Werkblad beschrijving interventie

Transcriptie

1 Werkblad beschrijving interventie Boys R Us Gebruik de handleiding bij dit werkblad of Contact NJi Contact NCJ Contact RIVM Gert van den Berg Trudy Dunnink Sandra van Dijk g.vandenberg@nji.nl tdunnink@ncj.nl sandra.van.dijk@rivm.nl De Erkenningscommissie Interventies is een landelijke en onafhankelijke commissie die de kwaliteit en effectiviteit van interventies beoordeelt voor jeugdzorg, jeugdgezondheidszorg, jeugdwelzijnswerk, ontwikkelingsstimulering, gezondheidsbevordering en preventie. De commissie is ingesteld en wordt secretarieel ondersteund door het Nederlands Jeugdinstituut, Nederlands Centrum Jeugdgezondheid en RIVM Centrum Gezond Leven.

2 Achtergrondgegevens Ontwikkelaar / licentiehouder van de interventie Naam (Post)adres Postcode Plaats Telefoon Fax Website (van de interventie) Rutgers WPF Postbus GA Utrecht office@rutgerswpf.nl (interventie heeft zelf geen website) Contactpersoon Vul hier de contactpersoon voor de interventie in, wanneer deze afwijkt van de ontwikkelaar of licentiehouder Naam (Post)adres Postcode Plaats Telefoon Fax Onderstaande in te vullen door Nederlands Jeugdinstituut /RIVM Documentatie voor de erkenningscommissie De volgende documentatie wordt in viervoud toegestuurd aan de erkenningscommissie: Aangekruiste documenten worden na de beoordeling geretourneerd. Deelcommissie Aankruisen welke deelcommissie de interventie zou moeten beoordelen. Documentnummer 1. Interventiebeschrijving Deelcommissie I. jeugdzorg, psychosociale en pedagogische preventie Deelcommissie II. jeugdgezondheidszorg, preventie en gezondheidsbevordering Deelcommissie III. ontwikkelingsstimulering, onderwijsgerelateerde hulpverlening en jeugdwelzijn Deelcommissie IV preventie en gezondheidsbevordering voor volwassenen en ouderen 2

3 Voor u begint Check met behulp van onderstaande lijst of u alle vereiste informatie op het werkblad kunt invullen. Als u één of meer vragen met nee moet beantwoorden, maakt uw interventie geen kans op erkenning door de erkenningscommissie. Uw interventie moet eerst verder ontwikkeld worden. Neem bij twijfel contact op met het Nederlands Jeugdinstituut of RIVM (zie voorblad). De vraagnummers in de checklist corresponderen met de onderdelen van de beschrijving op dit werkblad en met de erkenningscriteria. Op de websites van het Nederlands Jeugdinstituut en van RIVM vindt u een meer uitgebreide lijst van de criteria voor erkenning en een toelichting daarop. Criteria voor erkenning op Niveau I: theoretisch goed onderbouwd Vraag 1 Is de aard, ernst, omvang of spreiding van het probleem of risico waar de interventie zich op richt duidelijk omschreven? X Ja Nee Vraag 2 Zijn er concrete doelen, zo nodig onderscheiden in einddoelen en voorwaardelijke doelen? X Ja Nee Vraag 3.1 Bevat de documentatie een definitie van de doelgroep met relevante kenmerken? X Ja Nee Vraag 4.1 Bevat de methodiek een handleiding of protocol waarin de benodigde handelingen, de volgorde ervan, de duur van de interventie, de frequentie en intensiteit van de contacten en materialen zijn vastgelegd? X Ja Nee Vraag 4.2 Zijn de verschillende onderdelen van de interventie beschreven op het niveau van concrete activiteiten? X Ja Nee Vraag 5 Is duidelijk wat de benodigde materialen, waaronder een Nederlandstalige handleiding of protocol, zijn en waar deze materialen verkrijgbaar zijn? X Ja Nee Vraag 6 Is een analyse gemaakt van met het probleem samenhangende factoren (oorzaken, directe en indirecte risico- en beschermingsfactoren)? X Ja Nee Is er een theoretische onderbouwing gegeven waarin de doelgroep, de doelen en de methodiek (de werkzame factoren) verantwoord worden op basis van de probleemanalyse? X Ja Nee Is duidelijk hoe de doelgroep, doelen en methodiek onderling op elkaar aansluiten? X Ja Nee Vraag 8 Is de interventie overdraagbaar, bijvoorbeeld door een systeem van trainingen, begeleiding, registratie, licenties, een overdrachtsprotocol, website, helpdesk of eerdere ervaringen? X Ja Nee Overige Is bekend wie de ontwikkelaar, licentiehouder is en wie de uitvoerende en of ondersteunende organisaties zijn? X Ja Nee 3

4 Samenvatting Het is handig de samenvatting als laatste in te vullen. Gebruik voor de samenvatting als geheel maximaal 600 woorden. Doel Beschrijf hoofddoel(en) of meest karakteristieke (sub)doelen van de interventie. Het doel van Boys R Us is dat jongens van 10 tot 13 jaar en jaar zich bewust zijn van het belang van veilige, prettige, gewenste en gelijkwaardige seksuele en relationele contacten. Het uiteindelijke doel van Boys R Us is dat het een bijdrage levert aan de seksuele gezondheid van jongens. (zie onderdeel 2 voor een omschrijving van seksuele gezondheid ). Noem de doelgroep waarop de interventie direct gericht is. Doelgroep De doelgroep van Boys R Us zijn jongens in de leeftijd jaar en 13 tot 15 jaar. Beschrijf de structuur en de inhoud van de interventie. Aanpak Juiste en gewenste kennis, attituden ten aanzien van veilige seks, grensoverschrijdend gedrag, homoseksualiteit en genderopvattingen zijn een voorwaarde voor het aangaan van veilige, gewenste en gelijkwaardige seksuele relaties.. Boys R Us biedt docenten en jongerenwerkers een concreet instrument om hier een bijdrage aan te leveren op een manier die aansluit bij de behoeften, problemen en belevingswereld van jongens in de leeftijdsgroepen en Dit gebeurt door middel van een spel met verschillende werkvormen, waarbij nieuwe kennis wordt aangereikt, reflectie en discussie over attituden en opvattingen wordt bevorderd en communicatieve vaardigheden worden geoefend. De opzet van het spel is grotendeel gelijk voor de twee leeftijdsgroepen. De inhoud, die middels opdrachtkaarten gestuurd wordt, is afgestemd op het verschil in leeftijd en daarmee op het verschil in kennis en ervaring. Er is een set opdrachtkaarten voor jongens van 10 tot 13 jaar en een set voor jongens van 13 tot 15 jaar. Het spel duurt minuten (beknopte variant uitgebreide variant). Het is met name geschikt als een genderspecifieke aanvulling op een breder lespakket seksuele en relationele vorming, zoals Relaties en Seksualiteit voor het primair onderwijs, Lang Leve de Liefde voor het voortgezet onderwijs en Veilig Vrijen en Seks voor het jongerenwerk. Het feit dat Boys R Us een sekse specifieke interventie voor jongens is betekent dat de begeleider een uitvoeringssituatie moet creëren waar in met een groep jongens gewerkt kan worden. Hiertoe zijn geen aparte aanbevelingen gedaan. In de praktijk blijkt dat professionals hier creatief in zijn. In een onderwijs setting wordt het spel dan bijvoorbeeld in een projectenweek gespeeld, wanneer de klassikale structuur toch al doorbroken is. Geef aan of er een handlei- Materiaal Het spel Boys R Us bestaat uit een doos met de volgende materialen: 4

