Seksualiteit op school. een beladen thema

Transcriptie

1 3de jaargang nr 4 juni 2014 peper en zout Nieuwsbrief van en voor ondersteunend personeel Seksualiteit op school een beladen thema Volgens de onderzoeksresultaten van de studie Geweld, gemeld en geteld van het kinderrechtencommissariaat worden een op drie jongeren op school geconfronteerd met seksueel geweld. Het kwalitatief onderzoek bij tweeduizend jongeren leert dat een op drie het meemaakt begluurd te worden in kleedkamers, ongewenst gekust of tegen zijn zin betast te worden door medeleerlingen. Dat is veel! Wekelijks bellen scholen ons op, zegt Erika Frans van Sensoa. Natuurlijk doen er zich zaken voor die niet door de beugel kunnen: jongeren die met z n drieën een meisje aanranden in de gangen. Of een leerling die een naaktfoto van iemand anders rondstuurt. Dat zijn ernstige incidenten die je bestraft of waarbij je de politie kunt roepen. Het gevolg is dat scholen àlles gaan beteugelen. Ze hebben dan alleen nog een reactiebeleid, maar geen visie over wat normaal en seksueel gedrag is van kinderen en tieners. Wat bijvoorbeeld normaal kan zijn, hoewel een leraar of opvoeder het niet per se moet laten passeren: een jongen die in de kleedkamer na de middagsport met zijn piemel staat te zwaaien tot grote hilariteit van zijn klasgenoten. Moeilijker nog: twee leerlingen van 15 en 16 jaar die betrapt worden terwijl ze in een toilet aan het vrijen zijn. Moet de politie er worden bijgehaald, gezien het meisje seksueel minder- jarig is? Sensoa adviseert om dit niet te doen, maar in de eerste plaats met die twee leerlingen te praten en te luisteren naar wat zij te vertellen hebben. Seksualiteit is voor scholen een beladen thema, dat ook bij leraren en opvoeders veel emoties oproept. Dat maakt het gesprek moeilijk. Deze dingen gebeuren meestal ook op informele momenten, tijdens de speeltijd of tijdens een uitstap. Als de school geen breed gedragen visie heeft, hebben toezichthoudende leraren of opvoeders het gevoel dat zij het altijd in hun eentje moeten oplossen. Daarom is het van belang dat een school werkt aan een visie en bijpassende aanpak voor het fysieke welzijn van leerlingen en ter preventie van seksueel misbruik. Ondersteunend personeel dat meer dan leraren met leerlingen werkt tijdens de informele schoolmomenten, kan hier een voortrekkersrol in spelen. Er kunnen verschillende benaderingen zijn: wat zegt het strafrecht i.v.m. seksuele handelingen van minderjarigen? Wat staat nu al in het schoolreglement? Hoe leren we onze leerlingen respectvol omgaan met seksualiteit, tederheid M.a.w. seksuele opvoeding is meer dan leerlingen te leren hoe een condoom te gebruiken. Werken we tijdens het toezicht preventief genoeg? Zijn we als opvoeder alert genoeg? Gunnen we koppeltjes ook momenten van samen zijn of past dit niet binnen ons schoolproject? Al deze zaken en nog veel meer moeten binnen een team uitgeklaard worden. 1

