhuizingen vooraf al aandacht voor te hebben. - De wijze van communiceren lijkt er niet voldoende aan bijgedragen te hebben de medewerkers te betrekken bij dit proces en heeft de onzekerheid en onrust versterkt. In het plan wordt vooral externe communicatie omschreven. De VAR wil nogmaals benadrukken dat goede interne communicatie essentieel is voor de veranderingsprocessen die nog volgen. - Het totale schuifplan van de afgelopen periode heeft invloed op de afdelingen die op de locatie CLZ gehuisvest blijven. Het patiëntenaanbod loopt terug en medewerkers krijgen steeds meer te maken met laagcomplexe zorg, wat van invloed kan zijn op het behouden van vaardigheden en arbeidssatisfactie. - Tot slot wordt een evaluatie van eerdere verhuizingen van afdelingen gemist. De VAR ziet om die reden graag een evaluatie van dit schuifplan terug. De Raad van Bestuur heeft dit laatste advies overgenomen. Voor de zomerperiode van 2010 zal de implementatie geëvalueerd worden. Naast managementinzichten, zal er ook ingegaan worden op ervaringen en beleving van patiënten, specialisten en medewerkers. Deze evaluatie kan relevante inzichten geven ten behoeve van de verhuizing naar de nieuwbouw en de hieruit voortvloeiende integratie van vakgroepen en afdelingen. 7

8 Uitgebrachte ongevraagde adviezen Reorganisatie intensieve zorg locatie Carolus In februari 2009 ontving de VAR te informatie de eindversie van het plan Reorganisatie van de intensieve zorg op locatie Carolus. Aangezien het plan gevolgen had voor de organisatie en de kwaliteit van de verpleegkundige zorg, is besloten een ongevraagd advies uit te brengen. Omdat de reorganisatie van de intensieve zorg en de cardiologie inmiddels al had plaatsgevonden, hebben de adviezen betrekking op de organisatie van de toekomstige lateralisaties in het Jeroen Bosch Ziekenhuis. Allereerst is door de VAR aangeraden bij toekomstige concentratie- c.q. reorganisatieplannen de betrokken medewerkers goed en tijdig te informeren, om onrust bij de betrokken verpleegkundige te voorkomen. De unithoofden en veco s kunnen hier een belangrijke rol in spelen. Daarnaast is geadviseerd om in hoge mate in te zetten op snelle uitwisseling en integratie van verpleegkundige teams. In verband met de concentratie van laagcomplexe zorg op de locatie Carolus, is het enerzijds van belang dat het voor hooggekwalificeerde verpleegkundigen op deze locatie zo aantrekkelijk mogelijk gemaakt wordt om naar het GZG over te stappen. Anderzijds moeten verpleegkundigen uit het GZG, die een voorkeur hebben voor het verlenen van laagcomplexe zorg, gestimuleerd worden om in het Carolus te werken. Ook is er opgemerkt dat de verpleegkundigen op locatie GZG door de reorganisatie een verhoging van werkdruk ervaren door de toename van de complexe zorg en door een hogere turnover. De verpleegkundige formatie qua aantal en niveau zou hier beter op afgestemd moeten worden, omdat anders de kwaliteit van zorg en de patiëntveiligheid in het gedrang komt. Ten slotte benoemde de VAR nog het belang van eenduidige werkwijzen en protocollering bij het samengaan van verschillende teams, het belang van het behoud en aantrekken van verpleegkundigen en het belang van het evalueren van de uitgevoerde evaluaties. Plan van Aanpak over de integratie dagbehandeling In mei ontving de VAR het plan van aanpak Integratie Dagbehandeling locaties Carolus en GZG ter informatie van dhr. van Driel. De doelstelling hierbij was dat er in april 2010 een totale integratie van de afdelingen