5 ding en ander materiaal is. 1 rond spelbord 60 opdrachtkaarten voor jaar 60 opdrachtkaarten voor jaar 26 illustratiekaarten (5 soorten) 10 meningskaarten 80 symboolkaarten (4 soorten symbolen) kartonnen kaartjes 5 pionnen 1 spelregelboekje voor de spelers 1 handleiding voor de spelbegeleider 1 boekje met antwoorden op de kennisvragen 1 speldoos en deksel Beschrijf concluderend de resultaten van Nederlands effectonderzoek, buitenlands effectonderzoek en procesevaluaties van de interventie in maximaal 200 woorden. Onderzoek Er zijn geen studies voorhanden. Meld als er geen onderzoek is: Er zijn geen studies voorhanden. 5

6 Beschrijving voor erkenning op niveau I: theoretisch goed onderbouwd A. Interventiebeschrijving: probleem, doelgroep, doel, aanpak, materialen en uitvoering 1. Risico- of probleemomschrijving Geef aan wat het probleem of het risico is waarop de interventie zich richt. Beschrijf de aard, ernst, omvang en spreiding van het probleem, en de gevolgen bij niet ingrijpen. Als deze informatie er niet is, geef dat dan ook aan. Maximaal 400 woorden. Jongens hebben specifieke behoeften, problemen en risico s op het gebied van seksualiteit. Jongens/mannen in de leeftijd hebben minder kennis dan meisjes over onderwerpen zoals voortplanting, soa/hiv, anticonceptie en maagdelijkheid (De Graaf, Meijer, Poelman, & Vanwesenbeeck, 2005). Dit geldt met name voor Turkse, Marokkaanse en laagopgeleide jongens (De Graaf et al., 2005). In vergelijking met meisjes hebben jongens een negatievere houding ten opzichte van homoseksualiteit; dit geldt vooral voor laagopgeleide jongens, islamitische en streng christelijke jongens en jongens van niet-westerse allochtone afkomst (De Graaf et al., 2005). 4,3 % van de jongens/mannen in de leeftijd heeft wel eens iemand gedwongen tot seksuele handelingen, vergeleken met 1,3% van de meisjes/vrouwen (De Graaf et al., 2005). 63,2% van de jongens/mannen in de leeftijd heeft wel eens seksueel grensoverschrijdend gedrag zonder fysiek contact vertoond, ten opzichte van 38,4% van de meisjes/vrouwen; het gaat daarbij bv. om het maken van seksueel getinte opmerkingen, het maken of tonen van seksuele opnamen, of masturberen in iemands bijzijn of via de webcam (Kuyper, De Wit, Adam, Woertman, & Van Berlo, 2010). 2. Doel van de interventie Wat is het doel van de interventie? Beschrijf de einddoelen en eventuele sub- of voorwaardelijke doelen zo concreet mogelijk en bij voorkeur SMART (specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdgebonden). Boys R Us is een genderspecifieke aanvulling op het bestaande aanbod van seksuele vorming, gericht op kennis, attitude en vaardigheden. Het algemene doel van Boys R Us ligt dan ook in het verlengde van dit algemene aanbod: jongens van 10 tot 13 jaar en 13 tot 15 jaar zijn zich bewust van het belang van veilige, prettige, gewenste en gelijkwaardige seksuele en relationele contacten.. Voor de vertaling van dit algemene doel naar concreter subdoelen zijn de in de onderbouwing genoemde determinanten richtinggevend. Hierbij is, bij gebrek aan literatuur/evidentie geen onderscheid gemaakt naar verschil in leeftijd. In de uitwerking van de doelen naar aanpak is wel rekening gehouden met het verschil in leeftijd en daarmee in kennis en ervaring. 6

7 3. Doelgroep van de interventie Subdoelen zijn: Kennis: Jongens hebben kennis over enkele voor jongens relevante onderwerpen zoals eigen lichamelijke ontwikkeling en die van meisjes, seks en masturbatie, maagdelijkheid, besnijdenis, en de eerste keer seks. Attituden: Jongens zijn zich bewust van hun eigen attituden en opvattingen ten aanzien van seksualiteit, homoseksualiteit, genderrollen en de invloed hierop van hun omgeving en de media. Communicatieve vaardigheden: Jongens hebben communicatieve vaardigheden geoefend m.b.t. het praten over intimiteit, relaties en seksualiteit, het omgaan met hun eigen wensen en grenzen en die van de ander op het gebied van intimiteit, relaties en seksualiteit, het omgaan met groepsdruk. Het uiteindelijke doel is dat Boys R Us een bijdrage levert aan de seksuele gezondheid van jongens. Seksuele gezondheid is een met seksualiteit verbonden toestand van fysiek, emotioneel, geestelijk en sociaal welzijn. Seksuele gezondheid is dus meer dan de afwezigheid van ziekte, disfunctie of beperking. Het vereist een positieve en respectvolle benadering van seksualiteit en seksuele relaties. Het vereist ook het mogen en kunnen aangaan van plezierige en veilig seksuele ervaringen; zonder dwang, discriminatie en geweld. Om seksuele gezondheid te bereiken en te behouden moeten de seksuele rechten van ieder mens worden gerespecteerd, beschermd en uitgevoerd (WHO, 2010). Wat is de einddoelgroep van de hier beschreven interventie? Noem ook een eventuele intermediaire doelgroep. Geef een zo precies mogelijke beschrijving van relevante kenmerken van de doelgroep waarop de interventie zich direct richt. 3.1 Voor wie is de interventie bedoeld? De directe doelgroep van Boys R Us zijn jongens, laagopgeleide jongens, van 10 tot 13 en 13 tot 15 jaar, in de bovenbouw basisonderwijs, onderbouw VMBO, het jeugd- en jongerenwerk en welzijnswerk. De intermediaire doelgroep zijn professionals werkzaam in de bovenbouw basisonderwijs en onderbouw VMBO, het jeugd- en jongerenwerk, en het welzijnswerk. Zij kunnen jongens middels het spel begeleiden bij hun seksuele ontwikkeling, seksuele gedrag en relatievorming en ingaan op de vragen en problemen van de jongens zelf. Beschrijf indicatie- en contraindicatiecriteria indien van toepassing (indien van toepassing kunnen deze criteria vereist zijn voor erkenning; zie handleiding). Meld ook hoe de doelgroep wordt geselecteerd. Noem eventueel gebruikte selectieinstrumenten en vereiste scores. 3.2 Indicatie- en contra-indicatiecriteria Indicaties In principe kunnen alle normaal begaafde jongens in de leeftijd van 10 tot 13 en 13 tot 15 jaar deelnemen aan Boys R Us. Er zijn geen contra-indicaties. 3.3 Toepassing bij migranten 7

