Voorwoord. Maar deze methode gaat verder. Metrix de kat en haar vriendjes nemen je op sleeptouw door een boeiende ritmische wereld vol dierengeluiden.

Transcriptie

1 Voorwoord Beste leerkracht, Met veel fierheid presenteren wij u vandaag een vernieuwende ritmische methode: DOEMDOEMTJAK 1, het resultaat van een vruchtbare samenwerking tussen een djembé-leraar en een lerares AMV. Jarenlange ervaring in het muziekonderwijs heeft ons geleerd dat met het reeds bestaande materiaal de leerlingen het metrum onvoldoende voelen en ritmische figuren niet genoeg beheersen. DOEMDOEMTJAK 1 is een ritmische SPEEL-methode voor jong en oud. Inderdaad, de nadruk ligt op SPEEL, wat niet betekent dat er niets geleerd wordt! De klassieke lees- en gehoor-oefeningen behouden zeker hun plaats. Maar deze methode gaat verder. Metrix de kat en haar vriendjes nemen je op sleeptouw door een boeiende ritmische wereld vol dierengeluiden. Teneinde de leerling het metrum actief te laten voelen hebben we ervoor gekozen om ritmische figuren hoofdzakelijk door middel van eenvoudig slagwerk aan te leren. De djembé is hiervoor een ideaal en gemakkelijk te bespelen instrument. In een oogwenk toveren je leerlingen er moeiteloos de mooiste en boeiendste klanken uit, ze treden met elkaar muzikaal in dialoog en scherpen op die manier hun sociale vaardigheden aan. Mogelijke alternatieven voor de djembé zijn claves, body percussion of ander slagwerk. Met deze benadering ervaar je meteen het plezier van het musiceren en bovendien werpt de methode haar vruchten af in de instrumentlessen. Op de bijhorende gratis USB-stick staan grooves in alle maatsoorten en in verschillende tempi, uitgevoerd op Afrikaanse instrumenten. Zo is het metrum continu aanwezig tijdens het spelen van de oefeningen en heeft de leerkracht de handen vrij om de leerlingen ritmisch te ondersteunen. Je mag deze grooves bovendien onbeperkt copiëren ten behoeve van leerlingen die er ook thuis mee willen oefenen. Ze kunnen ook worden gedownload via de website Geniet ervan samen met je leerlingen! Miranda Pieters en Bart Van Aken, auteurs Met dank aan Mevr. Lisbeth Wolfs, directeur van de gemeentelijke academie voor muziek en woord te Schoten voor haar onvoorwaardelijke steun en vertrouwen en voor het creëren van kansen om deze methode te kunnen realiseren. Worldcopyright 2008 by Metropolis Music Publishers All rights reserved

2 2 Inhoudstafel Deel 1: over de methode en de djembé Hoofdstuk 1: de djembé Wat is een djembé? 6 Waarom djembé? 6 Geschiedenis van de djembé 6 Hoe bespeel je een djembé? 7 Een beetje techniek : de basisslagen doem en tjak 7 Hoofdstuk 2: hoe ga je aan de slag met deze methode? Over de methode 10 Wat heb je nodig? 10 Spelen van metrum en ritme 10 Soorten oefeningen 11 De USB-stick met de grooves 12 Het dierenverhaal Deel 2: de methode Hoofdstuk 1: oefenbladen in 2/4 Voorbereidende oefeningen de djembé verkennen en de maatsoort 2/4 aanbrengen 14 Oefenblad 1 in 2/4 kwartnoot en kwartrust 16 Oefenblad 2 in 2/4 de onderverdeling en achtste noot 18 Oefenblad 3 in 2/4 de onderverdeling en achtste noot 20 Oefenblad 4 in 2/4 achtste rust 22 Oefenblad 5 in 2/4 achtste rust 25 Oefenblad 6 in 2/4 halve noot 27 Oefenblad 7 in 2/4 halve rust 29 Oefenblad 8 in 2/4 herhaling 31 Oefenblad 9 in 2/4 zestiende noten 33 Oefenblad 10 in 2/4 herhaling 35 Oefenblad 11 forte en piano 38 Oefenblad 12 de opmaat, crescendo diminuendo 40 Oefenblad 13 in 2/4 achtste noot en twee zestienden 42 Oefenblad 14 in 2/4 twee zestienden en achtste noot 44 Oefenblad 15 in 2/4 herhaling 46 Oefenblad 16 in 2/4 het hopritme 48

