Samen zorgen voor jeugd Sneek 2007

Transcriptie

1 Samen zorgen voor jeugd Sneek 2007 Jaarrapportage JGZ 0 19 jaar

2 Inhoudsopgave samen zorgen voor de jeugd in de gemeente Sneek 1. Vooraf 2. Integrale jeugdgezondheidszorg 0-19 jaar in Fryslân 3. Kwaliteit 4. Medewerkers jeugdgezondheidszorg in de gemeente Sneek 5. Kengetallen cliëntcontacten Groepsmonitor: cijfermatige informatie over de gezondheidstoestand van de jeugd en risicogroepen 7. Informatie en advies JGZ-medewerkers 8. Aanvullende zorg uniform deel basistakenpakket 0-4 jaar 9. Activiteiten maatwerkdeel basistakenpakket 0-4 jaar 10. Deelname aan zorgnetwerken, gemeentelijke netwerken en ketenzorg 0-4 jaar 11. Gezondheidsbevordering en projecten 0-4 jaar 12. Infectieziektebestrijding 0-4 jaar 13. Deelname aan zorgnetwerken onderwijs, gemeentelijke netwerken en ketenzorg 4-19 jaar 14. Gezondheidsbevordering, projecten en campagnes 4-19 jaar 15. Beleidsadvisering op het gebied van jeugd 16. Infectieziektebestrijding 4 19 jaar 17. Advisering onderwijs over zorg chronisch zieke leerlingen 18. Preventie kindermishandeling 4 19 jaar 19. Crisiszorg bij calamiteiten op school 20. Scenarioteam maatschappelijke onrust 21. Vertrouwenspersoon machtsmisbruik 22. Logopedie Bijlage Zorgaanbod jeugdgezondheidszorg Bij sommige onderdelen in de rapportage treft u aandachtspunten of adviezen aan, afkomstig van medewerkers die in uw gemeente de zorg voor jeugd leveren.

3 Vooraf Met enige trots bieden wij u deze gezamenlijke rapportage van Thuiszorg Zuidwest Friesland en GGD Fryslân aan. De rapportage informeert u over de zorg aan de jeugd in uw gemeente die onze organisaties in 2007 hebben uitgevoerd. De rapportage geeft u inzicht in de uitgevoerde activiteiten, de samenwerking met ketenpartners en de inzet voor risicogroepen. Daarnaast krijgt u inzicht in de gezondheidstoestand van de jeugd en van specifieke risicogroepen in uw gemeente op basis van onderzoek door onze organisaties. Met deze gezamenlijke rapportage willen we tevens de goede samenwerking in het kader van integrale jeugdgezondheidszorg in uw gemeente tonen. In 2007 stonden jeugd en gezin volop in de (politieke) schijnwerpers. Gemeenten troffen voorbereidingen voor Centra voor Jeugd en Gezin en de invoering van zorgmonitoren. De gemeenten verenigd in de Vereniging voor Friese Gemeenten spraken zich uit voor het onderbrengen van de integrale JGZ 0-19 bij de Hulpverleningsdienst Fryslân. De kritische rapporten van de Inspectie voor de Gezondheidszorg wezen op de noodzaak van zorgcoördinatie en bemoeizorg door de Jeugdgezondheidszorg. GGD Fryslân, Thuiszorgorganisaties en Bureau Jeugdzorg Friesland stemmen hun activiteiten op dit terrein op elkaar af. Er wordt steeds meer geïnvesteerd in samenwerking met andere organisaties. Voorbeelden van deze samenwerking zijn in uw gemeente het project preventie kindermishandeling, het pilotproject extra zorg voor kinderen van ouders met psychiatrische problematiek, het gemeentelijk beleidsnetwerk Centrum voor Jeugd en Gezin en de samenwerking met de JIF-coördinator. In uw gemeente is ook inzet geweest van medewerkers van de afdeling Algemene Gezondheidszorg en de afdeling Beleid & Onderzoek van GGD Fryslân. Het gaat dan bijvoorbeeld om infectieziektebestrijding of gezondheidsbevordering. Wij wensen u veel plezier bij het lezen van deze rapportage. Voor opmerkingen of vragen kunt u terecht bij ondergetekenden. Winifred Hilbers hoofd jeugdgezondheidszorg Thuiszorg Zuidwest Friesland Telefoon: / WinifredHilbers@thuiszorgzwf.nl Jaap Erik Pijlman, hoofd jeugdgezondheidszorg GGD Fryslân Telefoon: je.pijlman@ggdfryslan.nl April 2008

4 Integrale jeugdgezondheidszorg 0-19 jaar in Fryslân Besluit JGZ 0-19 jaar in een uitvoeringsorganisatie In 2007 is het convenant integrale JGZ Fryslân geëvalueerd. Naar aanleiding van deze evaluatie hebben de gemeenten verenigd in de Vereniging van Friese Gemeenten besloten de jeugdgezondheidszorg 0-19 jaar per onder te brengen bij de Hulpverleningsdienst Fryslân. Deze organisatie jeugdgezondheidszorg 0-19 jaar moet flexibel inspelen op de wensen van de gemeenten. Het Dagelijks Bestuur van de Hulpverleningsdienst Fryslân heeft de colleges van B en W verzocht om met uniforme besluitvorming het besluit van de VFG bestuurlijk te effectueren. Organisatorische integratie en professionele integratie De managers JGZ van Thuiszorgorganisaties en van de GGD vormen het managementteam integrale JGZ. De afstemming van beleid en activiteiten resulteerden onder andere in één gezamenlijk productenboek met een kostprijssystematiek, het gezamenlijk voorbereiden van de implementatie van het Elektronisch Kinddossier in 2008 en activiteiten op het terrein van de professionele integratie. Voorbeelden van professionele integratie zijn: Een uniforme aanpak voor het signaleren begeleiden jeugdigen (2-19 jaar) met overgewicht. Deze aanpak heeft inmiddels via het samenwerkingsverband van huisartsen, jeugdartsen en de kinderartsen van het Medisch Centrum Leeuwarden, zijn weg gevonden naar 150 Friese huisartsen. Een provinciale scholingsdag voor alle JGZ-medewerkers gericht op inhoudelijke afstemming van en informatie over elkaars werkzaamheden en het versterken van de samenwerking van JGZ-medewerkers werkzaam in één gemeente. Gezamenlijke activiteiten opvoedingsondersteuning en zorg voor jonge risicokinderen en risicogezinnen. Gezamenlijke bijscholingsavonden voor artsen en verpleegkundigen gericht op actuele gezondheidsthema s. Gezamenlijke deelname aan de provinciale denktank Centra voor Jeugd en Gezin. Een protocol voor de overdracht van zorg van vierjarigen van Thuiszorg naar GGD. Het protocol is gericht op één doorlopend zorgaanbod voor kind en ouder. Zorgcoördinatie De Inspectie voor de Volksgezondheid heeft in 2007 de gebeurtenissen rond het Maasmeisje Gessica onderzocht en constateert dat de JGZ zorgcoördinatie moet uitvoeren. Dit is een wettelijke taak die is verankerd in het Basistakenpakket JGZ. Daarnaast vindt de Inspectie dat de JGZ, meer dan tot nu toe, bemoeizorg moet verlenen. Bemoeizorg is ongevraagd zorg verlenen aan kinderen of jongeren die bedreigd worden in hun veiligheid of gezondheid. Tijdens scholing en instructie zijn de JGZ-medewerkers geïnformeerd over deze ontwikkeling en de gevolgen voor de dagelijkse praktijk. GGD en Thuiszorginstellingen onderzoeken gezamenlijk hoe deze taken in samenhang met gemeenten, Jong in Fryslân, ketenpartners en de gemeentelijke zorgmonitoren kunnen worden uitgevoerd.

