Wethouder van Jeugd, Welzijn en Sport. Onderwerp Verenigingsondersteuning in de grote steden

Transcriptie

1 Wethouder van Jeugd, Welzijn en Sport Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag De voorzitter van de Commissie Samenleving Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk BOW/ RIS Doorkiesnummer adres Onderwerp Verenigingsondersteuning in de grote steden Aantal bijlagen 2 Datum 28 juni 2012 Geachte voorzitter, In de commissievergadering van 8 maart 2012 heb ik toegezegd u te informeren over de wijze waarop de ondersteuning van sportverenigingen is georganiseerd in de steden Den Haag, Eindhoven, Rotterdam en Utrecht. Hiervoor heb ik bijgaande notitie opgesteld. Uit de inventarisatie van de werkwijze van de vier steden blijkt dat de taakopvatting van verenigingsondersteuning in elke stad anders wordt gedefinieerd. Dit is een gevolg van het onderscheid dat wordt gemaakt tussen verenigingsondersteuning in de enge zin van het woord (de vraag van de vereniging staat centraal) en het ondersteunen van verenigingen waarbij allerlei vormen van hulp wordt geboden zonder dat de verenigingen er direct om hebben gevraagd. In het eerste geval gaat het om onderwerpen als financiën, accommodatie, vrijwilligers, sponsoring e.d. In het tweede geval gaat het over de bijdrage van sportverenigingen aan maatschappelijke doelen of het bereiken van doelgroepen die in sportdeelname achterblijven. Door deze verschillende benaderingen zijn de vier steden op het gebied van verenigingsondersteuning niet eenvoudig te vergelijken. In dat licht is in bijgaande notitie op hoofdlijnen beschreven hoe in de vier steden de ondersteuning van verenigingen is gepositioneerd, hoe de aansturing is geregeld, welke werkwijze gehanteerd wordt, welke thema s aan de orde komen en wat de output is. Hieruit blijkt dat alle steden dezelfde instrumenten inzetten om sportverenigingen te ondersteunen. In alle gemeenten gebeurt dit vanuit een professionele organisatie waarbij de dagelijkse leiding in handen is van professionele bestuurders en directies. Dit zijn geen vertegenwoordigers van sportverenigingen. Ook in Utrecht wordt het dagelijkse bestuur gevormd door bestuurders die niet afkomstig zijn uit het Utrechts verenigingsleven. Alleen in het algemene bestuur zijn contactpersonen van sportverenigingen vertegenwoordigd. Gezien de resultaten die Den Haag ten opzichte van de drie andere steden behaalt, ben ik zeer tevreden met de wijze waarop verenigingsondersteuning in Den Haag functioneert. Vanuit verenigingsondersteuning worden in Den Haag meer sportverenigingen bediend (zowel absoluut als procentueel) en is een groot aantal jeugdsportcoördinatoren actief onder directe aansturing van sportverenigingen zelf. Inlichtingen bij H.C.M. van Rossum Postadres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag Telefoon: Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Fax: Internetadres:

2 BOW/ De organisatiestructuur blijkt zodanig transparant dat er in de stad tussen de betrokken organisaties goed wordt samengewerkt. U en ik kunnen vertrouwen op een rijk netwerk van personen en organisaties dat het gezichtspunt van sportverenigingen naar voren brengt. Voor mij is er dan ook geen aanleiding om verenigingsondersteuning in Den Haag anders te organiseren. Met vriendelijke groet, de wethouder van Jeugd, Welzijn en Sport, Karsten Klein

3 BOW/ BIJLAGE 1: notitie Verenigingsondersteuning in de grote steden Inleiding Deze notitie beschrijft de werkwijze waarop ondersteuning van verenigingen plaatsvindt in de gemeente Den Haag, Rotterdam, Utrecht en Eindhoven. In alle grote steden in Nederland vindt ondersteuning van sportverenigingen plaats. Naast de ondersteuning die sportbonden op landelijk en regionaal niveau bieden aan hun verenigingen, vindt ondersteuning ook door de gemeente plaats. Dit betreft ondersteuning op de volgende gebieden: 1. verbeteren van het functioneren van de sportvereniging (vrijwilligers, bestuurlijk, financieel, ledenwerving, accommodatie, sponsoring) 2. vergroten van de maatschappelijke rol van de vereniging (werven van andere ledengroepen, samenwerken met andere organisaties in kader van buurt, gezondheid of welzijn) 3. verbeteren van de begeleiding van topsporters en topsportverenigingen 4. onderbrengen van werkgeverschap van combinatiefunctionarissen/professioneel personeel van verenigingen 5. belangenbehartiging (onder de aandacht brengen van knelpunten, bedreigingen voor sportverenigingen en een rechtvaardige verdeling van gemeentelijke sportvoorzieningen onder de sportverenigingen) Er zijn verschillen per stad welke ondersteuningstaken worden gedaan, en of deze ondersteuning rechtstreeks door de gemeente gebeurt dan wel is ondergebracht bij een aparte stichting. Daarnaast zijn er verschillen in de toedeling van de ondersteuningstaken bij één of meerdere organisatie(onderdelen) en in de wijze van aansturing. Bij de uitvoering van de taken gebruiken de vier steden grotendeels dezelfde instrumenten en technieken. Ook de thema s waarop verenigingen ondersteund worden, zijn nagenoeg dezelfde. In de notitie komt aan de orde hoe de organisatorische onderbrenging en aansturing van verenigingsondersteuning is geregeld, welke werkwijze gehanteerd wordt, welke thema s daarbij worden opgepakt en wat de output is. Een belangrijke opmerking vooraf is dat ook sportstimulering een belangrijk onderdeel is van het lokale sportbeleid. Hoewel verenigingsondersteuning en sportstimulering twee verschillende thema s zijn, worden in de praktijk de taken op het gebied van verenigingsondersteuning en sportstimulering niet altijd strikt gescheiden, zowel niet in functie-inhoud, organisatorische onderbrenging als aansturing. Daarnaast zijn er verschillen in de taakopvatting van verenigingsondersteuning zoals deze per stad worden opgepakt. Organisatorische onderbrenging en aansturing van verenigingsondersteuning In onderstaande tabel is een overzicht van de onderbrenging per ondersteuningstaak per stad gemaakt. De belangrijkste verschillen worden in deze paragraaf beknopt beschreven. Uitgebreidere informatie over alle organisatie(onderdelen) betrokken bij verenigingsondersteuning in de vier steden is in bijlage 2 beschikbaar. Per stad wordt beschreven welke organisaties(onderdelen) betrokken zijn bij de onderscheiden taken rond verenigingsondersteuning en hoe de aansturing van deze organisaties(onderdelen) is geregeld.

