ENQUETE INTERIM 2011 ABVV WEST- VLAANDEREN

Transcriptie

1 1 West- Vlaanderen, 12 oktober 2011 ENQUETE INTERIM 2011 ABVV WEST- VLAANDEREN Persmap 12 oktober de dag van het lege spaarvarken! Lagere koopkracht van uitzendkrachten maakt ons knorrig

2 2 INHOUD Pagina 3 Inleiding Jaarlijkse actiedag ABVV Pagina 4 Contactgegevens Representativiteit Pagina 5 Techniek van de enquête Enquêteformulier Pagina 6 West- Vlaams kader Pagina 7 Resultaten en vaststellingen Pagina 34 Samenvatting Bijlagen Enquêteformulier Pamflet Interimzone

3 3 INLEIDING Interim- tewerkstelling is een feit. Meer en meer werknemers worden via dit statuut met een tijdelijk arbeidscontract tewerkgesteld. De wijze waarop het ABVV deze werknemers ondersteunt en verdedigt werd de voorbije jaren grondig uitgebreid. Niet alleen in het dagelijks syndicaal werk vanuit onze kantoren en diensten, maar ook rechtstreeks op de werkvloer via syndicale afgevaardigden, militanten, ABVV- onderhandelaars en - medewerkers. Interim- tewerkstelling komt voor in alle sectoren. Binnen het ABVV West- Vlaanderen werkt sinds enkele jaren de interprofessionele Werkgroep Interim rond dit soort tewerkstelling. De Werkgroep Interim besliste om in 2011 een grootschalige enquête te voeren bij leden die in de periode januari 2010 t/m april 2011 via interim- contracten werden tewerkgesteld. Deze enquête heeft als doel de specifieke klachten, misbruiken en noden die er op het vlak van interim- tewerkstelling bestaan in kaart te brengen en hiermee aan te sluiten op de jaarlijkse actiedag rond interim- werk georganiseerd door het federale ABVV. JAARLIJKSE ACTIEDAG ABVV Jaarlijks voert het ABVV actie om de loon- en arbeidsvoorwaarden voor interim- werknemers verder te verbeteren. Er is nood aan zo n actie: onderhandelingen voor een nieuwe CAO voor interim- werknemers verlopen niet vlot, de economische heropleving vraagt om de controle op interim- werk te versterken, dagcontracten worden misbruikt, interim- werknemers worden vaak minder betaald, Niet enkel op 12 oktober 2011 voert het ABVV actie. Eerder dit jaar was er al een affichecampagne in de bedrijven, interim- werknemers werden geïnformeerd over hun rechten via agenda s, infokaarten en de ABVV- website ( en Facebook. Het precaire statuut van een interim- werknemer werd gesymboliseerd via de wijd verspreide tattoos die het misbruik van de dagcontracten en het gebrek aan enige werkzekerheid aanklaagde. Het uitbrengen van een jaarlijkse krant rond de interim- problematiek Interimzone bundelt een hele reeks ABVV- prioriteiten, - standpunten, - actiemiddelen en standpunten inzake interim- arbeid. Deze interim- krant wordt verspreid opnieuw verspreid op de actiedag zowel op publieke plaatsen als in bedrijven en ABVV- kantoren. ABVV West-Vlaanderen Conservatoriumplein Kortrijk tel erik.vandeursen@abvv-wvl.be

4 CONTACT 4 Erik VAN DEURSEN ABVV West- Vlaanderen - Provinciaal Secretaris p/a ABVV - Conservatoriumplein Kortrijk erik.vandeursen@abvv- wvl.be Tel Gsm Franky ROELS ABVV West- Vlaanderen - Syndicaal Politiek Diensthoofd p/a ABVV - Zuidpand - Zuidstraat 22/ Roeselare Franky.ROELS@abvv- wvl.be Tel Gsm Gianni DEVLAMINCK Algemene Centrale ABVV Gewestelijk Secretaris - Voorzitter Interim- coördinatie ABVV West- Vlaanderen p/a Conservatoriumplein Kortrijk gianni.devlaminck@accg.be Tel Gsm REPRESENTATIVITEIT Naar ABVV- leden die werk(t)en als interim- werknemer werd de vragenlijst van de enquête toegestuurd. Van 545 leden (= 15,1%) ontvingen we het enquêteformulier terug. Van deze 545 enquêteformulieren waren er 100 onbruikbaar wegens onbekend adres of foutief adres. Het totaal aantal bruikbare formulieren (gedeeltelijk of volledig ingevuld) bedroeg dus 445 zijnde 12,3% van het totaal aantal verstuurde enquêteformulieren. 12,3% bruikbare respons op een schriftelijke per post verstuurde enquête is zeker voldoende representatief.