5 Kwaliteit Bij de uitvoering van de in de WCPV vastgelegde taken wordt gewerkt volgens de door de Kwaliteitswet Zorginstellingen (HKZ) gestelde kwaliteitseisen. Dit gebeurt onder andere door protocollering, intervisie en toetsing van de productuitvoering met behulp van audits. De afdelingen Jeugdgezondheidszorg van de Thuiszorg Zuidwest Friesland en van GGD Fryslân werken inmiddels volgens de standaarden van de Kwaliteitswet Zorginstellingen en deze afdelingen hebben beide het HKZ-certificaat ontvangen. Medewerkers jeugdgezondheidszorg in de gemeente Sneek Het team jeugdgezondheidszorg 0-4 jaar van Thuiszorg Zuidwest Friesland bestaat uit Tini Hollander, consultatiebureauassistente Anneke Yntema, consultatiebureauassistente Tiny Franssen, wijkverpleegkundige Ytsje kramer. wijk- en projectverpleegkundige Irene Zijlstra, wijkverpleegkundige Wilma Eisma, wijkverpleegkundige Heleen Sieders, pedagoog Inge Bakker, pedagoog Het team jeugdgezondheidszorg 4-19 jaar van GGD Fryslân bestaat uit Akke Hofstee, assistente jeugdgezondheidszorg Ingrid Holkema, assistente jeugdgezondheidszorg Jolanda Veenstra, assistente jeugdgezondheidszorg Koosje van Aalzum, sociaal verpleegkundige Christa van Diepen, sociaal verpleegkundige Marius de Konink, arts Fré Schaaphok, arts Ditty Bosscha, logopediste Locatie consultatiebureaus In de gemeente Sneek zijn de consultatiebureaus op de volgende plaatsen gevestigd: Johannes Postschool Janke Douwemastraat 35, Sneek Thomas van Aquinoschool, l. Doniastraat 1, Sneek

6 Kengetallen cliëntcontacten 2007 Cliëntcontacten Thuiszorg Huisbezoek voor hielprik en gehoorscreening door screenteam 356 Tweede of derde neonatale gehoorscreening 17 Zuigelingenhuisbezoek door wijkverpleegkundige JGZ Consulten op consultatiebureau 0-1 jaar 3646 Consulten op consultatiebureau 1-2 jaar 710 Consulten op consultatiebureau 2-3 jaar 757 Consulten op consultatiebureau 3-4 jaar 542 Onderzoek op indicatie/ aanvullende zorg 16 Huisbezoek op indicatie/ aanvullende zorg 187 Huisbezoeken pedagogische thuisbegeleiding 0-4 jr. / maatwerk 80 Huisbezoeken pedagogische thuisbegeleiding 4-12 jr./ maatwerk 82 Huisbezoeken Schouders onder Ouders/ maatwerk 80 Cliëntcontacten GGD september 2006-december 2007 Preventief gezondheidsonderzoek basisonderwijs groep Preventief gezondheidsonderzoek basisonderwijs groep Preventief gezondheidsonderzoek vmbo klas Preventief gezondheidsonderzoek havo/vwo klas Preventief gezondheidsonderzoek vmbo klas Preventief gezondheidsonderzoek nieuwkomers 25 Instroomonderzoek speciaal onderwijs 78 Periodiek gezondheidsonderzoek speciaal onderwijs 92 Preventief gezondheidsonderzoek op indicatie of verzoek 563 Huisbezoek op indicatie 4 Logopedische screening vijfjarigen 36 Logopedisch onderzoek op indicatie 29 Kinderen in zorg Onderstaand een tabel met het aantal kinderen dat in zorg is per leeftijdscategorie, voor 4 achtereenvolgende jaren. De kinderen die in 2004 zijn ingestroomd bij de 0-1 jaar zijn de nieuwgeborenen in dat jaar. In 2005 worden deze kinderen meegenomen in de categorie 1-2 jarigen, in 2006 in de categorie 2-3 jarigen, enzovoorts. Door in de tabellen steeds dezelfde kleuren te gebruiken zijn de kinderen door de jaren heen te volgen. Verschillen in kinderaantallen tussen de verschillende jaren zijn te verklaren door verhuizingen in en uit de gemeente. Kinderen in zorg per leeftijdscategorie jaar jaar jaar jaar Totaal in zorg Bron: Thuiszorg Informatie Systeem Het aantal kinderen zal niet exact aansluiten bij het aantal kinderen zoals geregistreerd in de Gemeentelijke Basis Administratie (GBA). Dit is onder meer te verklaren uit het feit dat soms

7 kinderen wonend in de gemeente Sneek in een andere gemeente naar het consultatiebureau gaan en omgekeerd.

8 Toelichting op de activiteiten behorend bij het uniforme deel van het basistakenpakket 0-4 jaar De activiteiten die zijn uitgevoerd worden gevraagd en ongevraagd aan alle inwoners in de leeftijd van 0-4 jaar en hun ouders/verzorgers woonachtig in de gemeente Sneek aangeboden en kunnen grofweg worden onderverdeeld in consulten op het consultatiebureau dan wel telefonische consulten en huisbezoeken. De consulten worden uitgevoerd door artsen en wijkverpleegkundigen JGZ. De huisbezoeken kunnen worden uitgevoerd door wijkverpleegkundigen en pedagogisch medewerkers. Voor dagelijkse telefonische consultmogelijkheden is Thuiszorg Zuidwest Friesland, 24 uur per dag, 7 dagen per week bereikbaar. Ten behoeve van de uitvoering van de consultatiebureauzittingen kent Thuiszorg Zuidwest Friesland vaste CB-locaties. Omdat de vraag op hoeveel locaties en waar er zittingen worden gehouden onderdeel kan uitmaken van het gemeentelijk jeugdbeleid zijn de kosten voor de huisvesting van de consultatiebureaus zichtbaar gemaakt in de kostprijs per kind in de financiële verantwoording van het uniforme deel.

