Gezondheidsindicatoren Vlaams Gewest. Kanker en andere nieuwvormingen

Transcriptie

1 Vlaams Gewest Gepubliceerd op: - december 2008 Door: Cloots Heidi, De Kind Herwin, Kongs Anne, Smets Hilde Afdeling Informatie & Ondersteuning Hoe refereren naar dit document? Team gegevensverwerking en resultaatsopvolging. Kanker en andere nieuwvormingen [Online publicatie]. Brussel: Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid, Afd. Informatie en Ondersteuning, 2011 [geraadpleegd op../../..], Beschikbaar op: GI2005_kankerincidentie.pdf

2 Inhoudsopgave : Mortaliteit versus incidentie Blaaskanker: mortaliteit versus incidentie Borstkanker: mortaliteit versus incidentie Colorectale kanker: mortaliteit versus incidentie Huidkanker: mortaliteit versus incidentie Leukemie en verwante kankers: mortaliteit versus incidentie Hodgkin- en non-hodgkinlymfonen Multipel myeloom en meest voorkomende vormen van leukemie Kanker mannelijke geslachtsorganen: mortaliteit versus incidentie Kanker vrouwelijke geslachtsorganen: mortaliteit versus incidentie Longkanker: mortaliteit versus incidentie Nierkanker: mortaliteit versus incidentie...11 Afd. Informatie & Ondersteuning

3 : Mortaliteit versus incidentie Voor enkele belangrijke kankers (kwaadaardige nieuwvormingen) geven we hier een overzichtje van veel gebruikte indicatoren. Ze geven een idee van het belang van de kanker voor de volksgezondheid. We gebruikten hiervoor de sterftecijfers van 2005 en de incidentiecijfers van. Volgende parameters worden weergegeven: Absoluut aantal overlijdens en absoluut aantal nieuwe kankergevallen. ASR(E): Europees gestandaardiseerde sterfte en Europees gestandaardiseerde incidentie per inwoners. Die cijfers kunnen gebruikt worden om de Vlaamse cijfers te vergelijken met die van andere landen en om de evolutie in de tijd te beoordelen. Meer informatie over (directe) standaardisatie en Europese standaardbevolking vindt u in onze verklarende woordenlijst 1. Gemiddelde leeftijd bij overlijden en bij het stellen van de diagnose. Cumulatief risico van 0 tot 74 jaar in %. Die cumulatieve incidentie geeft weer bij hoeveel personen op 100 de kanker in kwestie gediagnosticeerd wordt voor ze de leeftijd van 75 jaar bereikt hebben. Mortaliteit-incidentieratio in %. Die ratio geeft een beeld van de globale overleving, en werd hier berekend als de verhouding van het aantal overlijdens in 2005 tot het aantal nieuwe kankergevallen in. Het gaat hier (meestal) niet om dezelfde personen, eerder om mensen met gelijke diagnose. Hierbij wordt verondersteld dat zowel de sterfte als de incidentie stabiel blijven. Relatieve 5-jaarsoverleving in % (Vlaanderen ). Dat is een schatting van de verwachte overlevingskansen. Het wordt berekend door het geobserveerde aantal overlevenden te delen door het verwachte aantal overlevenden in een groep personen met dezelfde leeftijdsstructuur uit de totale bevolking. Dat cijfer werd berekend door het kankerregister en gepubliceerd in 'Cancer incidence en survival in Flanders, '. U kunt dat document raadplegen op de website van het kankerregsiter 2. Meer uitleg over de methode kan u daar ook vinden Afd. Informatie & Ondersteuning - 1 -

