lessuggesties VRIJDAG 5 OKTOBER 2012 voor het secundair onderwijs

Transcriptie

1 v.u. Piet Spanhove, Huidvettersstraat 165, 1000 Brussel vormgeving: Roel Thoné - SAKADO VRIJDAG 5 OKTOBER 2012 Internationale dag van de leerkracht lessuggesties voor het secundair onderwijs

2 Beste leerkracht, Beste directeur, Leerlingen zijn soms opgelucht als ze de schoolbel horen. En voor leerkrachten geldt dit ook wel eens. Ze kennen het saved-by-the-bell-gevoel wel. Maar voor miljoenen kinderen en jongeren gaat de schoolbel vandaag niet, al zouden ze het zelf anders willen. Voor hen hebben de woorden Saved by the bell een andere invulling. In 2000 engageerden de leiders van 191 landen zich om o.a. goed basisonderwijs voor iedereen mogelijk te maken tegen Ze bundelden hun voornemens in 8 Millenniumdoelstellingen. We zijn ondertussen bijna 15 jaren verder en er is verbetering vast te stellen. Maar er is nog een hele weg te gaan. Studio Globo is er erg van overtuigd dat onderwijs een hefboom is voor de ontwikkeling. Een goede ontwikkeling geeft perspectieven voor de toekomst. Maar het omgekeerde is ook vaak waar: mensen zonder scholing blijven vaak hangen in ongezonde en slecht betaalde jobs die dan weer een hypotheek leggen op de toekomst van de volgende generatie omdat degelijk onderwijs in veel landen niet gratis is. Daarom willen we op 5 oktober, door Unesco uitgeroepen als de internationale Dag van de leerkracht, het belang van goede leerkrachten en goed onderwijs wereldwijd, in de verf zetten. We roepen alle scholen op om deel te nemen aan onze symbolische actie Saved by the bell door de bel te laten horen. Hierdoor geeft je school aan het werk van haar leerkrachten te waarderen het werk van leerkrachten in het Zuiden te waarderen dat ze vindt dat alle kinderen wereldwijd recht hebben op goed onderwijs. Om het belmoment voor te bereiden bieden we lessuggesties aan voor alle leeftijden (van kleuter tot hoger onderwijs). De lessuggesties en de bijlagen zijn vrij te downloaden op Mogen we vragen je school ook te registreren op dezelfde website. Scholen die registreren vóór 30 september krijgen gratis affiches en folders toegestuurd om de actie zichtbaar te maken op school. De eerste 300 geregistreerde scholen krijgen ook een usb-stick met al het nodige materiaal. Wacht niet met de registratie tot de laatste dag. Ook al zijn de acties op jullie school niet helemaal duidelijk, aanpassingen kunnen na de registratie nog gebeuren. Door de plannen van jullie school door te geven bij de registratie, kan je andere leerkrachten inspireren. Overtuig je collega s om deel te nemen aan deze actie en maak er een feestelijk schoolgebeuren van! 2 Lessuggesties secundair onderwijs 2012

3 VooraF Deze lessen zijn uitgewerkt door Studio Globo (zie Wij dragen bepaalde waarden uit en nemen specifieke standpunten in rond mondiale thema s. Belangrijk is te vermelden dat uw leerlingen het zeker niet eens hoeven te zijn met deze waarden of standpunten. Geef uw leerlingen de kans om hun gevoelens en ideeën te uiten. Deze lessen gaan over basisbehoeften. Tijdens de les kunnen er een aantal zaken aan bod komen waar we vandaag niet dieper op in willen gaan. Zaken als vrede, rechtszekerheid, e.d. zijn noodzakelijke voorwaarden voor het vervullen van basisbehoeften. Deze zaken moeten aanwezig zijn voor we van een menswaardig leven kunnen spreken, maar we beschouwen ze niet als basisbehoeften op zich. Er zijn ook een aantal gevolgen van extreme armoede en kansarmoede die vaak opvallen, maar even vaak niet begrepen worden: agressie, alcohol, uitbuiting Armoede is meer dan geen eten en geen drinken hebben, het heeft een enorme impact op je hele wezen omdat je uit zowat alle sectoren van de maatschappij uitgesloten geraakt. Vaak glijden mensen af naar situaties van bijvoorbeeld alcohol of andere drugs als vlucht. Het is de bedoeling dat u het voorgaande niet spontaan ter sprake brengt. Als de leerlingen toch iets zouden opmerken over deze thema s, dan kan u er uiteraard wel even op in gaan. 3

