Fase 1: scenariobouw

Transcriptie

1

2 2 Scenariobouw: rol in het visietraject en tussenstappen

3 3 Hoe past scenariobouw in visietraject? Scenario s zijn plausibele toekomstbeelden van mogelijke toepassing van alternatieve energiedragers in transport, die in zichzelf consistent zijn, en consistent zijn met aangenomen ontwikkeling van exogene variabelen Scenario s verkennen hoeken van het speelveld leveren inzicht in robuuste elementen Scenario s zijn één van de inputs voor het visietraject katalysator van discussie, geen uitkomst / visie

4 4 Hoe pakken we scenariobouw aan? 4 stappen 1 Scenario s opspannen => presentatie Marc 2 Prestatie-indicatoren vaststellen => presentatie Richard 3 Scenario s vullen + doorrekenen => 2 e stakeholdersbijeenkomst 4 Analyse => eindrapport

5 5 Randvoorwaarden en indicatoren Randvoorwaarden aan scenario s: 60% CO 2 -reductie volgens IPCC definitie Biobrandstoffen, elektriciteit, waterstof tellen als 0-emissie voor transportsector EU-doel van 60% is incl. short-sea shipping en luchtvaart 60% zoals in SER akkoord is excl. zee- en luchtvaart Luchtkwaliteitsnormen PJ energiebesparing in 2020 (SER akkoord) Andere indicatoren worden gebruikt om consequenties van keuzes in beeld te brengen

6 6 Welke modaliteiten nemen we mee?

7 Fossiel conventioneel Fossiel - efficiënt 7 Welke opties voor welke modaliteiten? Bus Personenauto Bestelauto Vrachtwagen Binnenvaart Trein Mobiele werktuigen Tweewielers X X X X X X X X X X X X? X X LNG/CNG X X X X X X X Vol-elektrisch X X X X X? X Plug-in hybride H 2 brandstofcel X X X X X X X X?? X Biobrandstof X X X X X X X X

8 8 Hoe scenario s vullen? Verkenning Mogelijke bijdrage van alternatieven aan halen van CO 2 - reductiedoelstelling onderzoeken 4 scenario s ontwikkelen Belangrijkste onzekerheden / parameters identificeren 2 parameters kiezen als assen die scenario s opspannen Storylines uitwerken Kwantitatieve invulling in model uitwerken Beoordelen op basis van prestatie-indicatoren + kwalitatieve overwegingen

9 9 Hoe kunnen stakeholders inbreng leveren? Opdrachtgever: IenM Begeleidingscommissie: IenM, RIVM, PBL, CPB, MinEZ, MinFIN, MinBuZa, KIM Stakeholders 2 stakeholdermeetings over scenario s Evaluatieformulier Inzicht in conceptrapportage Proces voor verwerken reacties op scenario s nog nader te bepalen

10 10 Scenario s opspannen Stap 1.1 De belangrijkste onzekere factoren.1

11 11 Twee assen, twee onderdelen 1. Wat zijn de twee meest bepalende onzekerheden? Wat zijn geloofwaardige extremen op elke as? 2. Hoe zien de kwadranten er dan uit?

12 12 Stap 1.1 Welke onzekere ontwikkelingen zullen de grootste invloed hebben op de brandstofmix in de Nederlandse transportsector in 2050? En waarom?

13 13 We hebben natuurlijk al wat nagedacht Mondiale olieprijzen Technologische ontwikkeling alternatieven Beschikbaarheid duurzame energie Economische groei Samenwerking / differentiatie in de EU Mondialisering: bottom-up of top-down?

14 14 Mondiale olieprijzen Beschikbaarheid olie Innovaties in winning fossiel Hoge olieprijzen: Verbetert de case voor alternatieven Gas profiteert meest direct (tenzij gas meebeweegt) Heroïsche aannames nodig voor break-even van BEV, FCV Hoge olieprijzen ~ hogere prijzen biobrandstoffen Lage olieprijzen: Extra beleidsinspanningen nodig voor alternatieven Mate van onzekerheid: groot Impact: groot

15 15 Technologische ontwikkeling alternatieven Snelheid van kostendaling BEV, FCV Expansie range BEV, betrouwbaarheid nieuwe technologie Veiligheidsissues en andere belemmeringen Snelle ontwikkeling: Hoog aandeel EVs, FCVs Veel veranderingen in infrastructuur Langzame ontwikkeling: Tegendeel Meer verwacht van andere opties voor klimaatdoelstelling Mate van onzekerheid: vrij groot Impact: vrij groot

16 16 Beschikbaarheid duurzame energie Duurzame elektriciteit, waterstof, biogas, vloeibare brandstoffen Kosten, volumes Hoge beschikbaarheid: Lage kosten: extra druk op inzet hernieuwbaar in transport Langzame ontwikkeling: Tegendeel Mate van onzekerheid: matig Impact: matig

