Skarsterlân Jaarrapportage JGZ 0 19 jaar 2008

Transcriptie

1 Skarsterlân Jaarrapportage JGZ 0 19 jaar 2008

2 2

3 Inhoudsopgave samen zorgen voor de jeugd in de gemeente Skarsterlân Hfdstk Blz. - Inhoudsopgave 3 - Vooraf : Op weg naar één jeugdgezondheidszorg in Friesland 5 2. Medewerkers jeugdgezondheidszorg in de gemeente Skarsterlân 6 3. Groepsmonitor: cijfermatige informatie over de gezondheidstoestand van de jeugd- en risicogroepen 7 1 Risicoregistratie jeugdgezondheidszorg 0-4 jaar 7 2 Monitor gezondheid jeugdgezondheidszorg 4-12 jaar 13 3 Monitor gezondheid jeugdgezondheidszorg jaar Informatie en advies JGZ-medewerkers Kengetallen cliëntcontacten Cliëntgerichte activiteiten Deelname aan zorgnetwerken en gemeentelijke netwerken Gezondheidsbevordering, projecten en campagnes Beleidsadvisering Infectieziektebestrijding en rijksvaccinatieprogramma 31 3

4 Vooraf Voor u ligt de jaarrapportage 2008 voor de jeugdgezondheidszorg 0-19 jaar Fryslân. De rapportage informeert u over de zorg aan de jeugd die de afdeling JGZ van de thuiszorg en de GGD in 2008 in de gemeente Skarsterlân hebben uitgevoerd. De rapportage geeft u inzicht in de uitgevoerde activiteiten, de samenwerking met ketenpartners en de inzet voor risicogroepen. Daarnaast krijgt u inzicht in de gezondheidstoestand van de jeugd en van specifieke risicogroepen in uw gemeente op basis van onderzoek door onze organisaties. Voor de gemeentes in het werkgebied van Thuiszorg Zuidwest Friesland zijn de meest recente gegevens over de gezondheidstoestand van 2-jarigen opgenomen in deze jaarrapportage. Ook medewerkers van de afdeling Algemene Gezondheidszorg en de afdeling Beleid & Onderzoek van GGD Fryslân hebben zich ingezet voor de jeugd in de gemeentes. Het gaat dan bijvoorbeeld om infectieziektebestrijding of gezondheidsbevordering. In 2008 stonden jeugdgezondheidszorg, jeugd en gezin opnieuw volop in de (politieke) schijnwerpers. De eerste Friese Centra voor Jeugd en Gezin zijn gestart; andere gemeenten zijn druk bezig met de voorbereidingen hiervoor. De Verwijsindex Risicojongeren is in ontwikkeling, samenwerkingsafspraken rondom zorgcoördinatie zijn gemaakt. De voorbereidingen voor de invoering van een Elektronisch Kind Dossier zijn in volle gang; in het najaar is hiervoor een Europese aanbestedingsprocedure uitgezet. En natuurlijk is veel tijd en aandacht besteed aan het tot stand brengen van één organisatie voor jeugdgezondheidszorg 0-19 per 1 januari 2009, ondergebracht bij de HVD Fryslân. Wij wensen u veel plezier bij het lezen van deze rapportage. Voor opmerkingen of vragen kunt u terecht bij ondergetekenden. Theo Hartman, hoofd jeugdgezondheidszorg GGD Fryslân Telefoon: t.hartman@ggdfryslan.nl April

5 : op weg naar één jeugdgezondheidszorg in Fryslân Begin 2008 namen alle 31 Friese gemeenten het besluit om jeugdgezondheidszorg van 0-19 jaar te integreren. Concreet hield dit in dat er op 1 januari 2009 één organisatie voor integrale jeugdgezondheidszorg (ijgz) moest zijn, ondergebracht bij de Hulpverleningsdienst Fryslân. Om dit te realiseren is op 1 april het project ijgz gestart. Binnen dit project moest enerzijds een plan opgesteld worden voor de inrichting van de nieuwe organisatie ijgz, anderzijds moest de JGZ 0-4 jaar ontvlochten worden uit de thuiszorg en ondergebracht worden bij de HVD. Nadat een missie en visie voor deze nieuwe organisatie waren geformuleerd, zijn zes taakgroepen aan de slag gegaan met de volgende onderwerpen: portfolio diensten en producten, organisatie, personeel, huisvesting, financiën en implementatie. In het vervolgtraject zijn medewerkers, ondernemingsraad en vakorganisaties, gemeenten en partnerorganisaties in de zorg voor jeugd geïnformeerd en betrokken bij onderdelen. Op 17 december nam het dagelijks bestuur van de HVD het definitieve besluit tot de vorming van één ijgz organisatie. Met ingang van 1 januari 2009 zijn alle medewerkers van de afdelingen JGZ van de thuiszorgorganisaties in dienst gekomen bij de HVD. Motto in visiedocument Staan voor een gezonde jeugd en een gezond leven 5

6 2. Medewerkers jeugdgezondheidszorg in de gemeente Skarsterlân Het team jeugdgezondheidszorg 0-4 jaar van Thuiszorg Zuidwest Friesland bestaat uit: Maartje Koek, verpleegkundige Suzan Rypkema, verpleegkundige Marjan Zijlmans, verpleegkundige Afke v.d. Valk, arts Tietsje Bijlsma, cb-assistente Deborah Bröselman, cb-assistente Heleen Sieders, pedagoog Het team jeugdgezondheidszorg 4-19 jaar van GGD Fryslân bestaat uit: Amarins Krol, verpleegkundige Marius de Konink, arts Jolanda Veenstra, assistente JGZ Locatie consultatiebureaus In de gemeente Skarsterlân zijn de consultatiebureaus op de volgende plaatsen gevestigd: Joure Oudehaske St. Nicolaasga 6

