PROBUS, LEIDEN. Gezondheidszorg: Blind vertrouwen? of Ongezond wantrouwen? 22 maart 2013 Wim Schellekens, strategisch adviseur

Transcriptie

1 PROBUS, LEIDEN Gezondheidszorg: Blind vertrouwen? of Ongezond wantrouwen? 22 maart 2013 Wim Schellekens, strategisch adviseur

2 Overzicht: Vertrouwen Waarop gebaseerd Vertrouwenscrisis Het kan veel beter Principes kwaliteitsbeleid 2

3 Loopbaan, achtergrond Huisarts ( ) Medisch adviseur Ziekenfondsraad ( ) Directeur patiëntenzorg Reinier de Graaf Gasthuis, Delft ( ) Algemeen directeur Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO ( ) Hoofdinspecteur Curatieve Gezondheidszorg IGZ ( ) Strategisch adviseur (2011-) Motto: Wie stopt met beter worden, houdt op met goed te zijn (Cromwell) 3

4 Vertrouwen Hoe komt het dat u vrijwillig en met volste vertrouwen in een vliegtuig stapt om met vakantie naar Portugal te gaan? 4

5 Vertrouwen Waar is uw vertrouwen op gebaseerd dat u zich in het ziekenhuis op de OK vrijwillig en met vertrouwen bewusteloos laat maken en open snijden? 5

6 Kan ik de zorg vertrouwen Ja: zorg staat internationaal vergeleken op een hoog peil Nee: er is nog steeds een grote variatiebreedte tussen dokters, tussen ziekenhuizen Daarom: - Indien mogelijk: kies bewust, stel vragen - Bij ingrijpende beslissingen: vraag second opinion - Blijf kritisch, controleer zelf - Aarzel niet om zo nodig klacht in te dienen leren 6

7 Vertrouwenscrisis Kerken, geloof Banken Regering Pensioenfondsen OM rechterlijke macht??? Gezondheidszorg?? 7

8 Waar is het vertrouwen van de burger in de gezondheidszorg op gebaseerd? een goed functionerend intern kwaliteitsysteem - gericht op leren en verbeteren - moet dus veilig zijn - integratie professioneel en organisatie kwaliteitssysteem - mag niet langer vrijblijvend zijn: elkaar aanspreken, zo nodig ingrijpen - onder verantwoordelijkheid van het bestuur waarover verantwoording wordt afgelegd - intern: altijd: aan medische staf en bestuur - extern: altijd: aan maatschappij (zorgverzekeraar) indien niet meer in control : aan de inspectie waar de inspectie toezicht op houdt - incidenten, calamiteiten - risicogestuurd - thematisch 8

9 Vertrouwen in de zorg!! Of?? Waarop is het vertrouwen gebaseerd? Of is het blind vertrouwen? Mijn Schipholgevoel 9

10 Crises met ernstige patiëntenschade Elkerlyk: ruzie gynaecologen Radboud: ruzie cardioanaesthesie Enschede: solistische neuroloog IJsselmeer: falend kwaliteitsbeleid Emmen: solistische chirurg Hoorn: solistische orthopeed Purmerend: ruzie gynaecol.-verlosk. Maasstad: ruzie microbiol - ZH-hyg, falend Q- en risicomanagement Arkin-GGZ: falend kwaliteitsbeleid VUMC: RTL-SEH, ruzie specialisten Ruwaard van Putten: cardiologie Haga ZH: cardiochirurgie Governance faalde Professionals Raad van Bestuur Raad van Toezicht Niet in control 10

11 Ziekenhuiszorg: 23 miljard 4-8 miljard (!) te besparen in de curatieve zorg, zonder kwaliteitsverlies (Ab Klink, BooZCo, 2012) 11

12 Overgebruik van zorg Variatiebreedte: Halsslagaderchirurgie: 9-53% Kransslagaderchirurgie: 0-14% Maagscopie: 11-24% Baarmoederverwijdering: 16-70% Lawson E et al. Appropriateness criteria to assess variations in surgical procedures in the US. Arch Surg 2011; 146:

13 Galblaasoperaties per inwoners Factor 7 IQ-healthcare, Nijmegen 13

14 Wat is patiëntveiligheid? Patiëntveiligheid bezien vanuit de patiënt : Geen onnodige pijn Geen vermijdbare complicaties Geen vermijdbare sterfte Vertrouwen Openheid Informatie als er iets fout is gegaan Zeggen: Het spijt me When things go wrong 14

15 Patientveiligheid NIVEL/EMGO-studie (25 april 2007) 21 ziekenhuizen (4 AZ, 6 topkl.zhen, 11 alg.zhen) Retrospectieve analyse van 400 dossiers per ZH uit 2004 Aan de hand van 18 triggers, door verpleegkundigen en medisch specialisten 2004: (extrapolatie naar Nederland) Per ZH/jaar: 1,3 miljoen opnames ,7% onbedoelde schade (= patiënten) 925 2,3 % vermijdbare schade (= patiënten) potentieel vermijdbare doden ( ) : idem Elk ZH: 1-2 per maand -- vermijdbaar! -- 15

16 Relatie volume x kwaliteit in high-complex processen Ervaringscurve Nx2 = C-25% N= 1 25% N= 2 18% N= 4 12% N= 8 9% N=16 7% N=32 5% N=64 4% W.Schellekens (c)

17 Relatie volume x Kwaliteit Operatie alvleesklierkanker (Whipple) geconcentreerd in drie ziekenhuizen in Noord-Brabant ipv 8: Mortaliteit van 24% 4% 17

18 Vertrouwen in de zorg?? Ondermijnd door: Verbeterresultaten Niet verspreiden van best practices Transparantie: indicatoren Gebrek aan transparantie over resultaten, VxK Ervaringen: zelf, familie, vrienden, kennissen Incidenten en calamiteiten (gyn-elkerlyk, cardiochirurgie-radboud, neuroloog-mst, bariatr. chirurg- Emmen, verloskunde-purmerend, orthopedie-hoorn, infecties-maasstad,..) Doofpot, conspiracy of silence Inkomensdiscussies Zorgverzekeraars en geld Variatiebreedte tussen artsen/ziekenhuizen 18

19 Waar is het vertrouwen van de burger in de gezondheidszorg op gebaseerd? een goed functionerend intern kwaliteitsysteem - gericht op leren en verbeteren - moet dus veilig zijn - integratie professioneel en organisatie kwaliteitssysteem - mag niet langer vrijblijvend zijn: elkaar aanspreken, zo nodig ingrijpen - onder verantwoordelijkheid van het bestuur waarover verantwoording wordt afgelegd - intern: altijd: aan medische staf en bestuur - extern: altijd: aan maatschappij (zorgverzekeraar) indien niet meer in control : aan de inspectie waar de inspectie toezicht op houdt - incidenten, calamiteiten - risicogestuurd - thematisch 19

20 Vertrouwen in de zorg is vanouds gebaseerd op de witte jas als symbool van het gildesysteem Gilde : basis voor vertrouwen eigen opleidingsysteem eigen kwaliteitsbeleid: richtlijnen, visitatie, functioneren + beoordelen, (her)registratie, tuchtrecht maken van keuzen voor de patiënt (ook: leercurve, ervaringscurve) nemen van verantwoordelijkheid: zorginstelling, regionaal, landelijk zelfreinigend vermogen, elkaar aanspreken, zo nodig ingrijpen externe verantwoording: aanpak, criteria, resultaten (niet hoe ) aan Raad van Bestuur, aan de maatschappij, aan de inspectie dus: transparant en niet meer vrijblijvend! Maar..de praktijk tot dusver? Niet transparant Nog steeds vrijblijvend?? ook naar een vertrouwenscrisis in de zorg? W.Schellekens (c)