4 BOW/ Taken/positionering Den Haag Eindhoven Rotterdam Utrecht 1. Functioneren vereniging (breedtesport) Intern & extern Sportsupport & Stichting Werkgever Sportclubs Den Haag (SWSDH) 2. Maatschappelijke rol Intern en extern Sportsupport & SWSDH 3. Topsport Den Haag Marketing/Topsport & Olympisch Netwerk Haaglanden 4. Werkgeverschap SWSDH & 37 sportverenigingen & 7 schoolbesturen & 80 schooldirecties 5. Belangenbehartiging Niet sportvereniging gebonden belangenbehartiging Adviesraad voor Sport Intern Sector Sport & bewegen/ Sportformule Intern Sector Sport & Bewegen/ Sportformule Niet Indirect via het Centrum voor Topsport en Onderwijs CTO private partijen Niet sportvereniging gebonden belangenbehartiging Eindhovense Sportraad Stichting Rotterdam Sportsupport & Intern Stichting Sportsupport & afdeling Sport en recreatie, GGD andere gemeentelijke afdeling Stichting Rotterdam Topsport private partij: Stichting Werkgevers Instituut: combifuncties Niet sportvereniging gebonden belangenbehartigi ng St.Sportplatform Rotterdam & St. Rotterdam Sportsupport VSU/ONMN 1 VSU/ONMN VSU/ONMN Stichting Sport en Samenleving verbonden aan VSU/ONMN Sportvereniging gebonden belangenbeharti ging VSU/ONMN Worden alle taken in de vier steden georganiseerd? Alle taken zijn in alle steden expliciet ondergebracht bij één of meerdere interne of externe organisatie(onderdelen). De enige uitzondering hierop is topsportondersteuning in Eindhoven. Eindhoven heeft deze taak niet georganiseerd. Topsportverenigingen worden niet door lokale organisaties ondersteund, alleen individuele topsporters en talenten via het Centrum voor Topsport en Onderwijs (CTO). Welke verschillen zijn er tussen de steden bij het intern dan wel extern positioneren van de ondersteuningstaken? Ad taken 1 en 2 Voor de taken 1 en 2 rond het ondersteunen van het functioneren van breedtesportverenigingen en het vergroten van hun maatschappelijke rol zijn er duidelijke verschillen. In Den Haag en Eindhoven is gekozen voor positionering bij een interne afdeling, terwijl in Rotterdam en Utrecht een externe organisatie primair verantwoordelijk is voor deze taken. In Den Haag heeft ook de stichting Werkgever Sportclubs Den Haag nog een specifieke ondersteuningstaak om verenigingen voor te bereiden op en te helpen bij het werkgeverschap van een combifunctionaris. 1 VSU/ONMN = Vereniging Sport Utrecht/Olympisch Netwerk Midden-Nederland

5 BOW/ De steden die de twee taken intern hebben georganiseerd, hebben gekozen voor een duidelijk ondersteuningsloket met afgebakende functies voor verenigingsondersteuning. De ondersteuningsloketten en de medewerkers zijn daardoor goed herkenbaar en zichtbaar. Eindhoven heeft per 2012 een herpositionering doorgevoerd in de vorm van een zichtbaar ondersteuningsloket bij de gemeente. Dit heeft meer duidelijkheid en herkenbaarheid gecreëerd voor sportverenigingen. In Den Haag is door het aantal hulpvragen (200 in 2011) zichtbaar dat verenigingen de helpdesk goed weten te vinden. Overigens zijn ook in Rotterdam en Utrecht de ondersteuningsloketten goed zichtbaar voor verenigingen. Ad taken 3, 4 en 5 De taak topsportondersteuning voor verenigingen wordt in de drie steden die dit expliciet hebben georganiseerd, belegd bij een externe stichting. Voor Den Haag en Rotterdam geldt daarbij dat nauwe samenwerking wordt gezocht tussen de topsport stichtingen in die steden en de stichting Rotterdam Sportsupport en het Haagse gemeentelijke Sportsupport. De taak werkgeverschap van met name combinatiefunctionarissen wordt in alle vier de steden extern georganiseerd, waarbij Den Haag dit als enige niet heeft ondergebracht bij een private marktpartij, maar bij een stichting specifiek voor Haags werkgeverschap in de sport. In Utrecht kiezen verenigingen zelf hoe zij het werkgeverschap van hun combinatiefunctionarissen onderbrengen. VSU/ONMN biedt ze de mogelijkheid dit via hun Stichting Sport en Samenleving te doen. De taak belangenbehartiging wordt in Eindhoven en Utrecht via sportvereniging gebonden vertegenwoordiging georganiseerd. Dit gebeurt in beide gevallen extern via een vereniging. Den Haag zorgt dat het belang van sport vertegenwoordigd is door personen op persoonlijke titel in de Adviesraad voor Sport te vragen. Leden van de Adviesraad hebben een rijk verleden in het Haagse verenigingsleven en een goed netwerk in de Haagse sportwereld. Daarnaast spelen de Haagse Sportsupport en de Rotterdamse Sportsupport signalen van verenigingen door aan de gemeentelijke beleidsafdelingen. Hoe worden de diverse organisaties(onderdelen) aangestuurd? De interne afdelingen Sportsupport (DH) en Sportformule (Eindhoven) worden aangestuurd door de beleidsafdelingen sport in die steden. Voor alle externe stichtingen en verenigingen geldt dat de opdrachtverstrekking en concrete productafspraken in alle gevallen via een subsidiebeschikking of convenant met de gemeentelijke beleidsafdelingen sport plaatsvindt. De dagelijkse aansturing van de externe organisaties is overal ongeveer gelijk. Een directie /directeur leidt de stichtingen aangestuurd door een Raad van Toezicht of een bestuur. Den Haag Marketing/Topsport maakt daar bovenop nog gebruik van een College van Participanten voor inhoudelijk deskundig advies uit het werkveld. Zijn sportverenigingen direct of indirect vertegenwoordigd in deze externe organisaties? De vertegenwoordiging van sportverenigingen binnen de externe organisaties is divers. Bij de twee organisaties die aan sportverenigingen gebonden belangenbehartiging hebben, de Eindhovense Sportraad (ESR) en Vereniging Sport Utrecht/Olympisch Netwerk Midden-Nederland (VSU/ONMN), is de rechtstreekse vertegenwoordiging van sportverenigingen in deze twee verenigingen geregeld via lidmaatschap en afvaardiging in het bestuur. Overigens wordt de vereniging VSU/ONMN aangestuurd door een dagelijks bestuur dat niet rechtstreeks uit het Utrechts verenigingsleven komt. Alleen in het algemene bestuur zijn contactpersonen van sportverenigingen vertegenwoordigd. Voor ESR geldt dat een afvaardiging van sportverenigingen uit de grote takken van sport in het bestuur is vertegenwoordigd. Niet sportvereniging gebonden vertegenwoordiging: Bij de drie Haagse externe organisaties krijgen vragen, behoeften en knelpunten van de sport een stem door in deze organisaties mensen op persoonlijke titel aan te trekken, die komen uit het Haagse verenigingsleven en/of veel kennis van en ervaring hebben met de Haagse sportwereld. Dit is zo georganiseerd in: - het bestuur bij de Stichting Werkgever Sportclubs Den Haag, - het College van Participanten bij Den Haag Marketing/Topsport, - de leden van de Adviesraad voor Sport.