Dagbehandeling van de locaties Carolus en GZG op zowel organisatorisch, medisch als verpleegkundig niveau zou zijn gerealiseerd. De VAR heeft in haar reactie laten weten verheugd te zijn over het feit dat er aandacht is voor de mogelijke cultuurverschillen tussen beide teams. Wel wordt er aandacht gevraagd voor het bewaken van de kwaliteit van zorg gedurende de realisatiefase als beide locaties samengevoegd gaan worden. In het bijzonder zullen éénduidige werkwijzen, procedures en protocollen vooraf gerealiseerd moeten zijn. De VAR is positief gestemd over de projectnota en heeft aangegeven graag op de hoogte te worden gehouden middels de voortgangsreportage. Ontwikkeling Alert / EPD Naar aanleiding van overleg met de heer Koenen en de heer Van Tilburg over de betrokkenheid van de VAR bij de ontwikkelingen van Alert, kwamen er een aantal zaken naar voren die de VAR bij de Raad van Bestuur onder aandacht wilde brengen. Allereerst is het noodzakelijk om meer verpleegkundigen te betrekken bij de klankbordbijeenkomsten van Alert. Daarnaast zijn er twee mogelijke problemen aangegeven met betrekking tot de implementatie. De afdelingen zouden gecompenseerd moeten worden voor de training van hun medewerkers, omdat het anders ten kosten van de kwaliteit van zorg en de veiligheid van de patiënt gaat. En ten tweede, voor volledige implementatie van Alert in de oudbouw zal voldoende hardware op de (verpleeg)afdelingen aanwezig moeten zijn, als ook een draadloos netwerk. Onvoldoende hardware op de werkvloer zal de patiëntveiligheid doen verslechteren en zou ten koste kunnen gaan van het draagvlak van Alert onder de verpleegkundigen. 8

9 Naar aanleiding van het overleg heeft de VAR besloten een themabijeenkomst te organiseren voor de verpleegkundigen en verzorgenden van het Jeroen Bosch Ziekenhuis in samenwerking met de projectgroep Alert. Voor meer informatie hierover zie ik ook de paragraaf themabijeenkomsten verderop in dit jaarverslag. Nota Hoog/ Laag complexe chirurgische zorg De VAR ontving in september 2009 de nota hoog complexe chirurgische zorg/laag complexe chirurgische zorg ter informatie. Ondanks dat deze niet ter advisering aan de VAR was voorgelegd waren er toch een aantal zaken die de VAR onder de aandacht wilde brengen. De VAR was het eens met het feit dat de indeling ten aanzien van hoogcomplexe chirurgie op de locatie GZG en laag complexe chirurgie op de locatie CLZ bijdraagt aan de patiëntveiligheid. Echter ten aanzien van de beschikbare en benodigde beddencapaciteit en de bestaande situatie waren er een aantal zaken waar de VAR opmerkingen bij heeft geplaatst: - Allereerst is het verloop onder het verpleegkundige personeel op de afdelingen A0 en E3 benoemt. - Daarnaast wordt aangehaald dat er betere afspraken gemaakt zouden moeten worden ten aanzien van het uitwijken van chirurgische patiënten naar andere afdelingen. - Er zijn zorgen uitgesproken over het terugbrengen van de inzet van veco s op de afdelingen. - En ten slotte is benadrukt dat open, heldere en transparante communicatie bij dergelijke reorganisaties van groot belang is om onder andere het verloop van medewerkers en onvrede te voorkomen. De VAR adviseerde aandacht te besteden aan het behoud van veco s en verpleegkundigen op de chirurgische afdelingen, wat de patiëntveiligheid ten goede zal komen. Om de kwaliteit van de zorg te bewaken op de afdelingen waar de chirurgische patiënt naar uitwijkt zou het mogelijk moeten zijn om een deskundig verpleegkundige te