ZORGZWAARTE. / Archief cijfers. Vlaams Gewest /

Transcriptie

1 / Archief cijfers ZORGZWAARTE Vlaams Gewest / Zorgzwaarte 1/14

2 GEPUBLICEERD OP: in november 2013 DOOR: Heidi Cloots, Herwin De Kind, Hilde Smets Afdeling Informatie en Zorgberoepen Hoe refereren naar dit document? Zorg en Gezondheid Zorgzwaarte [Online publicatie]. Brussel: Agentschap Zorg en Gezondheid, afdeling Informatie en Zorgberoepen, 2015 [geraadpleegd op../../..], Beschikbaar op: GI2011_zorgzwaarte.pdf Zorgzwaarte 2/14

3 Inhoudstafel 1 Zorgzwaarte in de ouderenzorg Evolutie aantal bewoners WZC Evolutie zorgforfaits per leeftijd Centra kortverblijf (CVK) Residentiële ouderenzorg (WZC) Evolutie totaal aantal forfaits Regionale spreiding forfaits ouderenzorg Centra voor kortverblijf (CVK) Woonzorgcentra (WZC) 8 2 Zorgzwaarte in de thuisverpleging Evolutie zorgforfaits per leeftijd Evolutie totaal aantal forfaits thuisverpleging Regionale spreiding forfaits thuisverpleging 11 3 Over deze cijfers Wat is een zorgforfait? IMA-cijfers RIZIV Zorgregio s 14 Gebruikte afkortingen Zorgzwaarte 3/14

4 1 Zorgzwaarte in de ouderenzorg 1.1 EVOLUTIE AANTAL BEWONERS WZC In 2010 woonde 1% van de Vlaamse bevolking in een woonzorgcentrum. Het grootste deel van de bewoners is ouder dan 75 jaar. Slechts 10% is jonger dan 75 jaar, en 27% is 90 jaar of ouder. Van alle inwoners tussen 50 en 59 jaar wonen er 8 op de in een WZC. AANDEEL PER 100 INWONERS (%) VAN DE BEVOLKING DIE IN EEN WZC WONEN, VLAAMS GEWEST, Alle leeftijden 1,0% jaar 0,08% jaar 0,6% jaar 2,8% jaar 8,0% jaar 20,3% jaar 46,1% Bron: 95+ jaar 71,8% kerncijfers RIZIV - gegevens verzekeringsorganismen Het aantal bewoners van de residentiële ouderenzorg nam in alle leeftijden af, tijdens de laatste 10 jaar, behalve bij jarigen. Daar schommelt het rond 44%. In 2001 woonde nog 10% van de jarige Vlamingen in een woonzorgcentrum. In 2010 was dit gedaald tot 8%. Bij 95+ ers woont 3 op de 4 in een woonzorgcentrum (72%). In 2001 woonde nog 79% van de 95 +ers in een woonzorgcentrum. EVOLUTIE AANDEEL (%) PERSONEN VAN 75 JAAR OF OUDER IN DE BEVOLKING DIE IN EEN WZC WONEN, VLAAMS GEWEST, 2001, 2004, Bron: kerncijfers RIZIV - gegevens verzekeringsorganismen (excl. NIOOO, DOSZ, CNMM, EU / incl. buitenlandse patiënten) Zorgzwaarte 4/14