5 TECHNIEK VAN DE ENQUETE 5 Aangesproken publiek: ABVV- leden die werk(t)en als interim- werknemer in de periode januari 2010 t/m april De enquête werd voornamelijk afgenomen van Nederlandssprekenden, maar kon op simpel verzoek door de aangesproken interim- werknemer ook in de Franse taal opgevraagd worden (9 Franstalige leden maakten van deze mogelijkheid gebruik = 2% op het totaal aantal ontvangen en bruikbare enquêteformulieren). Het totaal aantal gestelde vragen in de enquête bedraagt 26: 10 algemene informatie, 7 het contract, 6 loon- en arbeidsvoorwaarden, 3 arbeidsomstandigheden. Het laatste deel van de enquête laat de mogelijkheid aan de ondervraagde interim- werknemer om vrij zaken mee te geven, opmerkingen en verwachtingen te formuleren t.a.v. het ABVV en zijn dienstverlening. De ingevulde enquêteformulieren waarborgen de anonimiteit van de betrokken interim- werknemer: naam, adres of andere persoonlijke gegevens dienden niet te worden ingevuld. Ingevulde enquêteformulieren konden ingeleverd worden bij het ABVV via de post (port betaald door bestemmeling = 98%), via inlevering in één van de ABVV- kantoren of door overhandiging aan een ABVV- militant op het bedrijf (= 2%). De resultaten van de enquête werden besproken, ontleed en geïnterpreteerd op diverse werkvergaderingen van de Werkgroep Interim ABVV West- Vlaanderen. De resultaten van de enquête worden on line gezet op de website van het ABVV West- Vlaanderen ( wvl.be) vanaf 15 oktober Interim- werknemers die deelnamen aan de enquête kunnen op simpel verzoek een gedrukt exemplaar ontvangen van de resultaten van de enquête. De deelnemende interim- werknemers konden via het ingevuld enquêteformulier ook aanvullende zaken m.b.t. interim- werk aanvragen of signaleren t.a.v. het ABVV West- Vlaanderen: Bij 41 ontvangen en bruikbare enquêteformulieren (9,4%) werd gevraagd informatie te ontvangen m.b.t. interim- tewerkstelling of ABVV- diensten. Bij 23 ontvangen en bruikbare enquêteformulieren (5,3%) werd een afspraak gevraagd met een syndicale verantwoordelijke van het ABVV of met een secretaris/medewerker van één van zijn centrales = sectoren). In 2009 was er een bevraging door Idea Consult in opdracht van Federgon (groepeert o.a. de uitzendbedrijven). De resultaten van de Idea Consult- enquête (4.700 bevraagde ppn. waarop een respons van 500 ppn. = 10,6%) werden vergeleken met de resultaten uit de enquête van het ABVV West- Vlaanderen. De methodiek van de Idea Consult- enquête was weliswaar verschillend met deze van de ABVV- enquête, maar heel wat statistisch materiaal is bruikbaar voor vergelijking. In het hoofdstuk Resultaten en vaststellingen wordt af en toe de vergelijking gemaakt tussen de resultaten van beide enquêtes. ENQUETEFORMULIER Zie voorbeeld: persmap.

6 WEST- VLAAMS KADER 6 De resultaten van deze enquête moeten ook gezien worden i.f.v. belangrijkste kenmerken van de West- Vlaamse arbeidsmarkt. Deze is heel specifiek t.o.v. de rest van België en Vlaanderen. De West- Vlaamse arbeidsmarkt bestaat uit een viertal zones: regio Brugge: met een mix van industrie, haven, toerisme, handel en diensten regio Kust: met voornamelijk toerisme en seizoensgebonden activiteiten regio s Kortrijk, Tielt, Roeselare, Waregem: sterk geïndustrialiseerd Oostende/Westhoek: met beperkte tewerkstellingsmogelijkheden De werkzaamheidgraad bedraagt in België: 65,3% in Vlaanderen: 70,1% regio Brugge: 71,2% regio Kortrijk: 72,3% regio Oostende: 66,7% regio Roeselare: 74,1% regio Tielt: 75,8% De werkzaamheidgraad is de verhouding tussen het aantal werkenden t.o.v. de totale bevolking op arbeidsleeftijd (15/18-64 jaar). De huidige gemiddeld lage werkloosheidsgraad vermindert het potentieel aan interim- werknemers en verschuift deze naar de moeilijker tewerkstelbare groepen (hogere leeftijd, etniciteit, lagere scholingsgraad).

7 RESULTATEN & VASTSTELLINGEN 7 Vraag A1: Hoe oud ben je? Leeftijdscategorie % Aantal Idea Consult % Jonger dan 18 0,0 0 Tussen 18 en 25 jaar 23, ,1 Tussen 25 en 45 jaar 46, ,6 Tussen 45 en 55 jaar 24,4 105 Ouder dan 55 5, ,3 TOTAAL De respondenten komen uit alle leeftijdscategorieën binnen de beroepsactieve leeftijd. De jarigen ontbreken ondanks hun mogelijkheid om te werken via interim. Jobstudenten (16 tot 18 jaar) kunnen werken via interim, maar werden in deze enquête niet bevraagd (zijn niet op te sporen binnen de bestaande databanken). 1 op 20 interim- werknemers (5,1%) behoort tot de groep boven de 55 jaar. Dit gaat in tegen de stelling dat oudere werknemers niet bereid zouden zijn om actief te zijn op de arbeidsmarkt. 29,5% van de interim- werknemers zijn ouder dan 45 jaar. Ook dit toont duidelijk aan dat oudere werknemers bereid zijn te blijven werken, mits ze daartoe redelijke kansen krijgen. Idea Consult: zie tabel. 32,1% van alle interim- werknemers is jonger dan 25 jaar, 53,6% is tussen 25 en 45 jaar en 14,3% is ouder dan 45 jaar de gemiddelde leeftijd van de respondenten in West- Vlaanderen is opmerkelijk hoger dan in de rest van België.

8 8 Vraag A2: Je bent man/vrouw? Man/vrouw % Aantal Man 61,2 263 Vrouw 38,8 167 TOTAAL 100,0 430,0 Twee derden (61,2%) van de respondenten zijn mannen. Vrouwen zijn ondervertegenwoordigd op het vlak van interim- tewerkstelling.