3 Hoofdstuk 2: oefenbladen in 3/4 Oefenblad 1 in 3/4 kwartnoot en kwartrust, achtste noten en halve rust 52 Oefenblad 2 in 3/4 achtste rust 54 Oefenblad 3 in 3/4 halve rust en halve noot, gepunteerde halve rust en 56 gepunteerde halve noot Oefenblad 4 in 3/4 zestiende noten 58 Oefenblad 5 in 3/4 achtste noot en twee zestienden, twee zestienden en 60 achtste noot Oefenblad 6 in 3/4 het hopritme 63 Hoofdstuk 3: oefenbladen in 4/4 Oefenblad 1 in 4/4 halve noot en halve rust, kwartnoot en kwartrust, 66 achtste noten Oefenblad 2 in 4/4 halve noot en halve rust, hele noot en hele rust, 68 kwartnoot en kwartrust, achtste noten Oefenblad 3 in 4/4 achtste rust en achtste noot 70 Oefenblad 4 in 4/4 zestiende noten 72 Oefenblad 5 in 4/4 achtste noot en twee zestienden, twee zestienden en 75 achtste noot Oefenblad 6 in 4/4 het hopritme 77

4 10 Over de methode De idee om met djembé te werken in de AMV-klas is geleidelijk gegroeid. Vandaag laten we een nieuwe wind waaien door AMV-land, zonder daarom een storm te veroorzaken. Zo blijft het luidop meetellen van de tellen en de onderverdeling tijdens het spelen bewaard en noteren de leerlingen steeds de onderverdeling op het daarvoor voorziene lijntje bij de leesoefeningen. De grote meerwaarde aan deze methode is dat het metrum veel meer aandacht krijgt. Door het metrum steeds mee te spelen of te laten klinken, voelen de leerlingen de cadans beter aan. Tegelijkertijd willen we de muzikale beleving en de musiceervreugde stimuleren, via bijvoorbeeld de gesprekjes en improvisatorische spelletjes, waarbij het cognitieve aspect even op de tweede plaats komt. Deze methode bestaat uit drie hoofdstukken die elk de nieuwe ritmefiguren behandelen in een andere maatsoort (2/4, 3/4 en 4/4). De leerkracht maakt zelf de keuze of hij / zij chronologisch wil werken dan wel de ritmefiguren meteen in de verschillende maatsoorten wil aanbrengen. Bovendien kan deze metrisch-ritmische manier van werken ook toegepast worden tijdens het aanleren van lesjes uit een melodische methode die naast dit boek wordt gebruikt. Wat heb je nodig? - een djembé voor de leerkracht en liefst ook voor elke leerling. Ter vervanging of aanvulling kan ook ander klein slagwerk of body percussion worden gebruikt. - een goede geluidsinstallatie. - een lerarenboek met een gratis USB-stick die de grooves bevat voor de leerkracht. De grooves dienen voor gebruik in de klas best op een CD te worden gebrand. Ze kunnen ook worden gedownload via de website - een leerlingenboek voor elke leerling. Spelen van metrum en ritme Metrum Wanneer we zelf het metrum spelen, slaan we de zware tellen als doem en de lichte tellen als tjak. De tellen worden steeds met de basishand (de hand waarmee je schrijft) gespeeld en de onderverdeling met de zwakke hand, zodat het verschil tussen tel en onderverdeling duidelijk merkbaar is. Bij het ontbreken van djembees of wanneer we op de djembees niet het metrum maar wel ritmische oefeningen spelen, gebruiken we de grooves van de USB-stick om het metrum te laten klinken. Ritme Bij het spelen van een ritmische oefening is het steeds de bedoeling dat het metrum hoorbaar is, aan de hand van de cd of via de leerkracht die het metrum speelt zoals hierboven wordt beschreven. De leesoefeningen en gehooroefeningen worden volledig op de rand gespeeld, als tjak. Hierbij wordt geen rekening gehouden met rechter- en linkerhand, hetgeen ons technisch te ver zou leiden. In de gesprekjes, die uit voor- en naspel bestaan, wordt de klank van de voorspeler (de leerkracht) gewoon overgenomen. De verschillende klanken bij de speeloefeningen zijn enkel bedoeld als afwisseling in timbre.