6 BOW/ De beide stichtingen in Rotterdam (Rotterdam Topsport en Rotterdam Sportsupport) en Den Haag (Marketing/topsport) bestaan uit een directeur aangestuurd door een bestuur of een Raad van Toezicht afkomstig uit het bedrijfsleven en niet uit de sport. Werkwijze en thema s in verenigingsondersteuning De vier steden hanteren nagenoeg dezelfde werkwijze en zetten soortgelijke instrumenten en methodieken in om verenigingen te helpen. Daarnaast spelen dezelfde thema s rond verenigingsondersteuning in elke stad. Elke stad maakt gebruik van de verenigingsmonitor die elk jaar door het Mulier Instituut, het sportonderzoeksinstituut in Nederland, wordt uitgegeven. Voor deze monitor bevraagt het Mulier Instituut jaarlijks een representatieve steekproef van sportverenigingen in Nederland, o.a. over de problemen en knelpunten die verenigingen ervaren. De vier steden gebruiken de informatie uit deze monitor om hun ondersteuning toe te snijden op de hulpvragen van verenigingen. De verenigingsondersteuners in de vier steden maken allemaal gebruik van hun eigen kennisdatabank : informatie over de zes belangrijkste thema s (zie hieronder) voor verenigingen, variërend van standaard stappenplannen/plannen van aanpak, goede voorbeelden, een netwerk van experts, projectmanagers en opleiders en een overzicht van alle cursussen, trainingen en opleidingen die in Nederland beschikbaar zijn rond deze verenigingsthema s. Zij werken daarbij nauw samen met de sportbonden, die een deel van het ondersteunings- en trainingsaanbod verzorgen. Daarnaast vindt uitwisseling van de diverse aanpakken in de steden plaats tussen de verenigingsondersteuners van de G4 via een structureel halfjaarlijks overleg. De steden nemen elkaars succesvolle aanpakken over. Twee voorbeelden: de Haagse inrichting van het werkgeverschap van combinatiefunctionarissen (jeugdsportcoördinatoren) bij de Stichting Werkgever Sportclubs Den Haag wordt door Amsterdam en Utrecht als voorbeeld gebruikt voor een nieuwe inrichting. Den Haag heeft de vitaliteitscans uit Rotterdam, Utrecht en Eindhoven gebruikt om het eigen vitaliteitsonderzoek goed vorm te geven. Instrumenten en methodieken De volgende instrumenten en methodieken worden ingezet: Advies (telefonisch, website, downloads, intake- of adviesgesprek) Begeleiding (opstellen plan van aanpak/begeleiding uitvoering plan evt met inzet van professional) Expertise (thema-, netwerkbijeenkomsten, expertmeetings, cursussen) Subsidies (jeugdleden, accommodaties, verenigingsmanagers). Advies Advies wordt in alle steden vraaggericht gegeven. Verenigingen met een hulpvraag bellen of mailen met de verenigingsondersteuningsloketten, eventueel gevolgd door een intake- of adviesgesprek. Daarnaast proberen de vier steden hier ook pro-actief in te zijn. Dit doen zij door verenigingen actief te bezoeken (naar aanleiding van ligging, signalen over betalingsachterstanden, informatie van derden zoals sportconsulenten) en door het houden van verenigingsscans/vitaliteitsonderzoeken. Den Haag houdt vanaf 2012 een vitaliteitsonderzoek en kan de informatie vanaf het najaar van 2012 gebruiken om verenigingen pro-actiever en gerichter te helpen. Rotterdam en Utrecht hadden al langer een scan of onderzoek. Deze helpt daadwerkelijk om hulpvragen/knelpunten nog beter in kaart te brengen en de ondersteuning daarop te richten. Zo klopten 156 verenigingen in seizoen voor hulp bij VSU/ONMN aan op basis van de verenigingsscan. In Eindhoven is in 2010 een vitaliteitsonderzoek gehouden. Dit gaf echter geen inzicht in de vitaliteit en knelpunten van individuele verenigingen. Eindhoven gaat in het najaar van 2012 een nieuwe vitaliteitsscan ontwikkelen waarmee wel informatie over de knelpunten bij individuele verenigingen verkregen wordt.