7 3. Groepsmonitor: cijfermatige informatie over de gezondheidstoestand van de jeugd en risicogroepen 1 Risicoregistratie Jeugdgezondheidszorg 0 4 jaar Inleiding In deze rapportage staan de gegevens vermeld uit de risicoregistratie van de Jeugdgezondheidszorg 0-4 jaar in 2008 in de gemeente Skarsterlân. Deze gegevens zijn verzameld tijdens het contactmoment van de wijkverpleegkundige op de leeftijd van 1 jaar en 9 maanden en tijdens het contactmoment van de jeugdarts met 2 jaar en 3 maanden. In de gemeente Skarsterlân gaat het dan om 264 kinderen 126 jongens en 138 meisjes die geboren zijn in 2005 (n=61) en 2006 (n=203). Omgerekend beslaat de risicoregistratie ruim 8 van de geboortecohorten 2005 en Bijna tien procent van deze kinderen valt in de categorie lage sociaaleconomische status op basis van het (lage) opleidingsniveau van de moeder. Bij zes procent van de kinderen is sprake van bijzonder ouderschap, dat wil zeggen dat het kind niet opgroeit in een gezin met beide eigen ouders. Verder geldt voor zo n 5 procent van de kinderen dat de sociale leefomgeving minder gunstig is. Op basis van de verschillende risicofactoren uit de risicoregistratie zijn de volgende aspecten van (on)gezondheid van het kind samengesteld: lichamelijke gezondheid psychosociale gezondheid opgroeiomstandigheden ontwikkelingsachterstand motoriek, spraak/taal en algemeen leefstijlfactoren roken in bijzijn van het kind en overgewicht Deze gegevens worden weergegeven voor de gemeente Skarsterlân. Daarnaast vindt u ter vergelijking de gegevens van de overige gemeenten in regio Zuidwest Friesland. Zo is het dus mogelijk om de eigen situatie van de gemeente te beoordelen ten opzichte van de overige gemeenten in Zuidwest Friesland. Gezondheidsaspecten gemeente Skarsterlân Hieronder wordt uiteen gezet hoe de verschillende gezondheidsaspecten zijn samengesteld op basis van gegevens uit de risicoregistratie. Lichamelijke gezondheid De lichamelijke gezondheid van de tweejarige kinderen is samengesteld uit de kindfactoren ziekte of afwijking die de algemene dagelijkse levensverrichtingen beïnvloedt, achterblijvende groei en overgewicht. Verder is de gezondheid van het kind als onvoldoende beschermende factor meegenomen en de inschatting van de wijkverpleegkundige met betrekking tot het risico op gezondheidsproblemen. De schaal loopt van 0 (geen ongezonde scores) tot 5 (alle items scoren ongezond). Psychosociale gezondheid De psychosociale gezondheid van het kind is samengesteld uit de kindfactoren eet en drinkproblemen, slaapproblemen, temperamentvol/druk, angst, claimgedrag, contactproblemen en hechtingsproblemen. De schaal loopt van 0 (geen ongezonde scores) tot 7 (alle items scoren ongezond). 7

8 Opgroeiomstandigheden De gezinssituatie waarin het kind opgroeit is samengesteld uit een groot aantal ouderfactoren. Hiervoor wordt verwezen naar het risicoregistratieformulier. Verder is emotionele warmte, opvoedingsvaardigheden en realistische verwachtingen van de ouders als onvoldoende beschermende factor meegenomen en de inschatting van de wijkverpleegkundige met betrekking tot het risico op opvoedings en/of gedragsproblemen en het risico op AMK problematiek. De schaal loopt van 0 (geen bijzonderheden) tot 20 (zeer ongunstige opgroeiomstandigheden). Op basis van de verschillende schalen is een indeling gemaakt in goede gezondheidssituatie (0 items positief), redelijke gezondheidssituatie (1 item positief), matige gezondheidssituatie (2 items positief) en slechte gezondheidssituatie (3 of meer items positief). Omdat de resultaten vergelijkend worden gepresenteerd en voor een betrouwbare vergelijking het aantal kinderen in een categorie niet (te) klein mag zijn, is een tweedeling gemaakt in (1) gezondheidssituatie goed en (2) gezondheidssituatie minder goed. De gekleurde balkjes in de figuren hebben betrekking op het percentage kinderen met gezondheidssituatie redelijk tot slecht. Aspecten van ongezondheid in de gemeente Skarsterlân en de overige gemeenten in regio Zuidwest Friesland Aspecten van ongezondheid lichamelijke ongezondheid psychosociale ongezondheid ongunstige opgroeiomstandigheden motoriek spraaktaal algemeen ontw ikkelingsachterstand Gemeente Skarsterlân Overige gemeenten in ZWF Er zijn geen noemenswaardige verschillen in gezondheid van de tweejarige kinderen in de gemeente Skarsterlân vergeleken met die van de tweejarige kinderen in de overige gemeenten van regio Zuidwest Friesland. Leefstijlfactoren in de gemeente Skarsterlân Roken in het bijzijn van het kind Bij van de tweejarige kinderen in de gemeente Skarsterlân is sprake van meeroken (roken in bijzijn van het kind). 8

9 Overgewicht Bij 1½ % van de tweejarige kinderen in de gemeente Skarsterlân is sprake van overgewicht, bij meisjes vaker dan bij jongens (2.2% vs. 0.8%). In onderstaande figuur staan de cijfers van meeroken en overgewicht voor de gemeente Skarsterlân weergegeven ten opzichte van de overige gemeenten in regio Zuidwest Friesland. 1 roken in bijzijn van het kind overgew icht Gemeente Skarsterlân Overige gemeenten in ZWF Beide leefstijlfactoren komen in de gemeente Skarsterlân minder vaak voor dan in de overige gemeenten in regio Zuidwest Friesland. Gezondheidsaspecten van specifieke risicogroepen in Zuidwest Friesland Vervolgens is voor de gehele regio Zuidwest Friesland gekeken naar de gezondheidsrisico s van kinderen in gezinnen waar sprake is van een lage sociaal economische status, bijzonder ouderschap en/of een ongunstige leefomgeving van het kind. De gezondheidsrisico s van de kinderen in één (of meer) van bovengenoemde situaties, worden vergeleken met die van de kinderen waarbij dit niet het geval is. Aan de hand van het vóórkomen van deze gezondheidsrisico s onder verschillende groepen inwoners kunt u de impact van de verschillende gezondheidsrisico s vaststellen. Daardoor kan ook doel(groep)gericht gekeken worden naar de mogelijkheden van interventie. Sociaaleconomische status De sociaal economische status (SES) is opgesteld op basis van het opleidingsniveau van de moeder (laag=v(m)bo, MAVO of lager) en op basis van SES als onvoldoende beschermende factor. Bij één of beide factoren aangekruist wordt de sociaaleconomische status laag genoemd. Bijzonder ouderschap Van bijzonder ouderschap is sprake als aan één of meer van de criteria voor bijzonder ouderschap volgens de risicoregistratie wordt voldaan. In bijna alle gevallen maken dan niet beide eigen ouders deel uit van het gezin. Sociale leefomgeving waarin het kind opgroeit De sociale leefomgeving waarin het kind opgroeit is samengesteld uit de factoren onveiligheid, achterstandswijk en slechte behuizing, en de factoren die vallen onder bijzondere status in de samenleving. 9

10 Het blijkt dat bij kinderen in bovengenoemde risicogroepen aanzienlijk meer ongezondheid wordt gesignaleerd vooral ongunstige opgroeiomstandigheden en algemene ontwikkelingsachterstand vaker voorkomen, zo n 5 à 8 keer vaker dan bij kinderen die niet tot één van deze risicogroepen behoren. Bij de helft van de kinderen uit (één van) deze risicogroepen is sprake van ongunstige opgroeiomstandigheden en bij één op de tien kinderen van algemene ontwikkelingsachterstand. Een overzicht van de verschillen is weergegeven in onderstaande figuren. Aspecten van ongezondheid van de tweejarige kinderen in gezinnen waar sprake is van een lage sociaal economische status, bijzonder ouderschap en/of een ongunstige leefomgeving in regio Zuidwest Friesland 5 Sociaaleconomische status en aspecten van ongezondheid lichamelijke ongezondheid psychosociale ongunstige ongezondheid opgroeiomstandigheden SES laag motoriek spraaktaal algemeen ontwikkelingsachterstand SES hoog 6 Ouderschap en aspecten van ongezondheid lichamelijke ongezondheid psychosociale ongezondheid ongunstige opgroeiomstandigheden motoriek spraaktaal algemeen ontwikkelingsachterstand bijzonder ouderschap beide eigen ouders 10

