Seksuele opvoeding bij kinderen met seksueel misbruik ervaringen

Transcriptie

1 1 Seksuele opvoeding bij kinderen met seksueel misbruik ervaringen Meer dan alleen voor het kind

2 2 Deze presentatie Seksueel misbruik, prevalentie en gevolgen Seksueel misbruik brengt bijzondere kennis en ervaringen met zich mee. Zowel bij kinderen als bij de opvoeders Reguliere voorlichtingsprogramma s sluiten niet aan qua toon en inhoud. En zijn meestal gericht op alleen het kind Een gemiste kans. Opvoeder en kind moeten het samen doen Hoe dan? Welke onderwerpen moeten aan bod komen? Oefenen en ervaren Afsluiting

3 3 Seksueel misbruik Prevalentie is hoog. Met name in multiproblemgezinnen en als kinderen special needs hebben De gevolgen kunnen groot zijn en veroorzaken een steeds grotere scheefgroei Diagnostiek en behandeling naar gevolgen voor het systeem en het kind zijn nodig Klachten liggen op lichamelijk en psychisch gebied, relationeel gebied, seksueel gebied

4 4 Behandeling Geen receptenboek Uit de diagnostiek komt de behandelvraag naar voren Brede traumabehandeling eerst Daarna werken aan een positieve beleving en seksualiteitsbeleving voor opvoeders en kind Opvoeding op dit gebied herstellen of voor het eerst mogelijk maken

5 Werken aan een positieve seksualiteitsbeleving 5 Gewone voorlichting op een gewone manier? Toonzetting sluit niet aan De ontwikkelingslijn is anders. Het fysiologische stuk hebben ze al leren kennen! Kinderen met misbruikervaringen hebben andere vragen Traumatriggers liggen op de loer

6 Kinderen en opvoeders samen te leren praten over positieve seksualiteit werkt! 6 Kinderen zijn in de war Opvoeders vaak ook Het werkt preventief Verkleint emotionele afstand te overbruggen Maakt communicatie mogelijk Brengt seksuele opvoeding op gang

7 7 Verwarring bij kinderen over: Normen en waarden: wat is normaal? Kennis en Mythen. Wat is waar? Communicatie. Wat kan je wel en niet zeggen? Grenzen: wat mag en wat is misbruik? Seksueel gedrag? Wat is goed en wat kan niet bij jezelf en bij anderen Hoe weet je wat je wel en niet leuk vindt? Wat is het verschil tussen flirten en lastigvallen?

8 8 Verwarring bij opvoeders over: Eigen geschiedenis en heden Normen en waarden: wat is normaal? Kennis en Mythen. Wat is waar? Communicatie. Wat moet je wel en niet zeggen? Grenzen: wat mag en wat is misbruik? Seksueel gedrag? Wat is normaal en wat kan niet. Hoe om te gaan met inadequaat gedrag

9 Opvoeders aandachtspunten 9 Opvoeders realiseren zich vaak niet dat modelgedrag kinderen meer leert dan straffen, belonen en regels Regels en gedrag moeten overeenkomen. Dus niet zelf vloeken met geslachtsdelen en het kind ervoor straffen Jezelf laten misbruiken/slecht laten behandelen in een relatie en het kind zeggen voor zichzelf op te komen Bij misbruik in het gezin is de thuissituatie/ het systeem aangetast,ook al is de dader weg. Bijzondere normen, etc. Misbruikte kinderen letten vooral op gedrag en op consistentie van het gedrag

10 10 Centrale vragen gaan over: Relatie seks en agressie. Veel kinderen leven in een geseksualiseerd klimaat thuis en krijgen impliciet boodschappen mee Bij misbruik in de familie: hoe zijn de relaties onderling? Wat is de plaats van seks in een relatie? Seks als controlemiddel? Relatie tussen liefde en seks? Hoe is de relatie opwinding- wil- verantwoordelijkheid?

11 11 Normen en waarden Opvattingen/gedrag van opvoeders beïnvloeden kinderen zeer. Meer dan gedacht wordt! Misbruikte kinderen stemmen zich nog meer af op opvattingen en waarden van de familie en opvoeders en anderen. Zij zijn in verwarring Opvoeders leven het leven voor. Wat niet bespreekbaar is, heeft de hoogste potentie Als het misbruik binnen de familie heeft plaatsgevonden, is de kans op verstoorde opvattingen groot Seksuele gedragsproblemen zijn in aanvang vaak het gevolg van tegenstrijdige boodschappen en informatie

12 Normen en waarden:wat zeggen mijn opvoeders? En wat vind ik? Masturberen/jezelf aanraken 12 Iemand anders aanraken op plekken die privé zijn Vloeken met vieze woorden Homoseksualiteit Volwassenen die seks hebben met kinderen en pubers Beste leeftijd om voor het eerst verkering te hebben De goede leeftijd om voor het eerst seks te hebben met iemand anders Vreemdgaan Geslachtsziekten en voorbehoedsmiddelen Etc., etc.

13 13 Normen en waarden Kind en opvoeder spreken zich uit Komt dit overeen? (Hoe) weet het kind dit? Hoe probeert de opvoeder deze boodschappen over te dragen? Wat denken ze dat de invloed is van vrienden, tv en anderen? Zijn opvoeder en kind tevreden met hoe ze ermee omgaan?

14 Normen en waarden over het misbruik bij misbruik in het gezin 14 Zijn er familieleden die nog een intieme relatie hebben met de dader van het misbruikte kind? Zijn er familieleden die medelijden hebben met de dader? Zijn er mensen die willen dat het kind het verhaal terugtrekt? Zijn er mensen die vinden dat het kind zelf (mede) schuldig is? Is er iemand die zegt dat het verhaal niet groter gemaakt moet worden dan het is? (bagatelliseren)

15 15 Normen en waarden Dergelijke zaken kunnen het kind het gevoel geven niet echt gesteund te worden Geeft een slecht gevoel: zelfbeeld? Desastreus voor het begrip van gezonde interpersoonlijke relaties!