4 INHoud Les 1ste graad 5 Les 2de graad 8 Les 3de graad 11 Wedstrijd 14 Het belmoment 15 De tijd loopt 16 Colofon 17 4 Lessuggesties secundair onderwijs 2012

5 1 ste GRAAD Les in vogelvlucht Achtergrondinformatie Instap Kern Slot Film Onderwijs overal en voor iedereen Brainstorm Kortverhaal met foto s Verwerking van het verhaal Film Educatie is alles Belmoment In de bloemlezing uit het rapport Poverty and Education van Servaas van der Berg vind je heel wat achtergrondinformatie. Deze bloemlezing vind je op de website van Saved by the bell. Lesverloop Doelen Concrete voorbeelden aantonen dat onderwijs geen evidentie is. Het belang van onderwijs in armoedebestrijding aantonen. Bereid zijn deel te nemen aan het belmoment. Voldoende achtergrond hebben om deel te nemen aan de wedstrijd. Materiaal Filmfragment Onderwijs overal en voor iedereen PowerPoint presentatie foto s en tekst PowerPoint presentatie enkel foto s Filmfragment Educatie is alles Bijlage 1: werkbladen voor leerlingen Poster Saved by the bell Achtergrondinformatie leerkracht: bloemlezing Poverty and Education Inleiding Toon de leerlingen het filmpje Onderwijs overal en voor iedereen. Het is een collage van beeldfragmenten waarin kinderen, jongeren en leerkrachten van over de hele wereld hun ervaringen met het onderwijs, hun verwachtingen in het onderwijs, de mooie en minder mooie kanten van onderwijs verwoorden. Het filmfragment is gratis te downloaden op We versturen naar de eerste 300 scholen die registreren voor onze actie een usb-stick. Ook hierop vind je o.a. het filmpje. Registreren kan op Vertel je leerlingen dat deze les gegeven wordt omdat het vandaag Dag van de leerkracht is. Leerkrachten -en het onderwijs in zijn geheel- mogen één keer per jaar wel eens in de bloemetjes worden gezet. Voor onze jongeren is naar school gaan een vanzelfsprekendheid en soms zien ze er meer tegenop dan ze het een geschenk vinden. Dat is echter niet over de hele wereld zo. Kinderen in het Zuiden hebben vaak niet dezelfde kansen om naar school te gaan en onderwijs van goede leerkrachten te krijgen. Daarom besteden we vandaag een les aan het belang van het onderwijs. We zien hoe onderwijs een voorwaarde is voor een degelijk leven. 5

6 Kern Brainstorm Houd bij het begin van de les met de klas een brainstorm. De vraag is: Hoe zou je leven eruitzien als de school vandaag stopt?. We focussen niet op de korte termijn (iedereen wil wel een paar weken vakantie), maar wel op de gevolgen op middellange en lange termijn. Leerlingen gooien hun ideeën in de groep en je noteert alles op het bord. De suggesties worden nog niet besproken, straks kom je er met de klas op terug. Kortverhaal met foto s Geef de leerlingen een werkblad (bijlage 1). De leerlingen puzzelen een verknipt kortverhaal terug in elkaar. Daarna wordt het verhaal besproken. We opteren voor foto s en namen zonder geografische bijklank, zo benadrukken we het universele karakter van de thematiek. Verdeel de klas in vier groepen. Elke groep krijgt een (ander) blad met daarop drie foto s en drie tekstjes. De foto s op elk blad staan in een juiste volgorde. Elk groepje moet de tekstjes op zijn blad aan de juiste foto s linken. Op elke foto staat een leeg kader, daar kan het cijfer van het corresponderende tekstfragment in worden geschreven. Elk groepje stelt dus een stuk van het verhaal opnieuw samen. Ga, indien het nodig is, bij elk groepje langs om bij te sturen. Op die manier vertellen de leerlingen bij het klassikaal overlopen zeker het juiste verhaal en verlies je op die manier geen tijd. Toon klassikaal de foto s in de juiste volgorde (gebruik hiervoor de PowerPoint presentatie). Wanneer hun foto s op het scherm verschijnen, leest elk groepje hardop de bijhorende tekst. Zo wordt het hele verhaal gelezen en kent iedereen het levensverhaal van Mouna. Er is een PowerPoint presentatie beschikbaar met enkel de foto s en een presentatie waarbij de tekst na elke foto verschijnt. Verwerking van het verhaal Stel je leerlingen de vraag: Hoe heeft onderwijs invloed op het leven van de mensen in het verhaal, zowel positief als negatief?. Noteer de antwoorden op het bord. Vergelijk deze antwoorden met wat je leerlingen tijdens de brainstorm aanbrachten. Wat bedachten ze zelf? Welke extra elementen vonden ze in het verhaal? 6 Lessuggesties secundair onderwijs 2012