kunnen consulteren bij verpleegkundige vragen. Daarnaast is extra medische ondersteuning vereist. Ook is de VAR is van mening dat de deskundigheid van de chirurgie en urologie verpleegkundigen op de low-care afdeling in stand moet worden gehouden. Zodat zij inzetbaar blijven voor beide afdelingen. Tot slot maakte de VAR zich zorgen over de gevolgen en de consequenties van dit plan voor de toekomst van de locatie Carolus, er was nog anderhalf jaar te overbruggen. De zorgen liggen vooral bij de kwaliteit en de veiligheid van de verpleegkundige zorg op de locatie Carolus Ziekenhuis. De Raad van Bestuur heeft besloten deze reorganisatie te evalueren. Voor de zomerperiode van 2010 zal de implementatie geëvalueerd worden. Naast managementinzichten, zal er ook ingegaan worden op ervaringen en beleving van patiënten, specialisten en medewerkers. Deze evaluatie kan relevante inzichten geven ten behoeve van de verhuizing naar de nieuwbouw en de hieruit voortvloeiende integratie van vakgroepen en afdelingen. Ten aanzien van de veco s is gekeken naar hun diensten. Daarbij bleek dat zij fors meer onregelmatigheid hadden dan veco s op andere afdelingen in het JBZ. Nu zij met name overdag worden ingezet komt dit ten goede aan de kwaliteit van de verpleegkundige zorg en kan worden volstaan met een lagere formatie. Eventuele knelpunten zullen besproken worden tijdens de evaluatie. Mochten er knelpunten naar voren komen, dan zal het betreffende aspect opnieuw worden beoordeeld. De VAR zal daar dan bij worden betrokken. Project Slimmer In juli ontving de VAR de Evaluatie pilot project Slimmer samen met de Besluitenlijst van de Raad van Bestuur van 9 en 16 juni. Uit de besluitenlijst blijkt dat de Raad van Bestuur heeft besloten het project Slimmer niet uit te rollen in de organisatie. Wel worden de inzichten in instrumenten vrij 9

10 gegeven aan het management. Naar aanleiding van dat besluit waren er een aantal zaken die de VAR onder de aandacht wilde brengen. De VAR betreurt het feit dat er zoveel energie en tijd door de organisatie is gestoken in dit project terwijl zij, en met haar ook de andere adviesorganen, al vanaf het begin ernstige twijfels had over de succesfactor van Slimmer en er al vaker negatief over het project was geadviseerd in het verleden. De VAR maakt zich daarnaast zorgen over het effect van dit project op de medewerkers van het ziekenhuis. De onrust en onvrede ten aanzien van het verloop van dit project dragen in de ogen van de VAR er toe bij dat de medewerkers minder veranderingsbereid lijken te zijn. Gezien het hoge ambitieniveau van het ziekenhuis en de vele veranderingen die nog komen, is er juist vertrouwen en draagvlak nodig. De VAR was dan ook van mening dat er veel tijd en aandacht dient te worden gestoken in het herwinnen van dit vertrouwen en draagvlak. Een van de manieren om dit te bereiken is duidelijke en regelmatige communicatie. Overige inspraak in ziekenhuisbeleid Visie op verpleegkundige zorg In mei is de VAR op verzoek van de Raad van Bestuur begonnen met het opstellen van een visie op verpleegkundige zorg in het JBZ. Belangrijke punten die in de zorgvisie aan bod komen zijn: - De relatie tussen de eisen aan de kwaliteit van de (verpleegkundige) zorg en de eisen die dat stelt aan de kwaliteit, het opleidingsniveau en de kwantiteit van de verpleegkundigen. - De evenwichtige verhouding tussen de verschillende niveaus van verpleegkundigen in het JBZ in relatie tot de excellente patiëntveilige en patiëntgerichte