4 1 Blaaskanker: mortaliteit versus incidentie Overzicht: Blaaskanker in het Vlaamse gewest - invasieve kankers (zonder carcinomata in situ) ICD-10 code C67 Mannen Vrouwen Sterfte 2005 absoluut aantal ASR(E) 9,1 2,1 gemiddelde leeftijd 74,6 78,2 absoluut aantal ASR(E) 25,0 4,7 gemiddelde leeftijd 71,9 74,5 Cumulatief risico 0-74 jaar in % 1,7 0,3 Mortaliteit-incidentie ratio in % 37,5 52,7 Relatieve 5-jaarsoverleving (Vlaanderen ) (in %) 59,7 53,9 bron: Overlijdenscertificaten Vlaams Gewest/ Kankerregister ASR(E): Direct gestandaardiseerd aantal per inwoners, op basis van de Europese standaardbevolking De mortaliteit-incidentieratio geeft een beeld van de globale overleving. Het gaat hier voor mortaliteit om de cijfers van 2005 en voor incidentie om cijfers van. Mortaliteit-incidentieratio's van 38 en 53 betekenen dat ruim 1 op de 3 mannen en 1 op de 2 vrouwen bij wie blaaskanker gediagnosticeerd werd, eraan sterven. Het cumulatieve risico geeft het risico weer (in %) om voor de leeftijd van 75 jaar met de diagnose van een bepaalde kanker geconfronteerd te worden. Voor blaaskanker is dat het geval voor 17 op mannen en 3 op de vrouwen. Afd. Informatie & Ondersteuning - 2 -

5 2 Borstkanker: mortaliteit versus incidentie Overzicht: Borstkanker in het Vlaamse gewest - invasieve kankers (zonder carcinomata in situ) ICD-10 code C50 Mannen Vrouwen Sterfte 2005 absoluut aantal ASR(E) 0,3 30,1 gemiddelde leeftijd 70,3 68,6 absoluut aantal ASR(E) 1,5 144,2 gemiddelde leeftijd 67,7 61,0 Cumulatief risico 0-74 jaar in % 0,1 11,3 Mortaliteit-incidentie ratio in % 21,1 24,6 Relatieve 5-jaarsoverleving (Vlaanderen ) (in %) 73,7 81,6 bron: Overlijdenscertificaten Vlaams Gewest / Kankerregister ASR(E): Direct gestandaardiseerd aantal per inwoners, op basis van de Europese standaardbevolking Een mortaliteit-incidentieratio van 25% betekent dat globaal gesproken een kwart van de vrouwen met borstkanker eraan sterft. Een cumulatief risico van 11% betekent dat 1 vrouw op de 10 voor de leeftijd van 75 jaar met de diagnose borstkanker geconfronteerd wordt. Het absolute aantal sterfgevallen door borstkanker bleef de laatste 10 jaar rond de schommelen, terwijl de gestandaardiseerde sterfte daalde met bijna 1 per vrouwen per jaar. Afd. Informatie & Ondersteuning - 3 -

6 3 Colorectale kanker: mortaliteit versus incidentie Overzicht: Colorectale kanker in het Vlaamse gewest - invasieve kankers (zonder carcinomata in situ) ICD-10 code C18-C21 Mannen Vrouwen Sterfte 2005 absoluut aantal ASR(E) 24,3 14,9 gemiddelde leeftijd 73,5 76,6 absoluut aantal ASR(E) 69,0 42,6 gemiddelde leeftijd 69,8 71,7 Cumulatief risico 0-74 jaar in % 5,3 3,2 Mortaliteits-incidentie ratio in % 36,0 39,0 Relatieve 5-jaarsoverleving (Vlaanderen ) (in %) 56,6 57,3 bron: Overlijdenscertificaten Vlaams Gewest/ Kankerregister ASR(E): Direct gestandaardiseerd aantal per inwoners, op basis van de Europese standaardbevolking Een mortaliteit-incidentieratio van 36% betekent dat globaal gesproken ruim een derde van de mannen met colorectale kanker eraan sterven. Bij vrouwen ligt die verhouding nog iets hoger. Het cumulatieve risico voor colorectale kanker is 5% voor mannen en 3% voor vrouwen, wat betekent dat 1 op de 20 mannen en 1 op de 33 vrouwen voor de leeftijd van 75 jaar geconfronteerd wordt met de diagnose colorectale kanker. Het absolute aantal sterfgevallen door colorectale kanker bleef vrijwel stabiel, terwijl de gestandaardiseerde sterfte eerder daalde. Afd. Informatie & Ondersteuning - 4 -

