VOORSTEL DRECHTRAAD 2 JULI 2013

Transcriptie

1 Bijlage 4 VOORSTEL DRECHTRAAD 2 JULI 2013 Portefeuillehouder Datum Status behandeling Carrousel E. van de Burgt 11 juni 2013 n.v.t. Steller Telefoonnummer T.C.H. Willemsen tch.willemsen@drechtsteden.nl Onderwerp Evaluatie minimabeleid 2013 Voorstel Kennisnemen van de vaststelling door het Drechtstedenbestuur d.d. 15 mei 2013 van beleidswijzigingen als maatregelen om de knelpunten als gevolg van het huidig minimabeleid aan te pakken. Het Drechtstedenbestuur heeft d.d. 15 mei 2013 de navolgende beleidswijzigingen vastgesteld: 1. Ten aanzien van het knelpunt dat de besteedbare middelen van ouders met oudere kinderen niet toereikend zijn voor de basiskosten: 1.1 Verhogen van de vergoeding SMS Kinderfonds voor ouders met kinderen op de middelbare school met 45 per kind per maand. 2. Ten aanzien van het knelpunt dat de besteedbare middelen van minima weinig ruimte laat voor participatie: 2.1 Compensatie eigen bijdrage kinderopvang ook voor werkenden met een inkomen tot 110% WML. 2.2 Vergoeding reiskosten uitstroom werkenden onder de 110% WML. 2.3 De doelgroep bonus vrijwilligerswerk uitbreiden door: a. de inkomensgrens op te hogen naar 110% WML; b. beide partners van een echtpaar in aanmerking te laten komen voor een bonus; c. mensen met een gedeeltelijke arbeidsontheffing ook in aanmerking te laten komen voor de bonus. 2.4 Met meer ziektekostenverzekeraars collectieve arrangementen afsluiten. 2.5 Maatregelen bronheffing. 2.6 Onderzoek collectieve inkoop duurzame energie. 3. Ten aanzien van het bereik onder minima, een aantal acties te ondernemen om dit bereik te vergroten, in het bijzonder: a. met meer ziektekostenverzekeraars collectieve arrangementen afsluiten; b. preventief budgetbeheer en begeleiding voor mensen die hun financiën niet kunnen beheren; c. versterking aansluiting A-team in regio op bestaande structuren; d. optimalisering bestandsvergelijking; e. halfjaarlijkse papieren nieuwsbrieven; f. lokale acties. Bevoegdheid Drechtraad. Toelichting: Het Drechtstedenbestuur is, conform advies van het PFO Sociaal en met positief advies van de Cliëntenraad Wwb Drechtsteden, op 15 mei 2013 akkoord gegaan met dit voorstel. Daarna is conform afspraak en in overleg met de regiogriffie de Drechtraad via een raadsinformatiebrief geïnformeerd. Hoewel het formeel een DSB-bevoegdheid betreft heeft de portefeuillehouder, naar aanleiding van vragen van de Drechtraad in de vergadering van 11 juni jl., toegezegd het voorstel via het DSB van 12 juni ook aan de Drechtraad voor te leggen (gericht op behandeling op 2 juli 2013).

2 pagina 2 Evaluatie minimabeleid 2013 Samenvatting Uit onderzoeken van het NIBUD en OCD blijkt op welke punten het minimabeleid in de Drechtsteden tekort schiet om bepaalde doelgroepen een toereikende aanvullende inkomensondersteuning te bieden dan wel het voor bepaalde doelgroepen mogelijk te maken om te participeren in de maatschappij. Gegeven het uitgangspunt dat deze tekorten zoveel mogelijk door de regionale overheid gecompenseerd worden, is het Drechtstedenbestuur een aantal maatregelen tot aanpassing en intensivering van het minimabeleid voorgelegd. Toelichting op het voorstel Aanleiding In het kader van de evaluatie van het sinds 2012 in uitvoering genomen minimabeleid hebben het NIBUD en het OCD onderzoek gedaan naar de effecten van dit minimabeleid voor bepaalde doelgroepen in de Drechtsteden. Daarbij is zowel gekeken naar de toereikendheid van het minimabeleid als aanvullende inkomensondersteuning als naar de mate waarin dit minimabeleid maatschappelijke participatie mogelijk maakt. De activerende werking van het minimabeleid is (nog) moeilijk meetbaar. Deels omdat veel andere factoren van invloed zijn en deels om het bereik van met name de vrijwilligersbonus tegenvalt en deels omdat de nieuwe regelingen nog maar kort in uitvoering zijn. Ook blijkt in de praktijk het PMB ingezet te worden bij budgetbeheer en bewindvoering waardoor de extra bestedingsruimte volledig opgaat aan de aflossing van schulden. Wel valt op dat het saldo van inkomsten/uitgaven van huishoudens (zie onderstaande tabel) in het algemeen een positiever beeld oplevert in de gevallen dat men door het verrichten van reguliere arbeid of vrijwilligerswerk maatschappelijk participeert. Als aanvullende inkomensondersteuning blijkt het minimabeleid voor de meeste minima in de Drechtsteden toereikend te zijn. Een uitzondering hierop betreft echtparen met kinderen op de middelbare school. Het minimabeleid biedt echter weinig ruimte om (maatschappelijke) participatie door minima financieel te verbeteren. Dit speelt bij alleenstaanden jonger dan 65 jaar, alleenstaande ouders met oudere kinderen en alle echtparen (zowel met als zonder kinderen). Alleen ouderen boven de 65 jaar, ook als er sprake is van een zorgvraag, kunnen relatief goed rondkomen. Opvallend is verder dat het bereik van de doelgroep zeer wisselend is, zowel qua instrument, inkomensniveau als woonplaats binnen de Drechtsteden. Samengevat kent het huidig minimabeleid als knelpunten dat: 1. het zowel als inkomensaanvulling als voor participatie ontoereikend is voor ouders met kinderen op de middelbare school. 2. het onvoldoende ruimte biedt voor verbetering van de participatie voor de meeste doelgroepen van het minima met uitzondering van personen boven de 65 jaar. 3. het bereik zeer wisselend is per instrument, inkomensniveau en woonplaats.

