Samen zorgen voor jeugd Nijefurd 2007

Transcriptie

1 Samen zorgen voor jeugd Nijefurd 2007 Jaarrapportage JGZ 0 19 jaar

2 Vooraf Met enige trots bieden wij u deze gezamenlijke rapportage van Thuiszorg Zuidwest Friesland en GGD Fryslân aan. De rapportage informeert u over de zorg aan de jeugd in uw gemeente die onze organisaties in 2007 hebben uitgevoerd. De rapportage geeft u inzicht in de uitgevoerde activiteiten, de samenwerking met ketenpartners en de inzet voor risicogroepen. Daarnaast krijgt u inzicht in de gezondheidstoestand van de jeugd en van specifieke risicogroepen in uw gemeente op basis van onderzoek door onze organisaties. Met deze gezamenlijke rapportage willen we tevens de goede samenwerking in het kader van integrale jeugdgezondheidszorg in uw gemeente tonen. In 2007 stonden jeugd en gezin volop in de (politieke) schijnwerpers. Gemeenten troffen voorbereidingen voor Centra voor Jeugd en Gezin en de invoering van zorgmonitoren. De gemeenten verenigd in de Vereniging voor Friese Gemeenten spraken zich uit voor het onderbrengen van de integrale JGZ 0-19 bij de Hulpverleningsdienst Fryslân. De kritische rapporten van de Inspectie voor de Gezondheidszorg wezen op de noodzaak van zorgcoördinatie en bemoeizorg door de Jeugdgezondheidszorg. GGD Fryslân, Thuiszorgorganisaties en Bureau Jeugdzorg Friesland stemmen hun activiteiten op dit terrein op elkaar af. Er wordt steeds meer geïnvesteerd in samenwerking met andere organisaties. Voorbeelden van deze samenwerking zijn in uw gemeente het pilotproject extra zorg voor kinderen van ouders met psychiatrische problematiek, het gemeentelijk beleidsnetwerk Centrum voor Jeugd en Gezin en de samenwerking met de JIF-coördinator. In uw gemeente is ook inzet geweest van medewerkers van de afdeling Algemene Gezondheidszorg en de afdeling Beleid & Onderzoek van GGD Fryslân. Het gaat dan bijvoorbeeld om infectieziektebestrijding of gezondheidsbevordering. Wij wensen u veel plezier bij het lezen van deze rapportage. Voor opmerkingen of vragen kunt u terecht bij ondergetekenden. Winifred Hilbers hoofd jeugdgezondheidszorg Thuiszorg Zuidwest Friesland Telefoon: / WinifredHilbers@thuiszorgzwf.nl Jaap Erik Pijlman, hoofd jeugdgezondheidszorg GGD Fryslân Telefoon: je.pijlman@ggdfryslan.nl 29 april

3 Rapportage samen zorg voor de jeugd in de gemeente Nijefurd 1. Integrale jeugdgezondheidszorg 0 19 jaar in Fryslân 4 2. Kwaliteit 5 3. Medewerkers jeugdgezondheidszorg 5 4. Kerngetallen cliëntcontacten Groepsmonitoring 7 6. Informatie en advies JGZ-teams Aanvullende zorg uniforme deel basistakenpakket 0 4 jaar Activiteiten maatwerkdeel basistakenpakket 0 4 jaar Deelname aan zorgnetwerken, gemeentelijke netwerken en ketenzorg 0 4 jaar Gezondheidsbevordering en projecten 0 4 jaar Infectieziektebestrijding 0 4 jaar Deelname aan zorgnetwerken onderwijs, gemeentelijke netwerken en ketenzorg 4 19 jaar Gezondheidsbevordering, projecten en campagnes 4 19 jaar Beleidsadvisering aan uw gemeente Infectieziektebestrijding 4 19 jaar Advisering onderwijs over zorg chronisch zieke leerlingen Preventie kindermishandeling 4 19 jaar Crisiszorg bij calamiteiten op school Scenarioteam maatschappelijke onrust Vertrouwenspersoon machtsmisbruik Logopedie Bijlage zorgaanbod jeugdgezondheidszorg 0 19 jaar 34 Bij sommige onderdelen in de rapportage treft u aandachtspunten of adviezen aan, afkomstig van medewerkers die in uw gemeente de zorg voor jeugd leveren. 3

4 Integrale jeugdgezondheidszorg 0-19 jaar in Fryslân Besluit JGZ 0-19 jaar in een uitvoeringsorganisatie In 2007 is het convenant integrale JGZ Fryslân geëvalueerd. Naar aanleiding van deze evaluatie hebben de gemeenten verenigd in de Vereniging van Friese Gemeenten besloten de jeugdgezondheidszorg 0-19 jaar per onder te brengen bij de Hulpverleningsdienst Fryslân. Deze organisatie jeugdgezondheidszorg 0-19 jaar moet flexibel inspelen op de wensen van de gemeenten. Het Dagelijks Bestuur van de Hulpverleningsdienst Fryslân heeft de colleges van B en W verzocht om met uniforme besluitvorming het besluit van de VFG bestuurlijk te effectueren. Organisatorische integratie en professionele integratie De managers JGZ van Thuiszorgorganisaties en van de GGD vormen het managementteam integrale JGZ. De afstemming van beleid en activiteiten resulteerde onder andere in één gezamenlijk productenboek met een kostprijssystematiek, het gezamenlijk voorbereiden van de implementatie van het Elektronisch Kinddossier in 2008 en activiteiten op het terrein van de professionele integratie. Voorbeelden van professionele integratie zijn: Een uniforme aanpak voor het signaleren begeleiden jeugdigen (2-19 jaar) met overgewicht. Deze aanpak heeft inmiddels via het samenwerkingsverband van huisartsen, jeugdartsen en de kinderartsen van het Medisch Centrum Leeuwarden, zijn weg gevonden naar 150 Friese huisartsen. Een provinciale scholingsdag voor alle JGZ-medewerkers gericht op inhoudelijke afstemming van en informatie over elkaars werkzaamheden en het versterken van de samenwerking van JGZ-medewerkers werkzaam in één gemeente. Gezamenlijke activiteiten opvoedingsondersteuning en zorg voor jonge risicokinderen en risicogezinnen. Gezamenlijke bijscholingsavonden voor artsen en verpleegkundigen gericht op actuele gezondheidsthema s. Gezamenlijke deelname aan de provinciale denktank Centra voor Jeugd en Gezin. Een protocol voor de overdracht van zorg van vierjarigen van Thuiszorg naar GGD. Het protocol is gericht op één doorlopend zorgaanbod voor kind en ouder. Zorgcoördinatie De Inspectie voor de Volksgezondheid heeft in 2007 de gebeurtenissen rond het Maasmeisje Gessica onderzocht en constateert dat de JGZ zorgcoördinatie moet uitvoeren. Dit is een wettelijke taak die is verankerd in het Basistakenpakket JGZ. Daarnaast vindt de Inspectie dat de JGZ, meer dan tot nu toe, bemoeizorg moet verlenen. Bemoeizorg is ongevraagd zorg verlenen aan kinderen of jongeren die bedreigd worden in hun veiligheid of gezondheid. Tijdens scholing en instructie zijn de JGZ-medewerkers geïnformeerd over deze ontwikkeling en de gevolgen voor de dagelijkse praktijk. GGD en Thuiszorginstellingen onderzoeken gezamenlijk hoe deze taken in samenhang met gemeenten, Jong in Fryslân, ketenpartners en de gemeentelijke zorgmonitoren kunnen worden uitgevoerd. 4

