(Uit: Mensenrechteneducatie in de les geschiedenis: leerlijn Ongelijke onderwijskansen)

Transcriptie

1 (Uit: Mensenrechteneducatie in de les geschiedenis: leerlijn Ongelijke onderwijskansen) THEMA ONDERWIJS IN DE EIGEN TIJD Sluit aan bij Het schoolpact van Mensenrechten - Elk kind heeft het recht op onderwijs en gratis basisonderwijs. De en kinder- handhaving van de discipline op school moet verenigbaar zijn met rechten de menselijke waardigheid en in overeenstemming verlopen met het Internationale Verdrag inzake de Rechten van het Kind. - Elk kind heeft het recht op onderwijs dat hem/haar voorbereidt op een actief, verantwoordelijk leven als volwassene in een vrije samenleving met respect voor anderen en de omgeving. Doel Leerlingen kunnen in eigen woorden uitleggen dat er vroeger ongelijke onderwijskansen waren en dat dit nu nog altijd zo is. Niveau 6 e jaar Type Presentatie+ simulatie. Duur Materiaal Voorbereiding 50 minuten - Krantenartikel - Informatieteksten over de onderwijsnetten - Kopieer de informatiefiches voor de twee directeurs/directrices - Knip de verschillende identiteitsfiches uit. Zorg er wel voor dat je niet uitknipt waarom ze niet binnengeraken of juist wel. Dit is voor de leerkracht zelf die op deze manier de directeurs/directrice kan helpen om te zeggen waar een leerling niet binnengeraakt in de school. Doelstellingen De leerlingen kunnen: - in eigen woorden uitleggen wat het schoolpact is. - vertellen tussen wie het schoolpact is gesloten - kunnen het schoolpact situeren in tijd en ruimte. - in eigen woorden uitleggen wat de impact was van het schoolpact - uitleggen waarom er nu nog altijd ongelijke onderwijskansen zijn. - toelichten welke mensenrechten geschonden worden door de ongelijke onderwijskansen. Vakgebonden eindtermen VOET kennis, inzicht en vaardigheden in verband met het historisch referentiekader - vergelijken ontwikkelingsfasen van de westerse samenleving onderling en ontwikkelingsfasen van de westerse samenleving. Kennis, inzicht en vaardigheden in verband met de bestudeerde samenlevingen uit de 19 de en de 20 ste eeuw - vergelijken ontwikkelingsfasen van de westerse samenleving onderling op basis van een probleemstelling uit de socialiteitsdimensie. Gemeenschappelijke stam Communicatief vermogen 1. brengen belangrijke elementen van communicatief handelen in praktijk. Creativiteit 2 kunnen originele ideeën en oplossingen ontwikkelen en uitvoeren. Doorzettingsvermogen 4. blijven, ondanks moeilijkheden, een doel nastreven. 1 Onderwijs in de Eigen Tijd MRE in geschiedenis leerlijn(on)gelijke onderwijskansen

2 Empathie 5 houden rekening met de situatie, opvattingen en emoties van anderen. Flexibiliteit 9. zijn bereid zich aan te passen aan wisselende eisen en omstandigheden. Initiatief 10. engageren zich spontaan. Kritisch denken 11. kunnen gegevens, handelwijzen en redeneringen ter discussie stellen a.d.h.v. relevante criteria. 12. zijn bekwaam om alternatieven af te wegen en een bewuste keuze te maken. 13. kunnen onderwerpen benaderen vanuit verschillende invalshoeken. Open en constructieve houding 16. houden rekening met ontwikkelingen bij zichzelf en bij anderen, in samenleving en wereld. 17. toetsen de eigen mening over maatschappelijke gebeurtenissen en trends aan verschillende standpunten. Respect 18. gedragen zich respectvol. Samenwerken 19 dragen actief bij tot het realiseren van gemeenschappelijke doelen. Verantwoordelijkheid 20. nemen verantwoordelijkheid op voor het eigen handelen, in relaties met anderen en in de samenleving. Zorgvuldigheid 25. stellen kwaliteitseisen aan hun eigen werk en aan dat van anderen. Context 2 Mentale gezondheid Leerlingen: 2. gaan gepast om met vreugde, verdriet, angst, boosheid, verlies en rouw. 3. erkennen probleemsituaties en vragen, accepteren en bieden hulp. Context 3 Sociorelationele ontwikkeling 2. erkennen het bestaan van gezagsverhoudingen en het belang van gelijkwaardigheid, afspraken en regels in relaties. 4. kunnen ongelijk toegeven en zich verontschuldigen. 6. doorprikken vooroordelen, stereotypering, ongepaste beïnvloeding en machtsmisbruik. 9. zoeken naar constructieve oplossingen voor conflicten. Instructies Startfase 1. Verdeel de klas in 2 groepen. Geef de eerste groep de cartoon over de wetgeving van Harmel en laat ze de vragen bij deze cartoon oplossen. Geef de tweede groep de cartoon over de wetgeving van Collard en laat ze de vragen bij de cartoon oplossen. 2. Wanneer ze hun bevindingen hebben opgeschreven komt één vertegenwoordiger naar voor en rapporteert over het resulltaat. 3. Vergelijk de twee cartoons met elkaar door volgende vragen te stellen: - Wat zijn de twee verschillende soorten scholen? - Wat is het verschil tussen het officieel onderwijs en het vrij onderwijs? - Welke school heeft bij de wetgeving Harmel het meeste voordeel? 2 Onderwijs in de Eigen Tijd MRE in geschiedenis leerlijn(on)gelijke onderwijskansen

