Verslag: 2 e Stakeholderbijeenkomst brandstoffen
|
|
- Joris de Wit
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Verslag: 2 e Stakeholderbijeenkomst brandstoffen dd. donderdag 14 november 2013 van uur te Mardurodam Deel I 1. Opening bijeenkomst en welkomstwoord door Els de Wit Deel II 2. Presentatie door Marc Londo (ECN) Scenario s en hun verhaallijn De presentatie wordt bijgevoegd. Feedback uit de zaal: Benadrukken dat scenario s neutraal zijn (er zijn geen goede of slechte scenario s) en nog geen keuzes maken of elementen in de scenario s wenselijk zijn of niet. Dit is pas in 2 e fase aan de orde. In 2050 kan mobiliteitssysteem fundamenteel anders zijn; daar is in scenario s geen rekening mee gehouden. Rol Lucht- en Scheepvaart is weinig zichtbaar. Behoefte aan stukken in het Nederlands. 3. Presentatie Huib van Essen (CE) - Brandstoffenmix en scores per scenario s De presentatie wordt bijgevoegd Vragen uit de zaal: Wordt aansluiting gezocht bij internationale scenariostudies? Antw: zijn meegenomen voor bandbreedte bepaling. Wat nog volgt is een reality check van de scenario s (en uitkomsten) op de internationale scenariostudies. Scenario s focussen op extremen, terwijl realiteit waarschijnlijk meer naar het midden zal liggen. De uitkomsten van de extremen zijn niet zomaar te interpoleren. Hoe wordt de brug geslagen tussen deze scenario s en de visie in fase 2? Antw: in fase 2 is er ruimte om een nieuw scenario( s) door te rekenen. De huidige scenario s geven daarvoor de basis. Wordt gewerkt met bandbreedtes binnen de scenario s? Antw: de bandbreedtes zijn aangebracht door met verschillende scenario s te werken en door een check uit te voeren op de robuustheid van de scenario s. Is W-t-W berekening wel voor Biobrandstoffen gemaakt? Antw: ja, die is gemaakt. Alle scenario s worden gescoord op hun W-t-W resultaten. Hoe wordt omgegaan met mogelijkheid dat -60% in 2050 niet het eindpunt is? Antw: in deze studie wordt dat ingevuld met een robuustheidscheck: kan binnen het scenario ook de stap naar -70% worden gezet?
2 4. Discussie in vier sub-groepen Over kostenontwikkelingen, brandstofmix, onzekerheden, robuuste elementen, groene groei en energievoorzieningszekerheid. 5. Plenaire terugmelding uit sub-groepen moderator Richard Smokers (TNO) Gespreksleiders van de 4 verschillende groepen vatten kort samen wat er besproken is: Waterstof - begeleider Marc Londo (ECN) - Brandstofkosten variëren tussen (beide) scenario s, want grondstof is anders: hernieuwbare elektriciteit (en wellicht biomassa) in scenario 2, gas in scenario 4. Vergeet in scenario 4 de kosten van CCS niet. Nu aangenomen brandstofkosten worden als laag beschouwd, aanvullende referenties zullen worden gedeeld. In Californie gaat men uit van $ 2/$4 (Balch cites studies ) per kg H2 voor 2020, wat wordt gezien als realistisch in NL. - Voertuigkosten niet variëren tussen scenario s 2 en 4. Groep verwacht lagere kosten voor 2050 dan nu aangenomen (zie Mc Kinsey rapport). Materiaalkosten worden leidend. Daarbij zijn de kosten voor de hogedruk kunsstofcilinders een bepalende factor. Men vindt het opvallend dat in onze getallen trucks verhoudingsgewijs nog veel duurder zijn dan personenauto s (huiswerk). Brandstofmix: - Scenario fossil electric/hydrogen: 15% H2 in vrachtwagens kan best hoger als je naar kilometers in NL kijkt, want vooral inzet in regionaal vervoer tot landelijke distributie. En in die categorie worden binnen Nederland de meeste kilometers gemaakt. - Wat is nodig: tijdige en effectieve emissieregulering. Consistent overheidsbeleid (incl. fiscaal en duur van concessies). Samenwerking tussen landen (EU en mondiaal) en tussen actoren (OEMs, waterstofproducenten, distributeurs). En nodig is maatschappelijke acceptatie: rijden op waterstof, tanken, veiligheidsbeleving. Veiligheid op zich is geen issue: een FCEV die de weg op mag zal veilig zijn. Vraag is nog even wat het kost om hem veilig te maken. Onzekerheid: de traditionele gedachte van voorzichtige ontwikkeling in niches en dan doorbraak gaat hier niet werken: er zijn grotere aantallen nodig voor kostendaling, en voor het realiseren van de infrastructuur. Daarom introductie op enige schaal in grotere marktsegmenten van belang. - Efficiencyverbetering is altijd goed. Betere aerodynamica is ook voor waterstof beter. - FCEV heeft synergie met BEV en PHEV: de elektrische aandrijflijn is in elk geval al hetzelfde. Economy of scale in ER drukt prijs componenten die ook in FCEV s gebruikt worden. - Waterstof kan ook een bredere rol spelen in een toekomstige energiehuishouding, bijvoorbeeld decentraal (hernieuwbaar) opgewekt als input voor voertuigen en voor
3 huishoudelijk gebruikt. Ook meer complexe samenhang mogelijk met bijvoorbeeld gasproductie van hernieuwbaar methaan uit waterstof. Biobrandstoffen - begeleider Rob Cuelenaere (TNO) - Kosteninschatting biobrandstoffen wordt gezien als te hoog: kan niet het dubbele zijn van benzine/diesel, want dan worden biobrandstoffen geen succes (consistentie verhaallijn scenario Biofuels&efficiency). Er wordt eerder gedacht aan +50% dan aan dubbele. Veel (concurrerende) vraag uit biobased-economy kan weer tot hogere prijs leiden. - Voertuigkosten worden reëel geacht: nauwelijks/geen meerkosten flexfuel-benzine, geen aanpassingen dieselvoertuigen nodig (HVO, BtL/etc) en voeruigkosten biogas zelfde als LNG/CNG. Met uitzondering van HD-LNG: meerkosten 20k. Brandstofmix: - Voertuigtechnologie geen belemmering voor 55% inzet biobrandstoffen (scenario Biofuels&efficiency). Onzekerheden: - Grootste twijfel/onzekerheid ligt bij aanbodkant: de beschikbaarheid van goede duurzame biobrandstoffen. Zeker als de hele wereld kiest voor spoor biobrandstoffen. - Productiecapaciteit voor duurzame biobrandstoffen moet snel toenemen (beperking voor groeipad). - Als aanbod biobrandstof gedurende traject tegenvalt, dan zouden power-to-liquids/powerto-gas of meer efficiency verbetering dat kunnen opvangen. - Efficiencyverbetering tot niveau in scenario Biofuels&efficiency is onder alle omstandigheden (andere scenario s) een no-regret maatregel. - Biobrandstoffen zijn makkelijke opstap van fossiel naar niet-fossiel. Groene groei elementen: - Nederland mestland (met kanttekening uit zaal: <1%) - NL gasland (biogasroute) - NL mainport: aanvoerroutes via R dam, sterk in verwerking en verwerkingstechnologie. Energievoorzieningszekerheid: - Wordt positief gescoord, maar is niet verder uitgewerkt.