9 Groepsmonitor: cijfermatige informatie over de gezondheidstoestand van de jeugd en risicogroepen Risicoregistratie Jeugdgezondheidszorg 0 4 jaar 2007 In deze rapportage staan de gegevens vermeld uit de risicoregistratie van de Jeugdgezondheidszorg 0-4 jaar in 2007 in de gemeente Sneek. Deze gegevens zijn verzameld tijdens het huisbezoek van de wijkverpleegkundige na de geboorte van het kind en het huisbezoek na 1 jaar en 9 maanden en tijdens het consultatiebureauconsult van de jeugdarts na 2 jaar en 3 maanden. Van de verschillende risicofactoren uit de risicoregistratie zijn de volgende aspecten van (on)gezondheid samengesteld: lichamelijke gezondheid van het kind psychosociale gezondheid van het kind ontwikkeling van het kind gezinssituatie waarin het kind opgroeit sociale leefomgeving waarin het kind opgroeit leefstijlfactoren van de ouder(s) Deze gegevens worden weergegeven voor de gehele gemeente en kunnen worden gerelateerd aan de gegevens van de overige gemeenten in regio Zuidwest Friesland. Daarnaast wordt gekeken naar de gezondheidsrisico s van kinderen in gezinnen waar sprake is van een lage sociaal economische status, bijzonder ouderschap en/of een ongunstige leefomgeving van het kind. De gezondheidsrisico s van de kinderen worden vergeleken voor elk van deze (3) aspecten (wel/niet aanwezig) in de gehele regio Zuidwest Friesland. Zo is het dus mogelijk om de eigen situatie van de gemeente te beoordelen ten opzichte van de overige gemeenten in Zuidwest Friesland, maar ook om het gewicht van de verschillende gezondheidsrisico s te kunnen vaststellen aan de hand van het vóórkomen van deze gezondheidsrisico s onder verschillende groepen inwoners. Daardoor kan ook doel(groep)gericht gekeken worden naar de mogelijkheden van interventie. Lichamelijke gezondheid van het kind Kinderen geboren in 2007 De lichamelijke gezondheid van de kinderen die in 2007 zijn geboren is samengesteld uit de kindfactoren perinatale problematiek, ziekte of afwijking die ADL beperkt en achterblijvende groei. Verder is de gezondheid van het kind als onvoldoende beschermende factor meegenomen en de inschatting van de wijkverpleegkundige met betrekking tot het risico op gezondheidsproblemen. De schaal loopt van 0 (geen ongezonde scores) tot 7 (alle items scoren ongezond). Kinderen van twee jaar De lichamelijke gezondheid van de tweejarige kinderen is samengesteld uit de kindfactoren ziekte of afwijking die ADL beperkt, achterblijvende groei en overgewicht. Verder is de gezondheid van het kind als onvoldoende beschermende factor meegenomen en de inschatting van de wijkverpleegkundige met betrekking tot het risico op gezondheidsproblemen. De schaal loopt van 0 (geen ongezonde scores) tot 5 (alle items scoren ongezond).

10 Psychosociale gezondheid van het kind De psychosociale gezondheid van het kind is alleen beoordeeld voor de tweejarige kinderen en is samengesteld uit de kindfactoren eet /drinkproblemen, slaapproblemen, temperamentvol/druk, angst, claimgedrag, contactproblemen en hechtingsproblemen. De schaal loopt van 0 (geen ongezonde scores) tot 7 (alle items scoren ongezond). Ontwikkeling van het kind Ook de ontwikkeling van het kind is alleen beoordeeld voor de tweejarige kinderen en is samengesteld uit de kindfactoren achterblijvende groei, ontwikkelingsvelden fijne motoriek, communicatie en grove motoriek. Verder is de gezondheid, het temperament en de ontwikkeling als onvoldoende beschermende factor meegenomen en de inschatting van de wijkverpleegkundige met betrekking tot het risico op algemene ontwikkelingsproblemen en het risico op spraak taalontwikkelingsproblemen. De schaal loopt van 0 (geen ongezonde scores) tot 9 (alle items scoren ongezond). Gezinssituatie waarin het kind opgroeit De gezinssituatie waarin het kind opgroeit is samengesteld uit een groot aantal ouderfactoren. Hiervoor wordt verwezen naar het risicoregistratieformulier. Verder is emotionele warmte, opvoedingsvaardigheden en realistische verwachtingen van de ouders als onvoldoende beschermende factor meegenomen en de inschatting van de wijkverpleegkundige met betrekking tot het risico op opvoedings en/of gedragsproblemen en het risico op AMK problematiek. De gezinssituatie is zowel voor de kinderen die in 2007 zijn geboren samengesteld als voor de tweejarige kinderen. De schaal loopt van 0 (geen ongezonde scores) tot 20 (alle items scoren ongezond). Sociale leefomgeving waarin het kind opgroeit De sociale leefomgeving waarin het kind opgroeit is samengesteld uit de factoren onveiligheid, achterstandswijk en slechte behuizing, en de factoren die vallen onder bijzondere status in de samenleving. De sociale leefomgeving is zowel voor de kinderen die in 2007 zijn geboren samengesteld als voor de tweejarige kinderen. De schaal loopt van 0 (geen ongezonde scores) tot 8 (alle items scoren ongezond). Een ongunstige sociale leefomgeving wordt ook als groep met verhoogd gezondheidsrisico geanalyseerd (zie verder). Op basis van de verschillende schalen is een indeling gemaakt in goede gezondheidssituatie (0 items positief), redelijke gezondheidssituatie (1 item positief), matige gezondheidssituatie (2 items positief) en slechte gezondheidssituatie (3 of meer items positief). Omdat de resultaten vergelijkend worden gepresenteerd en voor een betrouwbare vergelijking het aantal kinderen in een categorie niet (te) klein mag zijn, is een tweedeling gemaakt in (1) gezondheidssituatie goed en (2) gezondheidssituatie redelijk tot slecht. De gekleurde balkjes in de figuren hebben betrekking op het percentage kinderen met gezondheidssituatie redelijk tot slecht.

11 Aspecten van ongezondheid in de gemeente Sneek en de overige gemeenten in regio Zuidwest Friesland Aspecten van ongezondheid van de tweejarige kinderen in gezinnen waar sprake is van een lage sociaal economische status, bijzonder ouderschap en/of een ongunstige leefomgeving in regio Zuidwest Friesland Sociaal-economische status De sociaal economische status (SES) is opgesteld op basis van het opleidingsniveau van de moeder (laag=v(m)bo, MAVO of lager) en op basis van SES als onvoldoende beschermende factor. Bij één of beide factoren aangekruist wordt de sociaaleconomische status laag genoemd. Als beide factoren NIET zijn aangekruist wordt de sociaaleconomische status als hoog aangemerkt. Deze indeling is zowel voor de kinderen die in 2007 zijn geboren gehanteerd als voor de tweejarige kinderen. Volgens deze indeling ligt het percentage gezinnen met lage SES in de gemeente Sneek ruim boven de 10%. Relatief veel gezinnen wonen in een achterstandswijk: 14% vs. gemiddeld 1% in de overige gemeenten in regio Zuidwest Friesland. Bijzonder ouderschap Van bijzonder ouderschap is sprake als aan één of meer van de criteria voor bijzonder ouderschap volgens de risicoregistratie wordt voldaan. In bijna alle gevallen gaat het dan om een situatie van NIET twee eigen (biologische) ouders. Als GEEN van deze factoren is aangekruist wordt gesproken van beide eigen ouders.

12 Sociale leefomgeving waarin het kind opgroeit De samenstelling van deze groep staat al vermeld bij de indeling van de verschillende aspecten van (on)gezondheid.