3 - Welke school heeft bij de wetgeving Collard het meeste voordeel? Laat lln. het antwoord op de vragen ook opschrijven op hun werkblad. Maak duidelijk aan de leerlingen dat de wetgeving Collard aanleiding heeft gegeven tot de tweede schoolstrijd. (zie informatiefiche) Verwerkingsfase Vraag de leerlingen of zij denken dat er nu nog altijd ongelijkheid is in het onderwijs. Leg uit dat de leerlingen een rollenspel gaan spelen om uit te zoeken of er in onze samenleving sprake is van gelijke behandeling. 1. Duid twee leerlingen aan die directeur gaan zijn van ofwel het officiële onderwijsnet of het vrije onderwijsnet. Geef ze een fiche waarop staat waarom ze leerlingen kunnen weigeren en welke vragen ze moeten stellen aan leerlingen die zich willen inschrijven. Controleer bij de twee leerlingen of alles duidelijk is. 2.Geef de rest van de leerlingen allemaal een identiteitsfiche waar bepaalde kenmerken opstaan. De leerlingen proberen zich dan bij zowel het officieel onderwijsnet in te schrijven of het vrij onderwijsnet. Hiervoor moeten ze een toelatingsgesprek met de directie hebben. Deze bepaalt dan ook of het kind wordt toegelaten in de school of niet. Het kan dus zijn dat een leerling in de ene school wel toegelaten wordt en in de andere niet. De directeur/directrice stelt vragen zoals: zijn er broers of zussen al op de school, wat is de moedertaal van het kind, wat is de vooropleiding van de ouders, kunnen de ouders zo n opleiding betalen, welke religie volgen zij? Wanneer alle leerlingen aan de beurt zijn geweest die zich wilden inschrijven, geef je de leerlingen de kans om uit hun rol te stappen en begin je met de nabespreking. Nabespreking Vragen die je kunt stellen na dit rollenspel: 1. Zijn alle leerlingen op de twee scholen toegelaten? Wat waren redenen in de katholieke school om leerlingen niet toe te laten? Wat waren redenen in de gemeenschapsschool om leerlingen niet toe te laten? 2. Zou Kim ( degene met de rolstoel) in elke gemeenschapsschool zijn binnengeraakt? Zou ze in sommige vrije scholen zijn binnengeraakt? 3. Vinden jullie dit goede redenen om leerlingen niet toe te laten in een school? Waarom wel/niet? 4. Deel een blad uit met de verklaring van de mensenrechten uit en laat de leerlingen de artikelen doorlezen en vraag dan welke mensenrechten geschonden worden. 3 Onderwijs in de Eigen Tijd MRE in geschiedenis leerlijn(on)gelijke onderwijskansen