verpleegkundige zorg die we als JBZ willen leveren. - De verpleegkundige professionele houding ten aanzien van deskundigheidsbevordering, competenties en de plaats van de verpleegkundige in de organisatie. - De verpleegkundige als coördinator van de zorg in relatie tot de patiënt, tot de arts en tot andere disciplines en het verpleegkundig domein. - Verpleegkundig leiderschap aan het bed, op leidinggevend niveau, op hoger management niveau en op bestuurlijk niveau. - De flexibele inzet van de verpleegkundige. Wegens de omvang van het project loopt dit traject van de VAR nog door tot in

11 Overige activiteiten Een belangrijke taak van de VAR is het bijdragen aan de deskundigheidsbevordering van de verpleegkundige beroepsgroep. Dit doet de VAR door hierover te adviseren aan de Raad van Bestuur en aan het cluster Leerhuis, maar ook door de beroepsgroep te informeren over belangrijke beroepsinhoudelijke ontwikkelingen, waar de verpleegkundigen in het JBZ mee te maken krijgen. Themabijeenkomst In het najaar van 2009 heeft de VAR in samenwerking met Alert op de locatie Groot Ziekengasthuis (GZG) een themabijeenkomst georganiseerd met als titel Wees Alert op: EPD doe mee!. Die middag is het gebruik van een Elektronische Patiëntendossier vanuit verschillende kanten toegelicht. Aan bod kwamen de volgende onderwerpen: - Het concrete gebruik van standaarden in de verpleegkunde. - Het gebruik van een elektronische werkomgeving. - De ontwikkeling van Touch Option Templates (TOT) ter bevordering van het aanraakscherm. De middag eindigde met een discussie over welke verpleegkundige standaarden er nodig zijn. De themabijeenkomst werd bezocht door ongeveer 100 verpleegkundigen, artsen en studenten. Kwartaalbijeenkomst In de eerste jaren van haar bestaan richtte de VAR zich vooral op de Raad van Bestuur, directeur patiëntenzorg en de praktiserende verpleegkundigen en verzorgenden in het JBZ. Vanaf 2005 streeft de VAR ernaar ook bij leidinggevenden draagvlak te creëren voor beleidsvoorstellen. De VAR is daarom in 2006 gestart met het daarvoor actief benaderen van clustermanagers. Vanaf 2008 is de VAR zich ook meer gaan richten op de unithoofden van de verpleegafdelingen en de poliklinieken. De VAR gebruikt hiervoor de bestaande reguliere kwartaalbijeenkomsten voor unithoofden als platform. Tijdens deze bijeenkomsten worden unithoofden geïnformeerd over voor hen relevante ontwikkelingen. Op initiatief van de VAR was de thema van de kwartaalbijeenkomst van juni 2009 Magneetwerking in de zorg. Inleider die middag was Alex Lindenberg, afdelingshoofd in het Vlietland Ziekenhuis. In het Vlietland Ziekenhuis wordt al gewerkt vanuit de principes van de Magneetziekenhuizen. Effecten van deze forule zijn: meer werkplezier, minder verloop, maar ook een hogere kwaliteit van de output van de afdeling. Alex Lindenberg heeft die middag gesproken over de kenmerken van magneetwerking, hoe ze toegepast worden en hoe hij ze binnen zijn afdeling toepast. Daarna werd er in groepen besproken op welke wijze binnen het JBZ hieraan invulling wordt gegeven en wat beter zou kunnen. Naar aanleiding van deze bijeenkomst heeft mevr. G. van den Berg van Sociale Zaken het initiatief genomen met de principes van het magneetconcept verder aan de slag te gaan en dit uit te werken binnen het Jeroen Bosch Ziekenhuis. 11