11 6 Sociale leefomgeving en aspecten van ongezondheid lichamelijke ongezondheid psychosociale ongunstige ongezondheid opgroeiomstandigheden minder goede sociale leefomgeving motoriek spraaktaal algemeen ontw ikkelingsachterstand goede sociale leefomgeving Leefstijlfactoren in Zuidwest Friesland Roken in het bijzijn van het kind Bij meer dan een kwart van de tweejarige kinderen in een risicogroep is sprake van meeroken (roken in bijzijn van het kind). In de niet risicogroepen is dat minder dan van de tweejarige kinderen. Overgewicht Bij ruim 4% 7% van de tweejarige kinderen in een risicogroep is sprake van overgewicht. In de niet risicogroepen is dat iets meer dan 2%. De percentages van beide leefstijlfactoren voor de verschillende risicogroepen staan weergegeven in onderstaande figuren. 3 Roken in bijzijn van het kind 2 1 laag hoog andere gezinsvorm beide eigen ouders niet zo goed goed sociaal econom. situatie (SES) ouderschap sociale leefomgeving 11

12 8% Overgewicht 6% 4% 2% laag hoog andere gezinsvorm beide eigen ouders niet zo goed goed sociaal econom. situatie (SES) ouderschap sociale leefomgeving Samenvatting / Conclusies Het Consultatiebureau heeft een groot bereik. Meer dan 98% van de pasgeborenen wordt gezien door de Jeugdgezondheidszorg en na twee jaar ligt dit percentage in het algemeen nog boven de 9. In de risicoregistratie 2008 van de gemeente Skarsterlân zit echter maar 8 van het cohort tweejarige kinderen. De gezondheidssituatie van de 2 jarige kinderen in de gemeente Skarsterlân is vergelijkbaar met die van de 2 jarige kinderen in de overige gemeenten in regio Zuidwest Friesland. De gezondheidsrisico s van kinderen in gezinnen waar sprake is van een lage sociaal economische status, bijzonder ouderschap en/of een ongunstige sociale leefomgeving van het kind zijn groot. Bij kinderen in (één van) deze risicogroepen komen vooral ongunstige opgroeiomstandigheden en algemene ontwikkelingsachterstand vaker voor. Bij de helft van deze kinderen is sprake van ongunstige opgroeiomstandigheden en bij één op de tien kinderen van algemene ontwikkelingsachterstand. Deze risicogroepen verdienen bijzondere aandacht. 12

13 2 Monitor gezondheid jeugdgezondheidszorg 4-12 jaar Inleiding De gegevens in deze monitor zijn afkomstig van gezondheidsonderzoeken uit de periode januari tot en met december Het betreft hier kinderen van 4 tot 12 jaar uit Skarsterlân uit groep 2 en groep 7. In groep 2 is bij 359 kinderen een gezondheidsonderzoek afgenomen, 167 jongens en 192 meisjes. Bij groep 7 gaat het om 305 kinderen, 147 jongens en 158 meisjes. Gegevens uit de gezondheidsonderzoeken worden weergegeven voor de gemeente Skarsterlân. Naast deze gegevens staan ook de betreffende cijfers voor de overige gemeenten in Friesland. Hiermee kan dus een vergelijking gemaakt worden tussen de eigen gemeente en de overige gemeenten. Niet alle onderwerpen zijn zowel bij groep 2 als bij groep 7 gevraagd en worden dan ook niet voor beide weergegeven. Op basis van het lage opleidingsniveau van de moeder behoort 14% van deze kinderen tot de categorie lage sociaaleconomische status. Bij 11% is sprake van bijzonder ouderschap. Bijzonder ouderschap wil zeggen dat het kind niet opgroeit in een gezin met beide eigen ouders. Van de kinderen van 4-12 jaar heeft 4% een andere dan de Nederlandse etniciteit. Over het algemeen vinden de meeste ouders (96%) dat hun kind een goede lichamelijke gezondheid heeft. Gezondheidsaspecten gemeente Skarsterlân In onderstaande figuur staan meerdere aspecten van ongezondheid voor groep 2 van het basisonderwijs in een oogopslag weergegeven. Groep 2: aspecten van ongezondheid Gemeente Skarsterlân Overige gemeenten Friesland Chronische aandoening Beperking functioneren door lich. gez.heid Psychosociale ongezondheid Ongunstige opgroeiomstandigheden Motoriek ontwikkelings achterstand Spraaktaal ontwikkelings achterstand Algemeen ontwikkelings achterstand Figuur 2.1 aspecten van ongezondheid bij kinderen uit groep 2 van het basisonderwijs Het blijkt dat relatief minder kinderen uit groep 2 in Skarsterlân te maken hebben met psychosociale ongezondheid en ongunstige opgroeiomstandigheden dan in de overige 13

14 gemeenten. Ontwikkelingsachterstanden (motoriek, algemeen) komen echter weer relatief vaker voor. In groep 7 komen psychosociale ongezondheid (7%) en ongunstige opgroeiomstandigheden (3%) minder vaak voor dan in de rest van de regio (respectievelijk 13% en 7%). Leefstijlfactoren in de gemeente Skarsterlân Overgewicht Overgewicht is een groeiend gezondheidsprobleem. Dat geldt ook voor de jeugd in Friesland. In onderstaande figuur staan de overgewichtcijfers weergegeven voor de groepen 2 en 7 van het basisonderwijs. Overgewicht 4-12 jarigen Gemeente Skarsterlân Overige gemeenten Friesland Figuur 2.2 Overgew icht groep 2 Overgew icht groep 7 percentage overgewicht bij kinderen uit groep 2 en groep 7 van het basisonderwijs Het percentage 4-12 jarige kinderen met overgewicht in Skarsterlân wijkt niet af van de overige gemeenten. Daarnaast is in figuur 2.3 de trend van overgewicht bij kinderen uit groep 7 weergegeven. Het gaat hierbij om de periode Trend overgewicht Figuur 2.3 trend van overgewicht bij kinderen uit groep 7 van het basisonderwijs 14