7 4 Huidkanker: mortaliteit versus incidentie Overzicht: huidkanker in het Vlaamse gewest - invasieve kankers (zonder carcinomata in situ) Sterfte 2005 ICD-10 code C43: Maligne melanomen C44: Non-melanome huidkankers Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen absoluut aantal ASR(E) 2,8 1,8 0,8 0,2 gemiddelde leeftijd 64,3 67,9 73,4 87,5 absoluut aantal ASR(E) 10,6 13,6 24,8 12,5 gemiddelde leeftijd 57,3 54,1 74,0 75,7 Cumulatief risico 0-74 jaar in % Mortaliteit-incidentie ratio in % Relatieve 5-jaarsoverleving (Vlaanderen ) (in %) 0,9 1,1 1,5 0,8 27,6 15,8 3,3 2,5 68,8 79, bron: Overlijdenscertificaten Vlaams Gewest/ Kankerregister ASR(E): Direct gestandaardiseerd aantal per inwoners, op basis van de Europese standaardbevolking De mortaliteit-incidentie ratio geeft een beeld van de globale overleving. Het gaat hier voor mortaliteit om de cijfers van 2005 en voor incidentie om cijfers van. Uiteraard gaat het niet om dezelfde personen en niet om een persoonlijk risico. Een ratio van 28 en 16 betekent dat bijna een derde van de mannen en 16% van de vrouwen met maligne melanomen eraan sterven. Een ratio van 3 betekent dat 3% van de mannen en 3% van de vrouwen met nonmelanome huidkanker eraan sterven. Het cumulatieve risico geeft het risico (in %) weer om voor de leeftijd van 75 jaar gediagnosticeerd te worden met de kanker in kwestie. Voor maligne melanomen is dit 9 op de mannen en 1 op de 100 vrouwen. Voor non-melanome huidkanker is dit 15 op de mannen en 8 op de vrouwen. Hoewel het absolute aantal overlijdens de laatste 10 jaar licht steeg, was er in de gestandaardiseerde cijfers geen trend vast te stellen. Afd. Informatie & Ondersteuning - 5 -

8 5 Leukemie en verwante kankers: mortaliteit versus incidentie 5.1 Hodgkin- en non-hodgkinlymfonen Overzicht: Hodgkin- en non-hodgkinlymfomen in het Vlaamse gewest - invasieve kankers (zonder in carcinomata situ) ICD-10 code C81: Hodgkinlymfoom C82-C85: Non-Hodgkinlymfomen Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen Sterfte 2005 absoluut aantal ASR(E) 0,6 0,3 4,8 3,3 gemiddelde leeftijd 64,4 67,7 70,8 75,2 absoluut aantal ASR(E) 2,7 2,5 16,8 11,7 gemiddelde leeftijd 43,7 40,3 62,8 66,1 Cumulatief risico 0-74 jaar in % 0,2 0,2 1,3 0,9 Mortaliteit-incidentie ratio in % 28,6 18,2 31,7 36,2 Relatieve 5-jaarsoverleving (Vlaanderen ) (in %) 86,2 86,7 59,0 59,0 bron: Overlijdenscertificaten Vlaams Gewest/ Kankerregister ASR(E): Direct gestandaardiseerd aantal per inwoners, op basis van de Europese standaardbevolking De mortaliteit-incidentie ratio geeft een beeld van de globale overleving. Het gaat hier voor mortaliteit om de cijfers van 2005 en voor incidentie om cijfers van. Uiteraard gaat het niet om dezelfde personen en niet om een persoonlijk risico. Hodgkin-lymfoom Een ratio van 29 betekent dat meer dan een kwart van de mannen en bijna 1 op de 5 vrouwen met een Hodgkin-lymfoom aan die kanker sterven. Een ratio van 18 betekent bijna 1 op de 5 vrouwen met een Hodgkin-lymfoom aan die kanker sterven Non-Hodgkin-lymfomen Een ratio van 32 en 36 betekent dat ongeveer 1 op de 3 mannen met non-hodgkinlymfomen aan die kankers sterven. Een ratio van 36 betekent dat bijna 1 op de 3 vrouwen met een non-hodgkinlymfomen aan die kanker sterven. Het cumulatieve risico geeft het risico (in %) weer om voor de leeftijd van 75 jaar gediagnosticeerd te worden met de kanker in kwestie. Voor Hodgkin-lymfoom is dit 2 op de mannen en vrouwen. Voor non-hodgkin-lymfoomis dit ruim 1 op de 100 mannen en bijna 1 op de 100 vrouwen. Afd. Informatie & Ondersteuning - 6 -