5 Kwaliteit Bij de uitvoering van de in de WCPV-vastgelegde taken wordt gewerkt volgens de door de Kwaliteitswet Zorginstellingen (HKZ) gestelde kwaliteitseisen. Dit gebeurt onder andere door protocollering, intervisie en toetsing van de productuitvoering met behulp van audits. De afdelingen Jeugdgezondheidszorg van Thuiszorg Zuidwest Friesland en van GGD Fryslân werken inmiddels volgens de standaarden van de Kwaliteitswet Zorginstellingen en deze afdelingen hebben beiden het HKZ-certificaat ontvangen. Medewerkers jeugdgezondheidszorg Het team jeugdgezondheidszorg 0-4 jaar van Thuiszorg Zuidwest Friesland bestaat uit Josje Stumpel, verpleegkundige Thea Vermeulen, arts Truus Melchers, consultatiebureauasistente Heleen Sieders, pedagoog Het team jeugdgezondheidszorg 4-19 jaar van GGD Fryslân bestaat uit Ytsje Langenkamp, assistente jeugdgezondheidszorg Paulien Steneker, sociaal verpleegkundige Sytske Sijtsema, arts Reintsje Miedema, logopediste Locatie consultatiebureaus In de gemeente Nijefurd zijn de consultatiebureaus op de volgende plaatsen gevestigd Hallemole 13, Workum Nieuweg 7, Koudum Trompstrjitte 6, Warns 5

6 Kengetallen cliëntcontacten 2007 Cliëntcontacten Thuiszorg Huisbezoek voor hielprik en gehoorscreening door screenteam 132 Tweede of derde neonatale gehoorscreening 6 Zuigelingenhuisbezoek door wijkverpleegkundige JGZ Consulten op consultatiebureau 0-1 jaar 1212 Consulten op consultatiebureau 1-2 jaar 256 Consulten op consultatiebureau 2-3 jaar 242 Consulten op consultatiebureau 3-4 jaar 143 Onderzoek op indicatie/ aanvullende zorg 16 Huisbezoek op indicatie/ aanvullende zorg 29 Huisbezoeken pedagogische thuisbegeleiding 0-4 jr./ maatwerk 44 Huisbezoeken pedagogische thuisbegeleiding 4-12 jr./ maatwerk 8 Cliëntcontacten GGD september 2006-december 2007 Preventief gezondheidsonderzoek basisonderwijs groep Preventief gezondheidsonderzoek basisonderwijs groep Preventief gezondheidsonderzoek vmbo klas Preventief gezondheidsonderzoek havo/vwo klas 2 68 Preventief gezondheidsonderzoek vmbo klas 3 91 Preventief gezondheidsonderzoek nieuwkomers 0 Instroomonderzoek speciaal onderwijs 4 Periodiek gezondheidsonderzoek speciaal onderwijs 11 Preventief gezondheidsonderzoek op indicatie of verzoek 200 Huisbezoek op indicatie 0 Logopedische screening vijfjarigen 131 Logopedisch onderzoek op indicatie 100 Kinderen in zorg Onderstaand een tabel met het aantal kinderen dat in zorg is per leeftijdscategorie. De kinderen die in 2004 zijn ingestroomd bij de 0-1 jaar zijn de nieuwgeborenen in dat jaar. In 2005 worden deze kinderen meegenomen in de categorie 1-2 jarigen, in 2006 in de categorie 2-3 jarigen, enzovoorts. Door in de tabellen steeds dezelfde kleuren te gebruiken zijn de kinderen door de jaren heen te volgen. Verschillen in kinderaantallen tussen de verschillende jaren zijn te verklaren door verhuizingen in en uit de gemeente. Kinderen in zorg per leeftijdscategorie jaar jaar jaar jaar Totaal in zorg Bron: Thuiszorg Informatie Systeem Het aantal kinderen zal niet exact aansluiten bij het aantal kinderen zoals geregistreerd in de Gemeentelijke Basis Administratie (GBA). Dit is onder meer te verklaren uit het feit dat soms kinderen wonend in de gemeente Nijefurd in een andere gemeente naar het consultatiebureau gaan en omgekeerd. 6

7 Groepsmonitoring Monitor gezondheid jeugdgezondheidszorg 0-4 jaar In deze rapportage staan de gegevens vermeld uit de risicoregistratie van de Jeugdgezondheidszorg 0-4 jaar in 2007 in de gemeente Nijefurd. Deze gegevens zijn verzameld tijdens het huisbezoek van de wijkverpleegkundige na de geboorte van het kind en het huisbezoek na 1 jaar en 9 maanden en tijdens het consultatiebureauconsult van de jeugdarts na 2 jaar en 3 maanden. Van de verschillende risicofactoren uit de risicoregistratie zijn de volgende aspecten van (on)gezondheid samengesteld: lichamelijke gezondheid van het kind psychosociale gezondheid van het kind ontwikkeling van het kind gezinssituatie waarin het kind opgroeit sociale leefomgeving waarin het kind opgroeit leefstijlfactoren van de ouder(s) Deze gegevens worden weergegeven voor de gehele gemeente en kunnen worden gerelateerd aan de gegevens van de overige gemeenten in regio Zuidwest Friesland. Daarnaast wordt gekeken naar de gezondheidsrisico s van kinderen in gezinnen waar sprake is van een lage sociaal economische status, bijzonder ouderschap en/of een ongunstige leefomgeving van het kind. De gezondheidsrisico s van de kinderen worden vergeleken voor elk van deze (3) aspecten (wel/niet aanwezig) in de gehele regio Zuidwest Friesland. Zo is het dus mogelijk om de eigen situatie van de gemeente te beoordelen ten opzichte van de overige gemeenten in Zuidwest Friesland, maar ook om het gewicht van de verschillende gezondheidsrisico s te kunnen vaststellen aan de hand van het vóórkomen van deze gezondheidsrisico s onder verschillende groepen inwoners. Daardoor kan ook doel(groep)gericht gekeken worden naar de mogelijkheden van interventie. Lichamelijke gezondheid van het kind Kinderen geboren in 2007 De lichamelijke gezondheid van de kinderen die in 2007 zijn geboren is samengesteld uit de kindfactoren perinatale problematiek, ziekte of afwijking die ADL beperkt en achterblijvende groei. Verder is de gezondheid van het kind als onvoldoende beschermende factor meegenomen en de inschatting van de wijkverpleegkundige met betrekking tot het risico op gezondheidsproblemen. De schaal loopt van 0 (geen ongezonde scores) tot 7 (alle items scoren ongezond). Kinderen van twee jaar De lichamelijke gezondheid van de tweejarige kinderen is samengesteld uit de kindfactoren ziekte of afwijking die ADL beperkt, achterblijvende groei en overgewicht. Verder is de gezondheid van het kind als onvoldoende beschermende factor meegenomen en de inschatting van de wijkverpleegkundige met betrekking tot het risico op gezondheidsproblemen. De schaal loopt van 0 (geen ongezonde scores) tot 5 (alle items scoren ongezond). Psychosociale gezondheid van het kind De psychosociale gezondheid van het kind is alleen beoordeeld voor de tweejarige kinderen en is samengesteld uit de kindfactoren eet /drinkproblemen, slaapproblemen, temperamentvol/druk, angst, claimgedrag, contactproblemen en hechtingsproblemen. De schaal loopt van 0 (geen ongezonde scores) tot 7 (alle items scoren ongezond). 7