13 Leefstijlfactoren Overgewicht Bij 2% van de tweejarigen is overgewicht geconstateerd op basis van de bmi (body mass index). Er zijn geen verschillen tussen jongens en meisjes. Ook de verschillen per gemeente zijn klein. Onbereikbaar voor CB Het Consultatiebureau heeft een zeer groot bereik. In 2007 was het bereik voor de gehele regio Zuidwest Friesland meer dan 98% van het geboortecohort en meer dan 94% van de tweejarige kinderen. In de gemeente Sneek gaat het nu om 93% van de in 2005 geboren kinderen. N.B. Vanwege het laatste risicoregistratiemoment na 2 jaar en 3 maanden, betreft het percentage tweejarige kinderen nog niet het volledige geboortecohort Verder kunnen er kleine verschillen ontstaan vanwege verhuizing of anderszins. Volgens het Consultatiebureau is bijna 2% van de 2 jarige kinderen niet in beeld. Roken van de moeder tijdens zwangerschap en roken in bijzijn van het kind Roken is al vanaf min negen maanden een belangrijke risicofactor. Er zijn soms ook aanzienlijke verschillen in het rookgedrag van de ouder(s) per gemeente en ten aanzien van de verschillende risicogroepen. In de figuren 1 4 staan de belangrijkste gegevens weergegeven. Roken van de moeder tijdens de zwangerschap en roken in bijzijn van het kind worden per cirkel in samenhang vermeld. De gegevens hebben betrekking op de kinderen die in 2007 zijn geboren. De volgende tweedelingen zijn gemaakt: Figuur 1: Gemeente Sneek en overige gemeenten Regio Zuidwest Friesland

14 Figuur 2: Hoge vs. lage sociaaleconomische status (SES) Figuur 3: Eigen ouders vs. bijzonder ouderschap

15 Figuur 4: Gunstige vs. ongunstige sociale leefomgeving van het kind Samenvatting/Conclusies Het Consultatiebureau heeft een groot bereik. Meer dan 98% van de pasgeborenen wordt gezien door de Jeugdgezondheidszorg en na twee jaar ligt dit percentage in elk geval nog boven 94%. De gezondheidssituatie van de 0 en 2 jarigen in de gemeente Sneek steekt ongunstig af tegen de gezondheidssituatie van de 0 en 2 jarige kinderen in de overige gemeenten in regio Zuidwest Friesland. Dit geldt voor alle aspecten van gezondheid zoals in dit hoofdstuk beschreven. Roken is al vanaf min negen maanden een belangrijke risicofactor. Er zijn soms aanzienlijke verschillen in het rookgedrag van de ouder(s) per gemeente en natuurlijk ten aanzien van de verschillende risicogroepen. Roken van de moeder tijdens de zwangerschap komt in de gemeente Sneek bijna twee keer zo vaak voor als gemiddeld in de overige gemeenten in regio Zuidwest Friesland. De gezondheidsrisico s van kinderen in gezinnen waar sprake is van een lage sociaal economische status, bijzonder ouderschap en/of een ongunstige leefomgeving van het kind zijn relatief groot. De ongezondheid van kinderen in gezinnen met lage SES is 3 5 keer groter dan die van kinderen in gezinnen met hoge SES. Voor kinderen die opgroeien in een ongunstige sociale leefomgeving is dat een factor vier ten opzichte van de kinderen die opgroeien in een gunstige sociale leefomgeving en als sprake is van bijzonder ouderschap is de ongezondheid een factor 2 3 groter vergeleken met de kinderen die bij beide eigen ouders opgroeien. Deze risicogroepen verdienen in de gemeente Sneek bijzondere aandacht.

16 Monitor gezondheid jeugdgezondheidszorg 4-19 jaar De gegevens in deze monitor zijn afkomstig van gezondheidsonderzoeken uit de periode september 2006 tot en met december Lichamelijke gezondheid De meeste kinderen hebben een goede lichamelijke gezondheid. Dit wordt dan ook door ouders of door de jeugd zo ervaren (figuur 1). Figuur 1. Oordeel van ouders over de gezondheid van het kind in het basisonderwijs en het oordeel van jongeren in het voortgezet onderwijs over de eigen gezondheid in de gemeente Sneek Een minderheid heeft te maken met chronische aandoeningen waarvoor langdurige medische zorg, bijvoorbeeld het gebruik van medicatie of medisch specialistische begeleiding, noodzakelijk is. Voorbeelden van chronische aandoeningen zijn astma, suikerziekte, aandoening van het bewegingsapparaat, ernstige auditieve of visuele handicap en reuma. In de gemeente Sneek heeft 26% van de kinderen in groep 2 een chronische aandoening. Een substantieel deel van deze groep kinderen is hierdoor beperkt in het dagelijks functioneren op school, thuis en/of in het contact met leeftijdsgenoten.

17 Figuur 2. Percentage kinderen in groep 2 met een chronische aandoening in de gemeente Sneek

18 Figuur 3. Percentage kinderen in groep 2 dat beperkt is in het dagelijks functioneren door de lichamelijke gezondheid Psychosociale gezondheid, opvoeding en opgroeien De JGZ-medewerker beoordeelt de ernst van psychosociale problemen naar gelang het type hulp dat reeds wordt gegeven of nodig wordt geacht: opvoedingsvoorlichting, opvoedingsondersteuning of gespecialiseerde hulpverlening. Volgens dezelfde criteria maakt de JGZ-medewerker een inschatting van de omstandigheden waarin een kind opgroeit. In figuur 4 worden deze percentages voor de gemeente Sneek aangegeven, respectievelijk voor kinderen in groep 2 van het basisonderwijs en jongeren in de onderbouw van het voortgezet onderwijs.

19 Figuur 4. Signalering van psychosociale problemen en ongunstige opgroei omstandigheden in de gemeente Sneek Figuur 4 laat zien dat bij een deel van de jeugdigen zowel matig tot sterk ongunstige opgroei omstandigheden als matig tot ernstige psychosociale problemen worden gesignaleerd. Psychosociale problemen kunnen het dagelijks functioneren op school, thuis en/of in contact met leeftijdgenoten nadelig beïnvloeden. 69% van de jeugdigenwaarbij JGZ een matig tot ernstig psychosociaal probleem signaleert, wordtbeperkt in het dagelijks functioneren op school, thuis en/of in contact metleeftijdgenoten.

20 Een deel van de jeugdigen ontvangt reeds hulp voor opvoeding en gedrag. Figuur 5. Percentage jeugdigen in de gemeente Sneek en de provincie dat reeds hulp ontvangt bij opvoeding en gedrag Niet alleen JGZ signaleert, ook ouders geven aan welke problemen zij ervaren met de opvoeding en het gedrag van hun kind. De top 3 van opvoedings- en/of gedragsproblemen die ouders in de gemeente Sneek ervaren, is: bao groep 2 bao groep 7 1. Kind is dwars en koppig 1. Kind heeft te weinig zelfvertrouwen 2. Kind heeft te weinig zelfvertrouwen 2. Kind vertelt niet wat hem dwars zit 3. Kind vraagt op een storende manier aandacht 3. Kind is snel afgeleid De aard van problemen die JGZ signaleert bij jongeren in klas 3 van het vmbo, is: vmbo klas 3 1. Er zijn problemen binnen het gezin van de jongere 2. De jongere is onvoldoende weerbaar of wordt gepest 3. De jongere voelt de gevolgen van het eigen gedrag onvoldoende aan Jonge risicokinderen groep twee basisonderwijs Op jonge leeftijd hangt de ontwikkeling van allerlei functies (psychosociaal, cognitief, sociaal, motorisch en spraak en taal) onder andere samen met de aanleg van een kind, de opgroeisituatie, de lichamelijke groei en gezondheid en de zintuigen. Lichte achterstanden kunnen worden ingelopen. Tijdens het gezondheidsonderzoek in groep 2 van de basisschool worden de spraak- en taalontwikkeling en de ontwikkeling van de motoriek door de jeugdarts beoordeeld. In figuur 6 staat informatie over kinderen met een achterstand in de motoriek (grove motoriek tenminste half jaar achter ten opzichte van kalenderleeftijd) en achterstand in de spraak- en

21 taalontwikkeling (taalontwikkeling tenminste half jaar achter ten opzichte van de leeftijd en/of matig tot ernstige articulatieproblemen).