2 Je hoeft voor de opmaak van zo n visie het warm water niet uit te vinden. Sensoa en Child Focus hebben een Raamwerk Seksuele Integriteit uitgewerkt dat door alle onderwijsnetten ondersteund wordt. Het Raamwerk biedt een houvast voor scholen die aan visieontwikkeling willen werken. Het is geen gesneden brood: scholen moeten er nog mee aan de slag en kunnen zelf beslissen als leerlingen bv. tijdens de speeltijd bij hun lief op schoot mogen zitten of niet. Ook de scholierenkoepel vindt het een heel goed initiatief omdat het kan leiden tot een meer open schoolklimaat waarin ook leerlingen kunnen aangeven wat ze niet fijn vinden. Wie meer wil weten over dit thema in functie van visieontwikkeling op school kan via onderstaande publicaties wel een heel eind op weg. Klik op de afbeelding om het volledige document te openen. Naar aanleiding van de Engagementsverklaring ter bescherming van de seksuele integriteit en het gelanceerde Raamwerk seksualiteit en beleid voor onderwijs, heeft het VSKO een Mededeling geschreven ter ondersteuning van het voeren van een Integraal beleid met betrekking tot seksualiteit en lichamelijke integriteit van de minderjarigen in onderwijs. Deze Mededeling kadert het thema binnen een RSV-beleid en biedt een overzicht van het ondersteunend aanbod van de diensten en Verbonden van het VSKO. U kunt de Mededeling hier bekijken. Het Vlaggenspel Seksueel grensoverschrijdend gedrag bij kinderen en jongeren roept zorgen op. Niet alleen bij opvoeders, maar ook bij professionals. Wat is het probleem? Verschillen in visie verlamt het team. Soms te weinig kennis. De discussie is vaak geladen en persoonlijk. Er is een groot gevoel van verantwoordelijkheid. Men wil geen risico s lopen. Seksuele ontwikkeling krijgt moeilijk ruimte. Overreactie of laisser faire-mentaliteit. Men gaat het gesprek uit de weg. Sensoa ontwikkelde samen met MOVISIE een methodiek om seksueel gezond én seksueel grensoverstijgend gedrag van kinderen en jongeren te duiden en bij te sturen. Het doel van het Vlaggensysteem is drieledig: seksueel gedrag van jongeren en kinderen correct inschatten; gesprek stimuleren; pedagogisch reageren. Onderwijs heeft als taak (naast de taak van de ouders) om vanuit een gedeelde visie, correct en alert te reageren op seksueel gedrag en in gesprek te gaan met betrokkenen. Ook moeten kinderen en jongeren gecoacht worden in weerbaarheid. 2

3 Hoe werkt het Vlaggensysteem? Het is een theoretisch onderbouwde en in de praktijk uitgeteste pedagogische interventie. Het systeem bevat een zestal criteria voor seksueel gezond én grensoverschrijdend gedrag. De criteria zijn: wederzijdse toestemming: o.a. Als we het beiden goed en prettig vinden is het oké. vrijwilligheid: o.a. Ik mag niet aandringen als de andere niet wil. gelijkwaardigheid:o.a. Seksueel getint gedrag met iemand die veel ouder, sterker of slimmer is, is niet oké. leeftijdsadequaat: o.a. Ik doe geen dingen waar ik te oud of te jong voor ben. contextadequaat: o.a. Ik doe geen dingen die anderen zouden kunnen storen of choqueren. zelfrespect: o.a. Ik denk na over de schadelijke gevolgen van mijn gedrag voor mezelf. Met behulp van deze criteria toetst de opvoeder/leerlingenbegeleider of het gesignaleerde gedrag passend is voor het kind of de jongere in kwestie. Het Vlaggensysteem zet de criteria op een rij en koppelt dit aan een gekleurde vlag. Groen Geel Rood Zwart Toestemming OK +/- OK - OK -OK Op basis van de criteria en de vlaggen kunnen we volgend schema opmaken: Vrijwilligheid Gelijkwaardigheid Leeft/ontwik. adequaat Context adequaat OK +/- OK - OK - OK OK +/- OK - OK -OK OK +/- OK - OK -OK OK +/- OK - OK - OK Zelfrespect OK +/- OK - OK - OK Grensoverschrijding op één van de criteria is voldoende. De mate van grensoverschrijding bepaalt de kleur van de vlag. Herhaald gedrag zorgt voor een rodere kleur. Urgentie is er vanaf rood. Seksueel misbruik zit in de grijze zone. Seksueel grensoverschrijdend gedrag is gedrag dat op één van de criteria niet voldoet. (bleek grijs) Seksueel misbruik is gedrag zonder wederzijdse toestemming, zonder vrijwilligheid en zonder gelijkwaardigheid. (donker grijs) Meer info en te downloaden documenten via 3

4 In de kijker Internaatshappening 2014 Op de eerste woensdag na de paasvakantie bliezen alle internen uit ons bisdom verzamelen voor de jaarlijkse happening. Na de pret van vorig jaar in Bellewaerde was er dit jaar opnieuw een danshappening. De leerlingen van de lagere scholen kregen een alternatief programma in een aangrenzende zaal. Het jonge volkje ging goed uit z n dak en de internaatsbeheerders en opvoeders zagen dat het goed was. Kunnen we geloven, als ze met Kelly Pfaff op de foto mogen 4