8 Ontwikkeling van het kind Ook de ontwikkeling van het kind is alleen beoordeeld voor de tweejarige kinderen en is samengesteld uit de kindfactoren achterblijvende groei, ontwikkelingsvelden fijne motoriek, communicatie en grove motoriek. Verder is de gezondheid, het temperament en de ontwikkeling als onvoldoende beschermende factor meegenomen en de inschatting van de wijkverpleegkundige met betrekking tot het risico op algemene ontwikkelingsproblemen en het risico op spraak taalontwikkelingsproblemen. De schaal loopt van 0 (geen ongezonde scores) tot 9 (alle items scoren ongezond). Gezinssituatie waarin het kind opgroeit De gezinssituatie waarin het kind opgroeit is samengesteld uit een groot aantal ouderfactoren. Hiervoor wordt verwezen naar het risicoregistratieformulier. Verder is emotionele warmte, opvoedingsvaardigheden en realistische verwachtingen van de ouders als onvoldoende beschermende factor meegenomen en de inschatting van de wijkverpleegkundige met betrekking tot het risico op opvoedings en/of gedragsproblemen en het risico op AMK problematiek. De gezinssituatie is zowel voor de kinderen die in 2007 zijn geboren samengesteld als voor de tweejarige kinderen. De schaal loopt van 0 (geen ongezonde scores) tot 20 (alle items scoren ongezond). Sociale leefomgeving waarin het kind opgroeit De sociale leefomgeving waarin het kind opgroeit is samengesteld uit de factoren onveiligheid, achterstandswijk en slechte behuizing, en de factoren die vallen onder bijzondere status in de samenleving. De sociale leefomgeving is zowel voor de kinderen die in 2007 zijn geboren samengesteld als voor de tweejarige kinderen. De schaal loopt van 0 (geen ongezonde scores) tot 8 (alle items scoren ongezond). Een ongunstige sociale leefomgeving wordt ook als groep met verhoogd gezondheidsrisico geanalyseerd (zie verder). Op basis van de verschillende schalen is een indeling gemaakt in goede gezondheidssituatie (0 items positief), redelijke gezondheidssituatie (1 item positief), matige gezondheidssituatie (2 items positief) en slechte gezondheidssituatie (3 of meer items positief). Omdat de resultaten vergelijkend worden gepresenteerd en voor een betrouwbare vergelijking het aantal kinderen in een categorie niet (te) klein mag zijn, is een tweedeling gemaakt in (1) gezondheidssituatie goed en (2) gezondheidssituatie redelijk tot slecht. De gekleurde balkjes in de figuren hebben betrekking op het percentage kinderen met gezondheidssituatie redelijk tot slecht. 8

9 Aspecten van ongezondheid in de gemeente Nijefurd en de overige gemeenten in regio Zuidwest Friesland 20 Aspecten van ongezondheid 0-jarigen gemeente Nijefurd en overige gemeenten regio Zuidwest Friesland percentage % lichamelijke gezondheid kind gezinssituatie kind sociale leefomgeving kind gemeente Nijefurd overige gemeenten regio Zuidwest Friesland 20 Aspecten van ongezondheid 2-jarigen gemeente Nijefurd en overige gemeenten regio Zuidwest Friesland percentage % lichamelijke gezondheid kind psychosociale gezondheid kind gemeente Nijefurd ontwikkeling kind gezinssituatie kind sociale leefomgeving kind overige gemeenten regio Zuidwest Friesland Aspecten van ongezondheid van de tweejarige kinderen in gezinnen waar sprake is van een lage sociaal economische status, bijzonder ouderschap en/of een ongunstige leefomgeving in regio Zuidwest Friesland Sociaal-economische status De sociaal economische status (SES) is opgesteld op basis van het opleidingsniveau van de moeder (laag=v(m)bo, MAVO of lager) en op basis van SES als onvoldoende beschermende factor. Bij één of beide factoren aangekruist wordt de sociaaleconomische status laag genoemd. Als beide factoren NIET zijn aangekruist wordt de sociaaleconomische status als hoog aangemerkt. Deze indeling is zowel voor de kinderen die in 2007 zijn geboren gehanteerd als voor de tweejarige kinderen. Volgens deze indeling ligt het percentage gezinnen met lage SES in de gemeente Nijefurd boven de 10%. Bijzonder ouderschap Van bijzonder ouderschap is sprake als aan één of meer van de criteria voor bijzonder ouderschap volgens de risicoregistratie wordt voldaan. In bijna alle gevallen gaat het dan om een situatie van NIET twee eigen (biologische) ouders. Als GEEN van deze factoren is aangekruist wordt gesproken van beide eigen ouders. 9

10 Sociale leefomgeving waarin het kind opgroeit De samenstelling van deze groep staat al vermeld bij de indeling van de verschillende aspecten van (on)gezondheid Aspecten van ongezondheid gerelateerd aan sociaal economische status percentage % lichamelijke gezondheid kind psychosociale gezondheid kind ontwikkeling kind gezinssituatie kind SES hoog SES laag 50 Aspecten van ongezondheid gerelateerd aan sociale leefomgeving 40 percentage % gunstige sociale leefomgeving 10 ongunstige sociale leefomgeving 0 lichamelijke gezondheid kind psychosociale gezondheid kind ontwikkeling kind gezinssituatie kind 70 Aspecten van ongezondheid gerelateerd aan ouderschap percentage % lichamelijke gezondheid kind psychosociale gezondheid kind ontwikkeling kind gezinssituatie kind beide eigen ouders bijzonder ouderschap 10