9 5.2 Multipel myeloom en meest voorkomende vormen van leukemie Overzicht: multipel myeloom en meest voorkomende vormen van leukemie in het Vlaamse gewest - invasieve kankers (zonder carcinomata in situ) Sterfte 2005 ICD-10 code C90: Multipel myeloom C91: Lymfatische leukemie C92: Myeloide leukemie Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen absoluut aantal ASR(E) 2,5 2,1 1,7 0,9 3,6 2,1 gemiddelde leeftijd 70,3 77,6 68,6 77,8 68,4 71,5 absoluut aantal ASR(E) 5,9 4,7 7,7 5,3 4,6 3,9 gemiddelde leeftijd Cumulatief risico 0-74 jaar in % Mortaliteit-incidentie ratio in % Relatieve 5-jaarsoverleving (Vlaanderen ) (in %) 67,8 69,8 61,4 62,1 65,7 64,5 0,5 0,4 0,6 0,4 0,4 0,3 43,9 56,0 23,1 23,9 78,2 64,0 41,8 44,8 61,8 65,9 28,2 26,0 bron: Overlijdenscertificaten Vlaams Gewest / Kankerregister ASR(E): Direct gestandaardiseerd aantal per inwoners, op basis van de Europese standaardbevolking De mortaliteit-incidentie ratio geeft een beeld van de globale overleving. Het gaat hier voor mortaliteit om de cijfers van 2005 en voor incidentie om cijfers van. Uiteraard gaat het niet om dezelfde personen en niet om een persoonlijk risico. Multipel myeloom Een ratio van 44 betekent dat ruim 4 op de 10 mannen met multipel myeloom aan die kanker sterven. Een ratio van 56 betekent dat bijna 6 op de 10 vrouwen met multipel myeloom aan die kanker sterven. Lymfatische leukemie Een ratio van 23 betekent dat bijna 1 op 4 mannen en vrouwen met lymfatische leukemie aan die leukemie sterven. Een ratio van 24 betekent dat bijna 1 op de 4 vrouwen met lymfatische leukemie aan die kanker sterven. Myeloïde leukemie Een ratio van 78 betekent dat 3 op de 4 van de mannen met myeloïde leukemie aan die kanker sterven. Een ratio van 64 betekent dat 2 op de 3 van de vrouwen met myeloïde leukemie aan die kanker sterven. Het cumulatieve risico geeft het risico (in %) weer om voor de leeftijd van 75 jaar gediagnosticeerd te worden met de kanker in kwestie. Voor multipel myeloom is dit 5 op mannen en 4 op de vrouwen. Voor lymfatische leukemie is dit 6 op de mannen en 4 op de vrouwen. Afd. Informatie & Ondersteuning - 7 -