9 9 Vraag A3: Je werkt als arbeider/bediende? Statuut % Aantal Idea Consult Arbeider 83, ,2 Bediende 16, ,8 TOTAAL 100,0 422,0 100,0 Meer dan 4 op de 5 interim- werknemers (83,2%) wordt tewerkgesteld via een arbeiderscontract. Dit is aanzienlijk meer dan volgens de resultanten uit de Idea Consult bevraging (58,2% 83,2%). Dit kan zijn verklaring vinden in een lagere syndicalisatiegraad bij bedienden (via de ABVV- enquête werden enkel ABVV- leden, arbeiders en bedienden, bevraagd) en de eerder overwegend industriële tewerkstelling in West- Vlaanderen. Het geringer aandeel aan bedienden in de respons kan ook invloed hebben op de resultaten m.b.t. het ploegregime waarin de respondenten waren tewerkgesteld (zie verder). Idea Consult: zie tabel. 58,2% der respondenten is tewerkgesteld via een arbeiderscontract.

10 10 Vraag A4: Wat is jouw hoogst behaalde diploma/getuigschrift Behaald % Aantal Idea Consult Geen/lager onderwijs 21, ,7 Middelbaar onderwijs 51, ,9 Hoger niet- universitair onderwijs 9, Universitair onderwijs 9,9 45 Andere 7, ,4 TOTAAL 100,0 455,0 100,0 De bevraagde interim- werknemers tonen een spreiding over de diverse opleidingsniveaus. De vraagstelling beperkte zich tot deze hoofdgroepen. Voor het middelbaar onderwijs werd bvb. geen onderscheid gemaakt tussen ASO, TSO, BSO en KSO. Ook voor het hoger onderwijs kan het om voortgezette opleidingen in de oude opdeling (HBO, HOKT, HOLT, ) of nieuwe opdeling (bachelors) gaan. In West- Vlaanderen blijkt op basis van de ABVV- enquête dat de gemiddelde scholingsgraad van de interim- werknemers veel lager is dan elders in België. Dit kan aanduiden dat de interim- tewerkstelling binnen de huidige conjunctuur met een krappere arbeidsmarkt in West- Vlaanderen meer naar lager geschoolde werknemers gaat. Idea Consult: zie tabel.

11 11 Vraag A6: Jouw nationaliteit is? Nationaliteit % Aantal Idea Consult % Belg 85, ,8 Belg na naturalisatie 6,1 26 Burger van binnen de EU 4,4 19 9,4 Burger van buiten de EU 4,4 19 TOTAAL ,2 In het totaal is 91,2% van de respondenten in de ABVV- enquête Belg (incl. na naturalisatie) en minder dan 10% niet- Belg. Dit is lager dan het Belgische gemiddelde. West- Vlaanderen heeft steeds een kleinere populatie niet- Belgen gehad in vergelijking met andere regio s en provincies. Idea Consult: zie tabel.

12 12 Vraag A8: In welk arbeidsregime werk je? Arbeidsregime % Aantal Dagploeg 59, ploegen 21, ploegen 4,5 19 Vaste nachtploeg 3,1 13 Weekendploeg 1,4 6 Volcontinu 2,1 9 Geen vast regime 8,5 36 TOTAAL 100,0 425 Slechts een kleine 60% (59,3%) werkt in een dagploeg. 40% dus in één van de andere arbeidsregimes. Bijna 1 op 10 (8,5%) heeft geen vast werkschema en wordt dus zeer flexibel ingezet op het werk. In West- Vlaanderen is de industriële tewerkstelling nog altijd zeer hoog en ploegenarbeid komt daarbij vaak voor. Dit gegeven weerspiegelt zich dan ook in de ABVV- enquête: 32,2% van de interim- werknemers werkt in een bepaald ploegenstelsel (2 ploegen volcontinu). Een aantal sectoren verbieden op heden interim- werk in weekendploegen. Deze ABVV- enquête peilt niet naar de sector waarin de interim- werknemers zijn tewerkgesteld.

13 13 Vraag A9: Is er een ondernemingsraad, een comité voor preventie en bescherming (veiligheid) op het werk en/of een syndicale delegatie aanwezig op het werk? OR/CPBW/SD % Aantal Aanwezig 38,7 163 Niet aanwezig 25,9 109 Weet het niet 35,4 149 TOTAAL 100,0 421 De regelgeving laat slechts in bedrijven met minstens 50 werknemers een comité voor preventie en bescherming op het werk toe en vanaf minstens 100 werknemers een ondernemingsraad. De aanwezigheid van een syndicale delegatie is afhankelijk van de regelgeving in de sector waartoe het bedrijf behoort. In West- Vlaanderen werkt 46% van de werknemers in bedrijven met minder dan 50 werknemers: zij kunnen zich bijgevolg niet beroepen op een comité voor preventie en bescherming op het werk en een ondernemingsraad. In één vierde van alle bedrijven in West- Vlaanderen (een KMO- provincie) kan er een syndicale vertegenwoordiging aangesteld/verkozen worden. Op basis van de 38% aanwezig blijken meer dan gemiddeld interim- werknemers uit een bedrijf met een syndicale vertegenwoordiging te hebben geantwoord in de enquête. 25,1% van de interim- werknemers werkt minder dan 3 maanden bij dezelfde werkgever wat gedeeltelijk verklaart waarom een omvangrijk percentage van interim- werknemers (35,4%) niet weet of één of meerdere van de genoemde overlegorganen aanwezig is op het bedrijf waar ze werken. De ervaring uit de syndicale praktijk leert dat behoorlijk wat werkgevers de oprichting en ondersteuning van de overlegorganen niet aanmoedigt. Interim- werknemers krijgen vaak weinig informatie over wie hun syndicale vertegenwoordigers zijn op het bedrijf. Nochtans zijn de vakbondsafgevaardigden in deze overlegorganen even bevoegd om interim- werknemers te vertegenwoordigen als werknemers met een vast of tijdelijk contract.