4 Elektrisch Rijden - begeleider GertJan Koornneef (TNO) - De verschillen tussen conventioneel en elektrisch worden in 2050 veel kleiner. Als de kosten te hoog blijven komt het alternatief niet op de markt. Er zal een levelplayingfield ontstaan. - Technologische ontwikkelingen en kostenprijsdalingen zetten internationaal door. - Voertuigkosten methaan te hoog. Brandstofmix: - Ook in andere scenario s (1 en 3) zijn er toepassingen waar elektrisch rijden waarschijnlijk is (bv elektrische bussen). - Is voldoende rekening gehouden met andere doelen/afspraken? Zoals: binnenstedelijk vervoer naar zero emission (EU), luchtkwaliteitsdoelen na 2015, SER-akkoord doel voor 2030, SER-akkoord doel nieuwe personenauto s mogelijkheid van CO2-loos rijden vanaf Rekening mee houden voor ingroeipaden 2020/2030. Onzekerheden: - nog geen besluitvorming over CO2-norm; consumenten acceptatie; schaarste grondstoffen; doorbraak accu (bv. inductief laden met link naar zwaar vrachtvervoer); maatschappelijk perspectief transport in 2050; laadinfrastructuur op zo grote schaal haalbaar. - Leefbare/schone emissieloze binnensteden - Relatie met duurzame energiesystemen - Elektrisch rijden draagt bij aan energie efficiency. Fossiel/CH 4 - begeleider Huib van Essen (CE) - De meerkosten voor zuinige voertuigen zijn akkoord, er vanuit gaande dat ze gebaseerd zijn op recente kostencurves van TNO en CE Delft. - De kosten voor waterstof en elektriciteit moeten worden gevarieerd naar scenario - Welke olie- en gasprijs zit er achter deze energieprijzen (bij scenario Fossil electric/hydrogen incl. CCS)? Brandstofmix/onzekerheden: - De vlootgemiddelde praktijkemissies van 60 g/km in 2050 in scenario Efficient Fossil Energy wordt als zeer scherp omschreven. Hybridisering is zeker nodig. Ook gas-hybrides zijn een optie hierbij. Hybridisering ook in scenario Biofuel&efficiency. - Snelheid en mate van invoering/aanscherping CO2 voertuignormen vormen belangrijke onzekerheid. - Waterstof in gasnet is mogelijk een optie.
5 - Plug-in is een logische (fall back) optie in scenario Efficient Fossil Energy. - Biobrandstofpotentieel in scenario Efficient Fossil Energy moet volledig worden ingezet (tot de hele 24 PJ). - 0% methaan bij truck en bussen in referentie wordt onrealistisch gevonden. - Aandeel voor methaan voor trucks is in verhouding tot de rest te laag. 80% wordt haalbaar geacht; onderbouwende informatie ontbreekt nog. - Aanname dat gas in Fossil electric/hydrogen via waterstof en elektrisch word gebruikt is akkoord. - GTL wordt gemist in de scenario s, zeker in scenario s Biofuel&efficiency en Efficient Fossil Energy. Power to liquid en/of power to gas worden ook gemist in diverse scenario s. - De absolute reductie mobiliteitsvolume bij vans en trucks is niet realistisch. Kleinere groei kan wel. Ook krimp bij bussen is wat vreemd ivm modal shift in dit scenario. - Om plaatje compleet te hebben zou elektrisch spoorvervoer in scenario Efficient Fossil Energy moeten worden meegenomen vanwege modal shift. - Duurzame elektriciteit komt er in alle scenario s. - Technieken om elektriciteitsnet te stabiliseren zijn belangrijk in alle scenario s, vooral in de twee scenario s met veel hernieuwbare energie. - LNG wordt gezien als wegbereider voor andere reductiemaatregelen, maar werd niet concreet. Groene groei elementen: - Instemming met in stukken genoemde elementen. - Aanvullingen: car sharing/buurtauto s; modal shift; benutten bestaand gasnet; ITS; mestvergisting De deelnemers krijgen nog 1 week gelegenheid om detailcommentaar / input aan te leveren op basis van tussenrapportage en presentaties die worden g d. 6. Fase 2 Visievorming Els de Wit (I&M) Presentatie wordt bijgevoegd. In de tweede fase zal het stakeholderproces geïntensiveerd worden. Dit houdt ondermeer in in: -vorming kleine stakeholder groepen (zogenaamde brandstoftafels); -directe betrokkenheid stakeholders bij vraagstukken Visie vorming; -verschuiving richting primaire stakeholders (bedrijven die straks investeringen gaan maken); -intensief proces in 1 e helft De overheid heeft in de tweede fase twee rollen: -zij is een van de stakeholders; -zij faciliteert het proces. Het proces zal zodanig ingericht worden dat het gemeenschappelijk belang van de stakeholders aan kracht wint ten opzichte van de uiteenlopende belangen opdat een gemeenschappelijke visie geformuleerd kan worden.