4 Informatiefiche: onderwijs in de eigen tijd Historische informatie Na de Tweede Wereldoorlog gingen meer en meer jongeren naar het secundair onderwijs. Zowel het officieel onderwijs als het vrij onderwijs voelden zich door de toename van leerlingen tekort gedaan. Het officieel onderwijs kende een structureel probleem omdat het minder scholen had dan het vrij onderwijs. Het vrij onderwijs had een financieel probleem omdat het hoger inschrijvingsgeld moest vragen dan het officieel onderwijs doordat het vrij middelbaar onderwijs niet werd gesubsidieerd. De CVPregeringen Pholien en Van Houte kenden subsidies toe aan de met financiële moeilijkheden kampende vrije secundaire scholen, mits deze onder andere afzagen van het innen van schoolgeld dat de vrijheid van de schoolkeuze in de weg zou staan. Deze spanningen zouden leiden tot de tweede schoolstrijd. De spanningen bereikten in 1955 een hoogtepunt met de Wet-Collard die probeerde om de subsidies aan de katholieke scholen aanzienlijk te verminderen, de voorwaarden voor subsidiëring te verscherpen en te voorzien in de oprichting van een groot aantal rijksscholen. De onrust en het protest duurde voort tot 1 juni 1958 toen de CVP terug aan de macht kwam. Op 6 augustus 1958 werd op initiatief van de CVP-minderheidsregering Eyskens de Nationale Schoolcommissie opgericht, bestaande uit een voorzitter en drie leden van elk van de drie nationale partijen. Deze commissie werkte een compromisoplossing uit die op 20 november 1958 in het Schoolpact werd neergelegd. Met het Schoolpact werd het inschrijvingsgeld in het secundair onderwijs afgeschaft. Het Schoolpact erkent het bestaan van de twee grote onderwijsnetten in België en waarborgt de bestaanszekerheid hiervan door middel van dotaties of subsidies. Na het Schoolpact werden de lonen van al het onderwijspersoneel betaald door de overheid. Vanaf dan kon de overheid zich ook moeien met eindtermen,... 1 Het Schoolpact betekende structureel de doorbraak van de onderwijsrevolutie. Met dit pact werd wel de schoolstrijd bezegeld, maar het verhoogde de onderwijsuitgaven ook drastisch. Er volgde een massale financiële input die het secundair onderwijs democratiseerde. In heel Vlaanderen rezen nieuwe rijksscholen op en ook de vrije scholen maakten nu aanspraak op overheidssubsidies. Ouders konden vrij de school van hun kinderen bepalen en het werd vanzelfsprekend dat kinderen, eerst jongens en dan meisjes, verder studeerden. Het aantal leerlingen in de drie laatste jaren van de humaniora verdrievoudigde van in 1957 naar in ALAERTS, L., cursustekst nieuwste tijd, Katholieke Hogeschool, Leuven, Onderwijs in de Eigen Tijd MRE in geschiedenis leerlijn(on)gelijke onderwijskansen

5 Spotprent: de wetgeving Harmel ( )= liberale spotprent 3 1. Welke scholen stellen de spaarvarkens voor? 2. Wat eten de varkens op? 3. Van wie krijgen ze deze toelage? 4. Welke school zit er op te kijken en krijgt dus niets? 3 HENKENS, B., De historische en juridische aspecten van onderwijs en samenleving, Onderwijs in de Eigen Tijd MRE in geschiedenis leerlijn(on)gelijke onderwijskansen

6 Spotprent de wetgeving Collard ( ) 4 1. Welke school krijgt een toelage uit de kas van alle belastingsbetalers? 2. Welke school krijgt er niets van deze kas? Algemene vragen Welke scholen behoren tot het officiële onderwijsnet? Welke scholen behoren tot het vrije onderwijsnet? Welke soort school is er benadeeld bij de wetgeving Harmel? Welke soort school is er benadeeld bij de wetgeving Collard? 4 HENKENS, B., De historische en juridische aspecten van onderwijs en samenleving, Onderwijs in de Eigen Tijd MRE in geschiedenis leerlijn(on)gelijke onderwijskansen