10 Voor myeloïde leukemie is dit 4 op de mannen en 3 op de vrouwen. 6 Kanker mannelijke geslachtsorganen: mortaliteit versus incidentie Overzicht: Kanker van mannelijke geslachtsorganen in het Vlaamse gewest - invasieve kankers (zonder carcinomata in situ) ICD-10 code C61: Prostaat C62: Testis Sterfte 2005 absoluut aantal ASR(E) 23,3 0,2 gemiddelde leeftijd 79,3 56,8 absoluut aantal ASR(E) 157,9 4,2 gemiddelde leeftijd 69,7 35,1 Cumulatief risico 0-74 jaar in % 13,0 0,3 Mortaliteit-incidentie ratio in % 15,2 4,0 Relatieve 5-jaarsoverleving (Vlaanderen ) (in %) 84,9 95,2 bron: Overlijdenscertificaten Vlaams Gewest/ Kankerregister ASR(E): Direct gestandaardiseerd aantal per inwoners, op basis van de Europese standaardbevolking De mortaliteit-incidentie ratio geeft een beeld van de globale overleving. Het gaat hier voor mortaliteit om de cijfers van 2005 en voor incidentie om cijfers van. Uiteraard gaat het niet om dezelfde personen en niet om een persoonlijk risico. In principe gaat het hier altijd om invasieve kankers (zonder carcinomata in situ), maar op de overlijdenscertificaten staat dat meestal niet expliciet vermeld. Daarom wordt de sterfte door prostaatkanker met deze cijfers vermoedelijk overschat, vooral bij hoogbejaarden. Een ratio van 15 betekent dat 1 op de 7 mannen met prostaatkanker aan prostaatkanker zou sterven. Een ratio van 4 betekent dat 1 op de 25 mannen met teelbalkanker aan die kanker sterft. Het cumulatieve risico geeft het risico (in %) weer om voor de leeftijd van 75 jaar gediagnosticeerd te worden met de kanker in kwestie. Voor prostaatkanker is dat 13 op de 100 mannen. Voor teelbalkanker is dat 3 op de mannen. In de periode daalde het gestandaardiseerde sterftecijfer voor prostaatkanker jaarlijks gemiddeld met 1 per Het absolute aantal overlijdens daarentegen schommelde rond de 900 overlijdens per jaar. Afd. Informatie & Ondersteuning - 8 -

11 7 Kanker vrouwelijke geslachtsorganen: mortaliteit versus incidentie Overzicht: Kanker van vrouwelijke geslachtsorganen in het Vlaamse gewest - invasieve kankers (zonder carcinomata in situ) Sterfte 2005 ICD-10 code C53: Baarmoederhals absoluut aantal C54: Baarmoederlichaam C55: Baarmoeder, niet nader omschreven C53-C55: Baarmoeder C56: Ovarium ASR(E) 2,7 2,5 1,0 6,3 8,7 gemiddelde leeftijd absoluut aantal 65,7 74,2 74,8 71,0 72, ASR(E) 10,5 20,5 0,6 20,5 14,0 gemiddelde leeftijd Cumulatief risico 0-74 jaar in % Mortaliteit-incidentie ratio in % Relatieve 5-jaarsoverleving (Vlaanderen ) (in %) 53,0 67,7 64,6 63,3 65,0 0,8 1,8 0,0 2,7 1,2 31,2 15,4 24,2 76,4 68,4 78,0 60,3 45,8 bron: Overlijdenscertificaten Vlaams Gewest/ Kankerregister ASR(E): Direct gestandaardiseerd aantal per inwoners, op basis van de Europese standaardbevolking De mortaliteit-incidentie ratio geeft een beeld van de globale overleving. Het gaat hier voor mortaliteit om de cijfers van 2005 en voor incidentie om cijfers van. Uiteraard gaat het niet om dezelfde personen en niet om een persoonlijk risico. Omdat in de doodsoorzaken niet altijd een goed onderscheid kan worden gemaakt tussen baarmoederlichaam- en baarmoederhalskanker, komt de code C55 "baarmoeder niet nader bepaald" relatief veel meer voor bij sterfte dan in het incidentieregister. Daarom worden hier de incidentiecijfers en mortaliteitscijfers van de 3 rubrieken zowel apart als samen bekeken. Een globale ratio van 24 betekent dat 1 op de 4 vrouwen met kanker aan de baarmoeder aan die kanker sterven. Een ratio van 31 betekent dat 1 op de 3 vrouwen met baarmoederhalskanker aan die kanker zouden sterven. Dat cijfer moeten we als een onderschatting beschouwen. Een ratio van 15 betekent dat 1 op de 7 vrouwen met kanker aan het baarmoederlichaam eraan sterven. Ook dat cijfer is allicht een onderschatting. Een ratio van 76 betekent dat bijna 3 op de 4 vrouwen met kanker aan de eierstokken aan die kanker sterven. Het cumulatieve risico geeft het risico (in %) weer om voor de leeftijd van 75 jaar gediagnosticeerd te worden met de kanker in kwestie. Voor baarmoederkanker is dit 27 op de vrouwen. o Voor baarmoederhalskanker is dit 8 op de vrouwen. o Voor baarmoederlichaamkanker is dit 18 op de vrouwen. Afd. Informatie & Ondersteuning - 9 -

