EVALUATIE DOELSTELLING ZELFDODING: -20% IN 2020

Transcriptie

1 / Archief cijfers EVALUATIE DOELSTELLING ZELFDODING: -20% IN 2020 Vlaams Gewest 2013 / Evaluatie doelstelling zelfdoding: -20% in /14

2 Gepubliceerd op: op 1/12/2015 door: Heidi Cloots, Herwin De Kind, Erik Hendrickx, Anne Kongs, Moreau Luc, Hilde Smets Afdeling Informatie en Zorgberoepen Hoe refereren naar dit document? Zorg en Gezondheid Evaluatie doelstelling zelfdoding: -20% in [Online publicatie]. Brussel: Agentschap Zorg en Gezondheid, afdeling Informatie en Zorgberoepen, 2015 [geraadpleegd op../../..], Beschikbaar op: GI2013_evaluatie-doelstelling-suicide.pdf Evaluatie doelstelling zelfdoding: -20% in /14

3 Inhoudstafel 1 Evaluatie doelstelling via sterftecijfers Nuanceringen 4 2 Evaluatie algemene doelstelling absolute aantallen bruto sterftecijfer gestandaardiseerde sterfte 6 3 Evaluatie doelstelling per leeftijdsgroep Zelfdoding -16 jaar Zelfdoding jaar Zelfdoding jaar Zelfdoding jaar Zelfdoding jaar Zelfdoding 75 jaar en ouder Evaluatie doelstelling zelfdoding: -20% in /14

4 1 Evaluatie doelstelling via sterftecijfers De gezondheidsdoelstelling zelfdoding bepaalt dat de sterfte door zelfdoding bij mannen en vrouwen tegen 2020 met 20% moet verminderd zijn ten opzichte van Deze doelstelling is nog niet gehaald. Toch valt er te nuanceren. 1.1 NUANCERINGEN Absolute versus relatieve versus gestandaardiseerde cijfers Absolute aantallen overlijdens geven eigenlijk geen goed beeld van de werkelijkheid. Daar zijn verschillende redenen voor. Ten eerste groeit de bevolking. Tussen 2000 en 2013 was er een bevolkingstoename met 7%. Dit probleem wordt opgelost door de aantallen weer te geven per inwoners, de bruto sterfte of relatieve sterfte. Ten tweede komt een aanzienlijk deel van de suïcides bij ouderen voor. En net deze bevolkingsgroep wordt steeds groter. Dit effect wordt weggewerkt door de cijfers te standaardiseren. Suïcide en onbepaalde intentie Bij uitwendige doodsoorzaken is het niet steeds mogelijk om te bepalen of het om een ongeval, een doding of een suïcide ging. Het aantal overlijdens waarbij de intentie niet kon bepaald worden, steeg in 2012 en 2013 nog sterker dan in de periode ervoor. Daarbij zijn er aanwijzingen dat het redelijk is te veronderstellen dat het in een groot deel van die gevallen om suïcide ging. De suïcidecijfers als zodanig gerapporteerd zijn daarom allicht een onderschatting van de werkelijkheid. De overlijdens door onbepaalde intentie nuanceren dus de suïcide cijfers. We gebruiken ze dan ook als een maat voor de onzekerheid rond de gerapporteerde cijfers. De suïcidecijfers als zodanig gerapporteerd beschouwen we als een minimum, de cijfers voor suïcide en onbepaalde intentie samen als een maximum. De werkelijkheid ligt daar ergens tussenin. 2 Evaluatie algemene doelstelling 2.1 ABSOLUTE AANTALLEN In 2013 overleden er minder mensen door suïcide (zo gerapporteerd) dan in de 3 voorgaande jaren ( ). In vergelijking met het jaar 2000 was het aantal suïcides (als zodanig gerapporteerd) in 2013 gedaald met 9% bij mannen en met 15% bij vrouwen. Dit moeten we relativeren: sinds 2008 nam het aantal niet-natuurlijke overlijdens waarvan de intentie niet kon bepaald worden sterk toe. Als we deze meetellen, dan noteren we een stijging ten opzichte van 2000 met 6% voor mannen en 7% voor vrouwen Evaluatie doelstelling zelfdoding: -20% in /14