6 Algemene aandachtspunten voor fase 2 Algemene aandachtspunten voor de tweede fase die naar voren kwamen in met name de subgroepen discussies tijdens deze tweede stakeholderbijeenkomst waren: de relatieve positie van een brandstofspoor kan alleen bepaald worden door goed naar de andere brandstofsporen te kijken; voor veel facetten van de brandstofsporen (ondermeer duurzaamheid) zijn ontwikkelingen in het energie domein belangrijk; voor de marktpositie van de brandstofsporen zijn de verschillende gebruikersgroepen en hun specifieke product verwachtingen belangrijk ****
Duurzaam vervoer, gewoon doen! Els de Wit Ministerie I&M
Duurzaam vervoer, gewoon doen! Els de Wit Ministerie I&M Bekend? Wie van aanwezigen heeft gehoord van de duurzame brandstoffenmix? Opzet presentatie Terugblik: energieakkoord, visie & actieprogramma brandstoffenmix
Nadere informatieVisietraject Energiemix Verkeer Fase 1: scenariobouw
Visietraject Energiemix Verkeer 2 Scenario s: Waarom ook weer? Plausibele toekomstbeelden, geen voorspellingen Op basis van exogene onzekere ontwikkelingen Intern consistent In dit geval: -60% CO 2 In
Nadere informatieOnderweg naar schone stille en zuinige mobiliteit
Onderweg naar schone stille en zuinige mobiliteit Duurzame brandstofmix transport visie en actieagenda Els de Wit Ministerie IenM 141216 Waarom? 2 Ministerie van Infrastructuur en Milieu 16 december 2016
Nadere informatieBOVAG-BREDE BRANDSTOFVISIE
BOVAG-BREDE BRANDSTOFVISIE WAAROM EEN EIGEN VISIE? Aandacht voor bestrijden klimaatverandering intensiveert ( We hebben geen alternatief voor aanpakken ) Gaat ook over kwaliteit leefomgeving Verduurzamen
Nadere informatieJan Schouten. Volvo Truck Nederland
Jan Schouten Quality Safety Environmental care A company driven by strong core values CO 2 -neutrale productie Eerste 100 % CO 2 -neutrale truckfabriek in Gent Windenergie, zonne-energie, biobrandstoffen
Nadere informatieen uitdagingen voor de toekomst Pieter Boot, maart 2018
Energie-infrastructuur: overzicht en uitdagingen voor de toekomst Pieter Boot, maart 2018 Indeling De drie fasen van ordening en regulering infrastructuur Nederland doorvoerland Wat is de opgave? Investeringen
Nadere informatieDUURZAME MOBILITEIT IN TERMEN VAN CO2
DUURZAME MOBILITEIT IN TERMEN VAN CO2 2013 2014 2015 2017 / 2018 10-pagers functionaliteiten: - beleidsverkenning INEK: integraal nationaal energie en klimaat plan - bestuurlijk stuk (TK) - alle lidstaten
Nadere informatieInvloed overheidsbeleid op de afzet van brandstoffen. Arno Schroten
Invloed overheidsbeleid op de afzet van brandstoffen Arno Schroten CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige expertise
Nadere informatieAlternatieve brandstoffen en tunnelveiligheid
Alternatieve brandstoffen en tunnelveiligheid Brandstoffenmix visie Clean Power for transport package / Alternative Fuels Infrastructure directive Hoe ver zijn wij? Nationale kaders SER Energieakkoord
Nadere informatieBEHOEFTE AAN INFRA VOOR ALTERNATIEVE ENERGIEDRAGERS. Maarten Verbeek
BEHOEFTE AAN INFRA VOOR ALTERNATIEVE ENERGIEDRAGERS Maarten Verbeek PROJECTDOELSTELLING De doelstelling van dit project is om de behoefte te bepalen (grootte en locatie) naar infrastructuur voor alternatieve
Nadere informatieSchoner en zuiniger CO 2 ambitie verkeer & vervoer
Schoner en zuiniger CO 2 ambitie verkeer & vervoer Martine Uyterlinde, ECN Beleidsstudies, 14 mei 2007 www.ecn.nl Coalitieakkoord Onze ambitie is dat Nederland de komende kabinetsperiode grote stappen
Nadere informatieDe noodzaak van waterstof. InnoTeP 2017 Jochem Huygen.