7 BOW/ Begeleiding Begeleiding gebeurt in alle steden gedifferentieerd en gestuurd aan de hand van de behoefte. Afhankelijk van de weerbarstigheid van of de onbekendheid met het probleem en/of de bestuurlijke kracht van de club worden in de vier steden de volgende acties ingezet: - Congresbezoek van bestuurders - Begeleidingstraject, kort of meer intensief, al dan niet in samenwerking met de betrokken sportbond - Leergang deelname gericht op het actief aanpakken, implementeren en oplossen onder professionele begeleiding. - Inzet van een projectmanager omdat het probleem of multidisciplinair is of tijdelijk een specifieke expertise vraagt die in het bestuur op dat moment niet voorradig is of omdat levensvatbaarheid van de club (op termijn) gevaar loopt. - De inzet van verenigingsmanagers Expertise Expertise vergroten door bijeenkomsten te beleggen en cursussen te ontwikkelen en/of aan te bieden gebeurt ook in alle vier de steden. Enkele kleine nuances: Utrecht en Rotterdam organiseren regelmatig bijeenkomsten per tak van sport om sportverenigingen uit dezelfde tak van sport bij specifieke uitdagingen van elkaar te laten leren. In Eindhoven gebeurt dit niet specifiek, in Den Haag is hiermee een start gemaakt. Een ander verschil tussen de steden is de mate waarin de verenigingsondersteuning verenigingen actief wijst op de mogelijkheid van leerwerkplekken. In Den Haag, Eindhoven en Rotterdam wijzen verenigingsondersteuners verenigingen hier actief op. Verenigingsondersteuning is zelf partner of initiator in samenwerkingsverbanden of bemiddelingspunten die studenten, scholieren en vrijwilligers/professionals stageplekken dan wel tijdelijke klussen in de sport bezorgen. In Den Haag: HOF, teamplayers-project en de Alliantie voor sport Den Haag (samenwerkingsverband tussen gemeente, Haagse Hogeschool en ROC Mondriaan). In Eindhoven: Sport-leerwerkbedrijf. In Utrecht heeft dit iets minder focus, maar worden verenigingen geholpen om erkend leerwerkbedrijf te worden. Subsidies Op het gebied van subsidies zijn er grotere verschillen tussen de vier steden. Er zijn subsidieregelingen op het gebied van jeugdleden, accommodaties, verenigingsmanagers en waardering. Eindhoven heeft als enige geen specifieke subsidies ter ondersteuning van zijn sportverenigingen. Den Haag ondersteunt zijn verenigingen met een subsidieregeling voor de verbetering van club-, kleedaccommodaties, een regeling voor de versterking van de wijkfunctie en geeft financiële ondersteuning indien er noodzaak/behoefte is aan tijdelijke projectmanagers, structurele verenigingsmanagers en kadertrainingen. Rotterdam kent een specifieke gemeentelijke jeugdsport subsidieregeling die door Rotterdam Sportsupport wordt uitgevoerd (een vereniging krijgt een bijdrage per jeugdlid) en een bijdrageregeling voor kadertrainingen. Utrecht hanteert een waarderingssubsidie. De gemeente subsidieert verenigingen aan de hand van 4 factoren die ieder een eigen weging hebben: aantal jeugdleden, gehandicapte leden, volwassenen (senioren) en ouderen. Daarnaast voert VSU/ONMN voor de gemeente een subsidieregeling uit waaruit verenigingsmanagers of goede plannen voor vernieuwend sportaanbod worden gehonoreerd. Thema s In alle vier de steden focust de verenigingsondersteuning zich in ieder geval op de thema s vrijwilligers, bestuur & organisatie, financiën, ledenwerving, accommodatie, sponsoring. Daarnaast is er in alle steden aandacht voor het vergroten van de maatschappelijke rol van verenigingen. In Den Haag zijn het buurthuis van de toekomst en het versterken van de wijkfunctie van sportverenigingen belangrijk speerpunten. In Rotterdam worden verenigingen ondersteund om een Sport-plus 2 vereniging te worden. 2 Een Sport-plus vereniging wordt om zijn maatschappelijke rol te vergroten. Dit gebeurt op de thema s bijzondere doelgroepen, gezondheid, veiligheid, werk, en onderwijs.