5 OVERZICHT VAN ABSOLUTE CIJFERS VOOR SUÏCIDE-ALS-ZODANIG-GEREGISTREERD, ONBEPAALDE INTENTIE, EN SUÏCIDE EN ONBEPAALDE INTENTIE SAMEN. VERGELIJKING MET DE VOOROPGESTELDE DOELSTELLING Suïcide onbepaalde intentie (OI) suïcide en OI (maximum) Suïcide Vrouwen onbepaalde intentie (OI) suïcide en OI (maximum) (minimum) (minimum) streefcijfer verschil met % +6% -15% +7% 2.2 BRUTO STERFTECIJFER Wanneer we rekening houden met de groei van de bevolking, zijn de cijfers gunstiger. In vergelijking met het jaar 2000 was het relatief aantal suïcides (als zodanig gerapporteerd) in 2013 gedaald met 15% bij mannen en met 21% bij vrouwen. Dit moeten we weer relativeren: als we de overlijdens waarvan de intentie niet kon bepaald worden meetellen, dan zien we nauwelijks een daling: -2% voor mannen en -1% voor vrouwen. OVERZICHT VAN BRUTO STERFTECIJFERS VOOR SUÏCIDE-ALS-ZODANIG-GEREGISTREERD, ONBEPAALDE INTENTIE, EN SUÏCIDE EN ONBEPAALDE INTENTIE SAMEN. VERGELIJKING MET DE VOOROPGESTELDE DOELSTELLING Suïcide onbepaalde intentie (OI) suïcide en OI (maximum) Suïcide Vrouwen onbepaalde intentie (OI) suïcide en OI (maximum) (minimum) (minimum) ,8 1,7 30,4 11,0 0,7 11, ,1 3,1 28,2 9,3 1,9 11, ,5 5,4 29,9 8,7 2,9 11,3 streefcijfer 23,0 24,4 8,8 verschil met % -2% -21% -1% Evaluatie doelstelling zelfdoding: -20% in /14

6 2.3 GESTANDAARDISEERDE STERFTE Wanneer we ook rekening houden met de veranderende leeftijdsverdeling ( gestandaardiseerde aantallen), waren er in 2013 duidelijk minder overlijdens door suïcide (zo gerapporteerd) dan in Voor mannen stellen we een daling van 19% vast tussen het gestandaardiseerde aantal overlijdens in 2000 en dat in Voor vrouwen daalde het gestandaardiseerde aantal overlijdens in 2013 met 24% ten opzichte van Bij vrouwen lijkt de doelstelling dus al gehaald als we rekening houden met de leeftijd en enkel rekening houden met het minimum aantal suïcides. Toch hebben ook hier de sterk stijgende cijfers van overlijdens door onbepaalde intentie een temperende invloed. Als we die bij de suïcides optellen, stellen we een veel kleinere daling vast: voor mannen met 6,5% en voor vrouwen met 5,2%. De doelstelling van -20% lijkt dan nog erg veraf. OVERZICHT VAN GESTANDAARDISEERDE STERFTECIJFERS (EUROPESE STANDAARD 2030) VOOR SUÏCIDE-ALS-ZODANIG-GEREGISTREERD, ONBEPAALDE INTENTIE, EN SUÏCIDE EN ONBEPAALDE INTENTIE SAMEN. VERGELIJKING MET DE VOOROPGESTELDE DOELSTELLING Suïcide onbepaalde intentie (OI) suïcide en OI (maximum) Suïcide Vrouwen onbepaalde intentie (OI) suïcide en OI (maximum) (minimum) (minimum) ,6 1,7 32,2 11,2 0,8 11, ,8 3,2 28,7 9,3 1,8 19, ,8 5,5 30,1 8,5 2,8 20,4 streefcijfer 24,5 25,8 8,9 17,1 verschil met % -6% -24% -4,5% Evaluatie doelstelling zelfdoding: -20% in /14