14 14 Vraag A10: Op welke manier werd ik ingevulde enquête door jou ingediend? Wijze van indiening % Aantal Via de post 75,7 314 Via een delegee 0,5 2 Via een ABVV- kantoor 23,9 99 TOTAAL 100,0 415 Drie kwart van de ingevulde enquêteformulieren werden per post terug gezonden, één kwart werd ingediend via één van de ABVV- kantoren in West- Vlaanderen.

15 15 Vraag B1: Sinds hoe lang werk ja als interim- werknemer bij het huidige bedrijf? Duur % Aantal % Niet Belg Minder dan 1 maand 8,1 32 4,5 Tussen 1 maand en 3 maanden 17, ,9 Tussen 3 maanden en 6 maanden 22,3 88 8,9 Tussen 6 maanden en 1 jaar 21, ,6 Tussen 1 en 5 jaar 24, ,7 Meer dan 5 jaar 6, ,4 TOTAAL 100, ,0 Interim- tewerkstelling is verre van altijd een opstap naar vast werk. 31% van de respondenten geeft aan dat ze langer dan één jaar werken via interim. 44,1% van hen werkt 3 maanden tot één jaar via interim. 52,7% van hen werkt langer dan 6 maanden via interim. Het hoogste percentage interim- werknemers (zowel bij de Belgen als bij de niet van oorsprong Belgen) is terug te vinden in de categorie één tot vijf jaar lang interim- werk in hetzelfde bedrijf! Bij nader onderzoek van de duur van de interim- tewerkstelling bij niet oorspronkelijk Belg valt op dat de gemiddelde duur van het interim- contract bij de recente of huidige werkgever aanzienlijk hoger is: zie tabel. Niet van oorsprong Belgen werken dus bijna dubbel zolang via een interim- contract dan Belgen.

16 16 Vraag B2: Hoeveel uren werk je per week? Uren per week % Aantal Minder dan 13 4,3 18 Tussen 13 en 20 4,1 17 Tussen 20 en 32 13,1 55 Tussen 32 en 40 71,1 298 Meer dan 40 7,4 31 TOTAAL 100,0 419 De grootste groep (71,1%) presteert uren zoals te verwachten en binnen de grenzen van de (sectorale) regelgeving. Een beperkt deel (17,2%) van de interim- werknemers werkt in een deeltijds regime dat toegang tot de opbouw van rechten (gedeeltelijk of volledig) binnen de sociale zekerheid kan waarborgen. Een heel kleine groep van interim- werknemers werkt minder dan 13 uren per week. Minder dan 13 uur per week werken sluit die werknemers uit om rechten op het vlak van sociale zekerheid op te bouwen. Uit de mogelijkheid tot commentaar voorzien op het enquêteformulier blijkt dat meerdere van de interim- werknemers die minder dan 13 uur per week werken dit doet als een bijkomende tewerkstelling naast een andere tewerkstelling of activiteit. Bij verschillende dienstenchequebedrijven komt het vaak voor dat werknemers via interim tewerkgesteld worden via dagcontracten van 4 uur, maar op een onregelmatige basis (wat resulteert in een laag gemiddeld aantal uren per week). Zoiets laat niet toe dat de betrokkene op basis van die prestaties alleen rechten opbouwt voor bvb. werkloosheidsuitkeringen. De getroffen werknemers zijn vaak doorgestuurd door de VDAB, dikwijls als enig alternatief om niet te worden uitgesloten van het recht op werkloosheidsvergoedingen.

17 17 Een kleine groep (7,4%) presteert gemiddeld meer dan 40 uur per week. Alhoewel dit wettelijk in orde kan zijn, is het echter niet de bedoeling dat interim- werknemers meer dan het wettelijk aantal uren per week (drempel = 38 uur/week) presteren aangezien er tot op heden slechts drie toegelaten motieven voor een interim- tewerkstelling: voor de vervanging van een werknemer met een vast contract en van wie het arbeidscontract tijdelijk gestopt of geschorst is. bij een tijdelijke buitengewone vermeerdering van het werk. voor de uitvoering van bepaalde uitzonderlijke werkzaamheden.