8 BOW/ In Eindhoven worden de thema s vernieuwing sportaanbod, onderlinge samenwerking en relatie met omliggende wijk nadrukkelijk met verenigingen besproken. En ook in Utrecht worden verenigingen actief betrokken bij sport voor speciale doelgroepen, gezondheid en krijgt de relatie met de wijk aandacht. Ook het pedagogisch klimaat in de vereniging is een thema wat expliciet aandacht krijgt in Den Haag (positief coachen), Rotterdam en Utrecht. Tot slot richten zowel Utrecht als Den Haag zich op het thema homo emancipatie binnen de sport. Output Wat is de output voor verenigingsondersteuning die in de vier steden geleverd wordt? De vier steden verschillen qua grootte, qua aantal verenigingen, maar ook in welke gegevens over verenigingsondersteuning worden bijgehouden. Om een beeld te schetsen van de producten en uitkomsten per stad is de informatie uit de jaarverslagen 2011 uit de verschillende organisaties(onderdelen) die zich met een of meerdere verenigingsondersteuningstaken bezighouden hieronder waar mogelijk op een rij gezet. Het is belangrijk deze cijfers met bovenstaande reserve (grootte stad, aantal verenigingen, niet alles bijgehouden) te bekijken. Den Haag Het verenigingsondersteuningsloket van de gemeentelijke afdeling Sportsupport heeft in ondersteuningscontacten gehad met sportverenigingen. Deze contacten hebben geleid tot de volgende trajecten. Er zijn 120 sportverenigingen ondersteund met maatwerkadvies. Bij 12 verenigingen is een begeleidingstraject afgerond en vijf verenigingen zijn door een projectmanager tijdelijk ondersteund bij het oplossen van knelpunten. Bij 1 vereniging is een verenigingsmanager actief. Bij 15 verenigingen is een scan uitgevoerd ter voorbereiding op de inzet van een jeugdsportcoördinator. Ook zijn er verschillende bijeenkomsten georganiseerd waaronder netwerkoverleggen op het gebied van beachsporten, verdedigingssporten en brandingsport, het Sportcafé, 6 expertisebijeenkomsten en 3 leergangen. Van 12 verenigingen is de aanvraag voor een investeringssubsidie afgerond. Ongeveer 60% van de verenigingen heeft het vitaliteitsonderzoek ingevuld. Op het gebied van topsport zijn 21 topsportverenigingen gescand. Voor deze clubs is een ondersteuningsplan gemaakt en uitgevoerd in samenwerking met de afdeling Sportsupport. Dit varieert van op maat geleverde ondersteuning in bijvoorbeeld coaching en training, voeding, omgaan met media of clubfinanciën. In 2011 zijn er 37 jeugdsportcoördinatoren (combinatiefunctionarissen) actief in 37 sportverenigingen. Zij zorgden voor schoolsportclubs op 63 basisscholen en 11 voortgezet onderwijs scholen. Eindhoven: Door de overgang in 2011 van verenigingsondersteuning van de Eindhovense Sportraad (ESR) naar de gemeentelijke afdeling zijn er over het jaar 2011 geen output gegevens bekend. Er zijn door ESR over het jaar 2010 gegevens bijgehouden, maar niet door de gemeentelijke sportbedrijven, waardoor alleen halve output gegevens over een ander jaar dan 2011 beschikbaar waren. Om deze reden zijn deze niet in deze notitie meegenomen. Rotterdam: Stichting Sportsupport heeft in adviesgesprekken met verenigingen gevoerd. Bij 30 verenigingen heeft een kortdurende intensieve ondersteuning plaatsgevonden. Zo n 60 verenigingen hebben een bijdrage gekregen om kaderopleidingen te volgen. Bij alle verenigingen is een vitaliteitsscan uitgevoerd. Zo n tien verenigingen zijn ondersteund om zich te ontwikkelen tot een sportplus-vereniging, een vereniging die werk maakt van zijn maatschappelijke rol. Daarnaast organiseerde de Stichting in 2011 vijf themaavonden/trajecten, vier netwerkbijeenkomsten en bracht een Handboek Financiën uit. In 2011 zijn er 21 schoolsportverenigingen actief op het basisonderwijs die worden ondersteund door de Stichting Rotterdam Sportsupport. Zo n 15 fte combinatiefunctionarissen ondersteunen verenigingen in diverse sporttakken. De Stichting Rotterdam Topsport ondersteunde in topsportverenigingen op gebieden als jeugdopleiding, bereik en behoud van topniveau, evenementenorganisatie, professionalisering van de organisatie, accommodatiegebruik, promotieactiviteiten, sportmedische en paramedische zorg.

9 BOW/ Utrecht In 2011 zijn 150 ondersteuningsaanvragen door sportclubs ingediend bij VSU/ONMN. Dit leidde tot 46 begeleidingstrajecten. Daarnaast zijn er pro-actief 25 adviesgesprekken gehouden aan de hand van de verenigingsscan. Aan de verenigingsscan is door 80% van de Utrechtse verenigingen deelgenomen. Er zijn 13 netwerkbijeenkomsten georganiseerd. Bij 25 sportverenigingen waren 18 fte combinatiefunctionarissen actief.

10 BOW/ BIJLAGE 2: Omschrijving verenigingsondersteuning per stad Den Haag Den Haag heeft ongeveer 360 sportverenigingen, waarvan 20 als topsportvereniging geregistreerd staan. De volgende organisaties/afdelingen in Den Haag houden zich bezig met (onderdelen van) verenigingsondersteuning. De gemeentelijke afdeling Sportsupport De afdeling Sportsupport werkt in opdracht van de productgroep Sportbeleid van dezelfde sector Sport, onderdeel van de dienst OCW. Sportsupport heeft de taken verenigingsondersteuning en sportstimulering. Sportsupport positioneert zich daarbij als herkenbaar Sport expertisecentrum van Den Haag. Samen met interne en externe stakeholders werkt zij pro-actief en effectief aan duurzame verbetering van het Haagse Sportklimaat. Verenigingsondersteuning is binnen de afdeling Sportsupport vormgegeven in een apart ondersteuningsloket met 3 fte dat zich alleen met ondersteuning bezig houdt en daarin gespecialiseerd is. Het doel van Sportsupport/verenigingsondersteuning is het in stand houden en verhogen van de vitaliteit van Haagse Sportverenigingen. Dit gebeurt door pro-actief te informeren en adviseren in het algemeen en in het bijzonder door het ondersteunen en begeleiden van sportverenigingen die een urgent ondersteuningsvraagstuk hebben. Het verenigingsondersteuningsloket is primair verantwoordelijk voor ondersteuning op het gebied van het functioneren van de verenigingen en het versterken van de maatschappelijke rol van verenigingen. Daarnaast is het ondersteuningsloket sterk betrokken bij belangenbehartiging, topsport en werkgeverschap, doordat de medewerkers van het loket structureel overleg en nauwe samenwerking hebben met: de collega s bij Sportsupport die over sportstimulering gaan, diverse sportbonden, Den Haag Marketing/Topsport, en de Stichting Werkgever Sportclubs Den Haag. De medewerkers van het ondersteuningsloket worden geholpen zoveel mogelijk sportverenigingen te bereiken doordat de stadsdeel- en sportconsulenten van Sportsupport een frontoffice-functie vervullen. Ondersteuningsvragen van verenigingen worden zo pro-actief doorgespeeld, terwijl de bekendheid van het ondersteuningsloket door de vele contacten van de consulenten met het werkveld vergroot wordt. Den Haag Topsport/Olympisch Netwerk Haaglanden In opdracht van de gemeente Den Haag verzorgt Den Haag Topsport (onderdeel van de Stichting Den Haag Marketing) de uitvoering van het topsportbeleid van de gemeente. Dit gebeurt op basis van een jaarlijkse productsubsidie van de gemeente Den Haag. Den Haag Topsport is partner en uitvoerder van het Olympisch Netwerk Den Haag/Haaglanden, hierin ondersteund door het NOC*NSF. De directie van de Stichting legt verantwoording af aan de Raad van Toezicht, die is samengesteld uit mensen die in het bedrijfsleven hun bestuurlijke sporen hebben verdiend. Daarnaast kent Den Haag Marketing een College van Participanten, die de directie van de Stichting adviseren over de uitvoering. In het College van Participanten zijn de stakeholders vertegenwoordigd van de sectoren waar Den Haag Marketing mee samenwerkt, zodat er direct en gericht op de lange termijn contact is met deze partijen. Voorzitter van dit College is Pieter den Dulk, die tevens voorzitter is van de Adviesraad voor Sport. Den Haag Topsport en het Olympisch Netwerk Den Haag/Haaglanden verlenen steun en advies aan Haagse topsportorganisaties, waaronder 2 nationale en 8 regionale sporttrainingscentra en 20 topsportverenigingen, onder andere in de sporten zeilen, tennis, beachvolleybal, badminton, honkbal, rugby, shorttrack, roeien, voetbal en schaatsen. Dit varieert van op maat geleverde ondersteuning in bijvoorbeeld coaching en training, voeding, omgaan met media of clubfinanciën. Over deze ondersteuning vindt regelmatig overleg plaats met het ondersteuningsloket van de gemeentelijke afdeling Sportsupport. Verder zijn er ruim 250 talenten en topsporters met een formele NOC*NSF sportstatus bij het Olympisch Netwerk geregistreerd.