11 Leefstijlfactoren Overgewicht Bij 2% van de tweejarigen is overgewicht geconstateerd op basis van de bmi (body mass index). Er zijn geen verschillen tussen jongens en meisjes. Ook de verschillen per gemeente zijn klein. Onbereikbaar voor CB Het Consultatiebureau heeft een zeer groot bereik. In 2007 was het bereik voor de gehele regio Zuidwest Friesland meer dan 98% van het geboortecohort en meer dan 94% van de tweejarige kinderen. In de gemeente Nijefurd gaat het om praktisch alle in 2005 geboren kinderen. Roken van de moeder tijdens zwangerschap en roken in bijzijn van het kind Roken is al vanaf min negen maanden een belangrijke risicofactor. Er zijn soms ook aanzienlijke verschillen in het rookgedrag van de ouder(s) per gemeente en ten aanzien van de verschillende risicogroepen. In de figuren 1 4 staan de belangrijkste gegevens weergegeven. Roken van de moeder tijdens de zwangerschap en roken in bijzijn van het kind worden per cirkel in samenhang vermeld. De gegevens hebben betrekking op de kinderen die in 2007 zijn geboren. De volgende tweedelingen zijn gemaakt: Gemeente Nijefurd Regio Zuidwest Friesland Roken moeder tijdens zwangerschap (3+4) Roken moeder tijdens zwangerschap (69+74) 117 Roken in bijzijn kind of niet duidelijk (10+4) 1412 Roken in bijzijn kind of niet duidelijk (49+74) Figuur 1: Gemeente Nijefurd en Regio Zuidwest Friesland Hoge SES Lage SES Roken moeder tijdens zwangerschap (41+41) 33 Roken moeder tijdens zw angerschap (28+33) Roken in bijzijn kind of niet duidelijk (34+41) Roken in bijzijn kind of niet duidelijk (17+33) 1292 Figuur 2: Hoge vs. lage sociaaleconomische status (SES) 11

12 Eigen ouders Bijzonder Ouderschap Roken moeder tijdens zwangerschap (50+48) Roken in bijzijn kind of niet duidelijk (44+48) Roken moeder tijdens zwangerschap (19+26) Roken in bijzijn kind of niet duidelijk (7+26) Figuur 3: Eigen ouders vs. bijzonder ouderschap Gunstige sociale leefomgeving Ongunstige sociale leefomgeving Roken moeder tijdens zwangerschap (58+57) Roken in bijzijn kind of niet duidelijk (47+57) 63 4 Roken moeder tijdens zw angerschap (11+17) Roken in bijzijn kind of niet duidelijk (4+17) Figuur 4: Gunstige vs. ongunstige sociale leefomgeving van het kind Samenvatting/Conclusies Het Consultatiebureau heeft een groot bereik. Meer dan 98% van de pasgeborenen wordt gezien door de Jeugdgezondheidszorg. Voor de gemeente Nijefurd geldt dat ook na twee jaar praktisch alle kinderen gebruik maken van het Consultatiebureau. De gezondheidssituatie van de 0 en 2 jarigen in de gemeente Nijefurd blijkt over het algemeen iets minder goed ten opzichte van de overige gemeenten in regio Zuidwest Friesland, met name als het gaat om de psychosociale gezondheid van de 2 jarigen. Alleen de sociale leefomgeving van de 0 en 2 jarigen wordt gunstiger beoordeeld dan regionaal. Dit is opmerkelijk omdat een lage sociaaleconomische status juist vaker wordt gesignaleerd. Roken is al vanaf min negen maanden een belangrijke risicofactor. Er zijn soms aanzienlijke verschillen in het rookgedrag van de ouder(s) per gemeente en natuurlijk ten aanzien van de verschillende risicogroepen. De gezondheidsrisico s van kinderen in gezinnen waar sprake is van een lage sociaal economische status, bijzonder ouderschap en/of een ongunstige leefomgeving van het kind zijn relatief groot. De ongezondheid van kinderen in gezinnen met lage SES is 3 5 keer groter dan die van kinderen in gezinnen met hoge SES. Voor kinderen die opgroeien in een ongunstige sociale leefomgeving is dat een factor vier ten opzichte van de kinderen die opgroeien in een gunstige sociale leefomgeving en als sprake is van bijzonder ouderschap is de ongezondheid een factor 2 3 groter vergeleken met de kinderen die bij beide eigen ouders opgroeien. 12

13 Monitor gezondheid jeugdgezondheidszorg 4-19 jaar De gegevens in deze monitor zijn afkomstig van gezondheidsonderzoeken uit de periode september 2006 tot en met december Lichamelijke gezondheid De meeste kinderen hebben een goede lichamelijke gezondheid. Dit wordt dan ook door ouders of door de jeugd zo ervaren (figuur 1). basisonderwijs voortgezet onderwijs 0% 8% 1% 8% matig tot slecht redelijk (zeer) goed 92% 91% Figuur 1. Oordeel van ouders over de gezondheid van het kind in het basisonderwijs en het oordeel van jongeren in het voortgezet onderwijs over de eigen gezondheid in de gemeente Nijefurd Een minderheid heeft te maken met chronische aandoeningen waarvoor langdurige medische zorg, bijvoorbeeld het gebruik van medicatie of medisch specialistische begeleiding, noodzakelijk is. Voorbeelden van chronische aandoeningen zijn astma, suikerziekte, aandoening van het bewegingsapparaat, ernstige auditieve of visuele handicap en reuma. In de gemeente Nijefurd heeft 8% van de kinderen in groep 2 een chronische aandoening. Een substantieel deel van deze groep kinderen is hierdoor beperkt in het dagelijks functioneren op school, thuis en/of in het contact met leeftijdsgenoten. 8% chronische aandoening geen chronische aandoening 92% Figuur 2. Percentage kinderen in groep 2 met een chronische aandoening in de gemeente Nijefurd 13

14 60 percentage chronische aandoening geen chronische aandoening beperkt in het dagelijks functioneren door de lichamelijk gezondheid Figuur 3. Percentage kinderen in groep 2 dat beperkt is in het dagelijks functioneren door de lichamelijke gezondheid Psychosociale gezondheid, opvoeding en opgroeien De JGZ-medewerker beoordeelt de ernst van psychosociale problemen naar gelang het type hulp dat reeds wordt gegeven of nodig wordt geacht: opvoedingsvoorlichting, opvoedingsondersteuning of gespecialiseerde hulpverlening. Volgens dezelfde criteria maakt de JGZ-medewerker een inschatting van de omstandigheden waarin een kind opgroeit. In figuur 4 worden deze percentages voor de gemeente Nijefurd aangegeven, respectievelijk voor kinderen in groep 2 van het basisonderwijs en jongeren in de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Figuur 4. Signalering van psychosociale problemen en ongunstige opgroei omstandigheden in de gemeente Nijefurd Figuur 4 laat zien dat bij een deel van de jeugdigen zowel matig tot sterk ongunstige opgroei omstandigheden als matig tot ernstige psychosociale problemen worden gesignaleerd. Psychosociale problemen kunnen het dagelijks functioneren op school, thuis en/of in contact met leeftijdgenoten nadelig beïnvloeden. 69% van de jeugdigen waarbij JGZ een matig tot ernstig psychosociaal probleem signaleert, wordt beperkt in het dagelijks functioneren op school, thuis en/of in contact met leeftijdgenoten. 14