22 Figuur 6. Ontwikkelingsachterstand in de gemeente Sneek en de provincie. Kinderen bij wie in groep 2 van het basisonderwijs een algemene ontwikkelingsachterstand wordt gesignaleerd, zijn tenminste twaalf maanden achter op twee of meer van de volgende gebieden van ontwikkeling: spraak en taal, emotioneel en psychosociaal, cognitief, motorisch en lichamelijke rijping. De bevindingen op groepsniveau laten zien dat bij kinderen met lichamelijke gezondheidsproblemen, psychosociale problemen of ongunstige opgroeiomstandigheden meer algemene ontwikkelingsachterstanden voorkomen. Dit geldt eveneens voor kinderen uit eenoudergezinnen, kinderen met een laagopgeleide moeder of kinderen van niet- Nederlandse herkomst.

23 Figuur 7. Relatie tussen algemene ontwikkelingsachterstand, lichamelijke gezondheid, psychosociale gezondheid en opgroeiomstandigheden en achtergrondkenmerken. In de gemeente Sneek is bij 4% van de kinderen in groep 2 een algemene ontwikkelingsachterstand gesignaleerd. In de provincie Friesland ligt dat percentage op 6%. Tabel 2. Gesignaleerde algemene ontwikkelingsachterstand en daarmee samenhangende indicatoren. Basisonderwijs groep 2 Gemeente Sneek Provincie Friesland Algemene ontwikkelingsachterstand 4% 6% Beperkt in dagelijks functioneren door 9% 4% lichamelijke gezondheid Psychosociaal probleem of ongunstige 18% 11% opgroeiomstandigheden Opgroeien in een eenoudergezin 15% 8% Laagopgeleide moeder 25% 21%

24 Niet-Nederlandse herkomst 12% 7% Overgewicht Overgewicht is een groeiend gezondheidsprobleem. Dat is ook te zien bij de Friese jeugd. Figuur 8 en 9 laten zien percentage jeugdigen met overgewicht in de gemeente Sneek vergeleken met de provincie en de voorgaande jaren. Figuur 8. Overgewicht in de gemeente Sneek en de provincie Friesland.

25 Figuur 9. Trend overgewicht bij jarige kinderen in de gemeente Sneek (percentages 1980/1997 zijn gebaseerd op de Landelijke Groeistudie). De integrale jeugdgezondheidszorg (0-19 jaar) in Friesland zet zich in voor de preventie van overgewicht. Jeugdigen met overgewicht en hun ouders krijgen gericht adviezen over bijvoorbeeld voeding, beweging en inactief spel (zoals televisiekijken, computergebruik). In overleg wordt gekeken of het wenselijk is andere hulp- of zorgverlening in te schakelen, bijvoorbeeld van een diëtist of kinderarts. In figuur 10 staat weergegeven welke acties JGZ in de gemeente Sneek heeft ondernomen bij jeugdigen met overgewicht.

26 Figuur 10. Acties bij jeugdigen met overgewicht in de gemeente Sneek. Leefstijl In figuur 11 staat weergegeven het percentage jeugdigen dat lid is van een sportvereniging in de gemeente Sneek en de provincie, en een vergelijking tussen het percentage jeugdigen dat lid is van een sportvereniging in 2007 en het schooljaar Figuur 11. Lid zijn van een sportvereniging.

27 Jeugdigen uit gezinnen met een smalle beurs sporten minder dan hun leeftijdgenoten. Sportbeoefening hangt samen met een aantal achtergrondkenmerken, zoals blijkt uit figuur 12. Figuur 12. Lid zijn van een sportvereniging in relatie tot achtergrondkenmerken. Genotmiddelen Jongeren in klas 3 vmbo krijgen een gezondheidsonderzoek gericht op psychosociale gezondheid. In 2007 hebben 203 jongeren in de gemeente Sneek aan dit onderzoek meegedaan. Er wordt ondermeer gevraagd naar overmatig alcoholgebruik en middelengebruik. De resultaten in de gemeente Sneek en de provincie Friesland, alsmede het resultaat in de gemeente Sneek in 2007 en de voorliggende periode zijn af te lezen uit figuur 13.

28 Figuur 13. Genotmiddelengebruik. Zorg op maat 4 19 jaar Een deel van de jeugdigen, die worden gezien door JGZ, ontvangt zorg op maat in de vorm van een vervolgonderzoek of -gesprek met de JGZ-medewerker of wordt verwezen naar andere hulp- of zorgverleners. Het besluit om een jeugdige te verwijzen gebeurt veelal na een vervolgonderzoek of -gesprek (zie figuur 14). In de gemeente Sneek hebben in totaal 563 [1] vervolgonderzoeken en -gesprekken in het basisonderwijs plaatsgevonden. In tabel 3 is af te lezen bij welke groep jeugdigen dit is geweest en de meest genoemde redenen per leeftijdsgroep voor een vervolgonderzoek of -gesprek. Tabel 3. Vervolgonderzoeken en -gesprekken in de gemeente Sneek Aantal vervolgonderzoeken en -gesprekken Top 3 redenen voor vervolgonderzoek/-gesprek 1. Zintuigen 4-8 jaar Lengtegroei 3. Opgroei omstandigheden 1. Lengtegroei 8-12 jaar Zintuigen 3. Gewicht 12 jaar en ouder (provincie) 2525 [1] Het totaal aantal genoemde vervolgonderzoeken en -gesprekken in het basisonderwijs kan afwijken van de som van het aantal vervolgonderzoeken en -gesprekken in tabel 3, omdat in een beperkt aantal gevallen de gegevens over de leeftijd ontbreken.