8 Geef aan of de interventie uitsluitend, mede of niet bedoeld is voor (specifieke) migrantengroepen en voor welke. Geef ook aan of er speciale aanpassingen of voorzieningen voor deze groepen zijn. Meld indien niet bekend of niet van toepassing: De interventie is niet speciaal ontwikkeld voor migrantengroepen. Meld indien niet bekend of niet van toepassing: Het programma heeft geen speciale faciliteiten (zoals vertaalde schriftelijke instructies of tolken) om migrantengroepen in het bijzonder te kunnen bedienen. De interventie is niet specifiek voor migrantengroepen ontwikkeld. Bij de ontwikkeling van de spelopdrachten en de selectie van het beeldmateriaal is een multiculturele samenleving wel uitgangspunt geweest. Het spel is te gebruiken met jongens met een niet Nederlandse achtergrond die de Nederlandse taal voldoende beheersen. Helder taalgebruik is aandachtspunt bij de ontwikkeling van het spel geweest. De begeleider zal zelf alert moeten zijn op cultuurspecifieke aandachtspunten bij de opdrachten. In de handleiding bij het spel staan tips rondom omgang met diversiteit in een groep jongens. Zo wordt aangeraden om door te vragen naar de achtergronden van door de jongeren geuite religieuze of cultuurspecifieke denkbeelden over seksualiteit, en om de implicaties van die denkbeelden voor anderen te benoemen. Zo kan een uitwisseling tot stand komen. 4. Aanpak van de interventie Beschrijf de structuur en de opbouw van de interventie. Denk aan de gebruikelijke duur, indien van toepassing de frequentie en intensiteit van de contacten, de volgorde van de onderdelen, handelingen of stappen, en de setting waarin de interventie wordt uitgevoerd. 4.1 Opzet van de interventie De interventie is een educatief en interactief bordspel dat door jongens onder begeleiding van een professional gespeeld wordt. Het spel kan gespeeld worden door 4-10 jongens in groepsverband. Spelduur is 90 minuten in uitgebreide vorm of 45 minuten in verkorte vorm. Het spel kan meerdere malen gespeeld worden zonder inhoudelijk saai te worden. Er is geen vaste volgorde van onderdelen. Er zijn verschillende soorten spelopdrachten, gegroepeerd in ringen. Als elk type opdracht in de verschillende ringen is uitgevoerd is het spel voltooid. In het spel is een win-element aangebracht. De settings waarin het spel gespeeld kan worden, zijn het jongerenwerk, jeugdzorg en onderwijs. Het spel is op twee leeftijdsniveaus ontwikkeld, voor jongens van jongens van jaar en jongens van jaar. De speelwijze van het spel voor beide leeftijdscategorieën is gelijk, de opdrachten verschillen deels van inhoud, jongens van 10 tot 13 jaar zijn op het gebied van seksualiteit met andere zaken bezig dan jongens van 13 tot 15 jaar. Voor de jongere groep zijn er geen opdrachten over het hebben van seks en zijn de opdrachten meer gericht op vriendschap en relaties. Wat gebeurt er concreet bij de uitvoering? Beschrijf hoe de onderdelen van de interventie worden ingevuld of uitgevoerd, zo nodig met enkele typerende voorbeelden. 4.2 Inhoud van de interventie Het spelbord is opgebouwd uit vier ringen die vier relevante leefgebieden voor jongens representeren: de omgeving, meisjes, vrienden en ik. Het spel heeft verschillende soorten opdrachten: kennisvragen, meningsvragen, rollenspel, inlevingsopdrachten (voor de leeftijdsgroep jaar) en opdrachten met plaatjes (voor de leeftijdsgroep jaar). De speler die aan de beurt is kiest welk soort opdracht hij uit wil voeren. Hij voert zijn opdracht uit en motiveert waarom hij voor een bepaalde oplossing of antwoord gekozen heeft. De andere spelers beoordelen deze inbreng met juist of onjuist of eens/niet mee eens. Als de meerderheid het eens is of het 8

9 antwoord juist vindt, verkrijgt de speler een symboolkaart (fiche) van de betreffende opdrachtcategorie. Als alle spelers de binnenste en laatste ring hebben bereikt, is het spel afgelopen. De speler die de meeste symboolkaarten heeft én minimaal één symboolkaart van elke soort heeft verzameld, is de winnaar. Voorbeelden van opdrachten Kennisvraag ring Ik jaar: Op welke leeftijd is je penis volgroeid? jaar:.het lichaam van een jongen verandert in de puberteit. Noem 3 veranderingen. Er is een los antwoordenboekje met de antwoorden op de kennisvragen. Meningsvraag ring Meisjes jaar :Wat vind jij van deze uitspraak: Meisjes hoeven geen condooms te kopen: dat is een mannenzaak jaar : Wat vind jij leuke dingen om met een meisje over te praten? Rollenspel ring Omgeving jaar: Je hebt met een meisje afgesproken. Je kent haar van msn. In het echt is zij niet zo leuk als je dacht. Je wilt naar huis. Speel hoe je dit aanpakt jaar: Je komt de huiskamer binnen en ziet je ouders elkaar uitgebreid knuffelen. Speel wat je zegt of doet. Inlevingsopdracht in meisjes voor jongens, ring Ik : jaar: Stel je bent een meisje. e bent al 2jaar met een jongen samen. Nu wil hij graag met je naar bed, maar je wilt wachten tot je er aan toe bent. Hoe maak je dat duidelijk? Opdracht met behulp van plaatjes, jaar Plaatjes van communicatiemiddelen (D) Jij wilt je leraar laten weten dat twee jongens jou steeds lastigvallen en aan jou zitten terwijl jij dat niet wil. Kies de kaart die past bij de manier waarop je dit zou doen. Het moment dat de spelers de inbreng van de speler die aan de beurt is beoordelen met eens/oneens is een moment voor verdere verdieping: onderlinge discussie, verduidelijken van motivatie, eventuele vragen over de inhoudsvragen. De begeleider heeft hierin belangrijke taak: begeleiden van het gesprek, zorg voor veiligheid en respect en desgewenst het geven van aanvullende informatie. 4.3 Begeleiden van de interventie Boys R Us is een spel dat gaat over seksualiteit, een gevoelig onderwerp. Het spel dient gespeeld te worden onder professionele begeleiding. Het spel is interactief, door het spelen van het spel ontstaat een gesprek. De rol van de begeleider is in principe aanvullend, niet initiërend: ingaan op vragen, zo nodig verdieping aan brengen, eventueel doorverwijzen en indien nodig, bij niet respectvol gedrag, ingrijpen in het groepsproces. In de handleiding wor- 9