11 BOW/ Stichting Werkgever Sportclubs Den Haag In opdracht van de gemeente Den Haag organiseert de Stichting Werkgever Sportclubs Den Haag het werkgeverschap van de combinatiefunctionarissen die werkzaam zijn bij de Haagse sportverenigingen, de jeugdsportcoördinatoren. Dit gebeurt op basis van een jaarlijkse subsidie. Het bestuur van de Stichting bestaat uit mensen uit het Haagse sportverenigingsleven, uit landelijke sportorganisaties en uit het sportonderwijs. Het aanname- en ontslagbeleid, de loopbaanontwikkeling, en -begeleiding van jeugdsportcoördinatoren worden via de stichting georganiseerd. Daarnaast ondersteunt de stichting de sportverenigingen bij het leidinggeven aan hun jeugdsportcoördinator en ondersteunt de stichting de jeugdsportcoördinatoren bij hun werk om het jeugdbeleid van de sportvereniging verder te versterken. Eind 2011 waren er 37 (20 fte) jeugdsportcoördinatoren werkzaam via de Stichting bij 37 sportverenigingen. De helft van de functie (10 uur per week) van jeugdsportcoördinator bestaat uit het verzorgen van trainingen aan kinderen en jongeren via school en buurt. De andere helft werken zij binnen de vereniging aan het verbeteren van het jeugdbeleid. Adviesraad voor Sport Sinds 1997 bestaat de Adviesraad voor Sport (AvS), een onafhankelijk orgaan met als doel het bevorderen van een optimaal sport- en recreatiebeleid van de gemeente Den Haag. De AvS adviseert de wethouder Jeugd, Welzijn en Sport gevraagd en ongevraagd en doet onderzoek naar actuele sportthema s. De AvS richt zich daarbij op het gehele domein van sport en bewegen. Om onafhankelijk advies te kunnen geven, worden de leden op persoonlijke titel benoemd. Zij zijn geen vertegenwoordiger van een sportvereniging of -bond, maar hebben wel allen een netwerk, achtergrond en binding met de Haagse sportwereld. Door de contacten met de Haagse sportsamenleving, via het organiseren van bijeenkomsten en door een luisterend oor te zijn, krijgt AvS dagelijks signalen vanuit het verenigingsleven. Deze signalen worden benut bij het opstellen van adviezen en het becommentariëren van (gemeentelijke) stukken. Hoewel formeel geen belangenbehartiger, worden de belangen van de Haagse sportverenigingen indirect meegenomen in de adviezen. Daarnaast beschouwt de Adviesraad het tot zijn taak om via het lobby-circuit ongewenste ontwikkelingen te voorkomen en gewenste ontwikkelingen te bevorderen. Daarbij wordt geprobeerd nieuwe verbanden te leggen en kruisbestuiving tussen bestaande netwerken te stimuleren. Per jaar komt de Adviesraad acht keer in vergadering bijeen. Naast verdiepend onderzoek naar een actueel sportthema, brengt de Adviesraad gemiddeld zes adviezen per jaar uit. Overlegstructuren met regionale/nationale sportbonden Sporthalverdeling De belangen van verenigingen bij de verdeling van sporthallen in de gemeente Den Haag worden verdedigd door de regionale/landelijke sportbonden. Via een verdeelvergadering belegd door de Productgroep Binnensport van de gemeente, besluiten sportbonden en gemeente gezamenlijk hoe de verhuringen van de sporthallen voor dat seizoen over de diverse Haagse verenigingen verdeeld worden. Haagse verenigingen geven voor de vergadering bij hun bond aan wat hun wensen en behoeften zijn. Haags voetbal overleg Er vindt structureel overleg plaats tussen de gemeente en de KNVB op twee niveaus. Op beleidsmatig niveau en op uitvoerend niveau, waarbij de verenigingsondersteuners van zowel gemeente als KNVB betrokken zijn. Incidenteel overleg In netwerkbijeenkomsten voor specifieke takken van sport betrekt de afdeling Sportsupport altijd de sportbond in die tak van sport.