15 De integrale jeugdgezondheidszorg zet zich in voor preventie van overgewicht. Jeugdigen met overgewicht en hun ouders krijgen gerichte adviezen over voeding, beweging en inactief spel (bijvoorbeeld televisiekijken of computergebruik). Vervolgens wordt in overleg bepaald of het wenselijk is andere hulp- of zorgverlening in te schakelen (bijvoorbeeld een diëtist of kinderarts). Negentien van de 22 kinderen uit groep 2 waar de arts overgewicht heeft vastgesteld hebben een advies gekregen. Twaalf kinderen hebben een extra gesprek met de jgz gehad en één een verwijzing. In groep 7 hebben 36 van de 43 kinderen waar overgewicht is geconstateerd een advies gekregen. Negen kinderen hebben een extra gesprek gehad. Lid sportvereniging In Skarsterlân blijkt 86% van de kinderen uit groep 7 lid te zijn van een sportvereniging. Dat is meer dan in de overige gemeenten (79%). Gezondheidsaspecten van specifieke risicogroepen in Friesland Naast de gezondheidsaspecten van de gemeente is gekeken naar de gezondheidsrisico s van specifieke risicogroepen in de provincie Friesland. Het gaat hierbij om kinderen uit gezinnen waarbij sprake is van een lage sociaal-economische status, bijzonder ouderschap en/of een niet-nederlandse etniciteit. Kinderen uit een (of meer) van deze risicogroepen worden, wat betreft gezondheidrisico s, vergeleken met kinderen die niet tot een van die groepen behoren. Met behulp van het vóórkomen van deze gezondheidsrisico s bij verschillende groepen is het mogelijk de impact hiervan vast te stellen. Dit biedt ook doel(groep)gerichte mogelijkheden van interventie. Een lage sociaal-economische status van het kind wordt bepaald door een lage opleiding van de moeder. Van bijzonder ouderschap is sprake wanneer niet beide ouders van het kind deel uitmaken van het gezin. Ongezondheid blijkt vaker voor te komen bij kinderen uit een of meerdere van de risicogroepen. Met name psychosociale ongezondheid, ongunstige opgroeiomstandigheden, spraak-/taal- en algemene ontwikkelingsachterstand worden veel vaker bij een (of meerdere) van de risicogroepen gesignaleerd. De verschillen staan in de onderstaande figuren weergegeven. 15

16 Groep 2: sociaal economische status en aspecten van ongezondheid SES laag SES hoog Chronische aandoening Beperking functioneren door lich. gez.heid Psychosociale ongezondheid Ongunstige opgroeiomstandigheden Motoriek ontwikkelings achterstand Spraaktaal ontwikkelings achterstand Algemeen ontwikkelings achterstand Figuur 2.4 sociaal economische status en aspecten van ongezondheid bij kinderen uit groep 2 van het basisonderwijs in Friesland Groep 2: ouderschap en aspecten van ongezondheid Bijzonder ouderschap Beide eigen ouders Chronische aandoening Beperking functioneren door lich. gez.heid Psychosociale ongezondheid Ongunstige opgroeiomstandigheden Motoriek ontwikkelings achterstand Spraaktaal ontwikkelings achterstand Algemeen ontwikkelings achterstand Figuur 2.5 ouderschap en aspecten van ongezondheid bij kinderen uit groep 2 van het basisonderwijs in Friesland 16

17 Groep 2: etniciteit en aspecten van ongezondheid Niet-Nederlands Nederlands Chronische aandoening Beperking functioneren door lich. gez.heid Psychosociale ongezondheid Ongunstige opgroeiomstandigheden Motoriek ontwikkelings achterstand Spraaktaal ontwikkelings achterstand Algemeen ontwikkelings achterstand Figuur 2.6 etniciteit en aspecten van ongezondheid bij kinderen uit groep 2 van het basisonderwijs in Friesland Bij de kinderen uit groep 7 is in dit geval alleen gekeken naar de psychosociale ongezondheid en de ongunstige opgroeiomstandigheden. Ook hiervoor geldt dat alle risicogroepen ongunstiger scoren. Daarnaast blijken kinderen uit groep 7 die tot een (of meerdere) risicogroep(en) behoren minder vaak lid te zijn van een sportvereniging. Overgewicht in Friesland bij verschillende risicogroepen In de risicogroepen is bij 12 tot 16% van de kinderen uit groep 2 sprake van overgewicht, terwijl bij de niet-risicogroepen dit percentage minder dan tien bedraagt (figuur 2.7). In groep 7 is bij 17 tot 2 van de kinderen uit een risicogroep sprake van overgewicht. Bij de nietrisicogroepen is dit ongeveer 13%. Groep 2: overgewicht naar risicogroep SES laag SES hoog Bijzonder ouderschap Beide eigen ouders Niet- Nederlands Nederlands Figuur 2.7 overgewicht per risicogroep bij kinderen uit groep 2 van het basisonderwijs in Friesland 17

18 Groep 7: overgewicht naar risicogroep SES laag SES hoog Bijzonder ouderschap Beide eigen ouders Niet- Nederlands Nederlands Figuur 2.8 overgewicht per risicogroep bij kinderen uit groep 7 van het basisonderwijs in Friesland Samenvatting en conclusies Psychosociale ongezondheid en ongunstige opgroeiomstandigheden komen relatief minder vaak voor bij kinderen uit groep 2 en 7 in Skarsterlân dan in de overige gemeenten. Daarnaast komen ontwikkelingsachterstanden (motoriek, algemeen) vaker voor bij kinderen uit groep 2. Kinderen uit groep 7 zijn relatief vaker lid van een sportvereniging dan in de rest van de regio. Kinderen uit gezinnen in Friesland waarbij sprake is van een lage sociaal economische status, bijzonder ouderschap en/of een niet-nederlandse etniciteit lopen grotere gezondheidsrisico s. Vooral psychosociale ongezondheid, ongunstige opgroeiomstandigheden, spraak-/taal- en algemene ontwikkelingsachterstand komen vaker voor. Ook overgewicht is bij de risicogroepen een groter probleem. De risicogroepen verdienen daarom extra aandacht. 18

19 3 Monitor gezondheid jeugdgezondheidszorg jaar Inleiding De gegevens uit het grootste deel van deze rapportage zijn afkomstig van de gezondheidsonderzoeken die in 2008 zijn gehouden onder jongeren uit de onderbouw (klas 1 en 2) van het voortgezet onderwijs. Het gaat om 127 jongens en 107 meisjes. Net als bij de andere leeftijdsgroepen worden ook hier de cijfers weergegeven voor zowel de gemeente Skarsterlân als de overige gemeenten. Daarmee kan dus een vergelijking gemaakt worden tussen de eigen gemeente en de rest van de provincie. Op basis van het opleidingsniveau dat de leerling volgt, behoort 46% van deze jongeren tot het VMBO. Van de jongeren van jaar heeft 2% een niet-nederlandse etniciteit, bij 13% is sprake van bijzonder ouderschap. Naast informatie over jongeren uit klas 1 en 2 zijn gegevens verzameld bij jongeren uit klas 3 Vmbo over onder andere het gebruik van alcohol en andere middelen. Het gaat om 131 jongens en 113 meisjes. Over het algemeen vindt het merendeel (92%) van de jongeren dat zijn/haar gezondheid goed is. Gezondheidsaspecten gemeente Skarsterlân In onderstaande figuur staat weergegeven bij welk deel van de jongeren sprake is van psychosociale ongezondheid en welk deel van hen te maken heeft met ongunstige opgroeiomstandigheden. Dit is weergegeven voor zowel de gemeente Skarsterlân als de overige gemeenten. Het blijkt dat de gemeente Skarsterlân hierin niet verschilt van de overige gemeenten. VO: aspecten van ongezondheid Gemeente Skarsterlân Overige gemeenten Friesland 1 1 Psychosociale ongezondheid Ongunstige opgroei-omstandigheden Figuur 3.1 aspecten van ongezondheid bij jongeren uit klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs 19