De noodzaak van waterstof InnoTeP 2017 Jochem Huygen. Story line Korte introductie HyMove Uitdagingen energietransitie Wat wordt de elektriciteitsvraag? Hoe kan het net het aan? Rol van waterstof HyMove
Nadere informatieWaterstof, het nieuwe gas. Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft
Waterstof, het nieuwe gas Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, Transport en Grondstoffen Economische, technische
Nadere informatieDuurzame mobiliteit in de stad Klimaatavond Eindhoven Klimaatavond Eindhoven
Duurzame mobiliteit in de stad TNO Sustainable Transport & Logistics 2 Inhoud De uitdaging Veel om uit te kiezen: het palet aan mogelijke oplossingen Niet of-of maar en-en: bijdragen van heel veel oplossingen
Nadere informatieStrategische visie Biomassa drs. Marten Hamelink Directie Topsectoren & Industriebeleid
Strategische visie Biomassa 2030 drs. Marten Hamelink Directie Topsectoren & Industriebeleid Waarom deze visie? De uitdaging 2 Naar een circulaire en biobased economie 3 Visie Biomassa 2030 Kernvraag:
Nadere informatieDe rol van elektrisch rijden en de laadpaal in de energietransitie. ELaadNL/ RAI Vereniging 19 april 2017, Willem Alting Siberg, Wout Benning
De rol van elektrisch rijden en de laadpaal in de energietransitie ELaadNL/ RAI Vereniging 19 april 2017, Willem Alting Siberg, Wout Benning Willem & Wout Mobiliteitstransitie & energietransitie Wat doet
Nadere informatieSchoon vervoer: Concurrentie en acceptatie van opties
Schoon vervoer: Concurrentie en acceptatie van opties Martine Uyterlinde, ECN Beleidsstudies, e es, uyterlinde@ecn.nl IIR conferentie, 23 juni 2010 www.ecn.nl Hoofdboodschappen Er is geen simpele oplossing
Nadere informatieHet Energiebeleid van komende jaren. dr.j.a. Vijlbrief DG Energie, Telecom en Markten
Het Energiebeleid van komende jaren dr.j.a. Vijlbrief DG Energie, Telecom en Markten Opbouw Ambities en hoofdlijnen Ontwikkelingen in het energieveld Keuzes van het kabinet Ambitie Regeerakkoord: 1. Minder
Nadere informatieEnergietransitie bij Mobiliteit
Energietransitie bij Mobiliteit Aanpak openbaar vervoer in Zuid-Holland Jan Ploeger Presentatie voor Inspiratiedag KPVV 15 oktober 2015 In Zuid-Holland is pas 2,2 % van het energieverbruik duurzaam. Nationale
Nadere informatieHoe kan innovatie helpen?
Themabijeenkomst 16 december: Luchtvervuiling, en hoe houden wij Nederland mobiel? Verkeer Toenemende en invloed luchtvervuiling: van milieu-eisen op de sector hoe kan 2 Inhoud Waar komen verkeersemissies
Nadere informatieWaterstof. Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie
Waterstof Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie Jörg Gigler & Marcel Weeda TKI Nieuw Gas Waterstofbijeenkomst
Nadere informatieKansen en milieuaspecten van de verschillende nieuwe transportbrandstoffen
1 Kansen en milieuaspecten van de verschillende nieuwe transportbrandstoffen, 11 februari 2014 2 Inhoud 1. Brandstofopties 2. Kansen en onzekerheden 3. Milieuaspecten 4. Conclusies & aanbevelingen 3 Alternatieve
Nadere informatieInschatting CO2-winst vervanging diesel door groengas in diverse transportmodaliteiten. auteur: Anouk van Grinsven (CE Delft) versie: 22 januari 2018
Inschatting CO2-winst vervanging diesel door groengas in diverse transportmodaliteiten. auteur: Anouk van Grinsven (CE Delft) versie: 22 januari 2018 PITPOINT INHOUD 1. REKENSHEETS 3 2. STREAM TABELLEN
Nadere informatieEnergieverzorging Nederland
Energieverzorging Nederland Naar een Duurzame Samenleving (VROM) Vanuit een internationaal geaccordeerde basis voor 2050 Standpunt Nederlandse overheid : 100% CO2 -reductie Standpunt van de G8: 80 % CO2
Nadere informatieBRANDSTOFFEN WEGVERKEER
BRANDSTOFFEN WEGVERKEER Update toekomstverkenning Paul Hofmeijer, 25 juni 2013 Partner MMG Advies Voor strategie, organisatieadvies en duurzame mobiliteit AGENDA 1. Actualiteiten uit media & drivers 2.
Nadere informatieProvinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL
Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Doelstellingen - Mondiaal Parijs-akkoord: Well below 2 degrees. Mondiaal circa 50% emissiereductie nodig in
Nadere informatieOverleg CO2 normering voertuigen
VERSLAG Overleg CO2 normering voertuigen In dit verslag staan de gezichtspunten van de deelnemers aan het Overleg CO2 normering voertuigen. De voorzitter van het overleg biedt dit verslag aan de staatssecretaris
Nadere informatieHernieuwbare brandstoffen in transport. en de bredere betekenis van bioraffinage
Hernieuwbare brandstoffen in transport en de bredere betekenis van bioraffinage Nederland als internationaal tankstation 962 PJ 1124 PJ Onderdeel van Klimaatakkoord 1990 wegvervoer 2018 scheepvaart scheepvaart
Nadere informatieFleetclub van 100. Welkom
Fleetclub van 100 Welkom Fleetclub van 100 Welkom Michel Dudok Manager Fleetsales & Leasing Doel van deze workshop Na afloop van de workshop bent u op de hoogte van De achtergronden, techniek en actuele
Nadere informatieVerzamelde kennisnotities t.b.v. de visie duurzame brandstoffenmix
Verzamelde kennisnotities t.b.v. de visie duurzame brandstoffenmix Datum 27 juni 2014 Auteur(s) G. Koornneef e.a. (TNO) H. van Essen e.a. (CE Delft) M. Londo e.a. (ECN) Aantal pagina's 184 (incl. bijlagen)
Nadere informatieTechnisch-economische scenario s voor Nederland. Ton van Dril 20 mei 2015
Technisch-economische scenario s voor Nederland Ton van Dril 20 mei 2015 Overzicht Energieplaatje in historisch perspectief Hoeveel en hoe gebruiken we energie? Wat gebeurt er met verbruik en uitstoot
Nadere informatieImpact analyse: ambitie elektrisch transport
Impact analyse: ambitie elektrisch transport ad-hoc verzoek EL&I 29 maart 211, ECN-L--11-27, C. Hanschke www.ecn.nl Scope en aanpak impact analyse 1.8.6.4.2 Groeiambitie Elektrische auto's [mln] 215 22
Nadere informatieNut en noodzaak van schaliegas in Nederland
Nut en noodzaak van schaliegas in Nederland Paul van den Oosterkamp, Jeroen de Joode Schaliegas Congres - IIR Amersfoort, 30-31 Oktober 2013 www.ecn.nl Visie ECN Rol gas in NL energiesysteem nu en straks
Nadere informatieEmissievrije mobiliteit
Emissievrije mobiliteit Geen tijd voor dagdromen Huib van Essen 7 juli 2018 Emissies: What s the problem? Luchtvervuiling Vooral fijnstof en NO x Gezondheid hier en nu Locatie uitstoot cruciaal Aandeel
Nadere informatieBiomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie
Biomassa Pilaar in de energietransitie en Uitgangspunt voor de biobased economie Klimaatverandering: onze uitdaging Onze opdracht om er snel en écht iets aan te gaan doen Overeenstemming: er moet wat gebeuren!