7 EVOLUTIE GESTANDAARDISEERDE STERFTECIJFERS (EUROPESE STANDAARD 2030) VOOR SUÏCIDE-ALS-ZODANIG-GEREGISTREERD EN SUÏCIDE EN ONBEPAALDE INTENTIE SAMEN. VERGELIJKING MET DE VOOROPGESTELDE DOELSTELLING 3 Evaluatie doelstelling per leeftijdsgroep Het suïcidecijfer verschilt met de leeftijd, en is het hoogst op middelbare leeftijd (40 tot 59 jaar) en oudere leeftijd (boven de 75 jaar). Het extreem hoge risico dat mannen vanaf 80 jaar hadden in het jaar 2000 is wel flink afgenomen. Deze cijfers zijn gestandaardiseerd (Europese standaardbevolking, 2030) en uitgedrukt in aantal overlijdens per inwoners. De grafieken in blauw geven de cijfers voor mannen weer, die in rood die voor vrouwen. De schaal verschilt per grafiek Evaluatie doelstelling zelfdoding: -20% in /14

8 Enkel bij kinderen en jongeren onder de 16 jaar, zijn jongens en meisjes samengeteld en zijn de aantallen niet gestandaardiseerd, omdat het over erg kleine aantallen gaat. Trends zijn per leeftijdsgroep minder duidelijk, al kan de algemene trend van een daling tussen 2000 en 2007 en daarna terug een stijging wel vaak herkend worden. De cijfers voor 2013 liggen in het algemeen iets lager dan die voor 2012 en meestal ook lager dan die van het jaar Alleen bij mannen en vrouwen in de leeftijdsgroep van 45 tot 59 jaar en bij vrouwen van 75 jaar of ouder zijn de zelfdodingscijfers gestegen. 3.1 ZELFDODING -16 JAAR Jongens en meisjes Bij kinderen en jongeren (-16 jaar) bedroeg het aantal suïcides gemiddeld 6 tot 7 overlijdens per jaar in de periode In de cijfers kunnen we geen trend vaststellen. EVOLUTIE GESTANDAARDISEERDE STERFTECIJFERS VOOR SUÏCIDE-ALS-ZODANIG-GEREGISTREERD EN SUÏCIDE EN ONBEPAALDE INTENTIE SAMEN, VOOR -16-JARIGEN. VERGELIJKING MET DE VOOROPGESTELDE DOELSTELLING 3.2 ZELFDODING JAAR Bij jarige mannen daalde het aantal suïcides globaal tot 2007, maar stegen de cijfers daarna opnieuw. Bij mannen was het sterftecijfer door suïcide als zodanig gerapporteerd in % lager dan in Het cijfer voor suïcide en onbepaalde intentie samen was in % lager dan in Hier lijkt de doelstelling gehaald Evaluatie doelstelling zelfdoding: -20% in /14

9 Vrouwen Bij jarige vrouwen kunnen we geen trend vaststellen. Bij vrouwen van deze leeftijd was het sterftecijfer door suïcide als zodanig gerapporteerd in % lager dan in Het cijfer voor suïcide en onbepaalde intentie samen was in 2013 nauwelijks lager dan in 2000 (- 2%). EVOLUTIE GESTANDAARDISEERDE STERFTECIJFERS VOOR SUÏCIDE-ALS-ZODANIG-GEREGISTREERD EN SUÏCIDE EN ONBEPAALDE INTENTIE SAMEN, VOOR JARIGEN. VERGELIJKING MET DE VOOROPGESTELDE DOELSTELLING Evaluatie doelstelling zelfdoding: -20% in /14

10 3.3 ZELFDODING JAAR Ook bij jarige mannen daalden de cijfers tot 2007, om naar 2009 sterk te stijgen. In daalden de cijfers echter opnieuw zodat ze in 2013 respectievelijk 24% (suïcide zo gerapporteerd) en 13% (suïcide en onbepaalde intentie samen) lager waren dan in Vrouwen Bij jarige vrouwen schommelden de cijfers met pieken in 2000, 2004 en In 2013 lagen deze cijfers respectievelijk 44% (suïcide zo gerapporteerd) en 33% (suïcide en onbepaalde intentie samen) lager dan in Hier lijkt de doelstelling gehaald. EVOLUTIE GESTANDAARDISEERDE STERFTECIJFERS VOOR SUÏCIDE-ALS-ZODANIG-GEREGISTREERD EN SUÏCIDE EN ONBEPAALDE INTENTIE SAMEN, VOOR JARIGEN. VERGELIJKING MET DE VOOROPGESTELDE DOELSTELLING Evaluatie doelstelling zelfdoding: -20% in /14

