VLAGGENSYSTEEM, WAAR LIGT DE GRENS?

Transcriptie

1 VLAGGENSYSTEEM, WAAR LIGT DE GRENS? Expertisepunt Seksueel Grensoverschrijdend Gedrag Welmoed Visser-Korevaar Orthopedagoog/seksuoloog NVVS i.o.

2 Het vlaggensysteem. Praten met kinderen en jongeren over seks en seksueel grensoverschrijdend gedrag. Ontwikkeld door Sensoa in samenwerking met MOVISIE

3 Normale seksuele ontwikkeling Afwijkend seksueel gedrag Seksueel grensoverschrijdend gedrag

4 Normaal afwijkend grensoverschrijdend? Belangrijk is context waarbinnen leren plaatsvindt Cultuur Waarden/normen Religie Opvoedingsvaardigheden Reactie van de omgeving Traditionele respons: straffen/veroordelen en negeren Laatste jaren eerder ingrijpen van ouders, politie, justitie Verwarring bij omgeving.

5 Wat is het probleem? * Verschillen in def. SGG, seksueel misbruik, seksueel geweld, seksueel intimidatie, (vermoedelijke) Loverboy * Seksualiteit vaak geen onderwerp in team: - verschillen in visie verlamt teams - discussie is vaak geladen en persoonlijk - eigen persoonlijke ervaringen staan in de weg - men gaat het gesprek uit de weg * Men wil vooral risico s vermijden * Seksuele ontwikkeling krijgt moeilijk ruimte * Overreactie of laisser faire * Mistoestanden blijven lang toegedekt

6 Grensoverschrijdend of niet? Verschillen in beoordeling o.a. afhankelijk van: eigen ervaring en visie op seksualiteit de persoon over wie het gaat de context

7 Bedoeling vlaggensysteem * Gradaties aanbrengen in SGG. * Objectievere, neutrale normen. * Gesprek te stimuleren, meer eenduidigheid. * Seksueel gedrag duiden en pedagogisch consequent reageren.

8 Bestaat uit pakket met: * Een normatieve lijst (korte versielange versie) in CD-Rom * Criteria voor beoordeling * Vlaggen (gradaties) * Oefeningen * Casussen /Tekeningen in plastiek * Geen diagnostisch instrument.

9 Twee tienjarige meisjes zitten in de slaapkamer op bed. Ze strelen elkaar tussen en over de bovenbenen en vinden het fijn.

10 Een groepje van 17 jarige jongens masturberen zich samen. Ze hebben veel lol.

11 Is dat ok? Een blote jongen van 12 zet een meisje van 12 onder druk om hem te pijpen.

12 Beoordelen van seksueel gedrag * Groene vlag: aanvaardbaar en positief seksueel gedrag * Gele vlag: occasioneel licht grensoverschrijdend gedrag * Rode vlag:zorgwekkend grensoverschrijdend gedrag * Zwarte vlag:zwaar seksueel grensoverschrijdend gedrag

13 De normatieve lijst * Gebaseerd op bestaande literatuur over seksuele ontwikkeling * Ingedeeld in leeftijdsfases * Consequent volgens de vlaggen ingevuld * Uitgebreid feedback van experts, werkveld en ouders ( ) * Is slechts vertrekpunt voor beoordeling, kennis leeftijdsadequaat gedrag.

14 SEKSUALITEIT, WANNEER GRENSOVERSCHRIJDEND? Zes criteria: * Consent of wederzijdse toestemming * Vrijwilligheid * Gelijkwaardigheid * Leeftijdsadequaat * Contextadequaat * Zelfrespecterend Één criteria afdoende, per geval uniek.

15 Wederzijdse toestemming * Is er consent? * Begrip en besef van wat voorgesteld wordt * Kennis van de maatschappelijke norm * Bewustzijn van de mogelijke gevolgen en alternatieven * Verwachting dat een onderling akkoord gerespecteerd zal worden * Mentale competentie Gradatie bepaald door herhaling en ernst gedrag.

16 Vrijwilligheid * Is er dwang? * Druk die de vrije wil van het slachtoffer ontkent * Perceptie van macht of autoriteit * Perceptie van kracht * Secundaire winst of verlies (geld, voordelen, vriendschap in ruil voor seks of angst voor verlies van liefde en vriendschap) Gradatie bepaald door herhaling en ernst gedrag

17 Gelijkwaardigheid * Is er gelijkwaardigheid tussen beide partijen? * Geen van beide zijn de baas of meerdere van de ander. Gradaties bepaald door verschil in gelijkwaardigheid en ernst gedrag

18 Leeftijds- of ontwikkelingsadequaat gedrag * Is het gezien de leeftijdsspecifieke mogelijkheden te verwachten? * Is dit gedrag geobserveerd bij meer dan 20 % van de actoren bij recente observaties * Is het gezien de specificiteit van de ontwikkeling te verwachten vb autisme, intelligentieniveau, Gradaties bepaald door herhaling en ernst in afwijkend gedrag.

19 Context adequaat * Is gedrag passend volgens contextgebonden regels? (gezin, school e.d.) * Alg. maatschappelijke norm overschreden? * Privacy: naaktheid en aanrakingen zijn beperkt tot bepaalde plaatsen en mensen * Tijd en cultuurgevoelig * Persoonlijk en specifiek * Storend voor een meerderheid Gradaties bepaald door: is gedrag onbeleefd, aanstootgevend, choquerend?

20 Zelfrespect Gedrag kan fysiek en/of psychisch (zelf)beschadigend zijn: * Fysieke kwetsuren zoals wondjes; pijn, infectie, mishandeling * Psychische pijn zoals vernederd worden, uitgelachen, te kijk gezet, * Gedrag mag jou en ander niet schaden Gradatie bepaald door herhaling en ernst van (mogelijke) beschadiging.

21 Schema * Grensoverschrijding op één van de criteria voldoende * Mate van grensoverschrijding bepaalt de kleur van de vlag * Herhaald gedrag-rodere kleur * Urgentie vanaf Rood * Seksueel misbruik: groene zone

22 groen geel rood zwart toestemming OK +- OK - OK --OK vrijwilligheid OK +- OK - OK --OK gelijkwaardig heid Leeft/ontw. adequaat Contextadequaat OK +- OK - OK --OK OK +- OK - OK --OK OK +- OK - OK --OK Zelfrespect OK +- OK - OK --OK

23 Seksueel misbruik Indien het gedrag * Duidelijk zonder wederzijdse toestemming is * Duidelijk niet vrijwillig is * Er geen voldoende gelijkwaardigheid is tussen de partners wordt het beschouwd als seksueel misbruik.

24 Hoe reageren? * Groen: accepteren en eventueel positief bekrachtigen (uitleggen) * Geel: begrenzen en alternatieven bieden, voorlichting geven, controleren * Rood: direct verbieden, uitleggen en controleren, (eventueel straf) interventie aankondigen * Zwart: verbieden, uitleggen, tussenkomen met straf en/of interventie aankondigen, controleren

25 Vlaggensysteem heeft nut * Helpt om seksualiteit bespreekbaar te maken * Helpt opvoeders de emoties te hanteren die SGG oproept * Stimuleert het praten over SGG * Het gesprek is neutraler en rustiger * Helpt kinderen verantwoordelijkheid geven * Het kind luistert en voelt zich begrepen, is minder defensief * Het SGG neemt af * Helpt nadenken over toezicht, ook bij nieuwe vormen van misbruik (internet gebruik)

26 Meer info:

27 DANK! Welmoed Visser-Korevaar, Lou Repetur,