12 Beleidsplan en Hervormingsplan Beleidsplan In 2008 was reeds gestart met het opstellen van een beleidsplan voor de periode In 2009 is het beleidsplan afgerond en vastgesteld door de Raad van Bestuur. Speerpunten in dit plan zijn: 1. Het actualiseren van een JBZ-brede visie op verpleegkundige zorg, die geworteld is in de organisatie. 2. Optimalisering van de professionele kwaliteit van de verpleegkundige beroepsgroep. 3. Behoud en aantrekken van competente verpleegkundigen. Het beleidsplan is terug te vinden op de pagina van de VAR op JBZ-net en op Hervormingsplan Er zijn op dit moment vele ontwikkelingen gaande in de gezondheidszorg, landelijk maar zeker ook in het JBZ. Wil de VAR zijn meerwaarde als adviesorgaan voor het verpleegkundige beleid behouden dan is aanpassing van de organisatiestructuur van de VAR onontkoombaar. Het dagelijks bestuur (DB) van de VAR is daarom in 2008 begonnen met het opstellen van een hervormingsplan. In 2009 is ook het hervormingsplan afgerond en vastgesteld door de Raad van Bestuur. In dit plan bestaat de VAR uit een (klein) bestuur en een (groot) beraad. Het VAR-bestuur bestaat uit vier tot zes leden en houdt zich bezig met de ontwikkeling en evaluatie van het verpleegkundig beleid. Zij zullen 8 uur per week besteden aan hun werkzaamheden voor de VAR. Het VAR-beraad bestaat uit drie tot vier afgevaardigden (verpleegkundigen en unithoofden) per cluster Patiëntenzorg en per relevante cluster Ondersteunende Patiëntenzorg. Het minimum aantal afgevaardigden per cluster is twee. Beraadsleden hebben zitting in autonome werk- en projectgroepen, die ieder gespecialiseerd zijn in een bepaald thema. Projectgroepen worden afhankelijk van de thema s waar de VAR op dat moment mee bezig is geformeerd. Werk- en projectgroepen buigen zich in opdracht van het VAR-bestuur over een bepaald vraagstuk. Zo nodig wordt een werk- of projectgroep (tijdelijk) aangevuld door een niet-verpleegkundige. De verwachting is dat de hervormingen in de loop van 2010 zullen starten. Het hervormingsplan is terug te vinden op de pagina van de VAR op JBZ-net in het beleidsplan

13 Bijlage 1: Algemene informatie over de VAR Wat is de VAR? Sinds november 2001 bestaat er in het Jeroen Bosch Ziekenhuis een Verpleegkundige Adviesraad, of kortweg: VAR. In 2009 is er nog in de oude organisatievorm gewerkt. Daarbij bestaat de VAR uit zeven tot elf leden, die allen als verpleegkundige werkzaam zijn op verschillende niveaus en in verschillende functies in het JBZ. Zij worden ondersteund door een ambtelijk secretaris. Vanaf 2010 zal er geleidelijk een overgang worden gemaakt naar de nieuwe organisatievorm. 2 De VAR richt zich specifiek op verpleegkundige vraagstukken en haar belangrijkste taak is het adviseren van de Raad van Bestuur over beleidszaken, die gevolgen hebben voor de verpleegkundige zorg in het JBZ. Het hoofddoel van de VAR is het bewaken en optimaliseren van de kwaliteit van de verpleegkundige zorg in het JBZ. Taken van de VAR Gevraagd en ongevraagd adviseren over beleid met betrekking tot de verpleegkundige zorg en het beroepsprofiel van de verpleegkundigen en verzorgenden. De VAR adviseert primair de Raad van Bestuur, maar richt zijn adviezen zonodig ook aan anderen in het JBZ, zoals commissies en managers. Bijdragen aan de deskundigheidsbevordering van de verpleegkundige en verzorgende beroepsgroep. Een voorbeeld hiervan is het organiseren van themabijeenkomsten. Signaleren en onder de aandacht brengen van specifieke knelpunten in de verpleegkundige zorg en hier zonodig over adviseren. Signaleren en bestuderen van verpleegkundige ontwikkelingen, zowel nationaal als internationaal, en hier zonodig over adviseren. Adviseren over de kwaliteitseisen met betrekking tot de verpleegkundige zorg. Bevorderen van de samenhang van de verpleegkundige zorg tussen de verschillende verpleegafdelingen, clusters en locaties. 2 Meer informatie over de nieuwe organisatiestructuur van de VAR is te vinden in het hoofdstuk Overige activiteiten. 13