18 18 Vraag B3: Voor hoe lang lopen/liepen jouw interim- contract(en)? Duur % Aantal Per week 77,5 323 Per dag 19,7 82 Per opdracht 2,9 12 TOTAAL 100,0 417 De grootste groep interim- werknemers ontvangt een contract op weekbasis. Op zich is dit een redelijk resultaat en biedt dit een zeer beperkt vooruitzicht op werkzekerheid aan de interim- werknemers. Ongeveer 1 op 5 interim- werknemers werkt op basis van een dagcontract, wat veel minder goede vooruitzichten biedt op het vlak van werkzekerheid. Van deze bevraagde interim- werknemers werkend via dagcontracten werkt 11,6% minder dan een maand lang 10,3% tussen 1 en 3 maanden lang 7,6% tussen 3 en 6 maanden lang 26,2% tussen 6 maanden en 1 jaar lang 32,6% tussen 1 en 5 jaar lang 11,7% langer dan 5 jaar bij dezelfde werkgever! Dit buitensporig gebruik van dagcontracten is in strijd met de bedoeling van het systeem van interim- tewerkstelling zoals de wetgeving het nu toelaat. Uitzendkrachten moeten meer zekerheid krijgen. Door het systematische gebruik van dagcontracten weten zij vandaag niet wat hen morgen te wachten staat. Bij het minste gaat opgebouwde anciënniteit verloren. Helemaal grof wordt het bijvoorbeeld als een uitzendkracht vakantie wil nemen, want dan wordt zijn contract stopgezet en krijgt hij een C4

19 19 Vraag B4: Wanneer krijg je het interim- contract? Duur % Aantal De week voordien 27,1 110 De 1ste of 2de dag van het contract 32,8 133 Meerdere dagen na de start 34,7 141 Nooit 5,4 22 TOTAAL 100,0 406 De regelgeving voorziet dat het interim- contract moet zijn afgesloten binnen de 2 werkdagen na de aanvang van de werkopdracht. 40,1% van de respondenten stelt dat de contracten later dan wettelijk verplicht worden afgeleverd door het interim- kantoor. Het te laat opmaken en afleveren van het arbeidscontract voor een interim- werknemer is een structureel probleem bij bepaalde interim- kantoren. De interim- werknemers die hun arbeidscontract te laat ontvangen vormen niet de groep van interim- werknemers die nieuwe opdrachten uitvoeren of krijgen, want van de interim- werknemers die tot deze 40,1% behoren, werkt 5,8% minder dan één maand lang bij de recente/huidige werkgever 21,4% tussen 1 maand en 3 maanden 20,1% tussen 3 en 6 maanden 21,4% tussen 6 maanden en 1 jaar 25,3% tussen 1 en 5 jaar 5,8% langer dan 5 jaar bij dezelfde werkgever (72,6% langer dan 3 maanden).

20 20 Vraag B5: Hoelang deed je interim- werk in je leven (alle vorige interim- jobs samen)? Duur (loopbaan) % Aantal Minder dan 1 maand 6,2 26 Tussen 1 maand en 6 maanden 10,5 44 Tussen 6 maanden en 1 jaar 20,5 86 Tussen 1 jaar en 5 jaar 47,5 199 Meer dag 5 jaar 15,3 64 TOTAAL 100,0 419 Interim- tewerkstelling blijkt in de feiten geen tijdelijk statuut te zijn: 15,3% doet het langer dan 5 jaar en 62,8% langer dan 1 jaar. Eens een werknemer in het interim- circuit terecht komt, is het niet gemakkelijk om een weg te vinden naar een volwaardig arbeidscontract. Veel interim- werknemers zijn structureel een interim- werknemer. Het hoogst behaalde onderwijsniveau heeft een beperkte invloed op de totale duur van de interim- jobs. In de groep interim- werknemers die in het totaal meer dan 1 jaar interim blijven, heeft 25,8% geen diploma of enkel dat van lager onderwijs 51% een diploma middelbaar onderwijs 9,8% een diploma hoger onderwijs 5,3% een universitair diploma Interim- arbeid kan een drempel vormen om deel te nemen aan het gewone maatschappelijke leven: iemand met een interim- contract kan moeilijkheden ondervinden om bvb. een hypothecaire lening af te sluiten en blijft gedwongen (langer) in een huurhuis. In die zin vormt een grote hoeveelheid aan interim- werk een rem op de economische groei.

21 21 Vraag B6: Als je vrij kon kiezen, hoe zou je dan het liefst werken? Keuze % Aantal Vaste werknemer in een bedrijf 91,3 388 Interim- werknemer met regelmatige afwisseling tussen bedrijven 3,1 13 Interim- werknemer bij hetzelfde bedrijf 5,6 24 TOTAAL 100,0 425 Dat interim- werknemers echt vrijwillig kiezen voor dit statuut is door de respondenten verwezen naar de sprookjeswereld! De respondenten opteren met een overgrote meerderheid (91,3%) en overduidelijk voor een tewerkstelling in hetzelfde bedrijf en met een vast contract. Slechts een zeer kleine groep (3,1%) verkiest om regelmatig te kunnen wisselen van werkgever als interim- werknemer. Maar hoe die interval zich manifesteert is heel divers. De interim- werknemers die bij dezelfde werkgever willen werken als interim- werknemer doen dat ook al in de praktijk: bijna drie kwart werkt al langer dan 1 jaar bij dezelfde recente werkgever.

22 22 Vraag B7: Weet je waarom het bedrijf interim- werknemers gebruikt? Waarom interim? % Aantal Om tijdelijk iemand te vervangen 23,3 98 Om later een vast contract te krijgen 39,0 164 Om uitzonderlijk werk te doen 4,3 18 Ik weet het niet 16,6 70 Andere 16,9 71 TOTAAL 100,0 421 Bijna 40% van de bevraagde interim- werknemers werkt bij een werkgever op proef via een interim- contract. Deze praktijk gaat in tegen de toegelaten mogelijkheden die interim- tewerkstelling nu biedt. Van deze interim- werknemers die hopen op een vast contract werkt 5,8% minder dan 1 maand lang 19,3% tussen 1 maand en 3 maanden 31,6% tussen 3 en 6 maanden 25,1% tussen 6 maanden en 1 jaar 14,2% tussen 1 en 5 jaar 3,8% langer dan 5 jaar bij dezelfde werkgever. Bijna 45% van deze interim- werknemers moet minstens 6 maand tot meer dan 5 jaar wachten alvorens er enige verandering komt in hun contractsituatie. Via deze praktijk worden de wettelijke proefperiodes zoals ze nu bestaan 14 dagen voor een arbeider en 3 maanden voor een bediende extreem en buitensporig gerokken. 23% van de interim- werknemers vervangt een andere werknemer (bvb. ziekte, tijdskrediet of loopbaanonderbreking, zwangerschap).