Nadere informatie130 PARTIJEN HEBBEN SAMEN VISIE DUURZAME BRANDSTOFFEN- MIX OPGESTELD
8 ACHTERGROND 35 MEGATON DE VOORSPELDE CO 2-UITSTOOT VAN HET WEGVERKEER IN 2050 130 PARTIJEN HEBBEN SAMEN VISIE DUURZAME BRANDSTOFFEN- MIX OPGESTELD 2035 STREEFJAAR WAARIN ALLE NIEUWE AUTO S CO 2-EMISSIE
Nadere informatieDuurzaamheids- en milieueffecten van spoorvervoer. Huib van Essen
Duurzaamheids- en milieueffecten van spoorvervoer Huib van Essen CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige expertise
Nadere informatieCommissie Borging Energieakkoord. Een duurzame brandstofvisie met LEF. Geachte mevrouw Mansveld,
Commissie Borging Energieakkoord BETREFT Een duurzame brandstofvisie met LEF DEN HAAG 21 oktober 2014 E-MAIL t.vander.wijst@ser.nl ONS KENMERK 14.02812 TOESTELNUMMER 070 3499 551 BIJLAGE(N) 7 Geachte mevrouw
Nadere informatieEr zit een raar luchtje aan biogas FTM
1 van 9 14-05-17 07:07 ftm.nl Er zit een raar luchtje aan biogas FTM Authentieke Journalistiek 13-17 minuten Onder druk van de gaslobby en de overheid stapt de Nederlandse transportsector over op een nieuwe
Nadere informatiePresentatie nieuwe concepten
Zero-emission voertuigen vragen andere aanpak, Gertjan Koornneef, Robin Vermeulen, Sam van Goethem, Robert Koffrie 2 Uitbreiding steekproefprogramma ZE bussen. Sluiten prestaties van nieuwe productaanbod
Nadere informatieBiomassa in het Voorstel voor Hoofdlijnen van het Klimaatakkoord (VHKA)
Biomassa in het Voorstel voor Hoofdlijnen van het Klimaatakkoord (VHKA) Marit van Hout, PBL 10 oktober 2018, Den Bosch TKI BBE overleg Wat staat er over biomassa in het Voorstel voor Hoofdlijnen van het
Nadere informatieZonder kernenergie of fossiel, kan dat? Frans Rooijers directeur CE Delft
Zonder kernenergie of fossiel, kan dat? Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige
Nadere informatieElektrisch rijden in de praktijk
We gaan elektrisch vooruit! Een impuls voor elektrisch vervoer in Rotterdam Elektrisch rijden in de praktijk Klimaatprobleem? Google earth januari 2009 Rotterdam Climate Initiative Als stad met wereldhaven
Nadere informatieWat vraagt de energietransitie in Nederland?
Wat vraagt de energietransitie in Nederland? Jan Ros Doel/ambitie klimaatbeleid: Vermindering broeikasgasemissies in 2050 met 80 tot 95% ten opzichte van 1990 Tussendoelen voor broeikasgasemissies Geen
Nadere informatieDE ROL VAN GAS EN GASINFRASTRUCTUUR IN EEN DUURZAME LEEFOMGEVING. Samen naar een duurzame, betrouwbare en competitieve energiemix
DE ROL VAN GAS EN GASINFRASTRUCTUUR IN EEN DUURZAME LEEFOMGEVING Samen naar een duurzame, betrouwbare en competitieve energiemix DE BELGISCHE ENERGIE- UITDAGING 2 De doelstellingen van het interfederale
Nadere informatieMogelijkheden voor CO 2. -reductie in verkeer. Haags Milieucentrum, 28 juni 2011 Huib van Essen, manager Verkeer, CE Delft
Mogelijkheden voor CO 2 -reductie in verkeer Haags Milieucentrum, 28 juni 2011 Huib van Essen, manager Verkeer, CE Delft Enkele belangrijke trends Mobiliteitsgroei, hangt samen met: Toename autobezit Enorme
Nadere informatieWELKOM BIJ PORT OF ROTTERDAM! Remco Neumann en Ankie Janssen 19 April 2018
WELKOM BIJ PORT OF ROTTERDAM! Remco Neumann en Ankie Janssen 19 April 2018 Inleiding Wat doet het Havenbedrijf Rotterdam? Hoe bouwen wij aan een duurzame haven? Wat doen wij aan waterstof? 2 Wat doet het
Nadere informatieFase 1: scenariobouw
2 Scenariobouw: rol in het visietraject en tussenstappen 3 Hoe past scenariobouw in visietraject? Scenario s zijn plausibele toekomstbeelden van mogelijke toepassing van alternatieve energiedragers in
Nadere informatieTransport in 2050 binnen strenge CO2 grenzen