20 Leefstijlfactoren in de gemeente Skarsterlân Overgewicht Dat overgewicht een groeiend gezondheidsprobleem is geldt ook voor de jeugd in Friesland. In onderstaande figuur staat het percentage overgewicht weergegeven voor de klassen 1 en 2 uit het voortgezet onderwijs. Overgewicht VO Gemeente Skarsterlân Overige gemeenten Friesland Figuur 3.2 Overgewicht percentage overgewicht bij jongeren uit klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs Het percentage jongeren met overgewicht uit klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs in Skarsterlân is lager dan in de overige gemeenten. Van de 24 jongeren waarbij overgewicht is geconstateerd hebben 23 een advies gekregen. Zeven jongeren hebben een extra gesprek gehad. Lid sportvereniging In Skarsterlân is 77% van de jongeren uit de onderbouw lid van een sportvereniging. Dat is meer dan in de overige gemeenten (7). Genotmiddelen In klas 3 van het Vmbo krijgen jongeren een gezondheidsonderzoek waarin onder andere vragen worden gesteld over alcoholgebruik en middelengebruik. Ook in de voorgaande jaren is hier naar gevraagd. De resultaten staan weergegeven in onderstaande figuren. Van de jongeren uit klas 3 Vmbo in Skarsterlân drinkt 8% wel eens meer dan 20 glazen alcohol per week, gebruikt wel eens hasj of wiet. Daarin wijken ze niet af van de overige gemeenten. 20

21 Genotmiddelengebruik Gemeente Skarsterlân Overige gemeenten Friesland 1 1 Drinkt wel eens meer dan 20 glazen alcohol per week Gebruikt wel eens hasj of wiet Figuur 3.3 genotmiddelengebruik klas 3 Vmbo Trend genotmiddelengebruik gemeente Drinkt wel eens meer dan 20 glazen alcohol per week Gebruikt wel eens hasj of wiet Figuur 3.4 trend genotmiddelengebruik klas 3 Vmbo Gezondheidsaspecten van specifieke risicogroepen in Friesland Net als in de voorgaande paragrafen is ook voor klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs gekeken naar de gezondheidsrisico s van specifieke risicogroepen in de provincie Friesland. Ook hier gaat het weer om jongeren waarbij sprake is van bijzonder ouderschap en/of een niet-nederlandse etniciteit. Daarnaast is schooltype als achtergrondvariabele meegenomen. Het gaat hierbij om het opleidingsniveau van de leerling zelf, in plaats van dat van de moeder. In onderstaande figuren worden voor de verschillende risicogroepen de psychosociale ongezondheid en de ongunstige opgroeiomstandigheden weergegeven. 21

22 VO: psychosociale ongezondheid naar risicogroep Vmbo Havo/Vwo Bijzonder ouderschap Beide eigen ouders Niet- Nederlands Nederlands Figuur 3.5 psychosociale ongezondheid naar risicogroep bij jongeren uit klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs VO: ongunstige opgroei-omstandigheden naar risicofactor Vmbo Havo/Vwo Bijzonder ouderschap Beide eigen ouders Niet- Nederlands Nederlands Figuur 3.6 ongunstige opgroeiomstandigheden naar risicogroep bij jongeren uit klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs Psychosociale ongezondheid blijkt vaker bij jongeren uit een (of meerdere van de) risicogroep(en) voor te komen. De percentages variëren van 11 tot 17%, terwijl dit varieert van 5 tot 8% wanneer de jongeren tot niet-risicogroepen behoren. Ook ongunstige opgroeiomstandigheden komen vaker voor bij jongeren uit een (of meerdere van de) risicogroep(en). Dit varieert van 6 tot 14% bij de risicogroepen, en van 3 tot bij de niet-risicogroepen. Verder blijken jongeren uit klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs die tot een (of meerdere) risicogroep(en) behoren minder vaak lid te zijn van een sportvereniging. 22

23 Overgewicht in Friesland bij verschillende risicogroepen Wanneer we kijken naar overgewicht bij jongeren uit klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs in relatie tot risicogroepen valt het volgende op. Overgewicht komt vaker voor in de risicogroepen. In de risicogroepen varieert het overgewicht van 17 tot 19%, terwijl dit bij jongeren uit de niet-risicogroepen tussen de 10 en 13% ligt. VO: overgewicht naar risicogroep Vmbo Havo/Vwo Bijzonder ouderschap Beide eigen ouders Niet- Nederlands Nederlands Figuur 3.7 overgewicht per risicogroep bij jongeren uit klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs Samenvatting en conclusies In Skarsterlân hebben relatief minder jongeren uit klas 3 Vmbo te maken met overgewicht dan in de overige gemeenten. Daarnaast is een relatief groter deel lid van een sportvereniging. Jongeren in Friesland waarbij sprake is van bijzonder ouderschap, een niet-nederlandse etniciteit en/of die op het Vmbo zitten lopen grotere risico s wat betreft psychosociale ongezondheid, ongunstige opgroeiomstandigheden en overgewicht. Deze risicogroepen verdienen daarom extra aandacht. 23

24 4. Informatie en advies JGZ-medewerkers Inleiding In dit hoofdstuk worden de observaties en signalen van de JGZ-medewerkers in de gemeente Skarsterlân beschreven. Het betreft hier observaties vanuit hun contacten met ouders en jongeren en met de zorgnetwerken. Deze observaties worden voor een deel ondersteund door de gegevens uit hoofdstuk 3. Voor een ander deel zijn het meer subjectieve indrukken. Aandachtspunten JGZ-teams Lichamelijke gezondheid De lichamelijke gezondheid van de 0-4 jarigen is goed te noemen. Overgewicht is voor deze groep geen opvallend probleem. Op de basisscholen is er een aantal kinderen dat niet sport; vaak is dit omdat er te weinig geld is. Bij sommige van deze kinderen is er sprake van overgewicht. Regelmatig zien wij kinderen met benauwdheidklachten, waarvoor ze inhalatiemedicijnen gebruiken. Psychosociale gezondheid In bepaalde straten/ wijken wonen veel gezinnen met een lage SES. Dit uit zich in slecht onderhouden huishoudens en een te grote draaglast ten opzichte van de draagkracht van sommige gezinnen. Niet alle problemen zijn gemakkelijk in kaart te brengen. Veel kinderen gaan extra naar de peuterspeelzaal nu het derde dagdeel goedkoop geworden is. Wat betreft psychosociale problematiek: in de groep 0-4 jaar zien wij kinderen waarbij ADHD, autisme of een angststoornis vermoed wordt. Bij 4-19 jarigen gaat het om concentratieproblemen en leerproblemen. Vaak ligt hier een stoornis als ADHD, ADD of PDD-NOS onder, maar ook is er vaak sprake van gezinsproblematiek en spanningen in het gezin. Ook zien wij regelmatig kinderen met inslaapproblemen, waar voor ze medicatie gebruiken. Opvoeding/ opgroeien Wij zijn blij met de verruiming met een derde dagdeel peuterspeelzaalbezoek. Wij merken dat de gemeente open oren en ogen heeft voor deze kant van Skasterlan. Verder valt ons op dat ouders van jonge kinderen veel uithuizig zijn. Regelmatig groeien kinderen op in een gezin met gescheiden ouders, soms ook met (nieuwe) stiefouders/ stiefbroertjes/-zusjes. Financiële problemen in gezinnen met een lage SES lijken toe te nemen. Leefstijl en riskante gewoonten Deze aspecten worden met name meer zichtbaar door de samenwerking met diverse instanties. Doordat er gerenoveerd wordt in diverse straten, komen er regelmatig zorgsignalen van de bedrijven die renovatiewerkzaamheden uitvoeren voor de woningstichting. In multi-problem gezinnen ontbreekt de kennis van het gedrag van jonge kinderen en van de te hanteren opvoeding. Vanuit de opvoeding die deze ouders zelf genoten hebben, nemen zij weinig basiskennis mee. De JGZ 4-19 jaar ziet regelmatig kinderen die een aantal uren per dag achter de computer doorbrengen. Soms zijn er zorgen over een mogelijke verslaving op dit gebied; door het vele computeren ontstaat ook vaak bewegingsarmoede. Verder is het alcoholprobleem nog steeds actueel; op jonge leeftijd wordt vaak al alcohol gebruikt. In de grote kernen zien wij drugsproblemen, met name het gebruik van GHB neemt toe. Ook zien we met enige regelmaat schoolverzuim, vaak bij chronisch zieke kinderen 24