17 17 Economische groei Heeft invloed op autonome groei mobiliteit En bijbehorende emissies (denk aan 60%-doelstelling) Ook van invloed op ruimte voor innovatie en hernieuwbare energie Hoge economische groei Hogere groei transport Meer innovatie Langzame ontwikkeling: Tegendeel Mate van onzekerheid: groot Impact: groot

18 18 Samenwerking / differentiatie in de EU Heeft invloed op economische groei Aanpak klimaatprobleem: gecoördineerd of nationaal? Hoge economische groei Hogere groei transport Meer innovatie Langzame ontwikkeling: Tegendeel Mate van onzekerheid: groot Impact: groot

19 19 Globalisering: bottom-up of top-down? Macht aan big energy of aan burgerinitiatieven? Ruimte voor diversiteit aan opties in transport Vehicle sharing, ontkoppeling bezit en gebruik voertuig? Top-down: Verhoudingen consument-producent blijven zoals ze zijn Beperkte nieuwe mobilteitsconcepten, prijs auto leidend Bottom-up: Einde van auto als statussymbool Ontkoppeling autobezit en gebruik, kosten per km leidend Mate van onzekerheid: matig Impact: matig

20 20 Vraag aan de zaal: Welke onzekerheid mist u in dit rijtje? En waarom?

21 21 Vraag aan de zaal: Wat is de belangrijkste onzekerheid? Mondiale olieprijzen Technologische ontwikkeling alternatieven Beschikbaarheid duurzame energie Economische groei Samenwerking / differentiatie in de EU Mondialisering: bottom-up of top-down?

22 22 Vraag aan de zaal: Wat is de op een-na belangrijkste? Mondiale olieprijzen Technologische ontwikkeling alternatieven Beschikbaarheid duurzame energie Economische groei Samenwerking / differentiatie in de EU Mondialisering: bottom-up of top-down?

23 23 Vraag aan de zaal: Wat is de op twee-na belangrijkste? Mondiale olieprijzen Technologische ontwikkeling alternatieven Beschikbaarheid duurzame energie Economische groei Samenwerking / differentiatie in de EU Mondialisering: bottom-up of top-down?

24 24 Scenario s opspannen Stap 1.2 Voorbeeldscenario s: 4 kwadranten.2

25 Samenwerking EU 25 Voorbeeld kwadrant Max Oliecrisis 2.0, geharmoniseerde respons Sterke en gecoördineerde stimulering alternatieve technologieën Nieuwe infrastructuur EU-wijd Automobiel-majors centraal in technologie-ontwikkeling Min Olieprijs Max Min

26 26 Stap 2.1 De indicatoren om de scenario s op te scoren.1

27 27 Prestatie-indicatoren Kwantitatief: broeikasgasemissies energiegebruik totale luchtverontreinigende emissies kosten voor eindgebruiker (TCO) maatschappelijke kosten Kwalitatief: energievoorzieningszekerheid robuustheid voor halen -60% geluid life-cycle emissies van voertuigen groene groei => in aparte presentatie

28 28 Emissies van broeikasgassen Volgens IPCC definities voor toetsen op halen -60% Voor complete plaatje ook kijken naar: well-to-tank (WTT) want je wil geen afwenteling op andere sectoren en regio s well-to-wheel (WTW)

29 29 Vraag aan de zaal Bij grootschalige inzet biobrandstoffen hoort aanname over lage WTW emissies? JA NEE

30 30 Energiegebruik Totaal finaal en primair energiegebruik toetsen energiebesparingsdoel SER-akkoord Energiemix fossiele energie incl. olie-import hernieuwbare energie overall en per modaliteit

31 31 Kosten voor eindgebruikers (TCO) Kosten inclusief belastingen Investering in voer-/vaartuig Brandstofkosten Op basis van kostenschattingen uit bestaande studies Link met groene groei

32 32 Maatschappelijke kosten Kosten exclusief belastingen Directe kosten (investeringen en energiekosten) + monetarisering van emissies Link met groene groei

33 33 Vraag aan de zaal Voorgestelde aanpak: Eerst rekenen met bestaande kostenschattingen Dan kijken wat er nodig is voor groene groei Doorbraken identificeren die dat mogelijk kunnen maken? Eens met deze aanpak? JA, laten we beginnen met conservatief inschatten NEE

34 34 Energievoorzieningszekerheid Kwalitatief beoordelen Op basis van deels kwantitatieve deelaspecten Moet nog nader geoperationaliseerd worden Belangrijke inputs totaal finaal energiegebruik fossiel energiegebruik import van fossiele en duurzame energie diversificatie: aantal energiedragers en bronnen afhankelijkheid van beperkt aantal landen