7 Vertel je leerlingen dat onderwijs een belangrijke voorwaarde is voor een goed leven. Onderwijs heeft een rechtstreekse invloed op een aantal facetten van het leven. Enkele daarvan zijn armoede, vroeg huwen, kinderarbeid, gezondheid (o.a. moedersterfte) en gelijke rechten tussen man en vrouw. In de bloemlezing uit het rapport Poverty and education van Servaas van der Berg vind je heel wat achtergrondinformatie. Laat je leerlingen een voorbeeld van deze factoren zoeken in het verhaal. Armoede: Sofera heeft geen geld om naar het ziekenhuis te gaan voor de bevalling. De vader van Mouna is de enige kostwinner en wanneer hij zijn job verliest, moet Mouna gaan werken. Vroeg huwelijk: Mouna trouwt op haar vijftiende en stopt met werken. Haar taak is nu het huishouden runnen. Kinderarbeid: wanneer haar vader zijn job verliest, moet de 8-jarige Mouna in slechte condities gaan werken in een textielfabriek. Gezondheid (moedersterfte): Sofera sterft bij de geboorte van Mouna. Er is geen medische hulp. Door armoede en honger is Sofera al verzwakt en haalt ze het niet wanneer ze veel bloed verliest. Gelijke rechten tussen man en vrouw: Mouna moet gehoorzamen aan haar man. Ze wil graag studeren, maar dit kan niet. Ze moet instaan voor het huishouden. Filmfragment Educatie is alles Toon je leerlingen een filmfragment van 3 minuten over het belang van onderwijs. Het filmfragment werd opgenomen tijdens een internationaal kamp rond armoedebestrijding voor jongeren van zestientot achttien jaar. Zij vroegen zich af hoe mensen het zouden stellen als ze geen onderwijs hadden genoten, wat de kansen zijn die onderwijs biedt en hoe de wereld eruit zou zien als iedereen naar school kon gaan. Slot Belmoment Leg uit wat Saved by the bell inhoudt aan de hand van de poster. Met de actie Saved by the bell benadrukken we het belang van goed onderwijs (nog maar eens). Daarom luiden we op 5 oktober, de Dag van de leerkracht, de bel. We zetten er alle leerkrachten mee in de bloemen, maar we pleiten ook voor het recht op onderwijs voor iedereen in de wereld. Op de poster staat ook het logo van Millenniumdoelstelling 2: basisonderwijs voor alle jongens en meisjes. De Millenniumdoelstellingen zijn acht doelstellingen die de Verenigde naties in 2000 opstelden. Alle landen beloofden deze doelstellingen te realiseren tegen Doelstelling 2 gaat specifiek over onderwijs. Het belmoment is dus ook een oproep aan alle politici om hun beloftes na te komen en ervoor te zorgen dat alle kinderen in 2015 naar school kunnen gaan. Meer informatie over de Millenniumdoelstellingen vind je op Bijlagen Deze bijlagen zijn als gratis download beschikbaar op Filmfragment Onderwijs overal en voor iedereen PowerPoint presentatie foto s en tekst 1ste graad PowerPoint presentatie enkel foto s Filmfragment Educatie is alles Bijlage 1: werkbladen voor leerlingen Poster Saved by the bell Achtergrondinformatie leerkracht: bloemlezing Poverty and Education Als er tijd over is kan je de leerlingen zelf nog op de drie vragen laten antwoorden. 7