25 Samenwerking met gezondheidszorg en andere instellingen Er is een aantal keren per jaar overleg met de verloskundigen in deze gemeente. Verder weten zij ons nu makkelijker telefonisch te vinden. Er zijn geen officiële werkafspraken gemaakt over hoe om te gaan met te verwachte geboortes van risico kinderen. Er is veel contact met andere instellingen doordat de JGZ deelneemt aan het sociale team, waar ongeveer de helft van de casuïstiek bestaat uit gezinnen met kinderen. De samenwerking met de deelnemers van het sociaalteam versterkt/ ondersteunt ons inziens de daadkracht van de diverse hulpverlenende instanties. Uiteindelijk willen de leden van het sociale team ook visie/ beleid ontwikkelen voor gezinnen met kinderen die op verschillende gebieden problemen hebben. Wat doe je bijvoorbeeld, als er een uit huis zetting dreigt, waar jonge kinderen bij betrokken zijn? Ook is er een goede samenwerking met schoolmaatschappelijk werk. Met Bureau Jeugdzorg is nog weinig direct contact. Ontbreken van voorzieningen Er is geen structureel overleg met de huisartsen van Joure, wel van Rotsterhaule en Oude Haske. Verder is er geen structureel overleg met Bureau Jeugdzorg, wanneer dit betrokken is bij gezinnen die het consultatiebureau bezoeken. Het initiatief voor contact wordt voornamelijk door de verpleegkundige JGZ genomen. Het kunnen inzetten van gespecialiseerde gezinszorg verloopt moeizaam; mogelijk door de procedure bij de indicatiestelling door het CIZ. De JGZ zou graag zien dat leerkrachten op de basisscholen meer verdieping krijgen op het gebied van kinderen met specifieke leerproblemen; zoals bij kinderen met een stoornis uit het autistische spectrum. Inschakelen van bijvoorbeeld experts uit het RENN 4 onderwijs is niet op alle scholen vanzelfsprekend. Vaak kan een school, in een relatief kleine setting, zich goed redden met een leerling. Toch zie je dan op het Voortgezet Onderwijs problemen op het cognitieve, maar ook sociaal-emotionele vlak ontstaan, omdat de setting van een Voortgezet Onderwijs locatie zo anders is. Aan de leerling worden andere eisen gesteld. Op de basisschool zou al begeleiding ingezet kunnen worden, zoals het werken met een handelingsplan. Ook begeleiding thuis, in het gezin wordt dan voor ouders wellicht meer vanzelfsprekend. Adviezen van de JGZ-teams voor uw gemeente Verder uitbouwen van het zorgoverleg brede school. Richtlijnen samenwerking met de huisartsen opzetten. In stand houden van de laagdrempeligheid van de verpleegkundige JGZ wat betreft het vinden van de risicokinderen die in de knel lijken te komen thuis of op school. Uitbreiden van de inloopspreekuren op de peuterspeelzalen. Aanbieden van themabijeenkomsten met opvoedthema s en van een opvoedcursus voor ouders van eerste kinderen. Daarnaast zouden ouders die hun kinderen alleen opvoeden, ondersteund kunnen worden met themabijeenkomsten over de ontwikkelingsfasegebonden problematiek, hechting en de dilemma s waar deze ouders mee te maken hebben. Inzetten op zorgteams per locatie in het basisonderwijs. Je kunt dan preventief werken en problemen beter voorkomen, bijvoorbeeld in de puberteit en op het Voortgezet Onderwijs. Kleinschalige zorgteams met bijvoorbeeld schoolmaatschappelijk werk, de intern begeleider en de schoolverpleegkundige heeft onze voorkeur. Een zorgteam voor de peuterspeelzalen, eventueel gekoppeld aan dat van het basisonderwijs, is wenselijk. Beleid ten aanzien van schoolverzuim zou samen met de scholen, leerplichtambtenaar en GGD kunnen worden ontwikkeld. Ontwikkelen van een Centrum voor Jeugd en Gezin, waarin de jeugdgezondheidszorg 0-19 jaar en het schoolmaatschappelijk werk een belangrijke rol krijgen. Doorgaan met het sociaal team en dit verder professionaliseren. 25