5 Het stellingenspel De stelling uit het paasnummer: Alleen door de leerlingen echt te betrekken bij het beleid kunnen de problemen in een school opgelost worden. Echte participatie van leerlingen is dus meer dan soep doen verkopen en tornooitjes organiseren op de voetbaltafel. Alleen door de leerlingen echt te betrekken bij het beleid kunnen r dan Grote eensgezindheid bij deze stelling, want 81 % van de respondenten ging akkoord met deze stelling, 19 % twijfelde. Niemand was niet akkoord. We konden volgende motivatie lezen. Het is van belang leerlingen te verbinden met het schoolproject door hen hierbij inspraak in verantwoordelijkheid te geven. Meningen mogen uiteraard gehoord worden en natuurlijk mogen ze voorstellen doen. Maar niet alle onderwerpen die met beleid te maken hebben, moeten de leerlingen passeren. Een leerlingenraad kan pas echt van leerlingen zijn als die georganiseerd/geleid wordt door (oudere) leerlingen. Die oudere leerlingen nemen daarbij een verantwoordelijkheid die hen boven zichzelf laat uitgroeien en jongeren stimuleren om samen te werken met de school(leiding). Pestproblemen worden veel sneller opgelost als leerlingen daarbij betrokken worden en verantwoordelijkheid nemen/krijgen dan wanneer het vanuit de schoolorganisatie gebeurt. Een groot schoolreglementendebat zorgt voor een grotere gedragenheid van dat reglement. Deze stelling houdt de consequentie in dat je als school dan ook problemen onder ogen moet durven zien. Leerlingen zien af en toe een probleem dat wij over het hoofd zien. Leerlingen kunnen een verrassende open kijk hebben op een probleem dat ze zelf gecreëerd hebben. Er wordt getwijfeld omdat: Dit te veel afhankelijk is van je publiek om effectief te kunnen zijn. In sommige scholen is verantwoordelijkheid nemen een vanzelfsprekendheid, in andere scholen zijn leerlingen niet of met mate geïnteresseerd. Iemand vindt dat dit ook slechts mogelijk is bij de oudste leerlingen. Leerlingen van de eerste graad hoeven nog geen vinger in de pap van de beleidsbeslissingen te hebben. Ze zijn hier nog niet rijp voor. Nieuwe stelling Opvoeders die pas uit hun opleiding komen zijn onvoldoende geschoold voor hun taak. Akkoord Niet akkoord Antwoord hier Wie in deze rubriek zelf een controversiële stelling aan zijn collega s wil voorleggen, mag dit steeds melden aan de redactie van peper en zout via luk.vancanneyt@vsko.be 5

6 Aanvangsbegeleiding nieuwe opvoeders vrijdag 17 oktober 2014 vrijdag 16 januari 2015 om uur in d Abdij DAG VAN DE OPVOEDER dinsdag 3 februari 2015 Volledige dag in de KULAK Studienamiddag voor opvoeders donderdag 6 november 2014 in d Abdij Studiedag voor administratief personeel dinsdag 17 maart 2015 in d Abdij om Naklanken Studiedag voor administratief personeel De studienamiddag voor het administratief personeel genoot ook dit jaar grote bijval. Vorig schooljaar werd de nieuwe pensioenreglementering onder de loep genomen, in maart van dit jaar kreeg Pascal Elet een volledige dag om TBSOB, reaffectatie en wedertewerkstelling uit de doeken te doen. Dit thema werd gekozen door de werkgroep OP in het kader van het dalend aantal leerlingen en de gevolgen hiervan voor het personeel. Beslist geen eenvoudige materie, maar de Hr. Elet klaarde de klus met brio. De naklanken waren na afloop dan ook uiterst positief. De spreker werd geprezen voor zijn deskundigheid, de manier van overbrengen van moeilijke materie zonder dat het een moment saai was, zijn inspelen op de vragen en de vele voorbeelden die hij gaf. We kregen vanwege de aanwezigen ook een aantal inhoudelijke suggesties voor volgend schooljaar. De werkgroep zoekt verder uit wat voor administratief personeel interessant is. Nog meer suggesties zijn altijd welkom. Opstart van de reflectiegroep ondersteunend personeel Zoals op de dag van de opvoeder aangekondigd zijn we gestart met een reflectiegroep voor ondersteunend personeel. Vijf collega s hebben zich vrijwillig gemeld en op 16 mei kwamen we voor het eerst samen. Na een grondige kennismaking was er al tijd voor een eerste rondje van bespreking. We werken met werkgerelateerde casussen waar de groep samen over nadenkt en waarbij het de bedoeling is dat we via vraagstelling de aanbrenger van het vraagstuk inzicht doen krijgen in de situatie, zodat hij/zij zelf tot oplossing(en) komt. We spraken af dat we volgend schooljaar nog drie reflectiebijeenkomsten houden. Mocht je ook geïnteresseerd zijn, dan mag je dit altijd laten weten. 6