8 Wedstrijd Wereldkampioenschap Krijten De wedstrijd draait rond krijttekeningen. Scholen, klassen, leerlingenparlementen, individuele leerlingen of leerlingen in kleine groepjes kunnen meedingen naar het Het Gouden Krijtje. Die eer is voorbehouden aan de school die de mooiste, grootste, origineelste of moeilijkste krijttekening maakte. De drie beste tekeningen zijn automatisch genomineerd voor de internationale kunstenwedstrijd van MDG 15. MDG 15 is een project met partners in 8 landen, met name Le Partenariat in Frankrijk, Le collectif des enseignants uit Senegal, Leeds DEC uit Groot-Brittanië, Arouse uit India, Trocaire uit Ierland, Fundacja Partners Polska uit Polen en Partners Czech uit Tjechië. In alle landen loopt dit jaar een kunstenwedstrijd. Elke partner zal drie genomineerden voordragen. Uit die vierentwintig inzendingen wordt op het eind van dit schooljaar de ultieme winnaar gekozen. Waarom een krijtwedstrijd? Net zoals de bel is het krijtje een universeel onderwijs-symbool. Alle white- en smartboards ten spijt, blijft het krijtje op een groen of zwart bord een iconisch beeld van het onderwijs. Wat moet je doen? We dagen je uit om een krijttekening te maken van minstens 1m² per deelnemer. Van die tekening maken jullie een luchtfoto, bv. van op de tweede of derde verdieping van de school. Op die foto moeten de tekening en alle makers staan. De leerlingen kunnen een kader vormen rond de tekening of ze kunnen deel van de tekening zijn of Die foto plaats je op de website van Saved by the bell. Bij de luchtfoto kan je kort uitleggen wat je hebt getekend. Wie dat wil kan ook een making of reportage op de website zetten. Wanneer de jury twijfelt tussen verschillende inzendingen, kan die making of de doorslag geven. Wat is het onderwerp van de tekening? We beperken ons tot Millenniumdoelstelling 2 (het recht op onderwijs), Millenniumdoelstelling 7 (duurzame ontwikkeling) en Millenniumdoelstelling 8 (wereldwijd bondgenootschap). Binnen deze grenzen mag je doen wat je wil. Je kan bv. Een nieuw logo voor één van de Millenniumdoelstellingen verzinnen. Een reuzenpostkaart maken voor een echte of fictieve- school in het Zuiden. Je droom van een duurzame school tekenen. Een reclamebord voor meer en betere ontwikkelingssamenwerking uitdenken. Tonen hoe de grootste sloppenwijken eruit zullen zien in 2020 Vervangt de tekening het belmoment? Nee. Het tofst is als het maken of afwerken van de tekening aan het belmoment gekoppeld wordt. Maar de krijttekeningen vragen misschien wel meer tijd. Ze moeten dan ook niet per se aan het belmoment worden gekoppeld. Je kan perfect op vrijdag 5 oktober meedoen aan Saved by the bell en op dat moment bv. de krijtwedstrijd aankondigen. Leerlingen kunnen dan in de loop van de volgende weken hun tekening maken. 14 Lessuggesties secundair onderwijs 2012

