SEKSUELE INTEGRITEIT IN DE SPORT HET VLAGGENSYSTEEM

Transcriptie

1 SEKSUELE INTEGRITEIT IN DE SPORT HET VLAGGENSYSTEEM Workshop Den Bosch 23 oktober 2017 Docent: Esther van der Steeg Mogelijk gemaakt door het Chr. Nationaal Sportfonds

2 Leerdoelen Inzicht in seksueel gedrag in de sportcontext Duiden van seksueel gedrag van sporters en sportbegeleiders Reageren op seksueel gedrag Melden van seksuele grensoverschrijding Start maken met actieplan seksuele integriteit in jouw club 2

3 Introductie & verwachtingen Voorstelronde Naam Club / functie Ik ben nieuwsgierig naar Even inkomen: #MeToo Stellingenspel 3

4 #MeToo 4

5 Pesten is gelijk aan plagen. Onjuist, plagen gebeurt in een veilige sfeer en pesten niet. Juist, het is maar hoe je het zegt

6 Een trainer die ooit de gedragsregels heeft overtreden, is voorgoed ongeschikt om nog als trainer te functioneren. Onjuist. Iedereen verdient een tweede kans. Juist. Juist of onjuist. Afhankelijk van de overtreding die is begaan.

7 Buiten de trainingen en wedstrijden om bestaat er een machtsgelijke relatie tussen trainers en sporters. Daarom zijn de gedragsregels dan niet van toepassing. Onjuist. Juist.

8 Als de sporter er geen problemen mee heeft, is het geen bezwaar voor de coach om tijdens een toernooi (met overnachting) op dezelfde kamer te slapen. Onjuist. Juist, als het verenigingsbestuur op de hoogte is en ermee instemt Juist.

9 Twee jongens (16) vliegen elkaar in de armen na een gewonnen wedstrijd. Supporters kunnen daar niet tegen en roepen homo s. Niet oké Wel oké

10 Grensoverschrijdend gedrag Elke vorm van gedrag (verbaal, non-verbaal, digitaal of fysiek) dat door de persoon die het meemaakt als ongewenst wordt ervaren of dat niet acceptabel is volgens impliciete of expliciete regels

11 Prevalentie en daderprofiel seksuele grensoverschrijding in de sport 1 op de 5 kinderen en jongeren maakt seksueel grensoverschrijdend gedrag mee in de sportcontext. 90% meldt dit niet of jaren later. Erkenning is stap 1

12 Grensoverschrijdend gedrag Casus sporter De situatie: Wat weet je? Feiten noteren Aan welke criteria van gezond seksueel gedrag is wel/niet voldaan? 1. Toestemming ( je wilt het allebei ) 2. Vrijwilligheid ( er is geen dwang ) 3. Gelijkwaardigheid ( niemand is de baas ) 4. Context ( de plek is oké ) 5. Leeftijd ( het past bij je leeftijd ) 6. Zelfrespect (je hebt respect voor jezelf ) Welke kleur krijgt het gedrag? Beantwoord eerst de vraag zelf dan samen

13 Reageren op seksueel gedrag

14 Aanspreken op grensoverschrijdend gedrag Kies een gele of een rode situatie Hoe reageer je? Oefen het gesprek in tweetallen, draai daarbij ook de rollen om. - Noteer de eerste drie zinnen die je zegt.

15 Reageren op uiteenlopend seksueel gedrag van jonge sporters

16 Grensoverschrijdend gedrag Casus trainer/coach De situatie: Wat weet je? Feiten noteren Aan welke criteria van seksuele integriteit is wel/niet voldaan? 1. Toestemming ( je wilt het allebei ) 2. Vrijwilligheid ( er is geen dwang ) 3. Functioneel ( het doel is duidelijk ) 4. Pedagogisch ( het belang van de pupil staat voorop ) Welke kleur krijgt het gedrag? Beantwoord eerst de vraag zelf dan samen

17 Aanspreken of melden? Kies een gele, rode of zwarte situatie Hoe reageer je? Oefen het gesprek in tweetallen, draai daarbij ook de rollen om. - Noteer de eerste drie zinnen die je zegt. 17

18 Melden van grensoverschrijdend gedrag Bij twijfels, vermoedens en onthullingen over grensoverschrijdend gedrag: Neem contact op met: Vertrouwenscontactpersoon (VCP) van de club of sportbond Vertrouwenspunt Sport: Bellen: WhatsApp: Politie (wijkagent of zedenrechercheur) 18

19 Verenigingsbeleid / Beleid sporters Wat kun je doen om seksueel grensoverschrijdend gedrag te voorkomen in je vereniging? Bedenk allerlei acties en maatregelen om risico s te verkleinen voor de vereniging (kader) voor de sporter(s) Stappenplan voor de club om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen.

20 Actieplan seksuele integriteit 1.Plaats Seksuele Integriteit op de agenda (ALV, informatieavond voor ouders/trainers/vrijwilligers) Maak gebruik van de toolkit seksuele intimidatie (NOC*NSF) of het Vlaggensysteem of quick scan/risico-analyse 2.Bepaal met elkaar de omgangsregels/verenigingsregels. - Op de website van NOC*NSF: gedragsregels begeleiders in de sport 3.Maak een aannamebeleid voor nieuwe personen binnen de club. - Vraag VOG aan / check referenties. 4.Stel een vertrouwenscontactpersoon aan (VCP) binnen de club. Taken: eerste aanspreekpunt, verwijzen, preventieve activiteiten tbv veiligheid Wie van het bestuur onderneemt actie bij signalen en klachten? 5.Communiceer over de stappen 1 t/m 4. Op de website, op posters. Laat trainers hierover praten binnen met sporters en ouders. 6.Laat bezoekers weet hebben van de omgangsregels/verenigingsregels. Bedenk hoe. 7.Wat te doen bij vermoeden van SGG? Neem contact op met de VCP, het Vertrouwenspunt Sport of met de politie.