26 5. Kengetallen cliëntcontacten 2008 Skarsterlân Cliëntcontacten JGZ 0-4 Aantal huisbezoeken neonatale screeningen 267 Aantal consultatiebureau zittingen 184 Aantal reguliere contactmomenten 0-4 jaar 3472 Aantal contactmomenten op indicatie 0-4 jaar 431 Aantal huisbezoeken opvoedingsondersteuning peuters 112 Aantal nieuwe aanmeldingen pedagogen 21 Aantal consulten pedagogen 94 Cliëntcontacten JGZ 4-19 Preventief gezondheidsonderzoeken basisonderwijs 640 Preventief gezondheidsonderzoeken voortgezet onderwijs 381 Periodiek gezondheidsonderzoek speciaal onderwijs 35 Preventief gezondheidsonderzoek op indicatie of verzoek 234 Huisbezoek op indicatie 3 Toelichting cliëntcontacten JGZ 0-4 Huisbezoeken neonatale screeningen: hielprik en/of neonatale gehoorscreening; eerste screening + herhalingsonderzoeken Aantal consultatiebureauzittingen = aantal zittingen arts + aantal zittingen verpleegkundige; deze zittingen worden over het algemeen gelijktijdig gehouden. Reguliere contactmomenten: standaard zuigelingen huisbezoek door verpleegkundige als het kind 2 weken is + reguliere contactmomenten op het consultatiebureau bij arts of verpleegkundige Contactmomenten op indicatie: indicatie onderzoeken op het consultatiebureau bij arts of verpleegkundige + zuigelingenhuisbezoeken op indicatie door verpleegkundige Huisbezoeken opvoedingsondersteuning peuters: huisbezoeken door verpleegkundigen Consulten pedagogen: huisbezoeken en telefonische consulten door pedagogen JGZ 4-19: Preventieve gezondheidsonderzoeken basisonderwijs: groep 2 + groep 7. Preventieve gezondheidsonderzoeken voortgezet onderwijs: vmbo klas 1 en 3 + havo/vwo klas 2. Preventieve gezondheidsonderzoeken speciaal onderwijs: instroomonderzoek + periodieke gezondheidsonderzoeken. Preventieve gezondheidsonderzoeken op indicatie of verzoek: dit betreft alleen het basisonderwijs. Op het voortgezet onderwijs zijn in totaal voor heel Fryslân 1196 onderzoeken op indicatie of verzoek uitgevoerd; deze onderzoeken konden niet per gemeente uitgesplitst worden. Huisbezoeken op indicatie: hierin zijn 52 huisbezoeken voor leerlingen van het voortgezet onderwijs niet meegenomen, omdat deze niet per gemeente uitgesplitst konden worden. 26

27 6. Cliëntgerichte activiteiten Behalve de cliëntcontacten, zoals weergegeven in het voorgaande hoofdstuk, heeft de JGZ een aantal cliëntgerichte activiteiten gericht op specifieke (risico)groepen. Hieronder vindt u daarvan een overzicht. VTO-vroeghulp VTO-vroeghulp heeft als doel het vroegtijdig onderkennen van ontwikkelings- en/of gedragsproblematiek bij kinderen van 0-7 jaar en daar waar nodig in een zo vroeg mogelijk stadium hulp verlenen aan kind en ouders. Zowel ouders als hulpverleners en peuterleidsters/ leerkrachten kunnen een kind aanmelden bij het team VTO-vroeghulp. Het kernteam VTO-vroeghulp Sneek e.o. bestaat uit een jeugdarts/ coördinator (vanuit Thuiszorg Zuidwest Friesland), maatschappelijk werker/ casemanager MEE Friesland, orthopedagoog (vanuit Thuiszorg Zuidwest Friesland), kinderarts en vertegenwoordigers van Bureau Jeugdzorg, GGZ Jeugd en GGD Fryslân-JGZ. In 2008 zijn in de gemeente Skarsterlân 7 kinderen aangemeld bij VTO-vroeghulp. Pedagogische thuisbegeleiding Het doel van pedagogische thuisbegeleiding is het ondersteunen en begeleiden van ouders bij opvoedingsproblemen. Naar aanleiding van een probleem dat gesignaleerd is tijdens een bezoek aan het consultatiebureau, een huisbezoek door de wijkverpleegkundige JGZ of een verwijzing door de huisarts, brengt een pedagoog maximaal vijf huisbezoeken. Bij de begeleiding wordt gebruik gemaakt van methodieken als voorbeeldgedrag en videointeractie-begeleiding. In de gemeente Skarsterlân zijn in kinderen aangemeld voor pedagogische thuisbegeleiding. De pedagoog heeft in totaal 94 consulten uitgevoerd. Schouders onder Ouders Schouders onder Ouders is gericht op het voorkómen van ontwikkelings-, opvoeding- en gedragproblematiek. De doelgroep bestaat uit ouders van kinderen van 0-1½ jaar, waarbij één of meer risicofactoren zijn geconstateerd. Het programma biedt ondersteuning aan ouders tijdens een huisbezoek op de leeftijd van 6 weken, 3, 6, 9, 12 en 18 maanden en een telefonisch contact op de leeftijd van 15 maanden van hun kind. Ouders worden ondersteund door middel van informatie over de ontwikkelingsfasen van kinderen, vergroten van opvoedingscompetentie en zelfvertrouwen van de ouders, stimuleren van hechting en responsief gedrag van de ouders, het helpen vergroten van sociale steun. In het najaar van 2008 zijn de voorbereidingen gestart om vanaf 1 januari 2009 over te gaan op Stevig Ouderschap. Dit in een bewezen effectieve interventie met dezelfde doelstelling en dezelfde doelgroep en grotendeels dezelfde werkwijze. In 2008 zijn in Skarsterlân 5 gezinnen aangemeld voor Schouders onder Ouders. Logopedie GGD Fryslân verzorgt in Friesland preventieve logopedie op een aantal basisscholen. In uw gemeente werd op geen van de basisscholen logopedische zorg verleend. 27

28 7. Deelname aan zorgnetwerken en gemeentelijke netwerken Structureel overleg met leidsters peuterspeelzalen Peuterspeelzalen zijn een belangrijke vindplaats als het gaat om jonge kinderen met gedragsproblemen en/of in risicovolle opgroeisituaties. Samenwerking en overleg tussen de JGZ 0-4 en de leidsters van peuterspeelzalen heeft dan ook en grote meerwaarde voor de zorg aan deze kinderen. Hierbij gaat het om het signaleren van risicokinderen, uitzetten van beleid en zo nodig verwijzen naar hulpverlening en het afstemmen van zorg. In de gemeente Skarsterlân heeft de JGZ maal een gezamenlijk overleg gehad met alle peuterspeelzalen. Op 1 peuterspeelzaal is een inloopspreekuur door de wijkverpleegkundige JGZ. Zorgnetwerken In een zorgnetwerk vindt multidisciplinair overleg plaats volgens afgesproken gedrags- en privacyregels, waarbij iedere deelnemer een probleemsituatie kan inbrengen met betrekking tot een kind/gezin. De JGZ-medewerker levert vanuit zijn/haar specifieke deskundigheid een bijdrage aan diagnostiek en afstemming van het zorgbeleid rondom een gezin. Daarnaast levert het zorgnetwerk een belangrijke bijdrage aan het signaleren van probleemsituaties op groepsniveau. In de gemeente Skarsterlân heeft de JGZ deelgenomen aan de volgende zorgnetwerken: Sociaal Team Skarsterlân Overleg Brede School Joure Samenwerkingsverbanden Weer-samen-naar-school voor openbaar en christelijk onderwijs Psychosociaal kinderteam Anthonius Ziekenhuis Zorgteam voor 2 scholen voor voortgezet onderwijs Regionaal Meld- en Coördinatiepunt voor vroegtijdige schoolverlaters Gemeentelijke netwerken In een gemeentelijk netwerk wordt samengewerkt met de gemeente en andere instanties om een sluitend zorgaanbod te ontwikkelen voor jeugdigen en hun ouders. In de gemeente Skarsterlân heeft de JGZ deelgenomen aan de volgende gemeentelijke netwerken: Brede School Joure Beleidsoverleg gemeente Skarsterlân (o.a. over maatwerk) Kindermishandeling Individuele burgers, zorgverleners en mensen die beroepsmatig werken met kinderen kunnen een vermoeden van kindermishandeling melden bij het Algemeen Meldpunt Kindermishandeling (AMK). Medewerkers van de JGZ hebben in Skarsterlân regelmatig overleg gehad met het AMK; 1 maal hebben zij hun inbreng geleverd in een zogenaamd collateralenoverleg. Dit is een afstemmingsoverleg van professionals betrokken bij een gezin met een melding van kindermishandeling. Het overleg is gericht op het stoppen van de mishandeling en hulp voor het gezin. 28