10 5. Materialen en links den tips voor begeleiding bij de verschillende type spelopdrachten gegeven. In de pretest verliep het spelen van het spel vrij vlekkeloos. Jongens corrigeerden elkaars gedrag. Dit leek vooral met het win aspect te maken te hebben: opscheppen loont niet maar werkt eerder tegen. Welke materialen zijn er en waar zijn deze verkrijgbaar? Noem ten minste de Nederlandse handleiding. Noem ook eventuele links naar relevante websites, rapporten of andere relevante bestanden. Vermeld eventueel ook of er aparte materialen zijn voor migranten en zo ja welke. Het spel Boys R Us bestaat uit een doos met de volgende materialen: 1 rond spelbord 60 opdrachtkaarten voor jaar 60 opdrachtkaarten voor jaar 26 illustratiekaarten (5 soorten) 10 meningskaarten 80 symboolkaarten (4 soorten symbolen) kartonnen kaartjes 5 pionnen 1 spelregelboekje voor de spelers 1 handleiding voor de spelbegeleider 1 boekje met antwoorden op de kennisvragen 1 speldoos en deksel In de handleiding wordt aan de volgende onderwerpen aandacht besteed: Achtergrond, doelstelling en doelgroep Onderwerpen en opdrachten Begeleiding Aandachtspunten in een jongensgroep Praktische uitvoering van het spel Spelvarianten Informatie over anticonceptie, abortus, seksualiteit en nieuwe media, alcohol en drugs en seksualiteit Adressen, websites, materialen en methoden, Overig achtergrondmateriaal, boeken, methoden, werkvormen 10

11 B. Onderbouwing van de interventie 6. Verantwoording: doelgroep, doelen en aanpak Geef aan hoe probleemanalyse, doel, doelgroep en methodiek op elkaar aansluiten. In uw betoog moet antwoord gegeven zijn op de volgende vragen (zie ook de handleiding bij dit werkblad): Probleemanalyse Wat zijn de factoren (determinanten) die het probleem beïnvloeden? Onderbouw dit met theorieën en/of onderzoeksliteratuur, een redenering (ratio) of een visie. Als u hiervoor gebruik maakt van een algemene theorie over gedragsverandering, maak dan aannemelijk dat deze van toepassing is op het probleem. Geef aan hoe deze factoren met elkaar samenhangen. Noem oorzakelijke, risico-, instandhoudende, verzachtende en /of beschermende factoren. Beïnvloedbare factoren Welke factoren zijn beïnvloedbaar? Laat dit alles zien met theorie/ studies of voorbeelden. Op welke veranderbare factoren richt de interventie zich? Verbinding probleemanalyse, doel, doelgroep en aanpak Kan het doel met de gekozen aanpak worden bereikt? Maak dit aannemelijk aan de hand van studies en /of ervaringen. Laat zien dat de doelgroep aansluit bij de probleemanalyse. Werkzame factoren /mechanismen Wat zijn de werkzame factoren /mechanismen? Welke elementen mogen bij aanpassing van de interventie niet ontbreken? Verantwoording Voor de verantwoording kan gebruik worden gemaakt van Nederlands en /of internationaal onderzoek naar de theorie achter de interventie, naar Onderstaande onderbouwing heeft hoofdzakelijk betrekking op de groep 12+. Er is nauwelijks onderzoek gedaan naar jongeren/jongens 12. Adequate seksuele en relationele vorming met aandacht voor de specifieke behoeften en risico s van jongens is gewenst ( 1) Echter, seksuele en relationele vorming zoals die op Nederlandse scholen wordt gegeven sluit onvoldoende aan op de vragen en behoeften van jongens (Flores Schaepman, 2007). Jongens willen graag meer weten over hoe je seks lekkerder kunt maken, over masturbatie, en hulpmogelijkheden bij soa s en ongewenste zwangerschap (Flores Schaepman, 2007). Jongens met een Turkse of Marokkaanse achtergrond hebben behoefte aan meer informatie over seksualiteit in relatie tot religie (Flores Schaepman, 2007). Ook docenten zelf ervaren problemen. In het algemeen hebben docenten in het middelbaar onderwijs moeite met het bespreken van onderwerpen op het gebied van seksualiteit die raken aan de belevingswereld en persoonlijke ervaringen van jongeren (Van de Bongardt, Mouthaan, Bos, 2009). Ook het bespreken van homoseksualiteit wordt door docenten als moeilijk ervaren, vanwege homonegativiteit en misverstanden omtrent homoseksualiteit bij leerlingen (Van de Bongardt et al., 2009; Kedde et al., 2009). Dat is ongunstig, want het onderwijs is een belangrijke informatiebron voor jongeren m.b.t. seksualiteit (De Graaf et al., 2005). Deze problemen gelden in het bijzonder bij het geven van seksuele vorming aan jongens. Vanuit hun contacten met jongerenwerkers en andere professionals kregen de ontwikkelaars van Boys R Us signalen dat de reguliere seksuele en relationele vorming in het voortgezet onderwijs meer gericht is op meisjes dan op jongens. Zo worden jongens vaak vooral in negatieve zin aangesproken als de veroorzakers van ongewenste zwangerschappen, soa s en seksueel geweld. Bovendien lijken jongens vaak ongeïnteresseerd of niet serieus te reageren op seksuele vorming, wat het voor professionals nog moeilijker maakt om hen te bereiken. Er is behoefte aan een specifiek op jongens gericht programma met een positieve insteek waarbij ook aandacht wordt besteed aan de relationele aspecten van seksualiteit. Deze gesignaleerde problematiek komt overeen met de bevindingen van buitenlands onderzoek (bv. Hilton, 2007). De specifieke risico s van jongens op het gebied van seksuele gezondheid en hun behoefte aan een specifieke op jongens gerichte aanpak rechtvaardigen een aparte gender specifieke interventie. BRU richt zich op een aantal determinanten waarvan bekend is dat ze samenhangen met seksuele gezondheid, risicovol of grensoverschrijdend seksueel gedrag en homonegatief gedrag. Relevante determinanten 1. Attitudes Wat je denkt, bepaalt mede je gedrag. Attitudes spelen een belangrijke rol en manifesteren zich in verschillende soorten attitudes, zowel attitudes ten seksueel gezond gedrag als ook attitudes ten aanzien van seksuele dwang. 11