14 Bijlage 2: Organisatie en werkwijzen Algemeen bestuur dagelijks bestuur De VAR bestaat uit zeven tot elf leden, die ondersteund worden door een ambtelijk secretaris. Deze leden zijn allen verpleegkundigen, die op verschillende niveaus en functies werkzaam zijn in het JBZ. In 2009 had de VAR het maximum van tien leden. Vergaderingen Algemeen bestuur Het algemeen bestuur (AB) komt éénmaal per maand op een zogenaamde VAR-dag bijeen. Het AB heeft op de VAR-dag minimaal twee plenaire bijeenkomsten; deze vergaderingen zijn openbaar en er wordt een verslag van gemaakt. Daarnaast komen op deze dag de verschillende VAR werk- en projectgroepen bijeen en worden de overleggen met derden zoveel mogelijk op deze dag gepland. Het jaar 2009 telde elf VAR-dagen. Dagelijks bestuur Het dagelijks bestuur (DB) vergadert één tot twee maal in de periode tussen twee VAR-dagen. In deze vergadering worden de vergaderingen van het AB en de overleggen met derden voorbereid, de agenda s ervan bepaald. Daarnaast bespreekt het DB huishoudelijke en beleidszaken en de strategische aanpak daarvan. Ook het organiseren van scholing en training van VAR-leden valt onder de verantwoordelijkheid van het DB. Werk- en projectgroepen Om slagvaardiger en efficiënter te kunnen werken zijn de activiteiten van de VAR verdeeld over de volgende werk- en projectgroepen 3 : Werkgroep Algemene Advisering; Werkgroep Opleiding en Deskundigheidsbevordering; Werkgroep Nieuwbouw; Werkgroep VAR-panel en Themabijeenkomsten; Projectgroep EPD (Elektronisch Patiëntendossier); Projectgroep EBP (Evidence Based Practice). De bevindingen en werkzaamheden van de werk- en projectgroepen worden iedere maand in de vergadering van het algemeen bestuur teruggekoppeld naar de andere VAR-leden. 3 Een werkgroep heeft een opdracht voor onbepaalde tijd en een projectgroep voor een bepaalde tijd; als de opdracht is uitgevoerd wordt de projectgroep opgeheven. 14

15 VAR-panel Het VAR-panel, waarin een dertigtal verpleegkundigen zitting heeft, fungeert als klankbordgroep voor de VAR. De VAR heeft het panel in 2004 opgericht om meer input te krijgen van de verpleegkundigen van de werkvloer voor advisering én om een zo breed mogelijk draagvlak te creëren voor de uit te brengen adviezen. Alle (student)verpleegkundigen en verzorgenden, werkzaam in het JBZ, kunnen zich aanmelden voor het VAR-panel. In de nieuwe organisatievorm 4 van de VAR is het VAR-panel geïntegreerd in het VAR-beraad. Overleg met de Raad van Bestuur en directeur Patiëntenzorg In de regel is er ieder kwartaal overleg tussen de voorzitter van de Raad van Bestuur (RvB)en de directeur Patiëntenzorg (PZ)en een afvaardiging van de VAR. In deze vergaderingen worden de adviezen van de VAR teruggekoppeld en wordt de VAR geïnformeerd over beleidsontwikkelingen in het JBZ. De VAR heeft in 2009 vijf maal overleg gehad met de voorzitter van de RvB en daarnaast was de directeur PZ hierbij een aantal malen aanwezig. Overleg met de secretaris van de Raad van Bestuur De secretaris van de RvB en het dagelijks bestuur van de VAR hebben in de regel twee overleggen per jaar. In deze overleggen In 2009 heeft de VAR vier maal overleg gehad met