Transport in 2050 binnen strenge CO2 grenzen KIVI, 13-10-2016 EnergyNL2050 Bert van Wee TUDelft 1 Transport algemene kemerken Sterk afhankelijk van fossiele brandstoffen / brandstoffen met hoge dichtheid
Nadere informatieTransitie naar elektrisch vervoer
Transitie naar elektrisch vervoer Chantal de Graaf 10 oktober 2018 Ecomobiel Over EVConsult Unieke expertise op het gebied van duurzaam vervoer Missie: het versnellen van de transitie naar 100% zero emissie
Nadere informatiePraktijkemissies zware bedrijfswagens
Praktijkemissies zware bedrijfswagens Steekproefcontroleprogramma heavy-duty voor het Ministerie van Infrastructuur & Milieu Nationale stakeholderbijeenkomst, 3 februari 2014, Helmond Robin Vermeulen 2
Nadere informatieTransitie naar een duurzame elektriciteitsvoorziening en de rol van biomassa. Ir. Harry A. Droog
Transitie naar een duurzame elektriciteitsvoorziening en de rol van biomassa Ir. Harry A. Droog Voorzitter Platform Duurzame Electriciteitsvoorziening Biomassa meestook symposium, 27 mei 2010, Amsterdam
Nadere informatieDuurzaam transport voor nu en de toekomst
Duurzaam transport voor nu en de toekomst CO2 reductie met heavy duty voertuigen Hans Binnendijk Product manager Scania Benelux 2 6/29/2016 Info class internal Department / Name / Subject Vier drijfveren
Nadere informatieMinder emissies, betere bereikbaarheid. Haags Milieucentrum, 26 februari 2013 Huib van Essen, manager Verkeer, CE Delft
Minder emissies, betere bereikbaarheid Haags Milieucentrum, 26 februari 2013 Huib van Essen, manager Verkeer, CE Delft Overzicht CE Delft Mobiliteit kost ons veel Mogelijkheden CO 2 -reductie transport
Nadere informatieRoadmap naar een duurzame bio-economie in 2030
Roadmap naar een duurzame bio-economie in 2030 Vier toekomstige routes met elk een andere inzet van biomassa.. privaat mondiaal regionaal publiek Toelichting De inzet van biomassa in 2030 hangt van veel
Nadere informatieCruciaal voor behalen doelen Brandstofvisie
Waterstof Elektrisch Cruciaal voor behalen doelen Brandstofvisie Chris van Dijk RAI Vereniging H2NL, Den Haag, EU CO 2 -emissies: personenauto s en lichte bestelwagens Bron: ACEA 2016 2 Europees CO 2 bronbeleid
Nadere informatieNaar een duurzame Nederlandse energiehuishouding in 2050 een reisgids
Naar een duurzame Nederlandse energiehuishouding in 2050 een reisgids Marc Londo en Michiel Hekkenberg www.ecn.nl Kernboodschappen voor beleidsmakers Duurzame energiehuishouding 2050: grote veranderingen
Nadere informatieAmsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz
RAI PTM - bijeenkomst Amsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz 1 Stedin Netbeheer is verantwoordelijk voor het transport van gas en elektriciteit in West Nederland Onze missie: duurzame energie voor iedereen
Nadere informatieDuurzame stedelijke distributie kent vele aspecten
Duurzame stedelijke distributie kent vele aspecten Visie aan de hand van ontwikkelingen en beproevingen met menukaart oplossingen Klimaat, Luchtkwaliteit en Geluid Hardenberg, 27 maart 2019 Peter Leegstraten,
Nadere informatieNet voor de toekomst. Frans Rooijers directeur CE Delft rooijers@ce.nl
Net voor de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft rooijers@ce.nl CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, Transport en Grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige expertise
Nadere informatieVisie transitie aanpak LNG BIO-LNG
Visie transitie aanpak LNG BIO-LNG 8 juni HBR LNG is er klaar voor! Rijden op LNG: CO₂ reductie 10-20% nu al Extra 15 25 % in combinatie DRD door geluidsreductie 8 dba. (Beter Benutten) Basis staat, bewezen
Nadere informatieNaar een duurzame energie huishouding: belofte of mogelijkheid?