15 Een deel van de jeugdigen ontvangt reeds hulp voor opvoeding en gedrag. % jeugdigen met hulp bij opvoeding of gedrag bao groep 2 bao groep 7 vo onderbouw gemeente Nijefurd provincie Figuur 5. Percentage jeugdigen in de gemeente Nijefurd en de provincie dat reeds hulp ontvangt bij opvoeding en gedrag Niet alleen JGZ signaleert, ook ouders geven aan welke problemen zij ervaren met de opvoeding en het gedrag van hun kind. De top 3 van opvoedings- en/of gedragsproblemen die ouders in de gemeente Nijefurd ervaren, is: bao groep 2 bao groep 7 1. Kind is snel afgeleid 1. Kind houdt zich onvoldoende aan regels 2. Kind is dwars en koppig 2. Kind heeft te weinig zelfvertrouwen 3. Kind heeft te weinig zelfvertrouwen 3. Kind vertelt onvoldoende wat hem dwars zit De aard van problemen die JGZ signaleert bij jongeren in klas 3 van het vmbo, heeft vooral betrekking op problemen binnen het gezin. Jonge risicokinderen groep twee basisonderwijs Op jonge leeftijd hangt de ontwikkeling van allerlei functies (psychosociaal, cognitief, sociaal, motorisch en spraak en taal) onder andere samen met de aanleg van een kind, de opgroeisituatie, de lichamelijke groei en gezondheid en de zintuigen. Lichte achterstanden kunnen worden ingelopen. Tijdens het gezondheidsonderzoek in groep 2 van de basisschool worden de spraak- en taalontwikkeling en de ontwikkeling van de motoriek door de jeugdarts beoordeeld. In figuur 6 staat informatie over kinderen met een achterstand in de motoriek (grove motoriek tenminste half jaar achter ten opzichte van kalenderleeftijd) en achterstand in de spraak- en taal ontwikkeling (taalontwikkeling tenminste half jaar achter ten opzichte van de leeftijd en/óf matig tot ernstige articulatieproblemen). Percentage motoriek spraak- en taal gemeente Nijefurd provincie ontwikkelingsachterstand Figuur 6. Ontwikkelingsachterstand in de gemeente Nijefurd en de provincie. 15

16 Kinderen bij wie in groep 2 van het basisonderwijs een algemene ontwikkelingsachterstand wordt gesignaleerd, zijn tenminste twaalf maanden achter op twee of meer van de volgende gebieden van ontwikkeling: spraak- en taal, emotioneel en psychosociaal, cognitief, motorisch en lichamelijke rijping. De bevindingen op groepsniveau laten zien dat bij kinderen met lichamelijke gezondheidsproblemen, psychosociale problemen of ongunstige opgroeiomstandigheden meer algemene ontwikkelingsachterstanden voorkomen. Dit geldt eveneens voor kinderen uit eenoudergezinnen, kinderen met een laagopgeleide moeder of kinderen van niet- Nederlandse herkomst. Percentage kinderen met een algemene ontwikkelingsachterstand ja nee ja nee beperkt in dagelijks functioneren door lichamelijke gezondheid psychosociaal probleem of ongunstige opgroeiomstandigheden een ouder beide ouders gezinssamenstelling laag hoog niet- Nederlands Nederlands opleidingsniveau moeder herkomst Figuur 7. Relatie tussen algemene ontwikkelingsachterstand, lichamelijke gezondheid, psychosociale gezondheid en opgroeiomstandigheden en achtergrondkenmerken. In de gemeente Nijefurd is bij 7% van de kinderen in groep 2 een algemene ontwikkelingsachterstand gesignaleerd. In de provincie Friesland ligt dat percentage op 6%. Tabel 2. Gesignaleerde algemene ontwikkelingsachterstand en daarmee samenhangende indicatoren. Basisonderwijs groep 2 Gemeente Nijefurd Provincie Friesland Algemene ontwikkelingsachterstand 4% 6% Beperkt in dagelijks functioneren door 2% 4% lichamelijke gezondheid Psychosociaal probleem of ongunstige 5% 11% opgroeiomstandigheden Opgroeien in een eenoudergezin 3% 8% Laagopgeleide moeder 20% 21% Niet-Nederlandse herkomst 1% 7% 16

17 Overgewicht Overgewicht is een groeiend gezondheidsprobleem. Dat is ook te zien bij de Friese jeugd. Figuur 8 en 9 laten zien hoeveel jeugdigen met overgewicht in de gemeente Nijefurd vergeleken met de provincie en de voorgaande jaren. Percentage overgewicht gezond gewicht 0 gemeente Nijefurd provincie gemeente Nijefurd provincie gemeente Nijefurd provincie bao groep 2 bao groep 7 vo onderbouw Figuur 8. Overgewicht in de gemeente Nijefurd en de provincie Friesland. Percentage kinderen met overgewicht Figuur 9. Trend overgewicht bij jarige kinderen in de gemeente Nijefurd (percentages 1980/1997 zijn gemiddelde tussen jongens en meisjes gebaseerd op de Landelijke Groeistudie). De integrale jeugdgezondheidszorg (0-19 jaar) in Friesland zet zich in voor de preventie van overgewicht. Jeugdigen met overgewicht en hun ouders krijgen gericht adviezen over bijvoorbeeld voeding, beweging en inactief spel (zoals televisiekijken, computergebruik). In overleg wordt gekeken of het wenselijk is andere hulp- of zorgverlening in te schakelen, bijvoorbeeld van een diëtist of kinderarts. In figuur 10 staat weergegeven welke acties JGZ in de gemeente Nijefurd heeft ondernomen bij jeugdigen met overgewicht. 17

18 bao groep 2 n=7 bao groep 7 n=12 vo onderbouw n=21 Advies Extra gesprek met jgz Verwijzing Geen medewerking/ geen actie Figuur 10. Acties bij jeugdigen met overgewicht in de gemeente Nijefurd. Leefstijl In figuur 11 staat weergegeven het percentage jeugdigen dat lid is van een sportvereniging in de gemeente Nijefurd en de provincie, en een vergelijking tussen het percentage jeugdigen dat lid is van een sportvereniging in 2007 en het schooljaar Percentage gemeente Nijefurd provincie bao groep 7 vo onderbouw Percentage bao groep 7 vo onderbouw Figuur 11. Lid zijn van een sportvereniging. 18

19 Jeugdigen uit gezinnen met een smalle beurs sporten minder dan hun leeftijdgenoten. Sportbeoefening hangt samen met een aantal achtergrondkenmerken, zoals blijkt uit figuur Percentage eenouder beideouders laag hoog niet- Nederlands Nederlands vmbo havo/vwo gezinssamenstelling opleidingsniveau moeder bao groep 7 herkomst schooltype vo onderbouw Figuur 12. Lid zijn van een sportvereniging in relatie tot achtergrondkenmerken. Genotmiddelen Jongeren in klas 3 vmbo krijgen een gezondheidsonderzoek gericht op psychosociale gezondheid. In 2007 hebben 91 jongeren in de gemeente Nijefurd aan dit onderzoek meegedaan. Er wordt ondermeer gevraagd naar overmatig alcoholgebruik en middelengebruik. De resultaten in de gemeente Nijefurd en de provincie Friesland, alsmede het resultaat in de gemeente Nijefurd in 2007 en de voorliggende periode zijn af te lezen uit figuur Percentage gemeente provincie gemeente provincie drinkt wel eens meer dan 20 glazen alcohol per week gebruikt wel eens hasj of wiet 30 Percentage drinkt wel eens meer dan 20 glazen alcohol per week gebruikt wel eens hasj of wiet Figuur 13. Genotmiddelengebruik. 19