23 23 Vraag C1: Je krijgt voldoende opleiding om de functie goed uit te voeren? Voldoende opleiding % Aantal Ja 71,1 298 Nee 23,6 99 Ik weet het niet 5,3 22 TOTAAL 100,0 419 In het algemeen ervaren de respondenten dat ze vrij goed worden opgeleid om de opgelegde opdrachten uit te voeren. Toch ervaart 1 op de 4 interim- werknemers de opleiding als ontoereikend. Uit de vorige vragen blijkt dat heel wat interim- werknemers een vast contract wensen. Een goede opleiding is cruciaal om die interim- werknemers een kans te geven. De respondenten die hun opleiding als ontoereikend ervaren meldden in de enquête ook dat de persoonlijke beschermingsmiddelen veel minder vaak aanwezig zijn of ontbreken t.o.v. de andere werknemers (met een vast contract). Bedrijven die opdrachten geven zitten dus met een structureel probleem inzake welzijn op het werk.

24 24 Vraag C2: Je verdient hetzelfde loon zoals een collega met een vast contract en die hetzelfde werk doet? Hetzelfde loon % Aantal Ja 29,9 126 Nee 42,2 178 Ik weet het niet 28,0 118 TOTAAL 100,0 422 De regelgeving voorziet dat de interim- werknemer hetzelfde loon moet krijgen als een vast werknemer die hetzelfde werk uitvoert. Dit voorkomt oneerlijke concurrentie tussen de statuten en zorgt voor een waardig inkomen voor de interim- werknemer. Bijna 30% van de respondenten ontvangt hetzelfde loon als de collega met een ander arbeidscontract. 28% van hen weet niet of ze correct betaald worden. In veel bedrijven ontbreekt het aan transparantie qua verloning. Maar meer dan 40% stelt dat hun loon niet overeenstemt (en lager ligt) met het loon van de andere werknemers. Hieruit blijkt een ongelijke verloning bij interim- werknemers t.o.v. andere werknemers. Zie ook vraag D2 Hoe vaak verandert jouw functie of werkpost?. Interim- werknemers derven ook nog op andere manieren loon : Een werknemer met een vast arbeidscontract die ziek wordt (of bvb. operatie ondergaat) heeft in principe recht op gewaarborgd loon (voor een bepaalde duur). Interim- werknemers vaak niet omdat er geen nieuw (dag- /week- ) interim- contract wordt gegeven of omdat het lopende interim- contract dat niet tijdig werd afgeleverd, wordt ingekort. ingeval van beëindiging van het interim- contract (op de voorziene datum) is er geen opzegtermijn of een verbrekingsvergoeding van toepassing; werknemers met bvb. een vast arbeidscontract hebben bij de beëindiging in principe wel recht op een verbrekingsvergoeding (of te presteren opzegtermijn waarin uiteraard verder loon wordt uitbetaald), als interim- werknemers dan toch een vast contract wordt aangeboden, wordt daarbij meestal geen rekening gehouden met de prestaties die die interim- werknemer reeds leverde in

25 25 hetzelfde bedrijf en dezelfde werkpost, m.a.w. de interim- anciënniteit telt niet mee voor de totale anciënniteit. Bij een rondvraag bij de centrales (= sectoren) binnen het ABVV blijkt dat vaak wel de baremieke lonen die gelden voor een functie in een bepaalde sector worden uitbetaald aan de interim- werknemer, maar niet de effectieve lonen die vaste werknemers in dezelfde sector of in eenzelfde bedrijf ontvangen voor dezelfde functie. Door het gebrek aan vaste vooruitzichten wordt de koopkracht van interim- werknemers aangetast en kijken ze aan tegen tal van ongemakken. Naar het werk gaan kost een hele hap meer aangezien ze geen gebruik kunnen maken van abonnementvoordelen. Kinderopvang organiseren is een haast onmogelijke opdracht. Een woonlening aangaan is uitgesloten. Een aantal premies en voordelen worden niet toegekend, een hospitalisatieverzekering bijvoorbeeld.

26 26 Vraag C3: Je krijgt jouw verplaatsingskosten betaald? Vervoerkosten % Aantal Ja 89,3 375 Nee 6,7 28 Ik weet het niet 4,0 17 TOTAAL 100,0 420 Aan 90% van de interim- werknemers wordt de normale bijdrage in de tussenkomst van de vervoerskosten betaald. Dit is een vrij hoge score.