5 1.2 EVOLUTIE ZORGFORFAITS PER LEEFTIJD Centra kortverblijf (CVK) In de CVK valt het op dat er een evenredig aantal forfaits is van lichte zorg (type A en O) als zwaardere zorg (type B en C): 39% van de 1047 in 2011 toegekende toelages betreft lichte zorg (type A). Bij de jarigen en de jarigen is er een daling in het aandeel van de lichte zorg over de drie jaar en voor de >=95-jarigen zien we een stijging. Voor de overige leeftijdsgroepen is er geen trend te vinden. AANDEEL (%) LICHTE ZORGFORFAITS (TYPE A&O) IN TOTAAL -FORFAITS VAN DE CENTRA KORTVERBLIJF PER LEEFTIJDSGROEP EN JAAR, VLAAMS GEWEST, Bron: IMA-data, , en Residentiële ouderenzorg (WZC) In de ouderenzorg valt het op dat er een groter aantal forfaits zijn voor zware dan lichte zorg: 28% van de toegekende toelages betreft lichte zorg (type A en O). 72% van de toegekende toelages betreft zorgafhankelijkheid en zware zorgafhankelijkheid (type B en C). Het aandeel van het A-type neemt het laatste jaar af in elke leeftijdsgroep. Deze evolutie is net het omgekeerde van de evolutie in de thuisverplegingssector: daar neemt het aandeel lichte zorgforfaits (O en A) Zorgzwaarte 5/14

6 net toe in elke leeftijdsgroep. In deze grafiek voor de woonzorgcentra wordt enkel 2010 en 2011 getoond aangezien de leeftijdsgrens voor woonzorgcentra in 2010 veranderd is van 60 jaar naar 65 jaar. AANDEEL (%) LICHTE ZORGFORFAITS (TYPE A&O) IN TOTAAL -FORFAITS VAN DE WOONZORGCENTRA PER LEEFTIJDSGROEP EN JAAR, VLAAMS GEWEST, Bron: IMA-data, en EVOLUTIE TOTAAL AANTAL FORFAITS In is er een heel lichte stijging van het totaal van 4%. In de woonzorgcentra (ROB/RVT) nam het aantal forfaits voor lichte zorg (type O en A) evenwel af. Het aantal zwaardere zorgforfaits nam er toe. Als we rekening houden met de veroudering van de bevolking (standaardisatie) is er een lichte daling in het totaal van de zorgforfaits: De lichte zorgforfaits (type A en O) in de woonzorgcentra nemen licht af. Type B en C bij de woonzorgcentra blijven stabiel. Bij de CVK is er zowel bij de lichte als bij de zwaardere zorgforfaits een lichte stijging Zorgzwaarte 6/14

7 EVOLUTIE AANTAL FORFAITS IN DE OUDERENZORG, VLAAMS GEWEST, Totaal aantal toegekende forfaits Type O & A - ROB/RVT Type B & C - ROB/RVT Type O & A - CVK gestandaardiseerd aantal per inwoners 8,63 8,51 8,27 aantal toegekende forfaits gestandaardiseerd aantal per inwoners 2,58 2,45 2,25 aantal toegekende forfaits gestandaardiseerd aantal per inwoners 5,84 5,85 5,85 aantal toegekende forfaits gestandaardiseerd aantal per inwoners 0,04 0,04 0,05 Type B & C - aantal toegekende forfaits CVK gestandaardiseerd aantal per inwoners 0,05 0,06 0,08 Bron: IMA-data - berekening VAZG, , en Opm: Bij het totaal aantal toegekende forfaits zijn ook gerekend: patiënten Huntington, patiënten Multiple Sclerose, patiënten Amytrofe Lateraal Sclerose, niet gespecifieerde forfaits. 1.4 REGIONALE SPREIDING FORFAITS OUDERENZORG Centra voor kortverblijf (CVK) In het Westen van Vlaanderen kennen we meer zorgforfaits wanneer we rekening houden met de verschillen in leeftijdsverdeling tussen de zorgregio s: In 26 regio s waren er geen toegekende CVK-forfaits in 2011, tegenover 38 zorgregio s in In 2011 zijn er in de zorgregio Veurne relatief het grootste aantal toegekende forfaits voor lichte zorg (type O en A). In zorgregio Genk zijn er relatief het kleinste aantal toegekende forfaits voor lichte zorg. In 2011 zijn er in de zorgregio Geraardsbergen relatief het grootste aantal toegekende forfaits voor zware zorg (type B en C). In zorgregio Beringen zijn er relatief het kleinste aantal toegekende forfaits voor zware zorg. In de provincie Oost-Vlaanderen zijn er relatief meer zorgforfaits, zowel voor de licht zorg (type A en O) als voor de zwaardere zorg (type B en C). In het westen, oosten en noorden van Vlaanderen zien we de meeste regio s waar er geen toegekende CVK-forfaits waren in 2011 (eveneens in 2009 en 2010) Zorgzwaarte 7/14