9 Zijn krijttekeningen niet bijzonder duf? Nee. Het klopt dat het materiaal beperkt is. Maar in de beperking kent men de meester. En kijk bij Google-afbeeldingen maar eens bij krijttekeningen. Je zal versteld staan van wat je kan doen met een krijtje en wat vierkante meters asfalt. Ook op de website van MDG 15 zal je inspiratie kunnen vinden. Wanneer moeten we dat doen? Je kan je registreren voor Saved by the bell tot vrijdag 5 oktober om 16 uur. Je kan de foto( s) van de tekening uploaden vanaf vrijdag 5 oktober om 16 uur. De wedstrijd wordt afgesloten op 19 oktober om 16 uur. Enkel scholen die geregistreerd zijn, kunnen deelnemen aan de wedstrijd. Op 25 oktober viert Studio Globo zijn 25-jarig jubileum. We nodigen de makers van de, volgens de jury, winnende tekening uit op die viering om Het Gouden Krijtje te ontvangen. Voor de publieksprijs kan tot 19 oktober 16 uur gestemd worden. De winnaar van de publieksprijs zal het Gouden Krijtje persoonlijk overhandigd krijgen. Het belmoment Het belmoment is een symbolische actie waarmee je school een signaal wil geven dat ze enerzijds blij is met het engagement en de inzet van haar leerkrachten. Anderzijds breng je hiermee het belang van goed onderwijs overal en voor iedereen onder de aandacht. Deze tips zijn gebaseerd op wat scholen de afgelopen jaren hebben gedaan. Ze kunnen inspirerend werken voor het belmoment bij jullie op school. Basisingrediënten: een lied zingen een erehaag (met eventueel een rode loper) vormen veel lawaai maken een feestelijk gebeuren creëren met (zelfgemaakte) vlaggen, spandoeken, slingers een eenvoudige duiding geven maak van het belmoment een schoolgebeuren nodig de lokale pers uit en bezorg ons de resultaten, dan kunnen wij ze via www. savedbythebell.be verspreiden. De belwave met verschillende klassen. Een aangroeiconcert door het geluid van de meegebrachte instrumenten steeds luider te laten klinken door bijvoorbeeld te starten met alle leerlingen waarvan de voornaam begint met een A, daarna komen die met de letter B erbij... (St. Clara Arendonk) Een getuigenis van een plaatselijk ontwikkelingshelper was in Moerbrugge een middel om het belmoment in te luiden. In de Notelaar in Aalst werkte de ouderraad volgend initiatief uit: ze nodigden ouders en grootouders (die van overal over de wereld komen) uit en ze lieten hen vertellen over hun eigen schoolervaringen. Er was een idee om een kookboek samen te stellen met recepten van over de hele wereld als bedankje voor de leerkrachten. Het geluid van GSM s kunnen de schoolbel nog ondersteunen. En de GSM wordt tegelijk een middel van solidariteit. (Oostende) In Tielt werd het belmoment vervangen door een beiaardconcert. 15

10 De tijd loopt Nog minder dan 900 dagen te gaan en er is nog veel werk aan de winkel! U herinnert het zich nog waarschijnlijk: in september 2000 beloofden bijna alle landen van de wereld mee te willen werken aan de bestrijding van armoede in de wereld, honger te bannen, lager onderwijs voor iedereen mogelijk maken, drinkwater voor iedereen bereikbaar maken en nog meer van die voornemens. We zijn ondertussen bijna 15 jaren verder, er werd al heel wat vooruitgang geboekt maar er is nog een erg lange weg te gaan. Wil je meer weten over de Millenniumdoelstellingen, kijk dan op Ook voor de leerlingen is er extra informatie te vinden op Meer informatie over allerhande campagnes en ondersteunend educatief materiaal is onder meer te vinden bij de verschillende partners van coalitie 2015 de tijd loopt Bevrijde wereld Broederlijk delen Caritas International Djapo Fos-socialistisiche solidariteit Globelink ICHR Intal KBA (kadervorming voor Afrikanen vzw) Memisa Oxfam Solidariteit Oxfam wereldwinkels Phos Plan België Protos Sensoa Sos-kinderdorpen Studio Globo Trias Unicef USOC Via donbosco Vlaams Guatemala-comité Volens Vredeseilanden Wereldsolidariteit Wereldcentrum vzw Verder kan je ook bij Kleur Bekennen ( terecht in jouw provincie. 16 Lessuggesties secundair onderwijs 2012

11 Colofon Redactie Jan Dessein Eindredactie Johan Symons Foto s Studio Globo. Lay-out Roel Thoné - Sakado Met dank aan alle leerkrachten en contactpersonen die hebben meegewerkt aan het realiseren van deze lessuggestie. Ook dank aan alle organisaties en Klasse die meehelpen deze actie te verspreiden. De werking van Studio Globo is mogelijk dankzij de steun van Belgische ontwikkelingssamenwerking, via DGD (Directie generaal Ontwikkelingssamenwerking), de Vlaamse Gemeenschap, de provinciebesturen van Antwerpen, Limburg, Oost-Vlaanderen, Vlaams-Brabant en West-Vlaanderen, de Vlaamse Gemeenschapscommissie in Brussel, de stichting Evens, Broederlijk Delen en de Europese Unie. VU: Piet Spanhove, Huidevettersstraat 165, 1000 Brussel.

12