27 27 Vraag C4: Je krijgt de betaalde feestdagen betaald door het interim- bureau? Feestdagen % Aantal Ja 77,1 320 Nee 8,7 36 Ik weet het niet 14,2 59 TOTAAL 100,0 415 Meer dan drie kwart van de interim- werknemers krijgt het loon voor de betaalde feestdagen uitbetaald door het interim- kantoor. Waar slechts 4% van de respondenten niet weet of de verplaatsingskosten worden betaald (zie vraag C3), is dit m.b.t. de betaalde feestdagen 14,2%. Betaalde feestdagen vormen dikwijls een probleem bij het einde of het tijdelijk onderbreken van een interim- opdracht. Bvb. tijdens de verlengde weekends krijgen de interim- werknemers telkens een dag- interim- contract tot de dag van de feestdag of herbegint het daaropvolgende nieuw interim- contract pas na de betaalde feestdag. Daarmee ontlopen het interim- kantoor en de opdrachtgever kunstmatig de verplichting tot betaling van het loon voor de feestdag. Van een gebrekkige kennis bij de interim- werknemer of van hun schrik die ze hebben om hun werk te verliezen maken interim- kantoren misbruik (van 8,7% tot maximum 22,9%) om de betaalde feestdagen niet te betalen, ondanks de wettelijke verplichting daartoe. Bij een rondvraag bij de verschillende centrales (= sectoren) binnen het ABVV blijkt het niet ontvangen van loon voor feestdagen na de einde van het interim- contract voor interim- werknemers een veelvoorkomend probleem.

28 28 Vraag C5: Je krijgt regelmatig jouw loonfiche? Loonfiche % Aantal Ja 94,3 400 Nee 5,0 21 Ik weet het niet 0,7 3 TOTAAL 100,0 424 Het regelmatig ontvangen van een loonfiche vormt voor slechts 5% van de interim- werknemers een probleem. Interim- werknemers die geen loonfiche ontvangen krijgen hun interim- contract ook laattijdig (38%) of nooit (38%).

29 29 Vraag C6: Is jouw loonfiche duidelijk? Loonfiche duidelijk % Aantal Ja 82,5 348 Nee 13,3 56 Ik weet het niet 4,3 18 TOTAAL 100, op 5 interim- werknemers ervaart zijn/haar loonfiche als duidelijk. Op dit moment lopen CAO- onderhandelingen voor de interim- sector en waarbij o.a. de inhoud en het elektronisch bezorgen van de loonfiche wordt besproken. De groep interim- werknemers die hun loonfiches als onduidelijk ervaren bestaat uit 12,2% zonder diploma of enkel met een diploma lager onderwijs 56,1% met een diploma middelbaar onderwijs 7% met een diploma hoger onderwijs 12,2% met een getuigschrift andere onderwijsvormen De loonfiche is een belangrijk element in het opvolgen en het controleren van de correcte loonvoorwaarden.

30 30 Vraag D1: Wanneer is jouw uurrooster bekend? Uurrooster bekend % Aantal Pas de dag voordien gekend 26,2 50 De week voordien gekend en verandert niet meer 22,0 42 De week voordien gekend maar wijzigt soms 19,4 37 Lang vooraf gekend en verandert niet 27,2 52 Lang vooraf gekend maar wijzigt soms 5,2 10 TOTAAL 100,0 191 Meer dan een kwart van de interim- werknemers kent pas de dag voordien zijn/haar uurrooster. Interim- werknemers werken duidelijk in een heel flexibele omgeving. De helft (49,2%) van de interim- werknemers kent zijn/haar uurrooster een week of langer op voorhand en het uurrooster ondergaat dan ook geen wijzigingen meer. De helft (50,8%) van de interim- werknemers werkt met een hoge vorm van flexibiliteit qua arbeidsorganisatie. De werkbaarheidsmonitor geeft deze vorm van flexibiliteit als een bron van hinderlijke flexibiliteit aan.

31 31 Vraag D2: Hoe vaak verandert jouw functie of werkpost? Verandering functie/werkpost % Aantal Dagelijks 11,3 22 Regelmatig 30,3 59 Heel uitzonderlijk 29,2 57 Nooit 29,2 57 TOTAAL 100,0 195 Meer dan 40% (41,6%) krijgt regelmatig te maken met andere taken. Taakafwisseling op zich is geen probleem, maar er moet aandacht zijn voor de correcte verloning die ermee gepaard gaat. Van de groep respondenten die heel veel taakafwisseling krijgen, stelt 29,5% hetzelfde loon te verdienen als hun collega s met dezelfde job en 50,2% niet. 20,3% weet niet wat hun vaste collega s verdienen. 58,4% van de respondenten verandert heel uitzonderlijk en zelfs nooit van werkpost als interim- arbeider. Dit betekent dat deze interim- werknemers eigenlijk het werk doen van een werknemer die vast in die zou moeten zijn.

32 32 Vraag D3: Krijg je de beschermingsmiddelen (veiligheidsschoenen, veiligheidsbril, werkkledij, ) zoals een andere collega met een vast contract? Beschermingsmiddelen % Aantal Ik krijg ze allemaal 60,4 110 Ik krijg ze gedeeltelijk 23,1 42 Ik krijg ze niet 11,5 21 Ik weet het niet 4,9 9 TOTAAL 100,0 182 Iets meer dan 60% (60,4%) van de respondenten stelt in orde te zijn en alle persoonlijke beschermingsmiddelen te krijgen om hun werk uit te voeren. 34,6% van de interim- werknemers krijgt niet de noodzakelijke persoonlijke beschermingsmiddelen en kunnen zich dus niet op een redelijke manier tegen de risico s op het werk beschermen. Dit is een relatief grote groep in vergelijking met vaste werknemers. Regelmatig worden meer arbeidsongevallen gesignaleerd bij interim- werknemers dan bij werknemers die via een vast arbeidscontract al langer in dienst zijn.