8 GESTANDAARDISEERD AANTAL ZORGFORFAITS (PER INWONERS) IN CENTRA VOOR KORTVERBLIJF VOOR ZORGREGIO-INDELING 112 INPLANTINGSPOLEN, VLAAMS GEWEST, 2011 TYPE O EN A: LICHTE ZORG Bron: IMA-data - berekening VAZG, TYPE B EN C: (ZWAAR) ZORGAFHANKELIJK Bron: IMA-data - berekening VAZG, Woonzorgcentra (WZC) In het midden van Vlaanderen kennen we relatief het grootste aantal zorgforfaits, wanneer we rekening houden met de verschillen in leeftijdsverdeling tussen de zorgregio s. Voor lichte zorg (type O en A) heeft Evergem relatief het grootste aantal zorgforfaits, gevolgd door Sint- Niklaas. Voor zware zorg (type B en C) heeft Veurne relatief het grootste aantal zorgforfaits, gevolgd door Malle. Voor 2011 ligt voor lichte zorg Kasterlee op de laatste plaats en voor zware zorg Schoten Zorgzwaarte 8/14

9 Als we de situatie van 2011 vergelijken met 2009 zien we dat er in 85% van de regio s een daling gekomen is van het relatieve aantal forfaits van lichte zorg (type A en O) met de grootste daling in de zorgregio Oostkamp; er in 61% van de regio s een daling gekomen is van het relatieve aantal forfaits van zware zorg (type B en C) met de grootste daling in de zorgregio Maldegem. GESTANDAARDISEERD AANTAL ZORGFORFAITS (PER INWONERS) IN WOONZORGCENTRA VOOR ZORGREGIO-INDELING 112 INPLANTINGSPOLEN, KWINTIELEN, VLAAMS GEWEST, 2011 TYPE O EN A: LICHTE ZORG Bron: IMA-data - berekening VAZG, TYPE B EN C: (ZWAAR) ZORGAFHANKELIJK Bron: IMA-data - berekening VAZG, Zorgzwaarte 9/14

10 2 Zorgzwaarte in de thuisverpleging 2.1 EVOLUTIE ZORGFORFAITS PER LEEFTIJD In de thuisverpleging valt het op dat er een evenredig aantal forfaits is van lichte zorg (type A) en zwaardere zorg (B en C). Het aandeel van dit A-type neemt de laatste 2 jaar toe in elke leeftijdsgroep. Deze evolutie is net het omgekeerde van de evolutie in de woonzorgsector: daar neemt het aandeel lichte zorgforfaits (O en A) net af in elke leeftijdsgroep. AANDEEL (%) LICHTE ZORGFORFAITS IN TOTAAL THUISVERPLEGINGSFORFAITS PER LEEFTIJDSGROEP EN JAAR, VLAAMS GEWEST, Bron: IMA-data, , , EVOLUTIE TOTAAL AANTAL FORFAITS THUISVERPLEGING Het aantal forfaits voor lichte zorg (type A) nam licht toe (+10%) alsook de zwaardere zorg (type B +6% en type C +3%) tussen 2009 en Type T daalde met 3% tussen 2009 en 2010 maar steeg dan met 16% in Type P steeg met 16% tussen 2009 en Dit laatste type komt wel veel minder voor. Als we rekening houden met de veroudering van de bevolking (standaardisatie) zien we een stabilisering bij zowel het lichte zorgtype (type A) als het zware zorgtype (type B en C) In de bijkomende forfaits zien we een daling bij het T-type in 2010 maar een stijging in 2011 tov Zorgzwaarte 10/14