12 onderdelen van de interventie en /of naar soortgelijke interventies, en van onderzoek naar buitenlandse versies van de interventie Attitudes t.a.v. condoomgebruik en anticonceptie In een onderzoek naar effectieve interventies ter preventie van risicovol seksueel gedrag werd geconcludeerd dat attituden en opvattingen (beliefs) tot de sterkste risico- en beschermende factoren behoren (Kirby & Lepore, 2007). Jongeren die meer voordelen dan nadelen van anticonceptie- en condoomgebruik ervaren gebruiken vaker anticonceptie of condooms (Grimley, Prochaska, Velicer, & Prochaska, 1995). Het benadrukken van de voordelen is belangrijk om jongeren te bewegen om anticonceptie/condooms te gebruiken (Grimley et al., 1995). Voor effectieve interventies op het gebied van seksueel gedrag is het dan ook van belang dat zij zich richten op attituden en opvattingen (Kirby & Lepore, 2007). Het gaat dan om het stimuleren van gewenste attituden en opvattingen zoals bewust zijn van de verantwoordelijkheid van beide partners als het gaat om preventie van ongewenste zwangerschap, bewust zijn van de voordelen van condoomgebruik (Kirby & Lepore, 2007), positieve attituden t.o.v. condooms/anticonceptie (Kirby & Lepore 2007; Brückner, Martin, & Bearman, 2004) Attitudes t.a.v. seksueel grensoverschrijdend gedrag Positief denken over provocatief gedrag (zoals seksueel getinte opmerkingen maken tegen anderen) hangt samen met het vertonen van grensoverschrijdend gedrag (De Bruijn et al., 2006). Uit een studie van De Graaf et al. (2005) is eveneens gebleken dat het uitoefenen van seksuele dwang samenhangt met een positieve attitude ten aanzien hiervan. Ook uit onderzoek van Kuyper et al. (2010) blijkt dat een positieve (permissieve) attitude ten opzichte van seksuele dwang samenhangt met het uitoefenen van verschillende vormen van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Jongens die verkrachtingsmythen accepteren (opvattingen die seksueel geweld rechtvaardigen, zoals als een vrouw zich sexy kleedt, vraagt ze erom ), hebben ook een grotere kans om grensoverschrijdend gedrag te vertonen (Maxwell, Robinson, & Post, 2003; Vanwesenbeeck et al., 1999). Een vijandige houding tegenover vrouwen dan wel mannen vergroot de kans op zowel verbaal als fysiek seksueel geweld gericht tegen respectievelijk vrouwen en mannen (Hines, 2007). Deze samenhang blijkt ook uit het onderzoek van Malamuth. Mannen die hoog scoren op vijandige mannelijkheid (een defensieve, vijandige, wantrouwige, onzekere houding met name ten opzichte van vrouwen, die gepaard gaat met een neiging tot het domineren, vernederen en controleren van vrouwen) plegen vaker seksueel grensoverschrijdend gedrag (Ward, et al., 2006). 1.3 Attitudes t.a.v. homoseksualiteit Homo negatieve attituden zijn niet zozeer van invloed op iemands seksuele relaties en seksueel gedrag, maar kunnen leiden tot homonegatief gedrag (bv. Buijs, Hekma, Duyvendak, 2008). 2 Kennis op het gebied van seksualiteit Bekend is dat jongens vaak onvoldoende kennis hebben van onderwerpen als bevruchting en anticonceptiemiddelen (cf. De Graaf et al., 2005). Verder is kennis is een voorwaarde voor het maken van verstandige keuzes (De Graaf et al., 2010). Dit geldt vooral ten aanzien van het voorkomen van soa s en ongewenste zwangerschap. Kennis blijkt nauwelijks samen te hangen met het plegen van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Bij seksueel grensoverschrijdend gedrag is de samenhang met attitudes en vaardigheden is veel sterker. 3 Communicatieve en sociale vaardigheden m.b.t. seksualiteit en relaties 12

13 Het gaat hier om sociale en communicatieve vaardigheden die nodig zijn om seksueel contact prettig, veilig en gelijkwaardig te laten verlopen (De Graaf et al., 2010). Bij jongens hangt het kunnen bespreken van anticonceptie met een partner samen met feitelijk anticonceptie- en condoomgebruik (Stone & Ingham, 2002). Jongeren die in staat zijn hun eigen grenzen aan te geven op seksueel gebied lopen minder kans seksueel grensoverschrijdend gedrag mee te maken (De Bruijn et al., 2006). Voor het voorkomen van het plegen van seksueel grensoverschrijdend gedrag is het belangrijk dat jongens indirecte, subtiele en non-verbale vormen van weigering kunnen oppikken en correct interpreteren (O Byrne, Rapley, & Hansen, 2006). 4 Weerbaarheid tegen groepsdruk en omgevingsdruk De druk om seks te hebben is, vooral in sommige groepen jongens, behoorlijk groot (De Graaf, Nikken, Janssens, Felten & Van Berlo, 2008). Bij milde vormen van groepsdruk voltstaat een eenvoudige (gewoon nee zeggen) en herhaalde weigering, terwijl bij sterkere vormen van sociale druk ontwijken en het geven van tegendruk effectiever zijn (Brug, Van Assema & Lechner, 2007). Uit Duits onderzoek is gebleken dat groepsdruk samenhangt met het plegen van seksueel grensoverschrijdend gedrag (Krahé, 1998). In Nederlands onderzoek met vergelijkbare vragenlijsten werd dit verband echter niet gevonden (Hendriks et al., 2010). Volgens Malamuth plegen mannen met vriendengroepen waarin status en zelfvertrouwen sterk afhankelijk is van seksuele prestaties vaker seksueel grensoverschrijdend gedrag (Ward, et al., 2006). Uit het onderzoek van De Bruin, et al. (2006) bleek dat een sterke aanpassing aan vrienden samenhangt met seksuele dwang. Of jongens gevoelig zijn voor groepsdruk hangt waarschijnlijk samen met hun zelfbeeld. Jongens met een negatief zelfbeeld hebben waarschijnlijk meer behoefte zich te conformeren aan de groepsnorm en ontlenen hun status aan de waardering die ze krijgen van hun vrienden. 5 Genderopvattingen Genderopvattingen belemmeren jongens (en meisjes) in het maken van vrije keuzen op seksueel gebied (De Graaf et al., 2010). Het is lastig voor jongens om nee te zeggen tegen seks, omdat van hen verwacht wordt dat zij altijd zin hebben; in sommige groepen jongens is de druk om seks te hebben groot (De Graaf, Nikken, Felten, Janssens, & Van Berlo, 2008). Jongens zijn zich vaak weinig bewust van hun eigen grenzen en maken zich wat het aangeven van grenzen betreft afhankelijk van de meisjes (De Graaf et al., 2008). Onderbouwing aanpak Boys R Us is een kortdurende eenmalige (of naar keuze meer malige) interventie (45 minuten in verkorte vorm, 90 minuten uitgebreide vorm) en heeft derhalve een beperkte doelstelling Voor het bereiken van genoemde doelen op het gebied van seksuele gezondheid, nl. van veilige seksuele contacten zonder dwang, is inbedding in een breder aanbod van seksuele vorming noodzakelijk. Voor de leeftijdsgroep (primair onderwijs) is dit met name de methode Relaties en seksualiteit ; voor de leeftijdsgroep (voortgezet onderwijs) is dit de methode Lang Leve de Liefde. Het spel is geschikt als een, specifiek op jongens gerichte, verdieping of aanvulling bij deze methoden. Ook kan Boys R Us gebruikt worden als aanvulling of verdieping van een vormingsprogramma in het jongerenwerk, zoals bijvoor- 13