29 Figuur 14. Verwijzingen in de gemeente Sneek. Opvallende trends monitor gemeente Sneek schooljaar en Lichamelijke gezondheid In groep 2 worden relatief veel chronische aandoeningen gesignaleerd bij kinderen. In de provincie ligt dit percentage op 8%. Psychosociale gezondheid en opvoeden Het percentage kinderen bij wie een ongunstige opgroeisituatie wordt gesignaleerd én psychosociale problemen is opvallend hoog. Op zich voor de hand liggend dat deze factoren samengaan. In Sneek worden wat meer problemen van psychosociale aard dan wel opgroeiomstandigheden gesignaleerd dan in de provincie. Informatie en advies JGZ-medewerkers Aandachtspunten JGZ-team 0-4 jaar Lichamelijke gezondheid De consultatiebureauartsen signaleren relatief veel astma, allergie en overgewicht. Psychosociale gezondheid Vanwege psychische problemen van ouders geven wijkverpleegkundigen regelmatig extra ondersteuning aan ouders. Er wordt samengewerkt met de Thuisbegeleiding. Voorbeelden van psychische problematiek zijn postnatale depressie, borderline, burnout en psychische problemen ten gevolge van jeugdtrauma s. Momenteel wordt door Thuiszorg Zuidwest Friesland en GGD Fryslân in samenwerking met GGZ voor volwassenen en Advies- en meldpunt Kindermishandeling, gewerkt aan een proefproject gericht op extra zorg voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen. Opvoeding/opgroeien Veel ouders zijn onzeker over de opvoeding van hun kind(eren). Dit komt voor in alle lagen van de bevolking. Er zijn relatief meer opvoedingsproblemen/opvoedingsvragen bij samengestelde gezinnen, alleenstaande ouders en ouders met een klein sociaal netwerk. In sommige gezinnen zijn er tegelijk meerdere problemen waardoor extra huisbezoeken of verwijzing naar de pedagoge of Schouders Onder Ouders noodzakelijk is. In 2007 is aan vijf tienerouders extra ondersteuning geboden. Leefstijl en riskante gewoonten De wijkverpleegkundigen signaleren af en toe verslavingsproblematiek bij ouders. Dit zijn met name drugs- en alcoholverslaving. Andere risicogroepen

30 Laagdrempelige opvoedingsondersteuning kan ouders van jonge kinderen helpen om meer succeservaringen op te doen bij de opvoeding. Dit is vooral belangrijk bij zogenaamde risicogroepen zoals ouders met een lage SES, nieuw samengestelde gezinnen, eenoudergezinnen en ouders in multiproblem gezinnen. Pedagogen Heleen Sieders en Inge Bakker constateren dat er relatief veel gezinnen in Sneek zijn met een lage Sociaal Economische Status en veel alleenstaande moeders. Problemen die zij tegenkomen hebben te maken met een verstoorde draagkracht en draaglast. Veel van de ouders van de wat oudere kinderen die worden aangemeld voor pedagogische thuisbegeleiding zijn hoog opgeleid. Advies JGZ-team 0-4 jaar voor uw gemeente Het is voor jonge ouders belangrijk dat ze op een plek in de wijk informatie kunnen krijgen vanaf het moment dat ze (aanstaande) ouder worden. Een laagdrempelig advies- en informatiepunt is voor jonge ouders erg zinvol. Dit is gedeeltelijk in ontwikkeling in de vorm van moeder-kind-ochtenden. Moeders kunnen hier met hun vragen terecht, maar ook ervaringen met elkaar uitwisselen. Het is belangrijk om één en ander met anderen uit te bouwen.

31 Aandachtspunten JGZ-team 4-19 jaar Lichamelijke gezondheid In het basisonderwijs neemt het aantal kinderen met overgewicht toe. De jeugdarts Fré Schaaphok signaleert opvallend veel kinderen met een chronische aandoening (astma, suikerziekte, epilepsie of allergie). Psychosociale gezondheid De overgang van een relatief kleine basisschool naar een grote scholengemeenschap van ieder 2000 leerlingen geeft bij ouders veel zorg over de weerbaarheid en de sociale vaardigheden van hun kind. Voor een deel van de kinderen is extra training zinvol. Een aanzienlijk deel van de leerlingen in klas één van het vmbo met psychosociale problemen blijkt in groep zeven van het basisonderwijs ook psychosociale problematiek te hebben. Opvoeding/opgroeien Veel ouders hebben opvoedingsvragen en er is een aanzienlijke behoefte aan opvoedingsondersteuning. De Pedagogische Thuisbegeleiding van de Thuiszorg en de sociaal verpleegkundige van de GGD bieden gezamenlijk opvoedingsondersteuning voor de kinderen van vier tot twaalf jaar. Hiermee wordt onder andere ingezet op het voorkómen van meer ernstige problematiek. Op wijkniveau zijn er nieuwe initiatieven (o.a. Wijkgericht Werken Lemmerweg West) en worden risicokinderen besproken met de hulpverlenende instanties (regulier psychosociaal kinderteamoverleg, regulier overleg met schoolmaatschappelijk werk). Leefstijl en riskante gewoonten Onder invloed van gemeentelijke (BOS-impuls) en landelijke initiatieven wordt in toenemende mate aandacht besteed aan een gezondere leefstijl zoals gezonde voeding en bewegen. Zorgwekkend blijft echter het middelengebruik op het voortgezet onderwijs en het relatief hoge percentage jeugdigen dat weinig lichamelijk actief is. Samenwerking met gezondheidszorg en andere instellingen De gemeente Sneek heeft een regiefunctie voor de regio en biedt goede kansen voor samenwerking tussen de meeste hulpverlenende instanties. Een goed voorbeeld is het al 30 jaar bestaande psychosociaal kinderteam. In dit kinderteam worden kinderen besproken om hulpverlening af te stemmen. In het kinderteam zitten vertegenwoordigers van GGD, GGZ, Jeugdzorg, Cédin, Pedagogische Thuisbegeleiding en het Antoniusziekenhuis (psychologe, kinderartsen). Ontbreken van voorzieningen Vanwege sociale problematiek is er behoefte aan schoolmaatschappelijk werk op de scholen waar dit nog niet gerealiseerd is. Adviezen JGZ-team 4-19 jaar voor uw gemeente Gemeentelijke stimulans voor de uitvoering van het preventieprogramma Gezonde School en Genotmiddelen op basis- en voortgezet onderwijs. Voorlichting over alcohol en gezondheid tijdens gezondheidsonderzoek van leerlingen groep zeven basisschool. Dit is een maatwerkactiviteit waarmee elders goede ervaring is opgedaan. Stimuleren van het aanbod op het terrein van training sociale vaardigheid en weerbaarheid. Meer inzet van schoolmaatschappelijk werk op basisscholen. Eventueel op afroepbasis, waardoor met beperktere middelen een groter bereik kan worden gerealiseerd.