11 EVOLUTIE AANTAL FORFAITS IN DE THUISVERPLEGING, BASISTYPES EN BIJKOMENDE TYPES, VLAAMS GEWEST, Totaal basistypes aantal toegekende forfaits gestandaardiseerd aantal per inwoners 5,65 5,76 5,73 A-type aantal toegekende forfaits gestandaardiseerd aantal per inwoners 2,71 2,82 2,80 B-type aantal toegekende forfaits gestandaardiseerd aantal per inwoners 2,23 2,23 2,23 C-type aantal toegekende forfaits gestandaardiseerd aantal per inwoners 0,71 0,71 0,70 Bijkomende forfaits T-type aantal toegekende forfaits gestandaardiseerd aantal per inwoners 4,70 4,46 4,98 P-type aantal toegekende forfaits gestandaardiseerd aantal per inwoners 0,08 0,08 0,09 Bron: IMA-data berekening VAZG, , , REGIONALE SPREIDING FORFAITS THUISVERPLEGING Stedelijke regio s hebben relatief meer toegekende zorgforfaits dan meer landelijke regio s (rekening houdend met de leeftijdsverschillen in de bevolking door standaardisatie): Voor de lichte zorg (type A) kent men zwaartepunten in Limburg en in West-Vlaanderen. Rond Brussel en vooral in het Noorden van de provincie Antwerpen vinden we een lager aantal zorgforfaits. Voor het type B en C (zwaardere zorg) zien we een grote concentratie in het Oosten van Limburg. Type T kent een nadruk in West-Vlaanderen. De verdeling over Vlaanderen blijft gedurende de drie jaren ongeveer gelijk voor alle types. GESTANDAARDISEERD AANTAL LICHTE ZORGFORFAITS (PER INWONERS) IN THUISVERPLEGING VOOR ZORGREGIO-INDELING 112 INPLANTINGSPOLEN, KWINTIELEN, VLAAMS GEWEST, 2011 TYPE A: LICHTE ZORG Bron: IMA-data berekening VAZG, Zorgzwaarte 11/14

12 TYPE B EN C: (ZWAAR) ZORGAFHANKELIJK TYPE T: AANVULLENDE HYGIËNISCHE ZORG TYPE P: AANVULLENDE PALLIATIEVE ZORG Bron: IMA-data berekening VAZG, Zorgzwaarte 12/14