16 16 Kennis en mythen Kennis is belangrijk voor kinderen met misbruik ervaringen en voor kinderen met seksuele gedragsproblemen. Maar roept veel op Weet van tevoren wat ze hebben meegemaakt Hou de affectieve reacties in de gaten Te braaf is erger dan te druk en giebelig Moedig vragen aan Zorgen komen naar boven

17 17 Communicatie In veel opvoedingssituaties ontbreekt communicatie over seksualiteit In opvoedinssituaties waar misbruik is voorgekomen is het beladen. Opvoeders zijn zelf ook vaak misbruikt Impliciete boodschap kan zijn: Het kan mijn opvoeder niks schelen of het is zo vreselijk dat er niet over gesproken kan worden Of vanuit religie: Er zit een duivel in mij, ik ben slecht Opvoeders en kinderen helpen open en positief over seks te praten, is goud waard

18 Oefening: Help opvoeders en kinderen 18 Oefen met een rollenspel in drietallen: observator/hulplijn, opvoeder en kind: het kind vraagt: Gisteren was ik bang; Deed papa je pijn? Jongen 13 jaar: Mam, mag ik een condoom? Hoe kan je als opvoeder reageren? Welke boodschap geef je mee?

19 19 Grenzen Kinderen met misbruikervaringen kennen de extremen wel maar hebben moeite grensoverschrijdingen te herkennen Help kinderen en hun opvoeders grensoverschrijdingen te signaleren en bespreken

20 20 Oefening grensoverschrijdingen Oefen in drietallen: 1 observator/ hulplijn, 1 kind, 1 opvoeder Maak een anatomisch correcte tekening en ga de onderdelen na. Op welke manier kan je hiermee/bij iets grensoverschrijdens ervaren/misbruik ervaren? ( zien, horen, voelen, ervaren) Wat is het verschil voor jou?? Wat van deze dingen heb je meegemaakt? Wat kon je er op dat moment aan doen? Is er iets wat je er achteraf aan had kunnen doen? Kunnen jullie met elkaar iets bedenken om eraan te doen? Sommige kinderen/jongeren die dit veel hebben meegemaakt, gaan dit vanzelf ook doen met anderen. Heb jij wel eens zo iemand meegemaakt? Heb je daar zelf ook ervaring mee?

21 Reageren op seksueel gedrag: wat is normaal 21 Gewone verkenningen vinden plaats met andere kinderen van gelijke (ontwikkelings)-leeftijd, lengte en op vrijwillige basis. Er is sprake van wederzijds gedrag en maakt vaak deel uit van een bredere vriendschaps-/speelrelatie Het gedrag bestaat uit typische handelingen in een bepaalde frequentie op bepaalde momenten terugkerend in de ontwikkeling. Het speelt geen overheersende rol Emoties die ermee gepaard gaan is ongemakkelijkheid maar geen diepe gevoelens van boosheid en angst of schaamte Gewoon seksueel gedrag stopt meestal als volwassenen dat zeggen/ verbieden

22 Reageren op seksueel gedrag: wat is niet normaal? 22 Als er duidelijk een initator is Als er een groot leeftijds-/machtsverschil is Als er druk en dreiging wordt uitgeoefend Als bij één van beide partijen heftige gevoelens gaan spelen naar aanleiding van de handelingen Als het gedrag niet stopt na correctie Als het gedrag andere spelactiviteiten in de weg staat

23 Reageren op seksueel gedrag van kinderen 23 De reactie van opvoeders op seksueel gedrag is een zeer belangrijke factor in de ontwikkeling van een positieve houding ten opzichte van seksualiteit Opvoeders moeten dat vaak leren. De eigen geschiedenis speelt vaak parten

24 Basale en specifieke boodschappen 24 Kinderen zijn nieuwsgierig naar seks, dat is normaal en wat jij doet is daar een voorbeeld van (B) Maar ik vind dat kinderen elkaar daar niet moet aanraken (B) Laten we je nieuwsgierigheid op een andere manier oplossen. Er zijn veel manieren om hier meer over te weten te komen. Eén is door het bij iemand anders te bekijken maar je kunt ook in een boek kijken. Als je dat leuk vindt, laat ik het je zien (S) Stop ermee. Als je vragen hebt, kom dan bij mij. Ga maar weer spelen. Gaat het goed met jullie allebei? (S)

25 Oefening: welke boodschap geef je mee? 25 Je gedraagt je als een slet Hou op met dat gore gedoe Als ik je hier weer op betrap, dan zwaait er wat Vader vindt de Playboy onder het bed van een 9jarige? B en S? Kind van 12 betrapt zijn oom masturberend op het toilet. B en S Vezin zelf een scenario

26 Wat neem je mee? 26 Seksuele opvoeding van kinderen met misbruikervaringen begint bij de opvoeders en hun eigen geschiedenis Die zijn zich meestal niet bewust van wat ze uitdragen Kinderen die misbruik ervaren hebben, hebben specifieke vragen. Gewone voorlichting voldoet niet Vragen dienen beantwoord te worden anders blijven ze rondzoemen Behandeling eerst, anders komt de boodschap niet binnen Let op traumatriggers en behandel ze zonodig

27 27 Contactinfo: Literatuurreferenties: T. Cavanagh Johnson. Sexuality Curriculum for abused children and young adolescents and their parents W.N Friedrich. Children with sexual behavoir problems