32 Aanvullende zorg uniform deel basistakenpakket 0-4 jaar In het uniforme deel van het basistakenpakket mag een deel aanvullende zorg meegenomen worden. Dit betreft kinderen die een keer extra op het bureau opgeroepen worden of anderszins extra zorg nodig hebben. Hieraan kunnen zowel lichamelijke als psychosociale redenen ten grondslag liggen. Extra consulten aan risicokinderen door artsen Onderstaande tabel geeft het aantal extra consulten in 2007 weer. Aantal extra consulten door aan risicokinderen consulten Bron: Thuiszorg Informatie Systeem Indien een kind voor een extra consult op het consultatiebureau bij de arts wordt uitgenodigd heeft dit altijd een medische achtergrond. Het kan zijn bijvoorbeeld dat de arts in het eerste consult een afwijking heeft geconstateerd aan de heupen en in een iets later stadium opnieuw wil bekijken hoe de heupen zich verder ontwikkelen. Ook kunnen afwijkingen aan ogen, houding of motoriek reden zijn om een kind een extra keer uit te nodigen. Indien na een tweede controle ook een afwijking wordt geconstateerd wordt een kind doorverwezen naar de huisarts. Tot en met 2005 zijn de extra consulten door artsen gefinancierd vanuit de met de gemeente gemaakte maatwerkafspraken. Vanaf 2006 zijn deze extra consulten onderdeel van het uniforme deel van het basistakenpakket. Huisbezoek op indicatie In 2007 zijn er 187 extra huisbezoeken gebracht door verpleegkundigen. Bovenstaande huisbezoeken worden om diverse redenen gemaakt. Het kan zijn dat de ouder vragen heeft over voeding (borstvoeding) of dat de ouder pedagogische onmacht ervaren, zich onzeker voelt of vragen heeft over de ontwikkeling van hun kind. Ook bezoeken aan ouders met huilbaby s en prematuur geboren baby s behoren tot deze categorie. Door het brengen van de huisbezoeken worden ouders versterkt in de diverse rollen die zij hebben ten opzichte van hun kind. Zo nodig kan het leiden tot doorverwijzing naar andere hulpverleners. Aantal huisbezoeken aan risicokinderen door wijkverpleegkundigen huisbezoeken Bron: Thuiszorg Informatie Systeem Aanleiding tot extra huisbezoeken in Sneek waren vooral naar aanleiding van: Borstvoedingsproblemen, huilbaby s, zindelijkheid, onzekerheid van ouders, opvoedingsvragen van ouders, niet- pluis -gevoel van verpleegkundige. VTO-vroeghulp VTO vroeghulp heeft als doel het vroegtijdig onderkennen van ontwikkelingsproblemen en stoornissen en daar waar nodig in een zo vroeg mogelijk stadium hulp verlenen aan kind en ouders. 0-4 jarigen en hun ouders behoren tot de doelgroep van VTO-vroeghulp. Zowel ouders als hulpverleners kunnen een kind aanmelden bij het team VTO-vroeghulp. Het kernteam VTO-vroeghulp bestaat uit een coördinator, maatschappelijk werker, orthopedagoog of psycholoog en kinderarts. Daarnaast kunnen, afhankelijk van de vraagstelling, anderen disciplines en instanties ingeschakeld worden, zoals GGZ-Jeugd en JGZ van de GGD. Het team Sneek heeft 22 kinderen aangemeld bij het VTO- team in het afgelopen jaar.

33 Aantal aanmeldingen bij het VTO-team jaar 22 Bron: Registratie in Excel t.b.v. aanmeldingen VTO team Inloopspreekuur Het doel van inloopspreekuren is het bieden van een vraagbaakfunctie voor ouders. Wanneer ouders specifieke zorgen hebben over hun kind kunnen zij met hun kind het inloopspreekuur bezoeken. In een aantal grotere plaatsen wordt een inloopspreekuur gehouden, dat open staat voor alle ouders in de regio. Zij kunnen hiervan zonder afspraak gebruik maken om bij voorbeeld hun kind een keer extra te laten wegen, een vaccinatie in te halen of een opvoedingsvraag te bespreken. Naar aanleiding van een bezoek aan het inloopspreekuur kan een onderzoek of huisbezoek op indicatie worden afgesproken. In Sneek worden op twee locaties inloopspreekuur gehouden: Op donderdagen van uur tot uur in Sneek Noord Op donderdagen van uur tot uur in Sneek Zuid Activiteiten maatwerkdeel basistakenpakket 0-4 jaar In 2004 is voor de eerste keer een overeenkomst gesloten tussen de gemeente Sneek en Thuiszorg Zuidwest Friesland waarin is afgesproken welke activiteiten ondernomen zouden worden vanuit het maatwerkdeel van het basistakenpakket. Met ingang van het jaar 2006 zijn er een aantal wijzigingen doorgevoerd. Vanaf 2006 worden de extra consulten door artsen en wijkverpleegkundigen vanuit het uniforme deel van het basistakenpakket gefinancierd evenals de toeleiding naar het VTO-Vroeghulp team (team voor Vroegtijdige onderkenning van Ontwikkelingsstoornissen). Hier staat tegenover dat de pedagogische ondersteuning voor ouders van alle kinderen in de leeftijd van 0-8 jaar in 2006 vanuit het maatwerkdeel is gefinancierd. Met de gemeente Sneek zijn in het kader van het Maatwerkdeel afspraken gemaakt over: Pedagogische ondersteuning voor ouders van kinderen in de leeftijd van 0 tot 8 jaar Schouders onder Ouders Groepsvoorlichting Overleg met de Peuterspeelzalen ter bevordering van afstemming in zorg aan kinderen met een extra risico Deelname JIF- buurtnetwerken Deelname sociaal team Maatwerk: uitgevoerd in 2007 product pedagogische thuisbegeleiding 42 schouders onder ouders 22 deelname (buurt)netwerken 34 uur thema bijeenkomsten / cursussen 6 overleg peuterspeelzalen 19 uur Opstapje 7 uur sociaal team 3,5 uur Bron: Registratie in Excel t.b.v. uitvoering maatwerk in verschillende gemeenten Pedagogische thuisbegeleiding Het doel van pedagogische thuisbegeleiding is het ondersteunen en begeleiden van ouders bij opvoedingsproblemen. Naar aanleiding van een probleem dat gesignaleerd is tijdens een

34 bezoek aan het consultatiebureau, op de basisschool het inloopspreekuur, een huisbezoek door de verpleegkundige of een verwijzing door de huisarts, kunnen huisbezoeken gebracht worden door een pedagoog. Het gaat hier bijvoorbeeld om problemen als niet luisteren en druk gedrag. Bij de begeleiding wordt gebruik gemaakt van methodieken als voorbeeldgedrag en video-interactie-begeleiding. Onderstaande tabellen geven informatie over het aantal aanmeldingen per leeftijdscategorie en het aantal verschillende soorten consulten dat in het kader van de pedagogische thuisbegeleiding heeft plaatsgevonden. In 2007 zijn 51 kinderen aangemeld voor pedagogische thuisbegeleiding. De middelen voor het maatwerk waren gebaseerd op het in zorg nemen van 40 kinderen. In overleg met de gemeente zijn 42 kinderen in zorg genomen en 9 van de aangemelde kinderen op een wachtlijst geplaatst. Zij zijn in januari 2008 door de JGZ in zorg genomen. Het aantal huisbezoeken is gebaseerd op de 42 in behandeling genomen kinderen. Aantal aanmeldingen 0-12 jarigen bij pedagogisch medewerkers per leeftijdscategorie jaar jaar jaar jaar jaar jaar Totaal Bron: Registratie in Excel t.b.v. pedagogisch medewerkers Aantal pedagogische consulten per soort Telefonisch Huisbezoek Totaal Bron: Registratie in Excel t.b.v. pedagogisch medewerkers Aanmelders De problemen met opvoeden kunnen gesignaleerd worden door een arts of wijkverpleegkundige van de JGZ tijdens een preventief gezondheidsonderzoek of door een huisarts of andere hulpverlener, op de basisschool, peuterspeelzaal, of ouders zelf. Onderstaande tabel geeft aan door wie de kinderen in Sneek zijn aangemeld. Aanmelders Ouder 19 Kinderarts 5 Schoolarts 2 Verpleegkundige 17 Huisarts 1 Pedagoog 2 AMK 1 Cb-arts 1 FION 1 Maatschappelijk Werk 2 totaal 51 Bron: Registratie in Excel t.b.v. pedagogisch medewerkers