Naar een duurzame energie huishouding: belofte of mogelijkheid? Luuk Beurskens, ECN Beleidsstudies KIVI NIRIA, Noordscharwoude, 23 september 2008 www.ecn.nl Inleiding ECN/NRG ontwikkelen hoogwaardige kennis
Nadere informatieElektrisch Rijden. Transitie Wagenpark en Bestelbussen werksessie 1. Flip Oude Weernink, Mark Gorter 13 april 2018
Elektrisch Rijden Transitie Wagenpark en Bestelbussen werksessie 1 Flip Oude Weernink, Mark Gorter 13 april 2018 Introductie Middag 1 elektrisch rijden en jouw wagenpark Introductie en kennisvragen opstellen
Nadere informatieAny color so long as it is green
Any color so long as it is green Duurzame mobiliteit op lokaal niveau Richard Smokers Attero Minisymposium, Duurzame mobiliteit, Wijster, 2 Any color so long as it is green Inhoud Uitdagingen Wat valt
Nadere informatieSCHONE BINNENVAART EN AUTONOOM VAREN
SCHONE BINNENVAART EN AUTONOOM VAREN Ruud Verbeek Geert Jongeling, Rotterdam 30 november 2017 INHOUD Schone binnenvaart / klimaat Autonoom varen EMISSIES WAT IS SCHOON? Luchtkwaliteit en gezondheid Belangrijkste
Nadere informatieEnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, Korte uitleg over de bijeenkomsten. KIVI-E/USI energynl2050 UvU 13 /10/16
EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, 2016-2017 Korte uitleg over de bijeenkomsten KIVI-E/USI energynl2050 UvU 13 /10/16 EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, 2016-2017 (1) Organisatie: KIVI
Nadere informatieAFID workshop. Nienke Smeets, Gerben Passier, 21 maart 2019
AFID workshop Nienke Smeets, nienke.smeets@minienw.nl Gerben Passier, gerben.passier@rws.nl 21 maart 2019 EU Richtlijn Infrastructuur Alternatieve Brandstoffen Richtlijn uit 2014. Verplicht lidstaten tot
Nadere informatieGas op Maat. Postbus 250, 3190 AG Hoogvliet Rotterdam Telefoon +31(0)
Gas op Maat De maatschappij is op weg naar een CO 2 -neutraal energiesysteem. De gassector wil graag bijdragen aan het behalen van deze doelstelling. In de transitieperiode is de rol van aardgas maatwerk:
Nadere informatieRijden op groen gas Feiten en cijfers
Rijden op groen gas Feiten en cijfers Rijden op groen gas Transporteurs, bedrijven en particulieren rijden steeds vaker op groen gas. Er komt meer groen gas beschikbaar en het aantal auto s dat op groen
Nadere informatieDe voortgang van het Nederlandse energie- en klimaatbeleid
De voortgang van het Nederlandse energie- en klimaatbeleid Wouter Wetzels Presentatie voor het HVC Innovatieplatform, 15 juli 2010, Petten www.ecn.nl Werkprogramma Schoon en Zuinig Doelen van het kabinet
Nadere informatieBeheer van energie en broeikasgas
Beheer van energie en broeikasgas in de Nederlandse industrie binnen de Europese doelstellingen voor 2050 Symposium Brandstof of Bedelstaf? 21 februari 2014 bij het Academisch Genootschap te Eindhoven
Nadere informatieEnergy2050NL Klimaatneutraal energiesysteem. Frans Rooijers - directeur CE Delft
Energy2050NL Klimaatneutraal energiesysteem Frans Rooijers - directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en
Nadere informatieUitgangspunten Doelen Klimaatakkoord Parijs Houd ruimte in beschikbare carbon budget voor BV
Uitgangspunten 1 Doelen Klimaatakkoord Parijs Houd ruimte in beschikbare carbon budget voor BV Nederland 1 (versnel waar mogelijk) Organiseer zo optionaliteit / ruimte om tegenvallers op te vangen 2 Impact
Nadere informatieProgramma elektrisch rijden. Resultaten praktijkproef en hoe nu verder?
Programma elektrisch rijden Resultaten praktijkproef en hoe nu verder? André de Boer Senior Adviseur Vervoersmobiliteit Verantwoordelijk voor uitvoering tactisch en strategisch wagenparkbeheer. Operationeel
Nadere informatieEnergy2050NL Klimaatneutraal energiesysteem. Frans Rooijers - directeur CE Delft
Energy2050NL Klimaatneutraal energiesysteem Frans Rooijers - directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en
Nadere informatieConferentie energie-opslag en -distributie
Stabiliteit van netten en energiesysteem Conferentie energie-opslag en -distributie Bert den Ouden, Berenschot 2 februari 2017 b.denouden@berenschot.nl 2-2-2017 Intermitterende duurzame bronnen Huidige
Nadere informatieIn het hol van de leeuw?
In het hol van de leeuw? Ing. Ruud Brunst Manager Applications 5-10-2016 remeha.nl We horen vaak Gas raakt op of fosiele brandstoffen worden schaars maar is dat wel zo? remeha.nl Gas zal nog lang beschikbaar
Nadere informatiePon kijkt naar de toekomst
Windenergie Het e-gasproject van Audi gaat uit van duurzaam opgewekte elektriciteit. Elektriciteitsnet De windenergie wordt naar het openbare elektriciteitsnet geleid. Elektrolyse De door windenergie aangedreven
Nadere informatieDuurzame mobiliteit: visie op 2050. Symposium Duurzame Mobiliteit, 27 januari 2011 Huib van Essen, manager Verkeer, CE Delft
Duurzame mobiliteit: visie op 2050 Symposium Duurzame Mobiliteit, 27 januari 2011 Huib van Essen, manager Verkeer, CE Delft Voorspellen is lastig 2 zeker de toekomst 3 Vele uitdagingen mobiliteitsbeleid
Nadere informatieWelkom. Terence Otemann Area Service Manager DAF Nederland A PACCAR COMPANY DRIVEN BY QUALITY
Welkom Terence Otemann Area Service Manager DAF Nederland OP WEG NAAR NOG SCHONER TRANSPORT GLOBAL WARMING LUCHT KWALITEIT Local Nationaal Week + trip ~ 1500km 2-3 day trip ~ 500km 1 day trip ~ 250km DC
Nadere informatieWaterstof als transportbrandstof