20 Zorg op maat Een deel van de jeugdigen, die worden gezien door JGZ, ontvangt zorg op maat in de vorm van een vervolgonderzoek of -gesprek met de JGZ-medewerker of wordt verwezen naar andere hulp- of zorgverleners. Het besluit om een jeugdige te verwijzen gebeurt veelal na een vervolgonderzoek of -gesprek (zie figuur 14). In de gemeente Nijefurd hebben in totaal vervolgonderzoeken en -gesprekken in het basisonderwijs plaatsgevonden. In tabel 3 is af te lezen bij welke groep jeugdigen dit is geweest en de meest genoemde redenen per leeftijdsgroep voor een vervolgonderzoek of -gesprek. Tabel 3. Vervolgonderzoeken en -gesprekken in de gemeente Nijefurd Aantal vervolgonderzoeken en -gesprekken Top 3 redenen voor vervolgonderzoek/-gesprek 1. Zintuigen 4-8 jaar Lengtegroei 3. Ontwikkeling 1. Lengtegroei 8-12 jaar Zintuigen 3. Gewicht 12 jaar en ouder (provincie) Aantal verwijzing overig gedrag of opvoeding huisarts of medisch specialist Figuur 14. Verwijzingen in de gemeente Nijefurd. n 1 Het totaal aantal genoemde vervolgonderzoeken en -gesprekken in het basisonderwijs kan afwijken van de som van het aantal vervolgonderzoeken en -gesprekken in tabel 3, omdat in een beperkt aantal gevallen de gegevens over de leeftijd ontbreken. 20

21 Informatie en advies JGZ-teams Aandachtspunten JGZ-team 0-4 jaar Problemen die in Nijefurd geconstateerd worden door de pedagoog, Heleen Sieders, hebben vooral te maken met een relatief hoog aantal gezinnen met een lage sociaal-economische status en een gebrek aan sociale contacten. Adviezen van de JGZ-medewerkers voor uw gemeente Geen info beschikbaar Aandachtspunten JGZ-team 4-19 jaar Lichamelijke gezondheid Over het algemeen genomen zijn de kinderen in Nijefurd gezond te noemen. Even als elders is de laatste jaren meer sprake van overgewicht. Psychosociale gezondheid: Uit de gezondheidsonderzoeken, besprekingen in zorgteams en contacten met leerkrachten blijkt: het aantal zorgleerlingen (leer en gedragsproblematiek) dat op een basisschool blijft neemt toe leerkrachten worden daardoor meer belast (overbelast) de groepsdimensie wordt er soms negatief door beïnvloed scholen worden regelmatig geconfronteerd met gezinsproblematiek De begeleiding voor deze leerlingen en hun ouders die hiervoor noodzakelijk is kan een school niet altijd bieden. Via het zorgteam van de Gearhing kunnen de openbare scholen ook gebruik maken van de expertise die het Speciaal Onderwijs heeft. Bijvoorbeeld SOVA-training en VAK-therapie. Het JGZ-team adviseert:een zelfde soort constructie voor het christelijk onderwijs. Pesten en het cyberpesten meestal in de bovenbouw BO en op VO scholen blijft een onderwerp van aandacht. Het Bogerman college in Koudum gaat dit jaar specifiek aan de slag met cyberpesten. GGD Fryslân heeft hiervoor lesmateriaal geleverd.. Als blijkt dat er sprake is van pesten na een onderzoek door arts of verpleegkundige wordt dit benoemd in de nabespreking met school. GGD Fryslân biedt zo nodig ondersteuning met het zogenaamde vijf sporen beleid. Opvoeding/opgroeien Opvoedingsvragen komen tijdens het reguliere onderzoek regelmatig voor. Er wordt advies op maat gegeven en indien nodig doorverwezen. Voor ouders en opvoeders is het belangrijk dat er in de regio genoeg aanbod is voor betaalbare lichte opvoedingsondersteuning. De pedagogische thuishulp voorziet in deze regio tot en met 12 jaar (tot acht jaar gratis). In andere gemeenten zijn positieve ervaringen met schoolmaatschappelijk werk. Voor de gemeente Nijefurd zou dit ook goede vorm van hulpverlening kunnen zijn.. Het gezin en kind gerelateerde problematiek waar een school mee te maken krijgt kan op deze manier voor een groot gedeelte opgevangen worden. Vanaf 12 jaar is er een lacune voor opvoedingsondersteuning. Het voortgezet onderwijs in Koudum koopt via Fultura zelf zorg op maat in zowel collectief als individueel voor de leerlingen. De sociaal verpleegkundigen van GGD Fryslân kunnen slechts kortdurende opgroei ondersteuning (maximaal drie gesprekken per jongere) bieden. 21

22 Leefstijl en riskante gewoonten Alcohol en drugsproblematiek en caravanproblematiek zijn vorig jaar in de nabespreking met de gemeente uitvoerig aan de orde geweest. Inmiddels heeft de GGD een product om tijdens het gezondheidsonderzoek van leerlingen van groep zeven de schadelijke effecten van alcohol met ouder en kind te bespreken. Dit is een maatwerkproduct. In de regio is de samenwerking met Verslavingszorg Noord-Nederland, jongerenwerker en de GGD geïntensiveerd. Het zijn tot nu toe kleine stappen geweest. Een positieve ontwikkeling is de bewustwording van ouders dat het anders moet. Aanbod organisaties Scholen weten soms niet waar ze hun hulpvraag neer moeten leggen. In de nabije toekomst zal er meer duidelijkheid komen in de vorm van centra voor jeugd en gezin. Er zijn nu meerdere mogelijkheden bijv: GGD, JIF, Zorgteam of op het VO het ZAT. Via de coördinator van Jong In Friesland stromen er ook hulpvragen binnen richting GGD, de samenwerking onderling verloopt prima. Adviezen JGZ-team 4-19 jaar voor uw gemeente De recent afgestudeerde leerkracht basisonderwijs mag geen gymnastieklessen meer geven oefenen. Nu zie je dat scholen allerlei ingewikkelde constructies moeten bedenken voor die leerkrachten die geen gym mogen geven. Voor de motorische ontwikkeling van kinderen is het van belang dat ze het wel krijgen. Een leerkracht voor het vak gymnastiek zou noodzakelijk zijn. Vorig jaar in de nabespreking met de gemeente kwam de taal/spraak achterstand naar voren. Het JGZ-team heeft dit signaal mee genomen naar de collega s van Thuiszorg Zuidwest Friesland die op het consultatiebureau extra zorg besteden aan dit punt. Inzetten van het maatwerkproduct van GGD Fryslân voorlichting alcohol groep zeven basisonderwijs. Dit is een voorlichtend gesprek met ouder en kind tijdens het gezondheidsonderzoek van de leerlingen van groep zeven van het basisonderwijs. Gelet op de gevolgen van kindermishandeling adviseert het JGZ-team de basisscholen met klem om gebruik te maken van de scholingen van de GGD. Deze scholing is gericht op signaleren van kindermishandeling, bespreken van signalen en zo mogelijk inschakelen van hulpverlening. Aanvullende zorg uniforme deel basistakenpakket 0-4 jaar In het Uniforme deel van het basistakenpakket mag een deel aanvullende zorg meegenomen worden. Dit betreft kinderen die een keer extra op het bureau opgeroepen worden of anderszins extra zorg nodig hebben. Hieraan kunnen zowel lichamelijke als psychosociale redenen ten grondslag liggen. Extra consulten aan risicokinderen door artsen Onderstaande tabel geeft het aantal extra consulten in 2007 weer Aantal extra consulten door CB-artsen aan risicokinderen consulten Bron: Thuiszorg Informatie Systeem Indien een kind voor een extra consult op het consultatiebureau bij de arts wordt uitgenodigd heeft dit altijd een medische achtergrond. Het kan zijn bijvoorbeeld dat de arts in het eerste consult een afwijking heeft geconstateerd aan de heupen en in een iets later stadium opnieuw wil bekijken hoe de heupen zich verder ontwikkelen. Ook kunnen afwijkingen aan ogen, houding of motoriek reden zijn om een kind een extra keer uit te nodigen. Indien na 22

