Duurzaamheids- en milieueffecten van spoorvervoer. Huib van Essen

Transcriptie

1 Duurzaamheids- en milieueffecten van spoorvervoer Huib van Essen

2 CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige expertise 60 medewerkers Not-for-profit Klanten Bedrijven (MKB, industrie, transport, energie en brancheorganisaties) Overheden (Europese Commissie, Europees Parlement, ministeries, provincies, gemeenten, waterschappen) NGO s

3 Overzicht presentatie Hoe milieuvriendelijk is het spoor vergeleken met andere modaliteiten? - Klimaat - Luchtvervuiling - Externe kosten (ook: ongevallen, geluid, effecten op natuur) Prognose totale carbon footprint van spoorvervoer Nederland Verbetermogelijkheden milieuprestatie spoor Rol van het spoorvervoer in de bredere verduurzamingsopgave Beleidsrichtingen

4 De ontwikkeling?

5 Klimaatemissies Passagiersvervoer 2011; vrachtvervoer 2014

6 Elektriciteitsopwekking Elektrische treinen rijden vanaf 2017 op groene stroom afkomstig uit nieuwe windparken in Nederland, België en Scandinavië Afhankelijk van wijze van toerekening is uitstoot van elektrisch spoorvervoer over WTW: - nul (directe uitstoot elektriciteitsopwekking) - zoals op vorige sheet (gemiddelde opwekking in NL) - ergens hier tussenin (indien ook uitstoot voor winning grondstoffen, bouw en onderhoud installaties, etc. wordt meegenomen)

7 Luchtvervuilende emissies fijnstof (PM10) Passagiersvervoer 2011; vrachtvervoer 2014

8 Luchtvervuilende emissies - NOx Passagiersvervoer 2011; vrachtvervoer 2014

9 Externe kosten van vervoer in Europa Monetarisering van externe effecten van: - Ongelukken - Luchtvervuiling - Klimaat - Geluid - Congestie - Upstream emissies - Habitatschade of verlies Totale externe kosten in de EU28 in 2016: - Weg, spoor, binnenvaart, zeevaart, luchtvaart 987 miljard!

10 Gemiddelde externe kosten in Europa

11 Conclusies milieuprestatie spoor Elektrisch spoorvervoer heeft laagste CO2- en luchtvervuilende emissies per km van alle gemotoriseerde vervoerswijzen Relatief snel over te schakelen naar zero emissie en daarmee verder te verlagen CO 2 -uitstoot diesel stoptreinen aanmerkelijk hoger, door lage bezettingsgraad en lager energetisch rendement Luchtvervuilende emissie dieseltreinen relatief hoog t.o.v. andere vervoerswijzen Spoor scoort t.o.v. wegvervoer goed op alle andere externe kosten, met uitzondering van geluid

12 kton CO2 Prognose CO 2 -footprint van het spoorsector Reizigerstrein elektrisch Stations, infrastructuur en materieel Goederentrein Reizigerstrein diesel Totaal

13 Verbetermogelijkheden milieuprestatie spoor Reductie energiegebruik, meest kosteneffectief: - Hoger voltage (3 kv) - Zuinige rijden - Optimalisatie tractie-rendement (vooral in ouder treinen) Alternatieven voor dieseltreinen Reductie uitstoot stations, infra en materieel uitdaging Voorsprong op wegvervoer blijft nog vele decennia

14 Rol van het spoorvervoer in de bredere verduurzamingsopgave personenmobiliteit Verdere verstedelijking geeft druk op mobiliteitssysteem Spoorvervoer heeft belangrijke voordelen in dichtstedelijk gebied: milieu-efficient en ruimte-efficiënt Mass transit binnen/tussen metropolitane regio s kansrijke oplossing Zware treinen of (combinatie met) light rail? Alternatief voor korte vluchten Modal shift naar spoor: - Kan significante bijdrage geven aan klimaatopgave - Kleiner/langzamer dan techniek en efficiënter voertuiggebruik - Heeft meer co-benefits (met name m.b.t. ruimtebeslag)

15 Lange verplaatsingen hebben groot aandeel in CO 2 -uitstoot

16 Rol van het spoorvervoer in de bredere verduurzamingsopgave goederenvervoer Spoorvervoer milieu-efficiënter In het goederenvervoer lijkt sterke groei voor spoor lastig: - Krimp in traditioneel sterke markten als aardolieproducten en kolen - Voor relatief star spoorvervoer blijkt het lastig om goed in te kunnen spleen op veranderende vraag zoals meer flexibiliteit en snelheid

17 Randvoorwaarden voor bijdrage spoor aan verduurzaming mobiliteit Substantiële bijdrage van spoorvervoer aan verduurzamings- en bereikbaarheidsopgaven vereist: - Schaalsprong (spoor nu 10% in modal split personen-kms) - Grote investeringen in infrastructuur (Mobiliteitsfonds?) - Efficiënter gebruik spoorcapaciteit (bijv. door spreiding hyperspits, langer/dubbeldekkers, hogere frequentie, minder zitplaatsen?) - Naadloze verknoping met voor- en natransport (fiets/e-bike, MaaS) => Mass Transit als backbone

18 Beleidsrichtingen Financiering en beprijzing: - Investeren in spoor is rendabeler bij stedelijke verdichting en beprijzing wegvervoer - De verwachte verstedelijking vereist sowieso grootschalig investeren - Wie neemt voortouw? (MIRT al gealloceerd en droogt op) Belangrijke link met ruimtelijk beleid en waar woningbouwopgave te realiseren: verdichting geeft meer kansen voor spoor

19 Discussie!

20 Stelling De omslag naar duurzame mobiliteit vereist grote investeringen in spoorvervoer, maar ook een hoger rendement van deze investeringen