11 3.4 ZELFDODING JAAR Bij jarigen is het absolute aantal overlijdens door suïcides bijna jaarlijks gestegen sinds Dit is deels te verklaren doordat ook het aantal inwoners van die leeftijdsgroep toenam in dezelfde periode. De gestandaardiseerde sterftecijfers (per inwoners) voor deze leeftijdsgroep toonden geen duidelijke evolutie tot In 2011 was er bij mannen een stijging die zich in 2012 en mogelijks ook in 2013 doorzette. Het sterftecijfer door suïcide als zodanig gerapporteerd in % hoger dan in Het cijfer voor suïcide en onbepaalde intentie samen was in % hoger dan in Vrouwen Bij vrouwen bleven de cijfers schommelen: Het sterftecijfer door suïcide als zodanig gerapporteerd was in 2013 maar 4% lager dan in Het cijfer voor suïcide en onbepaalde intentie samen was in % hoger dan in EVOLUTIE GESTANDAARDISEERDE STERFTECIJFERS VOOR SUÏCIDE-ALS-ZODANIG-GEREGISTREERD EN SUÏCIDE EN ONBEPAALDE INTENTIE SAMEN, VOOR JARIGEN. VERGELIJKING MET DE VOOROPGESTELDE DOELSTELLING Evaluatie doelstelling zelfdoding: -20% in /14

12 3.5 ZELFDODING JAAR Het aantal suïcides bij jarigen schommelde sterk in de periode Maar wanneer we rekening houden met de bevolking en leeftijdsevoluties stellen we eerder een daling vast. Hier lijkt de doelstelling gehaald. In 2013 was het sterftecijfer door suïcide zo gerapporteerd bij mannen 30% lager dan in 2000 en dat van suïcide en onbepaalde intentie samen 15% lager dan in Vrouwen Bij vrouwen nam het sterftecijfer in 2013 een plotse duik: Het sterftecijfer door suïcide als zodanig gerapporteerd was in % lager dan in 2000, Het cijfer voor suïcide en onbepaalde intentie samen was in % lager dan in Evaluatie doelstelling zelfdoding: -20% in /14

13 EVOLUTIE GESTANDAARDISEERDE STERFTECIJFERS VOOR SUÏCIDE-ALS-ZODANIG-GEREGISTREERD EN SUÏCIDE EN ONBEPAALDE INTENTIE SAMEN, VOOR JARIGEN. VERGELIJKING MET DE VOOROPGESTELDE DOELSTELLING 3.6 ZELFDODING 75 JAAR EN OUDER Bij 75+ ers stegen de absolute cijfers met een kwart tot de helft. Rekening houdend met de toenemende veroudering van de bevolking daalden de sterftecijfers wel. Bij mannen daalde het gestandaardiseerde sterftecijfer tussen 2000 en 2006 sterk (suïcide zo gerapporteerd -45%; suïcide en onbepaalde intentie samen 35%) maar stegen daarna terug. Het sterftecijfer door suïcide als zodanig gerapporteerd was in % lager dan in Het cijfer voor suïcide en onbepaalde intentie samen was in % lager dan in Evaluatie doelstelling zelfdoding: -20% in /14

14 Vrouwen Bij vrouwen is er geen duidelijke trend. Hier namen de sterftecijfers in 2013 een plotse vlucht: Het sterftecijfer door suïcide als zodanig gerapporteerd was in 20138% hoger dan in 2000, Het cijfer voor suïcide en onbepaalde intentie samen was in % hoger dan in 2000 EVOLUTIE GESTANDAARDISEERDE STERFTECIJFERS VOOR SUÏCIDE-ALS-ZODANIG-GEREGISTREERD EN SUÏCIDE EN ONBEPAALDE INTENTIE SAMEN, VOOR 75+ ERS. VERGELIJKING MET DE VOOROPGESTELDE DOELSTELLING Evaluatie doelstelling zelfdoding: -20% in /14