23 een tweede controle ook een afwijking wordt geconstateerd wordt een kind doorverwezen naar de huisarts. Tot en met 2005 zijn de extra consulten door artsen gefinancierd vanuit de met de gemeente gemaakte maatwerkafspraken. Vanaf 2006 zijn deze extra consulten onderdeel van het uniforme deel van het basistakenpakket. In Nijefurd waren de extra consulten vooral gericht op spraaktaal en visus. Huisbezoek op indicatie: In 2007 zijn er 29 extra huisbezoeken gebracht door verpleegkundigen. Bovenstaande huisbezoeken worden om diverse redenen gemaakt. Het kan zijn dat de ouder vragen heeft over voeding (borstvoeding) of dat de ouder pedagogische onmacht ervaren, zich onzeker voelt of vragen heeft over de ontwikkeling van hun kind. Ook bezoeken aan ouders met huilbaby s en prematuur geboren baby s behoren tot deze categorie. Door het brengen van de huisbezoeken worden ouders versterkt in de diverse rollen die zij hebben ten opzichte van hun kind. Zo nodig kan het leiden tot doorverwijzing naar andere hulpverleners. Aantal huisbezoeken aan risicokinderen door wijkverpleegkundigen huisbezoeken Bron: Thuiszorg Informatie Systeem De extra huisbezoeken in Nijefurd waren vooral gericht op problematiek rondom huilbaby s, reflux, onrustige baby s en de begeleiding van onzekere moeders. VTO-vroeghulp VTO vroeghulp heeft als doel het vroegtijdig onderkennen van ontwikkelingsproblemen en stoornissen en daar waar nodig in een zo vroeg mogelijk stadium hulp verlenen aan kind en ouders. 0-4 jarigen en hun ouders behoren tot de doelgroep van VTO-vroeghulp. Zowel ouders als hulpverleners kunnen een kind aanmelden bij het team VTO-vroeghulp. Het kernteam VTO-vroeghulp bestaat uit een coördinator, maatschappelijk werker, orthopedagoog of psycholoog en kinderarts. Daarnaast kunnen, afhankelijk van de vraagstelling, anderen disciplines en instanties ingeschakeld worden, zoals GGZ-Jeugd en JGZ van de GGD. Het team Nijefurd heeft 1 kind aangemeld bij het VTO- team in het afgelopen jaar. Aantal aanmeldingen bij het VTO-team jaar 1 Bron: Registratie in Excel t.b.v. aanmeldingen VTO team Inloopspreekuur Het doel van inloopspreekuren is het bieden van een vraagbaakfunctie voor ouders. Wanneer ouders specifieke zorgen hebben over hun kind kunnen zij met hun kind het inloopspreekuur bezoeken. In een aantal grotere plaatsen wordt een inloopspreekuur gehouden, dat open staat voor alle ouders in de regio. Zij kunnen hiervan zonder afspraak gebruik maken om bij voorbeeld hun kind een keer extra te laten wegen, een vaccinatie in te halen of een opvoedingsvraag te bespreken. Naar aanleiding van een bezoek aan het inloopspreekuur kan een onderzoek of huisbezoek op indicatie worden afgesproken. Ouders in de gemeente Nijefurd hebben de mogelijkheid om gebruik te maken van het inloopspreekuur in Koudum dat iedere maandag plaatsvindt van uur tot uur: 23

24 Activiteiten maatwerkdeel basistakenpakket 0-4 jaar In 2004 is voor de eerste keer een overeenkomst gesloten tussen de gemeente Nijefurd en Thuiszorg Zuidwest Friesland waarin is afgesproken welke activiteiten ondernomen zouden worden vanuit het maatwerkdeel van het basistakenpakket. Met ingang van het jaar 2006 zijn er een aantal wijzigingen doorgevoerd. Vanaf 2006 worden de extra consulten door artsen en wijkverpleegkundigen vanuit het uniforme deel van het basistakenpakket gefinancierd evenals de toeleiding naar het VTO-Vroeghulp team (team voor Vroegtijdige onderkenning van Ontwikkelingsstoornissen). Hier staat tegenover dat de pedagogische ondersteuning voor ouders van alle kinderen in de leeftijd van 0-8 jaar in 2006 vanuit het maatwerkdeel is gefinancierd. Over de begeleiding van de groep 4-8 jarigen zijn met de gemeenten en de GGD afspraken gemaakt. Met de gemeente Nijefurd zijn in het kader van het Maatwerkdeel afspraken gemaakt over: Pedagogische ondersteuning voor ouders van kinderen in de leeftijd van 0 tot 8 jaar; Overleg met de Peuterspeelzalen ter bevordering van afstemming in zorg aan kinderen met een extra risico; Deelname JIF- buurtnetwerken Maatwerk geleverd in 2007 product pedagogische thuisbegeleiding 13 deelname (buurt)netwerken 7 uur overleg peuterspeelzalen 12 uur Bron: Registratie in Excel t.b.v. uitvoering maatwerk in verschillende gemeenten Pedagogische thuisbegeleiding Het doel van pedagogische thuisbegeleiding is het ondersteunen en begeleiden van ouders bij opvoedingsproblemen. Naar aanleiding van een probleem dat gesignaleerd is tijdens een bezoek aan het consultatiebureau, op de basisschool het inloopspreekuur, een huisbezoek door de verpleegkundige of een verwijzing door de huisarts, kunnen huisbezoeken gebracht worden door een pedagoog. Het gaat hier bijvoorbeeld om problemen als niet luisteren en druk gedrag. Bij de begeleiding wordt gebruik gemaakt van methodieken als voorbeeldgedrag en video-interactie-begeleiding. Onderstaande tabellen geven informatie over het aantal aanmeldingen per leeftijdscategorie en het aantal verschillende soorten consulten dat in het kader van de pedagogische thuisbegeleiding heeft plaatsgevonden. In 2007 zijn 13 kinderen aangemeld voor pedagogische thuisbegeleiding. Aantal aanmeldingen 0-12 jarigen bij pedagogisch medewerkers per leeftijdscategorie jaar jaar jaar jaar jaar jaar Totaal Bron: Registratie in Excel t.b.v. pedagogisch medewerkers 24