14 beeld Veilig Vrijen & Seks. Keuze voor een spelvorm De keuze voor een bordspel is voor een belangrijk deel gebaseerd op reacties van jongens in door de Rutgers Nisso Groep gehouden focusgroepen met jongens over seksuele en relationele vorming (Schaepman, 2007) waarin jongens aangaven dat seksuele vorming minder saai en speelser zou moeten zijn. Deze reacties kwamen overeen met geluiden van professionals dat seksuele vorming met jongens anders moet. Anders is dan vooral niet een gewone les met opdrachten en discussies. Werkzame bestanddelen van reguliere lessen, zoals kennis, discussie en rollenspel, hebben we in deze spelvorm opgenomen. Daarnaast verwachten we dat met een speelse vorm met een positieve insteek ten aanzien van jongensgedrag de intentie van jongens om gewenst gedrag te vertonen positief beïnvloed wordt. Bij gedragsbeïnvloeding is het van belang dat een jongen de intentie heeft en gemotiveerd is om het gewenste gedrag te laten zien. Jongens die sociale druk ervaren om het gewenste gedrag te vertonen, zijn eveneens vaak meer gemotiveerd. In de spelvorm Boys R Us is de druk om gewenst gedrag te vertonen ingebouwd door een competitie-element toe te voegen: jongens kunnen punten verdienen wanneer hun oplossingsstrategie door de andere jongens als goed beoordeeld wordt. De winnaar heeft als eerste de vereiste punten behaald. Keuze voor twee leeftijdscategorieën De keuze om ons met Boys R Us op de leeftijdsgroepen 10 tot 12 en 13 tot 15 te richten komt voort uit het feit dat in ons idee een sekse specifieke, op jongens gerichte aanpak op relaties en seksualiteit zin heeft vanaf het moment dat de sekserollen op dit terrein zich meer beginnen uit te kristalliseren. Onze keuze voor de jongens vanaf 10 jaar is gebaseerd op het biologische feit dat vanaf een jaar of 10 de jongenspuberteit begint, ze aan het begin van hun seksuele carrière staan en ze meer vragen krijgen over hun lichaam en seksualiteit. Jongere jongens hebben andere vragen over hun lichaam dan oudere jongens en ze zijn nog niet of nauwelijks gericht op het hebben van seks maar meer op vriendschap en eerste voorzichtige aanrakingen. In de uitwerking van het spel is hier rekening mee gehouden. Helaas is er nauwelijks literatuur/evidentie beschikbaar ter onderbouwing van deze keuze. Keuze voor vorm en inhoud van het spel De inhoud van Boys R Us wordt gestuurd middels opdracht kaarten. De soorten opdrachten en de inhoud van de opdrachten hebben betrekking op verschillende determinanten. Het spel heeft twee sets opdrachtenkaarten. Een set voor jongens van 10 tot 13 jaar en een set voor jongens van 13 tot 15 jaar. In beide sets zijn opdrachtenkaarten met kennisvragen, meningsvragen en rollenspellen. Daarnaast bevat de set voor de oudere jongens opdrachten waarbij de jongen zich inleeft in de positie van een meisje. In de set voor jonge jongens zitten deze opdrachten niet. In deze set zijn opdrachten opgenomen waarmee jongens met behulp van plaatjes hun voorkeur aangeven. De inhoud van de opdrachten in beide sets is afgestemd op het verschil in leeftijd en daarmee op het verschil in kennis en ervaring. In de minimumvariant van het spelen van het spel voert elke speler minstens één opdracht van elke soort uit. Kennis: In Boys R Us wordt aandacht besteed aan onderwerpen waarvan uit onder- 14

15 zoek bekend is dat jongens er vaak onvoldoende kennis van hebben of misvattingen over bestaan, zoals bevruchting en anticonceptiemiddelen (cf. De Graaf et al., 2005). Ook wordt er aandacht besteed aan thema s waarvan jongens zelf aangeven dat ze er meer over willen weten, zoals de lichamelijke ontwikkeling van meisjes, hoe seks lekkerder gemaakt kan worden en masturbatie (cf. Flores Schaepman, 2007). Kennisvragen.. De speler die aan de beurt is moet proberen de vraag te beantwoorden, de andere spelers geven aan of ze het eens of oneens zijn met het antwoord. Dit geeft de begeleider inzicht in de aanwezige kennis in de groep. Bij het spel hoort een antwoordenboekje waarin de jongens het juiste antwoord kunnen opzoeken. Attituden en (gender)opvattingen: Het is bekend dat om attituden te veranderen het belangrijk is om in te gaan op de gepercipieerde voor- en nadelen ten aanzien van een bepaald attitudeobject, bijvoorbeeld door het corrigeren van foute veronderstellingen over voor- en nadelen of het versterken van (juiste) bestaande veronderstellingen over voor- en nadelen (Brug, Van Assema & Lechner, 2007). Ook het aanzetten tot zelfevaluatie, om zich zo bijvoorbeeld bewust te worden van de eigen ongezonde gewoonten, is een manier om attituden te veranderen (Brug et al., 2007). Ook kunnen ongewenste attituden worden veranderd door het aandragen van overtuigende argumenten (Brug et al., 2007). Uit onderzoek over seksueel risicogedrag is bekend dat dit relevante methodieken van gedragsverandering zijn. Zo is bekend dat het zien van meer nadan voordelen t.a.v. zwangerschap, en meer voor- dan nadelen aan het gebruik van anticonceptie of condooms belangrijke voorspellers zijn van effectief anticonceptie- en condoomgebruik (Grimley et al., 1995; Brückner et al., 2004; Kirby & Lepore, 2007; Ryan et al., 2007). Het bespreken en ter discussie stellen van attituden en opvattingen gebeurt bij Boys R Us in verschillende soorten opdrachten: Meningsvragen. Het gaat hierbij om vragen of stellingen waarbij de speler die aan de beurt is kan aangeven wat hij zelf vindt of zou doen. De andere spelers geven aan of ze het eens of oneens zijn met het antwoord van de speler die aan de beurt is. Zo kan er een gesprek op gang komen over verschillen in attitude binnen de groep. De begeleider kan zo foute veronderstellingen over voor- en nadelen van bepaald gedrag corrigeren, bestaande (juiste) veronderstellingen versterken, of overtuigende argumenten aandragen om bepaalde ongewenste attituden of opvattingen te veranderen, wat bekende technieken zijn om attituden te veranderen (cf. Schaalma, Kok, Meertens, & Brug, 2007). Meisjesrol Inleven in de andere sekse. Hierbij krijgt de speler die aan de beurt is een bepaalde situatie voorgelegd; hij moet zich inleven en zeggen of uitbeelden wat een meisje zou doen in een bepaalde situatie. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om het onderhandelen met een partner over condoomgebruik, of het omgaan met (potentieel) grensoverschrijdend gedrag van een jongen. Hierdoor kunnen attituden t.o.v. grensoverschrijdend gedrag of opvattingen m.b.t. de verantwoordelijkheid van meisjes voor het aangeven van seksuele grenzen ter discussie worden gesteld. Plaatjes Mening geven aan de hand van afbeeldingen. Hierbij moet de speler die aan de beurt is een kaartje met een afbeelding kiezen of een aantal kaartjes op volgorde leggen om zijn eigen voorkeur in een 15