35 35 Robuustheid voor halen van -60% Kwalitatief Inzet in verhouding tot maximaal haalbare aandelen voor verschillende alternatieven Techniek kan alleen worden opgeschaald als er ook enig marktaandeel is

36 36 Is dit rijtje compleet? kwantitatief: broeikasgasemissies energiegebruik totale luchtverontreinigende emissies kosten voor eindgebruiker (TCO) maatschappelijke kosten JA kwalitatief energievoorzieningszekerheid robuustheid voor halen -60% life-cycle emissies van voertuigen geluid groene groei NEE

37 37 Stap 2.2 Operationaliseren indicator Groene groei.2

38 38 Groene groei concreet maken Wat is groene groei? Conceptuele vraag - Methodologisch raamwerk voor beoordeling groene groeipotentieel nog niet aanwezig Groene groei als leidraad voor keuzes schept verplichtingen Duurzaamheidsdoelen gaan niet weg als verdienen niet lukt Belangrijk: reëel beeld van groene groeikansen Interpretatie: Wat bedoelen we met groene groei? Mechanismen: Hoe creëer je win-win situatie waarin verduurzaming van transportsector en economische groei hand in hand gaan?

39 39 Wat bedoelen we met groene groei? Economische groei creëren binnen duurzame grenzen In ieder geval inzet op meest kosteneffectieve duurzame opties Mag duurzaamheid geld kosten? Porter hypothese Duurzame randvoorwaarden opleggen stimuleert innovatie zodanig dat duurzame innovaties geen geld kosten Verduurzaming leidt tot economische groei Toegevoegde waarde creëren met duurzame innovaties Hoeveel levert duurzaamheid op? Zorgen dat je een meer dan evenredig deel van de markt voor duurzame innovaties verovert

40 40 Voorbeeld: Europese CO 2 wetgeving Beleid stimuleert innovaties die bij nader inzien ook nog netto besparing blijken op te leveren Zonder beleid was het op zijn minst langzamer gegaan

41 41 Mechanismen voor groene groei Groei = toegevoegde waarde creëren nieuwe dingen mogelijk maken OF bestaande dingen goedkoper / efficiënter / beter maken Scheppen duurzame alternatieven toegevoegde waarde? JA, als CO 2 -vermijdingskosten < 0 /ton zijn Maar wat als CO 2 -vermijdingskosten > 0 /ton zijn?

42 42 Welk deel van de koek kunnen we als NL veroveren?

43 43 Vereist groene groei koploperschap? First mover advantages Vroege specialisatie levert voorsprong op concurrentie NL kan verdienen aan duurzaamheid als NL innovaties op binnenlandse markt volwassen kunnen worden NL bedrijven deze vervolgens gaan exporteren en aandeel vergroten op wereldmarkt Dat vereist koploperschap Goed kijken of je bij andere keuzes je geld niet met andere dingen zou hebben verdiend

44 44 Indicatoren voor groene groeipotentieel (algemeen) Netto effect op CO 2 -emissies en andere milieu-impacts Economische groei : BNP of anders gemeten Voor absolute reductie moet CO 2 / BNP harden dalen dan BNP groeit! Banen: netto toename werkgelegenheid Toegevoegde waarde in (deel)sectoren / bedrijfstakken

45 45 Indicatoren voor beoordelen scenario s op groene groeipotentieel Groene indicatoren WTW CO 2 luchtverontreinigende emissies Groei-indicatoren TCO: netto meerkosten voor duurzaam product / dienst bijv. /pkm of /tonkm maatschappelijke kosten (op basis van TCO en emissies) Indicatieve verkenning op: maken duurzame opties nieuwe dingen mogelijk? aansluiting keuzes bij bestaande kennis / bedrijvigheid in NL?

46 46 Vraag aan de zaal Wat bedoelen we met groene groei? duurzaam als randvoorwaarde aan groei = geld verdienen binnen duurzame grenzen groei als randvoorwaarde voor verduurzaming = geld verdienen met verduurzamen

47 47 Vraag aan de zaal Betekent groene groei focus op opties met korte terugverdientijd? JA, het mag geen geld kosten NEE, het mag wel geld kosten

48 48 Vraag aan de zaal Vereist groene groei koploperschap? JA NEE

49 49 Vraag aan de zaal Voor welke alternatieven heeft NL groene groeipotentieel? zuinige voertuigen JA NEE Waarom? CNG / LNG JA NEE Waarom? elektrisch rijden JA NEE Waarom? waterstof JA NEE Waarom? biobrandstoffen JA NEE Waarom?

50 50 Dank voor uw aandacht