de secretaris van de RvB. Overleg met de Raad van Toezicht In 2009 heeft er ook een maal een overleg met de Raad van Toezicht plaats gevonden. Daarnaast heeft de Var in 2009 twee maal een kennismakingsgesprek met een nieuw lid van de Raad van Toezicht gehad. Overleg met clustermanagers In 2009 heeft een delegatie van de VAR incidenteel overleg gehad met de clustermanagers van respectievelijk het cluster Kwaliteit & Organisatie, het Leerhuis en het cluster Sociale Zaken. Overleg met overige medezeggenschapsorganen Ondernemingsraad Overleg van het DB van de VAR met het DB van de Ondernemingsraad (OR) vindt structureel jaarlijks plaats en daarnaast indien nodig ad-hoc. Onderwerpen die tijdens het reguliere overleg met de OR besproken zijn onder andere: aantrekken en behouden van kwalitatief goede verpleegkundigen, project Slimmer, ziekte verzuim studenten en Alert. Cliëntenraad In 2009 heeft een delegatie van de VAR één keer overleg gehad met het dagelijks bestuur van de Cliëntenraad. Tijdens dit overleg is o.a. gesproken over: de visie op verpleegkundige zorg, patiëntveiligheid en patiëntgerichtheid, Evidence Based Practice. 4 Meer informatie over de nieuwe organisatiestructuur van de VAR is te vinden in het hoofdstuk Overige activiteiten. 15

16 Vereniging Medische Staf Het streven van het stafbestuur van de VMS en het dagelijks bestuur van de VAR is om tenminste twee maal per jaar bij elkaar te komen. In 2009 heeft er een maal overleg plaatsgevonden tussen beide besturen. Bij dit overleg zijn de volgende onderwerpen aan bod gekomen: Alert, RVE s, domein van de verpleegkundig professional, integratie processen en samenvoeging van verpleegkundige teams. Afvaardiging in werkgroepen en commissies JBZ Ook in 2009 heeft de VAR geparticipeerd in werkgroepen of commissies in het JBZ. De criteria voor deelname zijn: raakvlakken met de verpleegkundige zorg, de benodigde tijdsinvestering voor deelname en of deelname past binnen het beleids- en activiteitenplan van de VAR. De VAR participeerde in 2009 in de volgende ziekenhuiscommissies: Stuurgroep Kliniek op Nieuw 5. Stuurgroep Duidelijk Beter 6 ; Verschillende focusgroepen van Alert, die zich bezighouden met het ontwerp van het Elektronisch Patiëntendossier. Afvaardiging in commissies buiten het JBZ Daarnaast participeert de VAR ook nog in externe commissies. Voor deelname hanteert de VAR dezelfde criteria als voor deelname aan interne commissies. Deze commissies zijn: STZ 7 -netwerk dat zich bezighoudt met het opzetten van veiligheidsprogramma s binnen de deelnemende ziekenhuizen. Namens het JBZ participeren behalve de VAR ook de VMS en de RvB in dit netwerk. STZ-netwerk EBP 8. Dit netwerk buigt zich over het vraagstuk hoe evidence based werken ingevoerd kan worden in de verpleegkundige zorg. Scholing en training van de VARleden Jaarlijkse trainingsdagen In juni had de VAR zijn jaarlijkse trainingsdagen onder leiding van professionele trainers van een extern trainingsbureau. Dit jaar stonden deze in het teken van het opstellen van de visie op verpleegkundige zorg in het Jeroen Bosch Ziekenhuis in opdracht van de Raad van bestuur en de Directeur Patiëntenzorg. Masterclass patiëntveiligheid In het kader van het landelijke patiëntveiligheidsprogramma, heeft de waarnemend voorzitter van de VAR een vier daagse masterclass gevolgd over het Veiligheidsprogramma (VMS) waar het Jeroen Bosch Ziekenhuis zich aan heeft gecommitteerd. 