13 3 Over deze cijfers 3.1 WAT IS EEN ZORGFORFAIT? In de ouderenzorg Een erkend woonzorgcentrum ontvangt een toelage van het RIZIV, uitbetaald via het ziekenfonds van de betrokken bewoner. Die toelage is afhankelijk van de graad van zorgbehoevendheid van de bewoner. Alleen als het woonzorgcentrum over voldoende verplegend en verzorgend personeel beschikt, kan het op het volledige bedrag aanspraak maken. Die toelage noemen we een zorgforfait. In de thuisverpleging Een erkende thuisverplegingsorganisatie ontvangt een toelage van het RIZIV, uitbetaald via het ziekenfonds van de betrokken patiënt. Die toelage is afhankelijk van de graad van zorgbehoevendheid van de patiënt. Die toelage noemen we een zorgforfait. Types De zorgbehoevendheid van een cliënt wordt bepaald aan de hand van een aantal criteria: kan de zorgvrager zich zelfstandig kleden, kan hij zelfstandig eten, zich wassen, zich verplaatsen, naar toilet gaan... Die criteria worden uitgezet op een schaal: de Katz-schaal. Er worden 4 verschillende categorieën van zorgbehoevendheid gehanteerd: O: bijna geen zorg/hulp nodig - hiervoor wordt geen forfait toegekend in de thuisverpleging A: lichte zorg B: zorgafhankelijk C: zwaar zorgafhankelijk, in de ouderenzorg omvat deze categorie omvat ook de comateuze bewoners (type Cc) en bewoners met dementie (type Cd). In de thuisverplegingssector kan men ook nog bijkomende forfaits toekennen voor palliatieve (type P) en hygiënische verzorging (type T). T: Hygiënische verzorging kan ook verstrekt worden zonder de andere forfaits, en kan ook gebeuren zonder voorschrift van de arts. Maar het forfait type T kan slechts worden toegekend voor iedere patiënt bij wie op zijn minst tweemaal per week hygiënische verzorging wordt verleend en voor zover de hygiënische verzorging wordt verleend gedurende een ononderbroken periode van 28 dagen (RIZIVnomenclatuur art. 8 4bis). P: Dit forfait kan enkel aan palliatieve patiënten worden toegekend, en dit voor een beperkte periode van 30 dagen die eenmalig kan verlengd worden met nog eens 30 dagen. 3.2 IMA-CIJFERS De cijfers gaan over toegekende forfaits op een bepaalde datum en dus ook over personen. In de voorgaande jaren werd telkens een analyse gemaakt van het totaal aantal zorgforfaits in een kalenderjaar. Dit wilde zeggen dat het niet om personen ging aangezien 1 persoon gedurende het jaar kan verschuiven van zorgforfait. In is er echter een momentopname in de tijd namelijk op 30/6/2009, 30/6/2010 en 30/06/2011. Het gaat hier nu wel om personen met een bepaald toegekend zorgforfait. Er zijn cijfers beschikbaar voor de periode (jaaraantallen) en (momentopnames). De cijfers voor zijn dus niet direct te vergelijken met de cijfers voor De vorige cijfers kan je raadplegen in ons archief (vorige cijfers). Categorie A + O en categorie B + C werden samengeteld en de som van deze forfaits werd uitgedrukt per inwoners voor de centra voor kortverblijf en per inwoners voor de woonzorgcentra en thuisverpleging Zorgzwaarte 13/14

14 Voor een vergelijking over de tijd en tussen regio s moeten deze cijfers worden gestandaardiseerd zodat er geen invloed is van verschillen in leeftijdsverdeling. Voor deze directe standaardisatie werd als referentie de bevolkingscijfers van het jaar 2000 genomen. Voor woonzorgcentra en thuisverpleging zijn cijfers beschikbaar voor de periode Voor centra voor kortverblijf hebben we enkel gegevens voor de periode RIZIV Het RIZIV deelde in het kader van een interkabinettenwerkgroep Ouderenzorg kerncijfers mee over bewoners van woonzorgcentra (ROB, RVT en CVK), op basis van de gegevens van de verzekeringsorganismen. Dit is inclusief buitenlandse bewoners, maar exclusief de verzekerden van Nationaal Instituut voor Oorlogsinvaliden, Oud-strijders, en oorlogsslachtoffers (NIOOO), Dienst voor Overzeese Sociale Zekerheid (DOSZ), Nationale Commissie geneesheren-ziekenfondsen (NCGZ) en EU-ambtenaren. 3.4 ZORGREGIO S De kaarten zijn ingedeeld in zorgregio's (zoals vastgelegd in het zorgregiodecreet). Welke gemeente behoort tot welke zorgregio? Dat staat in het zorgregiodecreet. Gebruikte afkortingen Katz-schaal: Bij elke patiënt die in de thuisverpleging is opgenomen, wordt de fysieke afhankelijkheid gemeten op basis van de Katz-schaal. De volgende items worden geëvalueerd: wassen, kleden, transfer/ verplaatsen, toiletbezoek, incontinentie en eten. Elk item wordt gescoord met een cijfer van 1 tot 4, waarbij 1 staat voor heeft geen hulp nodig en 4 voor is volledig afhankelijk van hulp. CVK: Centrum Voor Kortverblijf ROB: Rustoord voor bejaarden vervangen door een WZC RVT: Rust- en verzorgingstehuis enkel erkenning van type zorg is bewaard, vervangen door WZC WZC: Woonzorgcentrum Zorgzwaarte 14/14