33 33 Vraag E4: Indien je geen interim- werknemer meer bent, wat is jouw situatie nu? Evolutie contract % Aantal Tijdelijk contract 4,8 21 Vast contract 16,8 73 Werkloos 11,3 49 Nog steeds interim 67,1 292 TOTAAL 100,0 435 De bevraagde groep omvat personen die vanaf januari 2010 t/m maart 2011 als interim- werknemer hebben gewerkt. 21,6% van hen heeft ondertussen een vast of tijdelijk contract bij een werkgever. 11,3% werd opnieuw werkloos. Meer dan twee derden (67,1%) blijft als interim- werknemer verder werken. 1 op 6 (16,8%) vindt na verloop van tijd een tewerkstelling met een vast contract.

34 SAMENVATTING 34 WERKZEKERHEID Interim- tewerkstelling blijkt in de feiten geen tijdelijk statuut te zijn: 15,3% doet het langer dan 5 jaar en 62,8% langer dan 1 jaar. Veel interim- werknemers zijn structureel een interim- werknemer. De gemiddelde duur van het interim- contract bij niet van oorsprong Belgen is aanzienlijk hoger, bijna dubbel zolang dan bij Belgen! Dat interim- werknemers echt vrijwillig kiezen voor het statuut van interim is een fabeltje! Meer dan 91% van de interim- werknemers verkiest overduidelijk voor een tewerkstelling in hetzelfde bedrijf en met een vast contract. Slechts een zeer kleine groep (3,1%) verkiest om regelmatig te kunnen wisselen van werkgever als interim- werknemer. Ongeveer 1 op 5 interim- werknemers werkt op basis van een dagcontract. Meer dan 70% van hen doet dit 6 maanden, 1 jaar en zelfs 5 jaar lang of langer bij dezelfde werkgever! Bijna 40% van de interim- werknemers werkt bij een werkgever op proef via een interim- contract. Deze praktijk gaat in tegen de toegelaten mogelijkheden die interim- tewerkstelling nu biedt. Bijna 45% van deze interim- werknemers moet minstens 6 maand tot meer dan 5 jaar wachten alvorens er enige verandering komt in hun contractsituatie. Meer dan twee derden van de interim- werknemers blijft als interim- werknemer verder werken. 1 op 6 vindt na verloop van tijd een tewerkstelling met een vast contract. KOOPKRACHT Meer dan 40% van de interim- werknemers krijgt een lager loon dan hun collega s met een vast contract. Slechts 30% is zeker hetzelfde loon te ontvangen. Vaak worden wel de correcte baremieke lonen betaald aan een interim- werknemer, maar hun collega s met een vast contract ontvangen een hoger effectief loon, eigen aan het bedrijf. Meer dan 40% van de interim- werknemers krijgt regelmatig te maken met andere taken. Taakafwisseling op zich is geen probleem, maar daar moet een correct loon tegenover staan. Bij interim- werknemers die heel veel taakafwisseling krijgen, krijgt meer dan 50% niet hetzelfde loon als hun collega s met dezelfde job en een vast contract. Interim- werknemers derven ook nog op andere manieren loon : (1) Een werknemer met een vast arbeidscontract die ziek wordt heeft in principe recht op gewaarborgd loon (voor een bepaalde duur), maar interim- werknemers vaak niet omdat er geen nieuw interim- contract wordt gegeven of omdat het lopende interim- contract dat niet tijdig werd afgeleverd, wordt ingekort. (2) Bij de beëindiging van een interim- contract (op de voorziene datum) is er geen opzegtermijn of een verbrekingsvergoeding van toepassing. (3) Als interim- werknemers dan toch een vast contract wordt aangeboden, wordt daarbij meestal geen rekening gehouden met de prestaties die die interim- werknemer reeds leverde in hetzelfde bedrijf en dezelfde werkpost, m.a.w. de interim- anciënniteit telt niet mee voor de totale anciënniteit. (4) Naar het werk gaan kost een hele hap meer aangezien interim- werknemers geen gebruik kunnen maken van abonnementvoordelen. (5) Betaalde feestdagen vormen dikwijls een probleem bij het einde of het tijdelijk onderbreken van een interim- opdracht: tijdens de verlengde weekends krijgen de interim- werknemers telkens een dag- interim- contract tot de dag van de feestdag of herbegint het daaropvolgende nieuw interim- contract pas na de betaalde feestdag.

35 35 ALGEMEEN Bijna 30% van de interim- werknemers is ouder dan 45 jaar en 1 op 20 interim- werknemers behoort tot de groep boven de 55 jaar. Dit gaat in tegen de stelling dat oudere werknemers niet bereid zouden zijn om actief te blijven op de arbeidsmarkt, zelfs via een interim- contract. In West- Vlaanderen waar de werkloosheidsgraad relatief laag is, blijkt de gemiddelde scholingsgraad van de interim- werknemers veel lager is dan elders in België. 34,6% van de interim- werknemers krijgt niet de noodzakelijke persoonlijke beschermingsmiddelen en kunnen zich dus niet op een redelijke manier tegen de risico s op het werk beschermen. Dit is een relatief grote groep in vergelijking met vaste werknemers. Regelmatig worden meer arbeidsongevallen gesignaleerd bij interim- werknemers dan bij werknemers die via een vast arbeidscontract al langer in dienst zijn.