5 Kliniek op Nieuw: een beleidsplan voor verbetering van de organisatie op de verpleegafdelingen. Kliniek op Nieuw is een onderdeel van de bedrijfsplannen Kompas naar Nieuw. 6 Duidelijk Beter is het strategisch beleidsplan van het JBZ dat gericht is op kwaliteitsverbetering van de patiëntenzorg. 7 STZ: Stichting Topklinische Ziekenhuizen. Dit zijn niet-academische opleidingsziekenhuizen. 8 De afkorting EBP staat voor Evidence Based Practice. Dit bekent in het Nederlands zoiets als handelen, op basis van bewezen zinvolheid. Het verpleegkundig handelen is hierbij gebaseerd op wetenschappelijke feiten, praktijkervaring van verpleegkundigen en op de behoefte van de patiënt. 16

17 Bijlage 3: Samenstelling VAR in 2009 Eveline van der Horst, voorzitter Functie in JBZ: Adviseur Kwaliteit & Organisatie, cluster CKO locatie GZG. Aandachtsgebieden VAR: Opleiding & deskundigheidsbevordering, interne organisatie VAR en begeleiding nieuwe VAR-leden. Tamara Schalken, waarnemend voorzitter Functie in JBZ: Verpleegkundig coördinator afdeling Neurologie, locatie GZG, cluster Hart, Long, Neurologie. Aandachtsgebieden VAR: Algemene advisering, themabijeenkomsten, VAR-panel, nieuwbouw, begeleiding nieuwe VAR-leden, interne organisatie VAR, patiëntenparticipatie, patiëntveiligheid. Femke Berends Slabbekoorn, ambtelijk secretaris Taken: Secretariële en beleidsvoorbereidende ondersteuning van de VAR, begeleiding en coaching van VAR-leden en PR. Sjaac van Looij. Functie in het JBZ: Verpleegkundige afdeling IC, locatie GZG, cluster Acute en Intensieve Geneeskunde. Aandachtsgebieden VAR: Algemene advisering, begeleiding nieuwe VAR-leden, interne organisatie VAR, patiëntveiligheid, Elektronisch Patiëntendossier, EBP, begeleiding studenten. Sjaac van Looij heeft afscheid genomen van de VAR in september Magda van den Brande Functie in JBZ: Verpleegkundige afdeling E4, locatie Groot Ziekengasthuis, cluster Interne Geneeskunde, Geriatrie, Reumatologie. Aandachtsgebieden VAR: Opleiding & deskundigheidsbevordering, themabijeenkomsten en EBP Magda van den Brande heeft afscheid genomen van de VAR in oktober Brigitte Coops Functie in JBZ: Aandachtsgebieden VAR: Verpleegkundig coördinator cardiologie, afdeling 6 Noord, locatie Carolus, cluster Hart, Long, Neurologie. Algemene advisering en VAR-panel. Els Groen in t Woud Functie in JBZ: Verpleegkundige afdeling Kraam/Gynaecologie, locatie Carolus Cluster Vrouw & Kind. Aandachtsgebieden VAR: Opleiding & deskundigheidsbevordering, themabijeenkomsten. Els Groen in t Woud heeft afscheid genomen van de VAR in november

18 Marjon Kabel Functie in JBZ: Verpleegkundige afdelinga0, locatie GZG, cluster Chirurgie, Urologie & Orthopedie. Marjon Kabel heeft afscheid genomen van de VAR in september Riëtte Koekkoek Functie in JBZ: Aandachtsgebieden VAR: Verpleegkundig coördinator afdeling E3, locatie GZG, cluster Interne Geneeskunde, Geriatrie en Reumatologie. Opleiding & deskundigheidsbevordering, themabijeenkomsten, VAR-panel, nieuwbouw, Elektronisch Patiëntendossier, EBP. Corinne Kurpershoek Functie in JBZ: Verpleegkundig coördinator afdeling Geriatrie, locatie Carolus, cluster Interne Geneeskunde, Geriatrie en Reumatologie. Algemene advisering, Aandachtsgebied VAR: Corinne Kurpershoek heeft afscheid genomen van de VAR in oktober Saskia van de Pol Functie in JBZ: Aandachtsgebieden VAR: Bart Lips Functie in JBZ: Aandachtsgebieden: Verpleegkundige afdeling A0, locatie GZG, cluster Chirurgie, Urologie & Orthopedie. Algemene advisering. Unithoofd bedrijfsopleidingen, Cluster leerhuis Algemene advisering 18