25 Aantal consulten per soort Telefonisch Huisbezoek Totaal Bron: Registratie in Excel t.b.v. pedagogisch medewerkers Aanmelders De problemen met opvoeden kunnen gesignaleerd worden door een arts of wijkverpleegkundige van de JGZ tijdens een preventief gezondheidsonderzoek of door een huisarts of andere hulpverlener, op de basisschool, peuterspeelzaal, of ouders zelf. Onderstaande tabel geeft aan door wie de kinderen in Nijefurd zijn aangemeld. Aanmelders Ouder 6 kinderarts 2 GVZ 1 Wv 3 Pedagoog 1 Bron: Registratie in Excel t.b.v. pedagogisch medewerkers Verwijzingen na pedagogische thuisbegeleiding In een aantal gevallen blijkt bij tijdens de huisbezoeken dat er meer hulpverlening nodig is dan de JGZ kan bieden. Daarnaast kan blijken dat meer gespecialiseerde hulpverlening geboden moet worden. Verwijzing naar andere instanties zoals; Bureau Jeugdzorg, maatschappelijk werk, MEE wordt dan geregeld door de pedagoog in overleg met de ouders. Onderstaande tabel geeft aan naar welke instanties verwijzingen hebben plaatsgevonden Verwijzingen geen Bron: Registratie in Excel t.b.v. pedagogisch medewerkers Deelname aan zorgnetwerken, gemeentelijke netwerken en ketenzorg 0-4 jaar In een zorgnetwerk vindt multidisciplinair overleg plaats volgens afgesproken gedrags- en privacyregels, waarbij iedere deelnemer een probleemsituatie kan inbrengen met betrekking tot een kind/gezin. De JGZ-medewerker levert vanuit zijn/haar specifieke deskundigheid een bijdrage aan diagnostiek en afstemming van het zorgbeleid rondom een gezin. Het zorgnetwerk levert een belangrijke bijdrage aan het signaleren van probleemsituaties op groepsniveau Vormen van zorgnetwerken zijn: JIF buurtnetwerken, overleg sluitende aanpak, 1 e lijns overleg, zorgteams, het Sociaal Team en het Jeugd Adviesteam (JAT)en de Zorgadviesteams (ZAT). JIF-buurtnetwerken Jong in Friesland heeft een netwerkstructuur, die bijna voor heel Zuidwest Friesland dekkend is. In het kader van Jong in Zuidwest Friesland is nu ook in Nijefurd een JIF buurtnetwerk operationeel. De Jeugdgezondheidszorg is een vaste deelnemer in dit netwerk. Overleg met peuterspeelzalen Samenwerking, overleg en uitwisseling van gegevens met leidsters van peuterspeelzalen betekenen een grote meerwaarde voor de zorg aan jonge kinderen. Peuterspeelzalen zijn belangrijke vindplaatsen als het gaat om kinderen met psychosociale problemen en in 25

26 risicovolle opvoedingssituaties. De JGZ-verpleegkundige en peuterspeelzaalleidsters kunnen van elkanders expertise gebruik maken als het gaat om risicosignalering, verwijzen naar hulpverlening en het afstemmen van zorg. In het kader van voorkomen van kindermishandeling verdient het dan ook aanbeveling om structureel overleg te laten plaatsvinden tussen de JGZ-verpleegkundige en de peuterspeelzaalleidsters. Uit de praktijk blijkt dat regelmatig overleg niet alleen leidt tot een betere risicosignalering, maar ook tot een constructieve manier van samenwerken waarbinnen bijvoorbeeld het opzetten van preventieve activiteiten voor ouders gezamenlijk gebeurt. Nijefurd is een van de gemeenten in Friesland, die meedoet aan een pilot, waarin gewerkt wordt met, door het provinciale Stafbureau van de JGZ ontwikkelde, vragenlijsten voor peuterspeelzaalleidsters. Deze vragenlijsten dienen als instrument om gedrag van kinderen in kaart te brengen en risicosituaties bespreekbaar te maken 2. Josje Stumpel, verpleegkundige heeft het afgelopen jaar frequent contact gehad met de peuterspeelzaalleidsters in Workum, Warns, Stavoren, Koudum, Hindeloopen en Hemelum om de gang van zaken rond de pilot uit te leggen en samen vragenlijst in te vullen. In Nijefurd zal het komende jaar aandacht zijn voor samenwerking met de peuterspeelzalen. De verwachting is, dat de JGZ meer zichtbaar wordt voor de peuterspeelzalen, vanwege de contacten die gelegd zijn in het kader van de pilot. Verloskundigen Josje Stumpel (verpleegkundige) heeft overleg met de verloskundigen gehad in het kader van samenwerkingsafspraken en huisvesting. Er vindt geen structureel overleg plaats maar er wordt wel afstemming gezocht bij bijzondere kinderen. Overleg met kinderafdeling Antonius Ziekenhuis Josje Stumpel heeft, op verzoek van het ziekenhuis regelmatig overleg met de verpleegkundigen van de kinderafdeling van het Antonius Ziekenhuis. Dit overleg heeft als doel om een betere aansluiting van zorg te realiseren als het gaat om kinderen waarbij problemen zijn geconstateerd in het ziekenhuis, bijvoorbeeld bij een te vroeg geboren baby. Overdracht JGZ 0-4 (Thuiszorg) naar JGZ 4-19 jaar (GGD) Het team Nijefurd heeft regelmatig overleg gehad met de GGD over de kinderen waarbij zij risico s hebben gesignaleerd. Deze overleggen waren gericht op de zogenaamde warme overdracht, dat wil zeggen dat de dossiers van deze kinderen zowel mondeling als schriftelijk overgedragen worden aan een verpleegkundige van de GGD. Daarnaast zijn de overleggen benut om de samenwerking te optimaliseren Collateraal overleg De verpleegkundige en pedagoog hebben deelgenomen aan een overleg met de huisarts met betrekking tot een crisissituatie bij een cliënt. Overleg met gemeente Nijefurd Thea Vermeulen (arts), Josje Stumpel (verpleegkundige), Heleen Sieders (pedagoog), Janke Postema en Winifred Hilbers hebben twee keer overleg gehad met beleidsambtenaren en wethouder van de gemeente Nijefurd over de gezondheidssituatie in Nijefurd en de behoefte aan maatwerk in deze gemeente. Gezondheidsbevordering en projecten 0-4 jaar Signaleringsprotocol en overbruggingsplan overgewicht Landelijk staat het terugdringen van overgewicht bij de jeugd hoog op de agenda van het ministerie van VWS. Binnen ZWF zijn alle medewerkers JGZ geschoold om "Het signaleringsprotocol overgewicht in de Jeugdgezondheidszorg en "Het overbruggingsplan voor kinderen met overgewicht" uit te voeren. Het signaleringsprotocol en het 26