16 bepaalde situatie aan te geven. Van belang is dat hij zijn keuze motiveert, en dat de begeleider zorgt voor discussie over de voor- /nadelen van de keuze. Net zoals bij de meningsvragen kunnen zo ongewenste attituden ter discussie worden gesteld door bijvoorbeeld foute veronderstellingen te corrigeren (cf. Schaalma, Kok, Meertens, & Brug, 2007). Vaardigheden: Bij het leren van vaardigheden blijken onder meer de volgende technieken effectief (Michie, Johnston, Francis, Hardeman, & Eccles, 2008): Gewenst gedrag belonen (bijvoorbeeld door waardering van vrienden of leeftijdsgenoten) Vaardigheden oefenen tijdens bijeenkomsten van de interventie En (cf. Schaalma, Kok, Meertens, & Brug, 2007) Observeren van gedrag van anderen (observational learning) Boys R Us maakt gebruik van deze elementen. Er zijn rollenspel opdrachten. Hierbij gaat het vooral om het zelf actief uitproberen van communicatieve vaardigheden(enactive learning). Ook wordt gericht gebruik gemaakt van observeren van gedrag van anderen en het belonen van gewenst gedrag: de spelers die niet bij het rollenspel betrokken zijn observeren het rollenspel en belonen gewenst gedrag in de vorm van het toekennen van punten. Rollenspel. De speler die aan de beurt is kiest een medespeler om het rollenspel te spelen. De andere spelers geven aan of ze de uitvoering van het rollenspel wel of niet goed vonden. De rollenspelen gaan bijvoorbeeld over het communiceren met een partner over het gebruik van anticonceptie/condooms, het aangeven van de eigen grenzen op seksueel en relationeel gebied en het respecteren van de grenzen van de ander. Bij al deze opdrachten/werkvormen is het van belang dat er adequate begeleiding is, om ongewenste of onjuiste kennis, attituden of opvattingen te corrigeren of ter discussie te kunnen stellen.uit onderzoek is gebleken dat docenten in het voortgezet onderwijs moeite hebben met het bespreken van onderwerpen op het gebied van seksualiteit, zoals onderwerpen die raken aan de belevingswereld en persoonlijke ervaringen van jongeren, maagdelijkheid en homoseksualiteit (Van de Bongardt, Mouthaan & Bos, 2009; Kedde, Kruijer, Wijsen & Mouthaan, 2009). Boys R Us biedt leerkrachten en jongerenwerkers een concreet instrument om moeilijke thema s op een speelse manier bespreekbaar te maken. Het is belangrijk dat de begeleider bewust is van zijn of haar waarden en normen op seksueel gebied en alert is op seksestereotype gedrag, zonder het te veroordelen. De bijbehorende handleiding bevat hiervoor tips en adviezen. 7. Samenvatting onderbouwing Beschrijf in één tot drie zinnen het verband tussen probleem, doelgroep, doel en methode. Het beschikken over juiste en gewenste - kennis, houding en vaardigheden op het gebied van seksualiteit in brede zin is een voorwaarde voor het aangaan van veilige, gewenste en gelijkwaardige seksuele relaties. Boys R Us biedt docenten en jongerenwerkers een concreet instrument om hier een bij- 16

17 drage te leveren op een manier die aansluit bij de behoeften, problemen en belevingswereld van jongens in de leeftijdsgroepen en Dit gebeurt door middel van een spel met verschillende werkvormen, waarbij nieuwe kennis wordt aangereikt, reflectie en discussie over attituden en opvattingen wordt bevorderd en communicatieve vaardigheden worden geoefend. 17

18 C. Overdraagbaarheid 8. Randvoorwaarden voor uitvoering en kwaliteitsbewaking Welke eisen zijn er ten aanzien van opleiding, training, certificering, licenties en/of supervisie van de uitvoerend werkers? Beschrijf deze randvoorwaarden voor de toepassing. Meld indien van toepassing: Er zijn geen specifieke eisen voor de uitvoering en begeleiding van de uitvoerend werkers. 8.1 Eisen ten aanzien van opleiding Boys R Us is een spel dat gaat over persoonlijke opvattingen en denkbeelden over seksualiteit, intimiteit en relaties. Het spel wordt begeleid door een volwassen mannelijke of vrouwelijke begeleider. Bij voorkeur een docent of jongerenwerker, die ervaring heeft in het begeleiden van groepen, bekend is met de doelgroep en makkelijk kan praten over het onderwerp seksualiteit en relaties. Enige kennis van de seksuele risico s die jongens (en meisjes) op dit terrein kunnen lopen en van huidige denkbeelden, opvattingen, verwachtingen, wensen en ervaringen van jongeren op het terrein van seksualiteit en relaties is een pre. Een jongensgroep brengt een andere dynamiek met zich mee dan een heterogene groep. In de handleiding worden de volgende specifieke punten hierbij genoemd en worden tips gegeven hoe hier mee om te gaan: groepsdruk en verwachtingen over mannelijk gedrag diversiteit homoseksualiteit De begeleider is ook de persoon die in geval van hulpvragen van jongens in ieder geval op de hoogte is van hulpmogelijkheden in de regio, adequaat eerste opvang kan bieden en zo nodig kan verwijzen. In de handleiding worden hiertoe tips en informatie gegeven. Professionals die zichzelf in staat achten het spel uit te voeren kunnen die vrijelijk doen. Voor professionals die hierbij ondersteuning wensen biedt Rutgers WPF een training van 3 dagdelen met jongeren in gesprek over seks voor docenten in het voortgezet onderwijs en jongerenwerkers. In deze training wordt aandacht besteed sekse specifiek werken, specifieke groepsdynamische processen in het kader van seksuele en relationele vorming, het adequaat begeleiden van discussies in groepen jongeren. Ook leren professionals werken met verschillende materialen, waaronder Boys R Us. Deskundigheidsbevordering van docenten in het basisonderwijs vindt vooral plaats via de jaarlijkse Week van de Lentekriebels. Is er voor de overdracht van de interventie een handleiding of protocol? Zijn er eerdere ervaringen waaruit blijkt dat de interventie overdraagbaar is? Meld indien van toepassing: Er is geen handleiding of protocol 8.2 Eisen ten aanzien van overdracht en implementatie Het spel is uitgetest in verschillende jongensgroepen. De ervaringen zijn gebruikt bij het opstellen van de handleiding voor de professional. Professionals zijn in principe in staat om met behulp van de handleiding, de spelregels en het antwoordenboekje het spel in een jongensgroep zelfstandig uit te voeren. 18