29 Crisiszorg bij een calamiteit op school Het JGZ-team heeft geen crisiszorg verleend in uw gemeente. Bij calamiteiten met leerlingen en/of leerkrachten geven JGZ-medewerkers van GGD Fryslân ondersteuning en advies gericht op de eerste opvang, de coördinatie van zorg en het verlenen van nazorg. Dit is bijvoorbeeld het geval bij zelfdoding, zedenzaak, geweldsdelict, extreme vormen van kindermishandeling, epidemie infectieziekte. Aansluitend op de crisiszorg kan ondersteuning worden geboden door het Scenarioteam Maatschappelijke Onrust, waarin GGD Fryslân participeert. Scenarioteam maatschappelijke onrust Bij een zedenzaak of andere calamiteit kan lokaal een scenarioteam maatschappelijke onrust worden geformeerd bestaande uit zorgverleners, politie, justitie en vertegenwoordigers van het onderwijs. Het scenarioteam richt zich op strategiebepaling, afstemming van zorg en afstemming van informatie aan direct betrokkenen en pers. GGD verzorgt het casemanagement van de scenarioteams. In 2008 zijn in Friesland 4 scenarioteams geformeerd, waarvan geen in de gemeente Skarsterlân. Vertrouwenspersoon machtsmisbruik GGD Fryslân levert samen met Maatschappelijk Werk Fryslân vertrouwenspersonen machtsmisbruik in het kader van de wettelijke verplichte klachtenregeling voor scholen. Ingeval van een klacht over een ernstige vorm van machtsmisbruik (seksuele intimidatie, racisme, discriminatie, agressie/geweld of pesten) of een klacht over schoolorganisatorische zaken treedt de sociaal verpleegkundige van de GGD op als vertrouwenspersoon voor leerlingen/ouders. Het maatschappelijk werk levert zo nodig een vertrouwenspersoon voor de aangeklaagde. De sociaal verpleegkundige draagt bij aan het stoppen van het machtsmisbruik. Zo nodig vindt bemiddeling, indienen van een klacht bij klachtencommissie of verwijzing naar de hulpverlening plaats. In de gemeente Skarsterlân verzorgt de GGD op geen van de scholen de functie van vertrouwenspersoon 29

30 8. Gezondheidsbevordering, projecten en campagnes Groepsvoorlichting aan ouders van kinderen van 0-4 jaar In groepsgerichte voorlichting aan ouders komen thema s aan de orde op het gebied van gezondheid, ontwikkeling, gedrag, leefstijl en/of opvoeding. De groepsvoorlichting kan thuis, op het consultatiebureau, in een peuterspeelzaal of buurthuis plaatsvinden. In de gemeente Skarsterlân zijn de volgende activiteiten in het kader van groepsvoorlichting voor ouders van kinderen van 0-4 jaar uitgevoerd: Ouderbijeenkomst op 3 peuterspeelzalen Groepsvoorlichting aan ouders van kinderen op de basisschool In de gemeente Skarsterlân zijn de volgende activiteiten in het kader van groepsvoorlichting aan ouders met kinderen op een basisschool uitgevoerd: Ouderbijeenkomst op 1 basisschool Luizeninstructie op 1 basisschool Groepsvoorlichting aan leerlingen basisonderwijs In de gemeente Skarsterlân zijn de volgende activiteiten in het kader van groepsvoorlichting aan leerlingen van een basisschool uitgevoerd: Mondgezondheid: 6 poetslessen op in totaal 3 basisscholen Tentoonstelling over voeding en bewegen Voeding: uitleen Kinderwinkel aan 1 basisschool Groepsvoorlichting aan leerkrachten In de gemeente Skarsterlân zijn de volgende activiteiten in het kader van groepsvoorlichting aan leerkrachten van een basisschool uitgevoerd: Kindermishandeling: 1 themabijeenkomst voor leerkrachten van 5 basisscholen. Projecten BOS-impuls Gemeentelijke dag ter promotie Brede School 30

31 9. Beleidsadvisering Beleidsadvisering aan gemeenten over jeugd- en gezondheidsbeleid behoort tot de taken van GGD Fryslân. In 2008 is er door uw gemeente geen beroep gedaan op deze adviestaak. 10. Infectieziektebestrijding en Rijksvaccinatieprogramma Meldingen, vragen en voorlichting De GGD heeft een specifieke taak op het gebied van infectieziekten en is het kenniscentrum op het gebied van besmettelijke ziekten, SOA-AIDS en TBC. De GGD ondersteunt scholen en peuterspeelzalen bij een uitbraak van besmettelijke ziekten met informatie en adviezen indien er sprake is van een besmettelijke ziekte. Het gaat met name om kinkhoest, krentenbaard, roodvonk, de vijfde ziekte, diarree en onbegrepen huiduitslag. Daarnaast wordt specifiek geadviseerd in het geval van een hersenvliesontsteking en desgevraagd wanneer een leerling drager is van bijvoorbeeld Hepatitis B. Zwangere leerkrachten, peuterspeelzaalleidsters en anderen die beroepsmatig met kinderen werken, vragen regelmatig advies over de risico s van infectieziekten. Zij krijgen dat per telefoon, en folders. Ook In uw gemeente is regelmatig actie ondernomen na melding van een infectieziekte en heeft bovengenoemde advisering en informatieverstrekking plaatsgevonden aan scholen en peuterspeelzalen. Rijksvaccinatieprogramma De jeugdgezondheidszorg voert het Rijksvaccinatieprogramma uit. Voor kinderen van 0-4 jaar vindt dat plaats tijdens de consulten op het consultatiebureau; voor de 9-jarigen tijdens zogenaamde massavaccinaties op één locatie per gemeente. Hieronder vindt u het overzicht van de vaccinatiestatus van de kinderen in uw gemeente, vergeleken met die van alle kinderen in Friesland en in Nederland. Het betreft het meest recente overzicht van het RIVM uit de rapportage De vaccinatiestatus is voldoende wanneer deze meer dan 9 is, en ruim voldoende wanneer deze meer dan 9 is. Vaccinatie Skarsterlân Friesland Nederland DKTP zuigelingen ,1% 95,8% 94. Hib Zuigelingen ,1% 96,1% 95,1% BMR zuigelingen ,7% 97,6% 96, MenC zuigelingen ,4% 97,4% 95,9% DTP kleuters , 93,1% 91, ak kleuters ,8% 92,7% 91, DTP schoolkinderen ,3% 96,8% 92,6% BMR schoolkinderen , 96,8% 92, 31