12 Voor eierstokkanker is dit 12 op de vrouwen. Uit de sterftestatistieken blijkt dat in de laatste 10 jaar noch voor absolute aantallen, noch voor gestandaardiseerde cijfers een trend is vast te stellen. Afd. Informatie & Ondersteuning

13 8 Longkanker: mortaliteit versus incidentie Overzicht: longkanker in het Vlaamse gewest ICD-10 code C33-C34 Mannen Vrouwen Sterfte 2005 absoluut aantal ASR(E) 76,6 16,5 gemiddelde leeftijd 71,1 68,2 absoluut aantal ASR(E) 81,0 17,4 gemiddelde leeftijd 68,9 65,2 Cumulatief risico 0-74 jaar in % 7,2 1,8 Mortaliteit-incidentie ratio in % 91,3 85,4 Relatieve 5-jaarsoverleving (Vlaanderen ) (in %) 14,5 19,8 bron: Overlijdenscertificaten Vlaams Gewest/ Kankerregister ASR(E): Direct gestandaardiseerd aantal per inwoners, op basis van de Europese standaardbevolking De mortaliteit-incidentie ratio geeft een beeld van de globale overleving. Het gaat hier voor mortaliteit om de cijfers van 2005 en voor incidentie om cijfers van. Uiteraard gaat het niet om dezelfde personen en niet om een persoonlijk risico. Een ratio van 91% betekent dat globaal gesproken de meeste mannen met longkanker eraan sterven (9 op de 10). Ook voor vrouwen is de verhouding tussen incidentie en mortaliteit hoog (85 overlijdens per 100 nieuwe longkankerpatiënten). Het cumulatieve risico geeft het risico (in %) weer om voor de leeftijd van 75 jaar gediagnosticeerd te worden met de kanker in kwestie. Voor longkanker is dit dus 7 op 100 mannen, en 2 op 100 vrouwen. De laatste 10 jaar het absolute aantal sterfgevallen door longkanker bij mannen daalde (van gemiddeld naar 3.000). Bij vrouwen steeg absolute aantal sterfgevallen (van 460 naar 700). Ook de gestandaardiseerde sterfte daalde bij de mannen significant (met gemiddeld 3 per inwoners per jaar). Bij de vrouwen steeg de gestandaardiseerde sterfte significant (met gemiddeld 3 per inwoners per jaar). Afd. Informatie & Ondersteuning

14 9 Nierkanker: mortaliteit versus incidentie Overzicht: nierkanker in het Vlaamse gewest ICD-10 code C64 Mannen Vrouwen Sterfte 2005 absoluut aantal ASR(E) 5,0 2,5 gemiddelde leeftijd 72,2 73,4 absoluut aantal ASR(E) 13,9 8,4 gemiddelde leeftijd 64,6 67,0 Cumulatief risico 0-74 jaar in % 1,2 0,7 Mortaliteit-incidentie ratio in % 39,2 36,2 Relatieve 5-jaarsoverleving (Vlaanderen ) (in %) 60,7 60,4 bron: Overlijdenscertificaten Vlaams Gewest/ Kankerregister ASR(E): Direct gestandaardiseerd aantal per inwoners, op basis van de Europese standaardbevolking De mortaliteit-incidentie ratio geeft een beeld van de globale overleving. Het gaat hier voor mortaliteit om de cijfers van 2005 en voor incidentie om cijfers van. Uiteraard gaat het niet om dezelfde personen en niet om een persoonlijk risico. Een ratio van 39 en 36 betekent dat ruim een derde van de mannen en vrouwen met nierkanker aan die kanker sterven. Het cumulatieve risico geeft het risico (in %) weer om voor de leeftijd van 75 jaar gediagnosticeerd te worden met de kanker in kwestie. Voor nierkanker is dit dus 12 op de mannen en 7 op de vrouwen. Afd. Informatie & Ondersteuning