21 Twee kwaliteitsystemen: gilde en ziekenhuis Gilde: professioneel landelijk (opzet en oriëntatie) essentieel, onmisbaar gesloten systeem vrijblijvend, consequenties?? Ziekenhuis: bedrijfsmatig locaal vanzelfsprekend, in opbouw verplicht open systeem (wettelijk) primaire proces = professional x organisatie maar.. niet geïntegreerd en gesloten voor elkaar (informatie) afleggen van verantwoording aan elkaar en aan RvB? gescheiden externe toetsing (visitatie, NIAZ) transparantie? elkaar aanspreken, conspïracy of silence zo nodig ook tijdig en hard ingrijpen risicomanagement m.b.t. de zorg? 21

22 Mayo Clinic Rochester, Minnesota, USA (nov.2010) Motto: The need of the patient comes first Kwaliteit: Value = Outcome + Safety + Service Costs 22

23 Het kan ook veel beter. Voorbeeld Mammapoli Delft Werken zonder wachtlijst Rapid acces, fast track Lijnsepsis in Schotland: 0 % 23

24 Wat is kwaliteit? Lever ik, levert u kwaliteit? - wat is kwaliteit? - hoe weet ik dat? - hoe meet ik dat? - hoe verbeter ik? - hoe, aan wie leg ik verantwoording af? 24

25 Wat is kwaliteit? Bedrijfsleven: Kwaliteit is voldoen aan de wensen van de klant. Zorg: Kwaliteit is voldoen aan de noden en wensen van de klant. Wie is de klant? Wat zijn diens noden en wensen? 25

26 Wat is kwaliteit? (IOM, 2001) Voor elk zorgproces zes doelstellingen: Zorg voor de patiënt moet zijn: Veilig Effectief Efficiënt Tijdig Voor ieder gelijk èn: Patiëntgericht 26

27 PARADIGMA KWALITEIT Goed-Slecht Goed-Beter + + goed - slecht Controle straf t - Vertrouwen leren, verbeteren 27

28 Paradigma van kwaliteit - goed-slecht versus goed-beter - statisch versus dynamisch f P50 f 80% 5% 20% - + Q - + Q Wat is de norm? 28

29 Wat is kwaliteit? Kwaliteit = het steeds beter voldoen aan de noden en wensen van de klant. Persoonlijk motto: Wie stopt met beter worden, houdt op met goed te zijn. (Cromwell) 29

30 Governance van kwaliteit en veiligheid!! Belang van de patiënt is leidend!! Professionals: vakmanschap, professioneel kwaliteitsysteem samenwerken, elkaar aanspreken, verantwoording afleggen Raad van Bestuur: - sleutelvraag: in control? - Q/PV is kerntaak!! stimuleren/faciliteren, resultaatgericht sturen/verbeteren verantwoording vragen, risicomanagement!! soft signals, harde/zachte informatie, pluis niet pluis + - niet accepteren van het niet-acceptabele, - zo nodig tijdig en hard ingrijpen Raad van Toezicht: wakker geworden : dilemma s RvT toezicht op eindverantwoordelijkheid van RvB, informatieprotocol, risicomanagement!! soft signals, harde/zachte informatie, pluis niet pluis geen erebaan, kunde + kunst, fulltime baan parttime uitgevoerd + Bring the patient in the room W.Schellekens (c) IGZ-handhavingkader, april

31 IGZ in transitie: balans bewaken (MJB ) Balans reactief proactief silent public (openbaar) vertrouwen controle vrijblijvend verplichtend toezicht op zorg vooral verantwoordelijkheidstoezicht adviseren/stimuleren ook zo nodig drang/dwang onvoorspelbaar voorspelbaar, transparant Sleutels: Altijd: Handhavingkader: normen onderzoek maatregelen Altijd: Verantwoordelijkheid blijft bij de zorgaanbieder, niet bij de IGZ 31

32 Kan ik de zorg vertrouwen Ja: zorg staat internationaal vergeleken op een hoog peil Nee: er is nog steeds een grote variatiebreedte tussen dokters, tussen ziekenhuizen Daarom: - Indien mogelijk: kies bewust, stel vragen - Bij ingrijpende beslissingen: vraag second opinion - Blijf kritisch, controleer zelf - Aarzel niet om zo nodig klacht in te dienen leren 32