21 Gedragsregels / Gedragscodes Scheidsrechters/juryleden -> gedragscodes situaties

22 Afronding Ongewenst en onacceptabel gedrag Duiden van seksueel (grensoverschrijdend) gedrag (Vlaggensysteem!) Hanteer de criteria voor gezond seksueel gedrag van kinderen/jongeren Hanteer de criteria van seksuele integriteit van sportbegeleiders Reageer passend en vergroot respect en weerbaarheid onder jonge sporters Melden van ongewenst gedrag: Bij de VCP van de club of de bond (tuchtrecht) Bij het Vertrouwenspunt Sport Bij de politie (strafrecht) Actieplan seksuele integriteit: wat kun je doen? -> Diverse acties besproken Wat neem je in ieder geval mee? 22

23 Vragen en feedback

24 Een jongen raakt de borsten van een meisje aan tijdens een groepsknuffel

25 Reageren op seksueel gedrag

26 De trainer heeft in zijn vrije tijd net een cursus sportmassage gevolgd. Na de training heeft een jongen last van een oude blessure aan zijn bovenbeen. De trainer ziet dit als een kans om zijn massagetechnieken te oefenen en biedt aan de pupil de komende weken na afloop van de training te masseren.

27 Feiten bij SI Vanaf 2003 heeft de sport een eigen meldpunt De vertrouwenspersonen en adviseurs krijgen jaarlijks zo n 40 meldingen Bij bijna zestig procent van de incidenten gaat het om een vrouwelijk slachtoffer, bij bijna dertig procent zijn mannen het slachtoffer De slachtoffers zijn vooral kinderen en jongeren. Bij bijna de helft van de gevallen zijn kinderen tot en met 15 jaar betrokken. Bij de 20-plussers gaat het voornamelijk om vrouwelijke slachtoffers, bij de kinderen onder de 12 vooral om jongens. Bij de beschuldigden is driekwart van hen een volwassen coach, trainer of begeleider. In ruim tien procent van de gevallen betreft de klacht een medesporter. Op basis van de ruim 300 incidenten uit de tien jaar die het onderzoek beslaat, zijn geen sporten aan te wijzen met een verhoogd risico op ontsporingen. Er zijn wel verschillen tussen top- en breedtesport. Er komen relatief veel meldingen uit de topsport en daarbij zijn de individuele sporten oververtegenwoordigd. Bij de helft van de gemelde incidenten is sprake van verbale seksuele intimidatie ( grapjes, dubbelzinnige opmerkingen); ongewenste, zogenaamd functionele, aanraking(en) (bijvoorbeeld borst of kruis aanraken) en andere ongewenste aanraking(en); Eén op de vijf meldingen had betrekking op aanranding of (poging tot) verkrachting. Titel: Seksuele intimidatie: de praktijk bezien, het beleid beoordeeld, Onderzoek door Tine Vertommen (Universiteit Antwerpen) 2011

28 Signalen bij SI Slaapproblemen, bang zijn in het donker, nachtmerries, extreme vrees voor monsters; Verlies van eetlust, eetproblemen, voortdurend buikpijn hebben zonder verklaarbare reden; Plotselinge wisselingen in de stemming van het kind: ongelukkig zijn, boos zijn of plotseling teruggetrokken gedrag; Vrees voor bepaalde mensen of plekken, bijvoorbeeld: het kind wil niet alleen gelaten worden met een oppas, huisvriend of familielid; Een ouder kind dat zich gedraagt zoals een jong kind. Bijvoorbeeld weer bedplassen, duimzuigen of heel eenkennig worden; Weigeren om over een geheimpje te praten dat het kind met een andere volwassene heeft; Praten over een nieuwe, oudere vriend en daar vaak over de vloer komen; Plotseling veel zakgeld hebben; Seksueel gedrag vertonen dat niet bij de leeftijd past.

29 Vertrouwenspunt Sport Bij het Vertrouwenspunt Sport kan men terecht met vertrouwelijke vragen (advies of doorverwijzing) vanuit de sport én voor het melden van misstanden in de sport. Het Vertrouwenspunt Sport heeft primair de volgende functies: 1. Eerste vertrouwelijk advies, hulp of doorverwijzing rondom vertrouwenskwesties, eventueel gevolgd door doorverwijzing naar de juiste vertrouwenspersoon, juridische ondersteuning of naar een andere instantie. 2. Meldpunt waarbij mensen (eventueel anoniem) hun verhaal kunnen doen en misstanden in de sport kunnen melden. Daarnaast heeft het Vertrouwenspunt Sport een preventieve functie doordat: 1. Door goede begeleiding verergering en herhaling van grensoverschrijdend gedrag voorkomen wordt. 2. Door het verzamelen van gegevens, ervaringen en handelswijzen, het preventief beleid in de toekomst versterkt wordt Bij het Vertrouwenspunt Sport kan men terecht voor alle thema s van vertrouwelijke aard. Daarbinnen onderscheiden we in ieder geval de volgende thematieken: grensoverschrijdend gedrag (seksuele intimidatie, pesten, discriminatie, belediging, bedreiging en mishandeling), doping, matchfixing en eetstoornissen. Het Vertrouwenspunt Sport is primair bereikbaar voor : - Slachtoffers - Beschuldigden - Betrokkenen (ouders, verenigingsbestuurders, trainers, officials, sporters) - Vertrouwenscontactpersonen = nummer voor WhatsApp