Waterstof als transportbrandstof Valkuilen en aanbevelingen Hans van Wermeskerken Rotterdam, 9 oktober 2013 NWBA/Ecomobiel Discipline naam [1] Ballast Nedam Oorsprong Ballast (1877) en Nedam (1899) Fusie
Nadere informatiePerspectief voor klimaat neutraal en hernieuwbaar gas
Perspectief voor klimaat neutraal en hernieuwbaar gas Aardgas als transitiebrandstof of transitie van een brandstof? Marcel Weeda, ECN AkzoNobel Center, Amsterdam VEMW seminar, 22 april 2016 www.ecn.nl
Nadere informatieKLIMAATAKKOORD NETBEHEER NEDERLAND 11 JULI 2018
KLIMAATAKKOORD NETBEHEER NEDERLAND 11 JULI 2018 DE OPDRACHT. Meer dan 100 partijen verlagen CO 2 -uitstoot van Nederland met 49% ten opzichte van 1990 via het klimaatakkoord. Maatschappelijke organisaties,
Nadere informatieMANAGEMENT SAMENVATTING ENERGIERAPPORT 2008
MANAGEMENT SAMENVATTING ENERGIERAPPORT 2008 Er is de komende jaren een fundamentele verandering van onze energievoorziening nodig om het hoofd te bieden aan de mondiale uitdagingen op energiegebied: de
Nadere informatieWORLD ENERGY TECHNOLOGY OUTLOOK 2050 (WETO-H2) KERNPUNTEN
WORLD ENERGY TECHNOLOGY OUTLOOK 2050 (WETO-H2) KERNPUNTEN In het kader van de WETO-H2-studie is een referentieprognose van het wereldenergiesysteem ontwikkeld samen met twee alternatieve scenario's, een
Nadere informatieBiogas is veelzijdig. Vergelijking van de opties 1-2-2012. Vergelijking opties voor benutting van biogas
1--1 Ongeveer 7 deelnemende organisaties Promotie van optimale benutting van biomassa Kennisoverdracht door workshops, excursies, nieuwsbrief en artikelen in vakbladen Vergelijking opties voor benutting
Nadere informatieKlimaatneutrale gemeenten. Frans Rooijers - directeur CE Delft
Klimaatneutrale gemeenten Frans Rooijers - directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en beleidsmatige expertise
Nadere informatieGas als zonnebrandstof. Verkenning rol gas als energiedrager voor hernieuwbare energie na 2030
Gas als zonnebrandstof Verkenning rol gas als energiedrager voor hernieuwbare energie na 2030 1 Inhoudsopgave 1 2 3 4 5 Introductie Meer hernieuwbare energie Extra hernieuwbare energie in Nederland? Verkennen
Nadere informatieHernieuwbare energie: noodzaak, visie op 2050 en beleid
Hernieuwbare energie: noodzaak, visie op 2050 en beleid Remko Ybema Lezing Den Bosch 12 oktober 2010 www.ecn.nl Inhoud Noodzaak van duurzame energie Een duurzame energievoorziening in 2050 Doelen van het
Nadere informatieOndersteuning projecten duurzaam vervoer en DKTI-Transport. Erik van de Burgwal 5 september 2017
Ondersteuning projecten duurzaam vervoer en DKTI-Transport Erik van de Burgwal 5 september 2017 Ontwikkelfases en instrumenten subsidies leningen garanties en borgstellingen 1. subsidies 2. leningen 3.
Nadere informatieDe groene delta van Nijmegen
GDF SUEZ LNG Solutions Workshop GDF SUEZ LNG Solutions - 10 oktober 2014 Leon Sluiman Manager operations & Technology De groene delta van Nijmegen GDF SUEZ LNG Solutions WAT IS LNG LNG: HET PRODUCT Vloeibaar
Nadere informatieLuchtkwaliteit en verkeer. Huib van Essen CE Delft 8 februari 2014
Luchtkwaliteit en verkeer Huib van Essen CE Delft 8 februari 2014 Overzicht presentatie Even voorstellen Trend in verkeersemissies: veel bereikt, nog veel te doen Oplossingsrichtingen: Schonere voertuigen,
Nadere informatieKIVI NIRIA jaarcongres 2013 1
2 KIVI NIRIA Jaarcongres 2013 Sustainable Mobility voor duurzame Toenemende invloed innovatie van milieu-eisen op de sector Inhoud Euro-normen CO 2 -normen waarom werken ze? katalysator voor innovatie
Nadere informatieModelbeschrijving REST-NL. Model voor het maken van energiescenario s voor verkeer in Nederland
Modelbeschrijving REST-NL Model voor het maken van energiescenario s voor verkeer in Nederland Notitie Delft, februari 2014 Opgesteld door: Maarten t Hoen en Huib van Essen 1 Inleiding 1.1 Achtergrond
Nadere informatieGROENE KOOLWATERSTOFFEN. Marcel Weeda, Remko Detz, Jeffrey Sipma
GROENE KOOLWATERSTOFFEN Marcel Weeda, Remko Detz, Jeffrey Sipma AANLEIDING: Grote belangstelling voor waterstof in de aanloop naar, en binnen het Klimaatakkoord Scenario s, projecties en schattingen voor
Nadere informatieZonder Energieopslag geen Energietransitie. Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel WKO-Manifestatie / 30 Oktober 2013
Zonder Energieopslag geen Energietransitie Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel WKO-Manifestatie / 30 Oktober 2013 Duurzame Energie Koepel 6 brancheorganisaties (wind, zon, bodemenergie, bio, warmtepompen,
Nadere informatieToekomstschetsen en organisatievraagstukken
Toekomstschetsen en organisatievraagstukken Samenvatting en bevindingen in #Energiedialoog Verschillen en gemene delers in energiescenario s Besparing oftewel isolatie zorgt voor grote verminderingen in
Nadere informatieOp weg naar een duurzame energievoorziening in Mark Dierikx Directeur Generaal Energie, Telecom en Mededinging
Op weg naar een duurzame energievoorziening in 2050 Mark Dierikx Directeur Generaal Energie, Telecom en Mededinging Inhoudsopgave I. Mondiale ontwikkelingen II. Europese kaders III. Nationale inzet 2 I.
Nadere informatieTransformatie van het Energiesysteem. Atelier Flevo-perspectieven
Transformatie van het Energiesysteem Atelier Flevo-perspectieven NVDE NVDE Bundeling van partijen die transitie willen versnellen Hoofdpunten uit agenda Volledig duurzame energievoorziening in 2050 en
Nadere informatie