12 BOW/ Eindhoven In Eindhoven zijn circa 250 sportverenigingen actief. Alle verenigingsondersteuningstaken op topsport en het werkgeverschap na werden tot en met 2011 uitgevoerd door de Eindhovense Sportraad. Aanvullend ondersteunden sportbonden en de gemeentelijke sportbedrijven (vergelijkbaar met onze gemeentelijke afdelingen Binnensport en Buitensport). De gemeenteraad heeft echter in 2011 besloten per 1 januari 2012 de verenigingsondersteuning te herpositioneren. Door één helder loket voor ondersteuning te maken bij de gemeente is het voor verenigingen duidelijker bij wie zij terecht kunnen voor ondersteuning. Daarnaast wordt daarmee versnippering van kennis en ervaring voorkomen en is snelle bijstelling van activiteiten mogelijk bij gewijzigde beleidsinzichten op het terrein van sport en bewegen. Vanaf 2012 zijn de volgende organisatie(onderdelen) betrokken bij (de diverse onderdelen van) verenigingsondersteuning. Gemeentelijke sector Sport en Bewegen/Sportformule Gemeente Eindhoven hecht veel waarde aan het behouden en versterken van de sportinfrastructuur in de stad. De sportverenigingen zijn hierin een onmisbare schakel. Het gemeentelijke onderdeel Sportformule houdt zich bezig met het ondersteunen van de Eindhovense sportverenigingen (en stichtingen) op organisatorisch en beleidsmatig gebied, met sportstimulering en het stimuleren van een gezonde leefstijl. Voor het behouden van stabiele en gezonde sportverenigingen in Eindhoven, geeft het gemeentelijke sportverenigingsondersteuningsloket bij Sportformule professionele ondersteuning. Het doel van deze ondersteuning is het verbeteren van de interne organisatie en het beter benutten van kansen in de omgeving van de vereniging. Sportformule heeft 3 fte verenigingsondersteuners in dienst om verenigingen te ondersteunen bij hun functioneren en bij het vergroten van hun maatschappelijke rol. De ondersteuningshelpdesk Sportformule is zowel digitaal als telefonisch bereikbaar voor vraaggerichte adviezen en productinformatie en levert daarnaast proactief diverse diensten/producten. De afdeling Sportformule is ondergebracht bij sportbedrijf De Karpen, onderdeel van de sector Sport & Bewegen van de gemeente Eindhoven en wordt aangestuurd door de beleidsafdeling binnen dezelfde sector. Eindhovense Sportraad (ESR) De Eindhovense Sportraad (ESR) is een vereniging die de belangen van breedtesportorganisaties in Eindhoven behartigt. Vanaf 2012 is de ESR alleen een belangenbehartigingsorganisatie. Tot 2012 werd ook verenigingsondersteuning door ESR verzorgd. De belangenbehartiging bestaat uit gevraagd en ongevraagd advies over verenigingsaangelegenheden en gemeentelijke sportdossiers in het bijzonder. Daarbij heeft de ESR de taak om ontwikkelingen binnen de sport op de voet te volgen, tijdig te signaleren en te communiceren naar de betrokken partijen. Het vrijwillige bestuur van de ESR bestaat uit een breed gedragen vertegenwoordiging uit de sportwereld zelf. Dit zijn bestuursleden afgevaardigd vanuit de sportverenigingen met kennis en ervaring in de sportwereld en kennis van de Eindhovense situatie. Vanaf 2012 is de status en de formele positie van de ESR is geborgd door een convenant met de gemeente Eindhoven. Dit convenant is in de plaats gekomen van de subsidierelatie die er tot 2012 tussen de gemeente en ESR bestond. Tegelijkertijd is het lidmaatschap van ESR vanaf 2012 gratis geworden voor sportverenigingen. Centrum voor Topsport & Onderwijs (CTO) Eindhoven heeft ervoor gekozen topsportondersteuning op individueel niveau te organiseren. Via het CTO 3 en Regionale Trainingscentra worden individuele topsporters en talenten begeleid. Ondersteuning van sportverenigingen op het gebied van topsport wordt niet gedaan in Eindhoven. 3 Het Centrum voor Topsport en Onderwijs Eindhoven is in 2009 door het Ministerie van VWS en NOC*NSF aan de stad Eindhoven toegekend. Met de aanwezigheid van het CTO geeft Eindhoven mede invulling aan de ambities van het rijk op het gebied van topsport, talentontwikkeling en de Olympische Spelen Nederland telt vier CTO s: CTO Heerenveen, CTO Papendal, CTO Amsterdam en CTO Eindhoven. De CTO s zijn opgericht om talentvolle en topsporters te helpen met onderwijs, huisvesting, sportmedische voorzieningen en overige benodigde faciliteiten zoals studieruimtes, voedingsbegeleiding en krachttraining. Op deze manier kunnen de sporters toch hun studie en een intensief fulltime trainingsprogramma (vijf dagen per week, tweemaal per dag) combineren. Om dit alles mogelijk te maken is een samenwerkingsverband gemaakt met vele partners waaronder: het Ministerie van VWS als

13 BOW/ Rotterdam In Rotterdam zijn 370 sportverenigingen aanwezig. Alle taken op het gebied van verenigingsondersteuning worden in Rotterdam gedaan. De volgende organisaties(onderdelen) houden zich met de taken rond verenigingsondersteuning bezig. Gemeentelijke afdeling Sport & recreatie Dit is de afdeling die het gemeentelijke sportbeleid vormgeeft en sportstimulering tot taak heeft. De afdeling Sport & recreatie is subsidieverstrekker en opdrachtgever voor de Stichtingen Rotterdam Sportsupport en Rotterdam Topsport. Sportverenigingen worden door de gemeente Rotterdam gezien als de belangrijkste samenwerkingspartner om sport te stimuleren onder de Rotterdamse bevolking. Vandaar dat het vergroten van de maatschappelijke rol van sportverenigingen integraal gekoppeld wordt aan sportstimuleringsprojecten en sportontwikkeling. Stichting Rotterdam Sportsupport Stichting Rotterdam Sportsupport heeft tot doel om een hoogwaardig sportklimaat in Rotterdam te realiseren. Om dit te bereiken werkt de stichting aan de volgende doelen: Het ondersteunen, stimuleren en vitaliseren van sportverenigingen. Het realiseren van Sportplus plannen en projecten Continueren en uitbreiden van schoolsportverenigingen Uitvoeren van het Servicepunt Sport en Handicap Continueren en uitbreiden van het Rotterdamse Jeugdsportfonds De stichting heeft 27 medewerkers in vaste dienst en daarnaast nog tijdelijke krachten en stagiaires. Naast verenigingsondersteuners werken er ook projectleiders, beleidsmedewerkers en ondersteunend personeel. Negentig procent van de inkomsten is afkomstig van subsidies van de gemeente Rotterdam. Rotterdam Sportsupport fungeert als vraagbaak voor sportverenigingen, begeleidt en ondersteunt verenigingen en organiseert daartoe o.a. thema-avonden, -trajecten en netwerkbijeenkomsten en ontwikkelt handboeken en scans. O.a. het vitaliteitsonderzoek dat jaarlijks onder alle verenigingen wordt uitgezet. In de Sport-plus projecten worden verenigingen ondersteund om hun maatschappelijke rol te vergroten. Dit gebeurt op de thema s bijzondere doelgroepen, gezondheid, veiligheid, werk, en onderwijs. Rotterdam Topsport Rotterdam Topsport heeft als taak om een zo optimaal mogelijke (top)sportinfrastructuur te creëren. Een adequate begeleidings- en adviesstructuur is daar onderdeel van. De Rotterdamse clubs die op het hoogste niveau presteren worden ondersteund door Rotterdam Topsport. Momenteel ondersteunt Rotterdam Topsport 15 topsportverenigingen op gebieden als jeugdopleiding, bereik en behoud van topniveau, evenementenorganisatie, professionalisering van de organisatie, accommodatiegebruik, promotieactiviteiten, sportmedische en paramedische zorg. opdrachtgever en verder NOC*NSF, gemeente Eindhoven, de aangesloten sportbonden (KNZB, KNGU, NIJB, KNBSB, Judobond en NKBV), Innosport NL, sportopleidingen etc.