5 11 Soorten oefeningen In het leerlingenboekje vind je bij elk oefenblad twee vakjes naast of onder de titel. In het eerste vakje noteren de leerlingen de nieuwe ritmische figuur en in het tweede vakje de juiste benaming ervan. Wat het notenbeeld van de oefeningen betreft, hebben we er bewust voor gekozen om de stokjes van de noten afwisselend naar boven en naar beneden te noteren zodat de leerlingen al gauw aan beide schrijfwijzen wennen. Elk oefenblad kent de volgende onderverdeling: Gesprekje Deze oefeningen vind je uitsluitend terug in het lerarenboek. Ze bestaan steeds uit voor- en naspel zodat de leerlingen onbewust kennis maken met de nieuwe materie. Ter ondersteuning van het metrumgevoel, kan je hierbij steeds een passende groove gebruiken die je terugvindt op de USB-stick. Leesoefeningen Deze oefeningen zijn zowel in de werkschriftjes als in het leerkrachtenboek opgenomen. De nieuwe materie wordt hier vertaald in notenschrift. Deze oefeningen worden op de rand van de djembé (tjak) gespeeld in combinatie met het bijpassende metrum, gespeeld door de leerkracht, enkele leerlingen of door de passende groove te laten horen. Bij elke leesoefening noteren de leerlingen de tellen en de onderverdeling op het lijntje erboven of eronder, afhankelijk van de richting van de stokjes van de ritmefiguren. Schrijfoefeningen Hier komen de grooves niet aan te pas. Het is niet de bedoeling dat deze oefeningen gespeeld worden. De leerlingen leren hier nieuwe ritmefiguren schrijven, ontbrekende tellen aanvullen enzovoort. Gehooroefeningen - ritmisch dictee: deze klassieke dicteevorm wordt met begeleiding van een bijpassende groove van de cd voorgespeeld per twee maten. De leerkracht speelt elk stukje een aantal keren voor waarop de leerlingen dit herhalen. Dan komt er een stilte zodat de leerlingen de kans krijgen dit ritmefragment te noteren. - invuldictee: bij dit soort dictee zijn er stukjes weggelaten uit de partituur. De leerkracht speelt per vier maten voor en de leerlingen vullen aan wat ontbreekt. - verbeterdictee: na enkele luisterfases verbeteren de leerlingen de fouten in hun versie. - puzzeldictee: de leerlingen nummeren de verschillende ritmefragmenten in de juiste volgorde. Speeloefeningen Nu de leerlingen de nieuwe materie onder de knie hebben is het tijd voor puur plezier: spelen met het nieuwe ritme of metrum aan de hand van improvisatorische oefeningetjes.

6 12 De USB-stick met de grooves Doemdoemtjak maakt gebruik van zogenaamde grooves ter ondersteuning van het metrum in de klas. Teneinde de kostprijs van deze methode laag te houden, werd ervoor gekozen om de geluidsbestanden beschikbaar te maken middels een USB-stick met mp3 bestanden. Deze USBstick met de grooves doet dus het begeleidingswerk. De grooves mogen onbeperkt worden gecopieerd, op CD gebrand en verder worden verspreid naar leerlingen die er behoefte aan hebben om er ook thuis mee te oefenen. Er zijn verschillende grooves opgenomen in alle maatsoorten en in allerlei tempi die ter ondersteuning van elke oefening kunnen gebruikt worden. Hierdoor heeft de leerkracht de handen vrij om de klas beter te begeleiden. De USBstick bevat niet enkel de grooves van DOEMDOEMTJAK 1, maar tevens die van de volgende delen. Ook op de website vind je deze grooves terug. Het dierenverhaal De kat Metrix en haar vrienden vertegenwoordigen elk een specifieke rust. Metrix is heel erg muzikaal! Al van jongsaf is het haar droom om een dierenorkest te beginnen. Telkens er een nieuwe rust wordt aangeleerd, groeit het orkest van Metrix met een nieuw dier (en een nieuw dierengeluid). Vermits de verschillende stukjes van dit verhaal enkel in het lerarenboek bij de betreffende oefenbladen staan, leest de leerkracht dit verhaal voor in de klas. Metrix de kat vertolkt de kwartrust met miauw (zie oefenblad1 in 2/4), Ritmix de hond vertolkt de achtste rust met waf (zie oefenblad 4 in 2/4), Meutrix de koe vertolkt de halve rust met mmmmmmmmmm (zie oefenblad 7 in 2/4), Matso de leeuw vertolkt de gepunteerde halve rust met leeuwengebrul (zie oefenblad 3 in 3/4) en Sissie de slang vertolkt de hele rust met sssssssssssssssssssss (zie oefenblad 2 in 4/4). Onderstaande overzichtstabel vind je ook terug in het leerlingenboek. Vul ze samen met je leerlingen aan, telkens ze een nieuwe rust leren. Metrix kwartrust miauw Ritmix achtste rust waf Meutrix halve rust mmmmmmm Matso gepunteerde halve rust leeuwengebrul Sissie hele rust sssssssssssssss