7 Identiteitsfiches De tekst die bij de identiteitsfiches staat is voor de leerkracht. Wanneer de directeur/directrice niet weet waarom hij een leerling niet zou mogen toelaten of niet, help deze leerling dan. Naam: Bert Janssens Moedertaal: Nederlands Broers/zussen in de school: 2 broers die al in de school zitten Ouders: beide ouders hebben een diploma van het hoger onderwijs. Godsdienst: katholiek Bert geraakt zonder probleem binnen in de school. Dit zegt de directrice ook tegen Bert. Naam: Mohammed Futsi Leeftijd: 14 jaar Moedertaal: Arabisch en tweede taal is Frans. Hij beheerst het Nederlands niet. Broers of zussen in de school: geen Ouders: Praten een beetje Nederlands Godsdienst: Islamitisch De directie is al minder geneigd om Mohammed toe te laten in de school omdat hij niet zo goed Nederlands spreekt, maar dit gaat de directie niet zeggen. De directie zegt dat er geen plaats is in de school om deze toe te laten. Naam: Frederik Peeters Moedertaal: Nederlands dus hij beheerst deze taal goed. Broers of zussen in de school: geen Ouders: hebben een goede opleiding genoten Godsdienst: Katholiek De school neemt vooral broers en zussen aan van leerlingen die al in de school zitten. Frederik zal waarschijnlijk niet binnengeraken in de school. De leerkracht zegt dit tegen Frederik en hij komt op een reservelijst terecht. Naam: Annelies Jacobs Moedertaal: Nederlands en hij beheerst dit dus goed. Broers of zussen: Geen Ouders: zijn niet zo hoog opgeleid en Annelies komt uit een kansarm gezin Godsdienst: geen Doordat Annelies haar ouders niet hoog zijn opgeleid en uit een kansarm milieu komt, geraakt ze wel binnen in de school, maar kan ze op verschillende uitstappen niet mee. De directrice zegt dit dat dit zou kunnen gebeuren tijdens het gesprek dat zij en Annelies hebben. Naam: Berna Simion Leeftijd: 13 jaar Moedertaal: Nederlands en Roemeens Broers/ zussen in de school: geen Kennis Nederlands: spreekt en schrijft vrij goed Nederlands, maar heeft kleine achterstand omwille van beperkte ondersteuning thuis Ouders: Vader is een Roma moeder is Roemeense. Zij zijn 8 jaar geleden als asielzoekers in België aangekomen. Vader werkt in de bouw, moeder is huisvrouw Ouders spreken redelijk Nederlands, maar met accent. Lezen gaat vrij goed, schrijven veel minder Godsdienst: Christelijke- orthodox. Wil zedenleer volgen 7 Onderwijs in de Eigen Tijd MRE in geschiedenis leerlijn(on)gelijke onderwijskansen

8 Berna geraakt in de katholieke school niet binnen omdat ze zedenleer wil volgen. In de gemeenschapsschool geraakt Berna wel binnen zonder problemen. Naam: Dunja Alfajed Moedertaal: Nederlands Broers of zus in de school: 1, maar heeft een grote kans om van school gestuurd te worden, omwille van ongepast gedrag op school Ouders: zijn goed opgeleid. Godsdienst: Islamitisch De directrice twijfelt om Dunja binnen te laten omdat haar broer geen goede reputatie heeft op de school. Naam: Raya Deboosere Leeftijd: 11 jaar Moedertaal: Nederlands Broers/ zussen in de school: 1 broer in de school Ouders: de ouders hebben hun middelbare studie afgemaakt en hebben allebei een job. Godsdienst: Katholiek Raya raakt gemakkelijk binnen in de school. Naam: Meryem Alcalci Moedertaal: Nederlands Broers of zussen: 1 zus in het vierde middelbaar Ouders: Zijn hoog opgeleid. Uiterlijk kenmerk: ze draagt een hoofddoek. Godsdienst: islamitisch Valérie raakt omwille van haar hoofddoek niet binnen in de vrije school, noch in het gemeenschapsonderwijs. Naam: Kim Delcraux Moedertaal: Nederlands. Beheerst deze taal ook goed. Broers of zussen: 2 broers en 1 zus zitten in de school. Ouders: Zijn hoog opgeleid Uiterlijk kenmerk: Kim zit in een rolstoel. Godsdienst: Katholiek Kim geraakt gemakkelijker binnen in het gemeenschapsonderwijs omdat daar alle lokalen bereikbaar zijn. In de katholieke school is zijn niet alle lokalen bereikbaar zijn met haar rolstoel. 8 Onderwijs in de Eigen Tijd MRE in geschiedenis leerlijn(on)gelijke onderwijskansen