35

36 Verwijzingen na pedagogische thuisbegeleiding In een aantal gevallen blijkt bij tijdens de huisbezoeken dat er meer hulpverlening nodig is dan de JGZ kan bieden. Daarnaast kan blijken dat meer gespecialiseerde hulpverlening geboden moet worden. Verwijzing naar andere instanties zoals; Bureau Jeugdzorg, maatschappelijk werk, MEE wordt dan geregeld door de pedagoog in overleg met de ouders. Onderstaande tabel geeft aan naar welke instanties verwijzingen hebben plaatsgevonden. Verwijzingen Kinderfysiotherapeut 1 VTO 2 GGZ-jeugd 4 Thuisbegeleiding 1 Kinderarts 2 Bron: Registratie in Excel t.b.v. pedagogisch medewerkers Schouders onder Ouders Dit programma is gericht op het voorkomen van ontwikkelings-, opvoeding- en gedragproblematiek. Ouders van kinderen van 0-1½ jaar, waarbij één of meer risicofactoren zijn geconstateerd. Ondersteuning aan ouders tijdens een huisbezoek of de leeftijd van 6 weken, 3, 6, 9, 12 en 18 maanden en een telefonisch contact op de leeftijd van 15 maanden van hun kind. Ouders worden ondersteund door middel van informatie over de ontwikkelingsfasen van kinderen, vergroten van opvoedingscompetentie en zelfvertrouwen van de ouders, stimuleren van hechting en responsief gedrag van de ouders, het helpen vergroten van sociale steun. In het afgelopen jaar zijn in Sneek 22 gezinnen aangemeld voor Schouders onder Ouders. Er waren financiële middelen voor 18 gezinnen. In overleg met de gemeente Sneek zijn deze 22 gezinnen toch gestart met het project. Verpleegkundigen in Sneek geven aan, dat er eigenlijk nog meer gezinnen waren, die in aanmerking komen voor dit programma. Zij hebben het programma niet aan al deze gezinnen kunnen aanbieden in het afgelopen jaar, omdat de middelen te beperkt waren. De oorzaak hiervoor is gelegen in het feit dat er in 2006 een inschatting is gemaakt op basis van de beschikbare maatwerkgelden en niet op basis van de behoefte aan deze vorm van ondersteuning. Doordat er meer kinderen zorg zijn genomen dan in de maatwerkovereenkomst voor 2007 is afgesproken is er sprake van een overschrijding van 10 % van het totale maatwerkbudget. Tabel 9: Aantal gezinnen gestart met Schouders onder Ouders 0-4 jaar 22 Bron: Registratie in Excel t.b.v. Schouders onder Ouders Schouders onder Ouders tijdens de zwangerschap is een nieuw product. In januari 2008 wordt hiermee gestart in Sneek en Wymbritseradiel in het kader van het project Voorkomen en bestrijden van kindermishandeling. Het project is niet evidence based, maar wordt uitgevoerd onder supervisie van de ontwikkelaars van Stevig Ouderschap. Door gebruik te maken van dit project kunnen zij onderzoek doen naar de effecten van de ingezette hulp tijdens de zwangerschap. Daarnaast ontwikkelen zij voor ons een checklist voor verwijzers (verloskundigen en huisartsen) en een checklist voor onze projectverpleegkundigen die toegespitst is op aanstaande moeders.

37 Deelname aan zorgnetwerken, gemeentelijke netwerken en ketenzorg 0-4 jaar In een zorgnetwerk vindt multidisciplinair overleg plaats volgens afgesproken gedrags- en privacyregels, waarbij iedere deelnemer een probleemsituatie kan inbrengen met betrekking tot een kind/gezin. De JGZ-medewerker levert vanuit zijn/haar specifieke deskundigheid een bijdrage aan diagnostiek en afstemming van het zorgbeleid rondom een gezin. Het zorgnetwerk levert een belangrijke bijdrage aan het signaleren van probleemsituaties op groepsniveau Vormen van zorgnetwerken zijn: JIF buurtnetwerken, overleg sluitende aanpak, 1 e lijns overleg, zorgteams, het Sociaal Team en het Jeugd Adviesteam (JAT)en de Zorgadviesteams (ZAT). JIF- buurtnetwerken Jong in Friesland heeft een netwerkstructuur, die bijna voor heel Zuidwest Friesland dekkend is. In het kader van Jong in Zuidwest Friesland zijn in Sneek 3 JIF buurtnetwerken operationeel in de wijken: Noorderhoek, Sperkhem en Lemmerweg. De Jeugdgezondheidszorg is een vaste deelnemer in dit netwerk. Overleg met peuterspeelzalen Samenwerking, overleg en uitwisseling van gegevens met leidsters van peuterspeelzalen betekenen een grote meerwaarde voor de zorg aan jonge kinderen. Peuterspeelzalen zijn belangrijke vindplaatsen als het gaat om kinderen met psychosociale problemen en in risicovolle opvoedingssituaties. De JGZ-verpleegkundige en peuterspeelzaalleidsters kunnen van elkanders expertise gebruik maken als het gaat om risicosignalering, verwijzen naar hulpverlening en het afstemmen van zorg. In het kader van voorkomen van kindermishandeling verdient het dan ook aanbeveling om structureel overleg te laten plaatsvinden tussen de JGZ-verpleegkundige en de peuterspeelzaalleidsters. Uit de praktijk blijkt dat regelmatig overleg niet alleen leidt tot een betere risicosignalering, maar ook tot een constructieve manier van samenwerken waarbinnen bijvoorbeeld het opzetten van preventieve activiteiten voor ouders gezamenlijk gebeurt. Sneek is een van de gemeenten in Friesland, die meedoet aan een pilot, waarin gewerkt wordt met, door het provinciale Stafbureau van de JGZ ontwikkelde, vragenlijsten voor peuterspeelzaalleidsters. Deze vragenlijsten dienen als instrument om gedrag van kinderen in kaart te brengen en risicosituaties bespreekbaar te maken [2]. Hierbij heeft de JGZ verpleegkundige veel contact met de peuterspeelzaalleidsters van de Brede School in Sneek. Verpleegkundigen Wilma Eisma, Irene Zijlstra en Berber Nap hebben structureel overleg gehad met de peuterspeelzaalleidsters van de peuterspeelzaal Tommie op de Thomas van Aquino en de Kameleon in de wijk Lemmerweg-Oost. Dit overleg had als doel om de samenwerking met de JGZ en de peuterspeelzaal vorm te geven binnen. Het resultaat is dat er meer inzicht is in elkaars kunnen en hier ook gebruik van gemaakt wordt in begeleiden van gezinnen. Medewerkers ondersteunen elkaar onderling in het plan van aanpak naar ouders en kinderen toe. Voor wat betreft peuterspeelzaal de Eekmolen in de wijk Sperkhem zijn de JGZ medewerkers en peuterspeelzaalleidsters nog met elkaar aan het verkennen, hoe zij de samenwerking tot stand kunnen brengen en de drempel kunnen verlagen voor zowel de ouders als voor elkaar. Er heeft het afgelopen jaar een paar keer ad-hoc overleg plaatsgevonden. Het is wenselijk om hier meer middelen voor vrij te maken zodat structureel overleg mogelijk wordt. [2] Dit instrument kan gebruikt worden, tot het instrument dat Partoer aan het ontwikkelen is, wetenschappelijk onderbouwd kan worden. De hier genoemde pilot wordt in overleg met Partoer uitgevoerd.