19 voor overdracht of implementatie. Hoe wordt de kwaliteit van de interventie beoordeeld en bewaakt? Denk bijvoorbeeld aan registratie van activiteiten en resultaten. Meld indien niet bekend of niet van toepassing: De wijze van kwaliteitsbewaking wordt bepaald door de uitvoerder. 8.3 Eisen ten aanzien van kwaliteitsbewaking Het is niet verplicht een training te volgen voor het begeleiden van Boys R Us. Rutgers WPF biedt wel de training In gesprek met jongeren over seks aan. In deze training is het begeleiden van het spel Boys R Us een van de onderdelen die aan bod komt. Voor een linterventie met een beperkte duur, leek het niet realistisch om een training verplicht te stellen. Deskundigheidsbevordering van professionals op het gebied van seksuele en relationele vorming is echter wel een punt van aandacht voor Rutgers WPF. Er is soms sprake van handelingsverlegenheid bij het behandelen van bepaalde aspecten van seksuele en relationele vorming (Van de Bongardt, Mouthaan & Bos, 2009; Kedde, Kruijer, Wijsen & Mouthaan, 2009). Rutgers WPF heeft recent de module Over seks gesproken ontwikkeld. Dit is een module seksuele gezondheidsbevordering voor tweedegraads lerarenopleidingen Biologie en Gezondheidszorg & Welzijn. Zo willen wij bevorderen dat in ieder geval toekomstige docenten een betere basis hebben voor het geven van seksuele en relationele vorming. Ook is Rutgers WPF bezig met het ontwikkelen van een module voor PABO s (opleiding tot docent basisonderwijs). Dit zijn stappen in de goede richting, Het gebruik van het spel is tot nu toe niet gemonitord. Dit heeft wel onze aandacht. Helaas is een subsidieaanvraag hiervoor afgewezen. Tot op heden hebben we hier geen financiering voor gevonden. Wat zijn de kosten van de uitvoering? Noem zo mogelijk kosten van licentie, materiaal, trainingen, kwaliteitsbewaking, Vermeld het jaartal waarvoor de prijzen gelden. Noem ook de tijdinvestering van betrokken professionals (uitvoering en coördinatie). Meld indien van toepassing: Er zijn bij deze interventie geen gegevens bekend over de kosten en /of de tijdsinvestering van professionals. 8.4 Kosten van de interventie Het spel met handleiding kan besteld worden via en kost 35,00 exclusief verzendkosten (2012). De kosten van de training Met jongeren in gesprek over seks, 3 dagdelen bedragen bedragen 225,- (2012). Tijdinvestering Een professional/begeleider zal minimaal voor het spelen van het spel de spelregels en handleiding bestudeerd moeten hebben. De begeleider kan kiezen voor het spelen van de uitgebreide variant, 90 minuten, of de verkorte variant, 45 minuten. 9. Onderzoek naar de uitvoering van de interventie Is er onderzoek gedaan naar de uitvoering van de interventie? Beschrijf doel, type onderzoek (bijvoorbeeld procesevaluatie, behoefteanalyse, nul-meting, haalbaarheidonderzoek, tevredenheidmeting etc.), methode en relevante uitkomsten. Geef aan wat het bereik is, de succes- en faalfactoren en waardering door de doelgroep. Geef ook aan hoe de interventie, indien noodzakelijk, wordt aangepast. Tijdens de ontwikkeling van het spel zijn 19 jongens op twee momenten betrokken geweest bij het uittesten van het materiaal: bij het pretesten in een vroeg stadium zijn vijf jongens van 10/11 jaar, tien van 12/13 jaar en vier jongens van 13/14 jaar betrokken geweest. Na het spelen van het spel hebben de jongens een vragenlijst ingevuld. Hierin werd gevraagd naar een oordeel over de volgende aspecten van het spel: Duur Thema, inhoud en onderwerpen Type opdrachten Uiterlijk van het spel Moeilijkheidsgraad taalgebruik en opdrachten 19

20 Meld indien van toepassing: Er is geen onderzoek gedaan naar de uitvoering van de interventie. Ook zijn er verschillende meer algemene vragen gesteld: Wat vind je het leukst/het minst leuk? Zijn er dingen die je mist Een goede naam voor het spel Een spel alleen voor jongens De jongens waren in het algemeen positief tot zeer positief over het spel. Op een aantal punten is het spel aangepast. Het taalgebruik is een vereenvoudigd en er zijn opdrachten toegevoegd met plaatjes. Bij het uittesten van het ontwikkelde materiaal in de afrondingsfase hebben tien jongens van 9 jaar, vijf jongens van 11/12 jaar en vijf jongens van 14/15 jaar geparticipeerd. Hierbij is de spelwerking geobserveerd. De experts hebben tussentijds enkele jongens in hun eigen werksetting bevraagd op dezelfde onderwerpen uit de pretest. Op basis van deze informatie is het spel en de handleiding aangepast. 20

21 Voor u verder gaat Check met behulp van onderstaande lijst of u de vereiste informatie op het werkblad kunt invullen. De vraagnummers corresponderen met de desbetreffende onderdelen van de beschrijving op dit werkblad en met de criteria voor erkenning op Niveau II en III. Op de sites van het Nederlands Jeugdinstituut en van RIVM kunt u een meer uitgebreide lijst van de criteria voor erkenning en een toelichting daarop vinden. Neem bij twijfel contact op met het Nederlands Jeugdinstituut of RIVM (zie voorblad). Criteria voor erkenning op Niveau II-III: waarschijnlijk of bewezen effectief Vraag 10.1 Is de interventie via Nederlandse studies met een matige tot sterke bewijskracht onderzocht en maken deze studies het aannemelijk dat de interventie de gestelde doelen bij de doelgroep daadwerkelijk bereikt? (Voor een overzicht van de bewijskracht van onderzoek, zie de handleiding bij dit werkblad.) Ja Nee Vraag 11 Is er onderzoek naar buitenlandse versies van de interventies Ja Nee LET OP Indien vraag 10 met ja beantwoord wordt, vul dan ook Bijlage 1 in: Beschrijving kenmerken en resultaten onderzoek. Indien vraag 10 en 11 met nee beantwoord moeten worden, komt uw interventie niet in aanmerking voor een beoordeling op niveau II of III. Vul in dat geval paragraaf 10.1 en 11 op de gevraagde manier in en ga verder met paragraaf 12 onder Overige informatie. Vergeet niet het logboek in te vullen aan het einde van dit werkblad. 21