14 BOW/ Utrecht Utrecht heeft 350 sportaanbieders. Utrecht heeft alle taken voor verenigingsondersteuning ondergebracht bij VSU/ONMN. Zo n 243 sportverenigingen zijn aangesloten bij VSU/ONMN. Gemeentelijke afdeling Sport bij de dienst Maatschappelijke Ontwikkeling De gemeentelijke afdeling Sport is ondergebracht bij de dienst Maatschappelijke Ontwikkeling. Deze afdeling ontwikkelt sportbeleid en is subsidieverstrekker en opdrachtgever voor de Vereniging Sport Utrecht/Olympisch Netwerk Midden-Nederland (VSU/ONMN). Het Utrechtse sportbeleid is enerzijds gericht op zoveel mogelijk Utrechters aan het sporten en bewegen te krijgen. Anderzijds op het creëren van een optimaal klimaat voor talenten en topsporters, zodat zij zich ontwikkelen tot medaillewinnaars en vele Utrechters zullen inspireren. Iedereen kan het eigen talent ontdekken en ontwikkelen door zelf te sporten of bewegen. De missie in de Sportnota is: In Utrecht staat jouw talent centraal! Deze sportnota is 22 september 2011 door de Gemeenteraad vastgesteld. Dit sportbeleid wordt uitgevoerd in nauwe samenwerking met alle partners die de gemeente rijk is. VSU/ONMN is daarbij een belangrijke partner als breed sportloket. VSU/ONMN Verenigingsondersteuning wordt in Utrecht aangeboden door Vereniging Sport Utrecht/Olympisch Netwerk Midden Nederland. VSU/ONMN is ontstaan in januari 2005 uit een fusie van Utrecht Topsport en Vereniging Sportbelang Utrecht, waar ook het Sportloket Utrecht een onderdeel van uitmaakte. VSU/ONMN is een organisatie voor top- en breedtesport in de regio Utrecht. Ruim 240 sportverenigingen uit de gemeente Utrecht zijn aangesloten bij VSU/ONMN. Daarnaast kunnen topsporters en topsporttalenten uit de regio Utrecht bij deze sportorganisatie terecht voor individuele begeleiding en ondersteuning. Vereniging Sport Utrecht maakt samen met Sportservice Midden Nederland deel uit van het Olympisch Netwerk Midden Nederland van het NOC*NSF. De vereniging heeft 6 fte in dienst. Werkgebieden Belangenbehartiging Breedtesport Topsport Belangenbehartiging Als belangenbehartiger komt de VSU/ONMN op voor de wensen en behoeftes van de verenigingen als het gaat om accommodaties, betaalbare huurprijzen, sportsubsidies en belastingen. Voor de plaatselijke politici is de VSU/ONMN de spreekbuis van de georganiseerde sport en een belangrijke belangenbehartiger. De VSU/ONMN is dan ook het officiële adviesorgaan voor het college van burgemeester en wethouders. Daarnaast organiseert de VSU/ONMN jaarlijks een ontmoeting tussen de politiek en de sport (het Politiek Sportcafé). De belangenbehartiging wordt voor 0,3 fte vormgegeven. Breedtesport Sportverenigingen vormen de belangrijkste basis voor de sport in Utrecht en de schakel tussen top- en breedtesport. Voor alle Utrechtse sportverenigingen kan de VSU/ONMN ondersteuning op maat bieden, service verlenen en direct afneembare producten verstrekken. De organisatie biedt ondersteuning op het gebied van verenigingsmanagement, organisatie, financiën, juridische zaken, interculturalisatie, beleid, bestuur, topsport, talentontwikkeling, gehandicaptensport, jeugdsport, ouderensport, vrijwilligersbeleid en waarden en normen in de sport. Actuele thema's als alcoholbeleid en wachtlijstproblematiek vallen daar ook onder. Tevens coördineert VSU/ONMN netwerkoverleggen per tak van sport. Tot slot ondersteunt VSU/ONMN ook verschillende sportstimuleringsprojecten. 4,3 Fte houdt zich met breedtesport bezig.

15 BOW/ Topsport De focus van de afdeling topsport ligt bij een drietal kerntaken. Ten eerste is de individuele begeleiding van topsporters en talenten een belangrijke taak van de VSU/ONMN. Naast de individuele begeleiding biedt de VSU/ONMN ondersteuning aan topsportverenigingen. Tot slot is het ondersteunen van talentencentra een taak die door de nieuwe landelijke ontwikkelingen en kansen in de provincie tot kerntaak gemaakt is. In de provincie wordt de nadruk gelegd op Nationale en Regionale trainingscentra. In deze NTC's en RTC's trainen talenten samen op hoog niveau, onder begeleiding van gekwalificeerde trainers. Zo n 1,7 fte houdt zich met topsport bezig.