9 Fiches voor de directeurs van de verschillende onderwijsnetten Fiche 1 voor directeur van de vrije school Je bent de directeur van een Nederlandstalige katholieke school. In je school geef je dus lessen godsdienst en geen zedenleer. Leerlingen die zedenleer willen krijgen, moeten naar een andere school gaan. De leerlingen moeten ook Nederlands praten in de school. Ouders van leerlingen die het moeilijk hebben om voor uitstappen te betalen kunnen jullie niet helpen. Het kan dan zijn dat deze leerlingen niet mee kunnen op uitstappen en dat ze op school een vervangtaak moeten maken. Je geeft in een school les met veel trappen. Belangrijke vaklokalen zijn vaak op de eerste verdieping. Je hebt op de school ook geen lift voor leerlingen met een rolstoel. Leerlingen die al broers en zussen hebben in de school, geven jullie voorrang in de school. Dit zijn de vragen die jij aan de leerlingen gaat stellen die zich willen inschrijven: - Wat is je moedertaal? - Heb je al broers of zussen in de school zitten? - Wat is de vooropleiding van je ouders? - Welke religie wil je volgen? - Kunnen je ouders deze opleiding betalen, zoals uitstappen met de school? Aan de hand van deze fiche en de vragen die je moet stellen, bepaal je of de leerlingen worden toegelaten in de school of niet. Fiche 2 voor directeur uit een school van het gemeenschapsonderwijs Je bent de directeur van een Nederlandstalige gemeenschapsschool. De ouders van de leerlingen of de leerlingen hebben in deze school de keuze om hun zoon/dochter om les te krijgen over al de verschillende godsdiensten. Wanneer een aantal leerlingen onderricht wilt krijgen in de islamitische godsdienst dan moet hier een leerkracht voor aangesteld worden. De leerlingen moeten Nederlands praten in de school. Hoofddoeken zijn in jouw school verboden. Leerlingen die een hoofddoek dragen mogen met hun hoofddoek dan ook niet binnen in jouw school. In jullie school zijn er ook veel klaslokalen op de eerste verdieping, maar jullie hebben ook een lift waardoor leerlingen met een rolstoel ook toegang hebben tot alle lokalen. Jullie hebben al veel problemen gehad met probleemleerlingen dus jullie nemen deze niet zo gemakkelijk aan. Ouders van leerlingen die het moeilijk hebben om voor uitstappen te betalen kunnen jullie niet helpen. Het kan dan zijn dat deze leerlingen niet mee kunnen op uitstappen en dat ze op school een vervangtaak moeten maken. Leerlingen die zich willen inschrijven in de school die al broers en zussen hebben in de school geven jullie voorrang. Dit zijn de vragen die jij aan de leerlingen gaat stellen die zich willen inschrijven: - Wat is je moedertaal? - Heb je al broers of zussen in de school zitten? - Wat is de vooropleiding van je ouders? - Welke religie wil je volgen? - Kunnen je ouders deze opleiding betalen, zoals uitstappen met de school? Aan de hand van deze fiche en de vragen die je moet stellen, bepaal je of de leerlingen worden toegelaten in de school of niet. 9 Onderwijs in de Eigen Tijd MRE in geschiedenis leerlijn(on)gelijke onderwijskansen

10 Spotprent: de wetgeving Harmel ( )= liberale spotprent 5 1. Welke scholen stellen de spaarvarkens voor? De vrije scholen 2. Wat eten de varkens op? De varkens eten zakken met geld op. 3. Van wie krijgen ze deze toelage? Deze toelage krijgen ze van de staat. 4. Welke school zit er op te kijken en krijgt dus niets? De officiële school kijkt toe. Deze krijgt niet zo veel staatstoelage als de vrije scholen. 5 HENKENS, B., De historische en juridische aspecten van onderwijs en samenleving, Onderwijs in de Eigen Tijd MRE in geschiedenis leerlijn(on)gelijke onderwijskansen

11 Spotprent de wetgeving Collard ( ) 6 1. Welke school krijgt een toelage uit de kas van alle belastingsbetalers? Het officiële onderwijs krijgt een toelage uit de kas van alle belastingbetalers. 2. Welke school krijgt er niets van deze kas? Het vrije onderwijs krijgt hier niets. Algemene vragen Welke scholen behoren tot het officiële onderwijsnet? Het gemeenschapsonderwijs en het provinciaal onderwijs. Welke scholen behoren tot het vrije onderwijsnet? De christelijke scholen en de methodescholen. Welke soort school is er benadeeld bij de wetgeving Harmel? De officiële scholen. Welke soort school is er benadeeld bij de wetgeving Collard? De vrije scholen. 6 HENKENS, B., De historische en juridische aspecten van onderwijs en samenleving, Onderwijs in de Eigen Tijd MRE in geschiedenis leerlijn(on)gelijke onderwijskansen