3 pagina 3 Evaluatie minimabeleid 2013 Voorbeeldhuishoudens saldo per maand na basisuitgaven Inkomen tot Alleenst Allst.ouder Allst.ouder < jonge + 2 oudere kinderen kinderen kinderen kinderen 100% %(+PMB) %(+VB*) % % Voorbeeldhuishoudens saldo, uitgaven basis+participatie, inclusief PMB Inkomen tot Alleenst Allst.ouder Allst.ouder Echtpaar Echtpaar Echtpaar < jonge + 2 oudere + 2 jonge +2 oudere > % % % Voorbeeldhuishoudens saldo, uitgaven basis+participatie, incl. vrijwilligersbonus Inkomen tot Alleenst Allst.ouder Allst.ouder Echtpaar Echtpaar Echtpaar < jonge + 2 oudere + 2 jonge +2 oudere > % % % Bron: Nibud *VB=vrijwilligersbonus Echtpaar + 2 jonge Echtpaar +2 oudere Echtpaar > 65 Toelichting op tabel Het basispakket uit het NIBUD-onderzoek omvat alle uitgaven die als noodzakelijk kunnen worden beschouwd in een huishouden. Het gaat om het minimumbedrag aan kosten voor wonen, kleden, voeden, gezondheid, zekerheid (verzekeringen) en informatie (telefoon, internet en tv). Het pakket wordt in overleg met anderen (bijvoorbeeld het Sociaal en Cultureel Planbureau) samengesteld. Het pakket participatiekosten omvat onder meer de kosten van uitgaven voor maatschappelijke participatie zoals contributies en abonnementen, bezoek ontvangen en op bezoek gaan, vakanties, uitgaan en vervoer. Ook uitgaven voor het houden van huisdieren, betalen van zakgeld en nietvergoede kosten in verband met werk, vallen hieronder. Budget minimabeleid Bij ongewijzigd beleid en bereik wordt in 2013 een overschot op het budget minimabeleid verwacht van 1,3 miljoen. Dit wordt vooral veroorzaakt door het lager uitvallende bereik op bepaalde producten en twee gekozen uitgangspunten van de wijziging van het minimabeleid 2012: 1. Het niet meer vergoeden van medische kosten door middel van individuele bijzondere bijstand. Deze kosten worden gedekt door de aanvullende collectieve zorgverzekering. 2. Het toepassen van maatwerk bij het verstrekken van vooral leenbijstand voor inrichtingskosten en duurzame gebruiksgoederen (witgoed e.d.) in plaats van standaardbedragen. Dit maatwerk betekent wel dat mensen kortere aflossingsverplichtingen ten lagere schulden aan de dienst krijgen. Gezien deze uitgangspunten worden deze wijzigingen niet heroverwogen, behoudens het verbreden van het aanbod van een aanvullende collectieve zorgverzekering. Er zijn bij de herziening van het minimabeleid geen andere wijzigingen van toekenning bijzondere bijstand doorgevoerd. Verder zijn vanaf 2012 extra gelden voor minimabeleid aan het gemeentefonds toegevoegd. Deze gelden zijn niet opgehaald bij de gemeenten. Vanaf 2014 worden aanvullend hierop extra gelden in het gemeentefonds van het Rijk verwacht. Deze bedragen zijn in het financieel overzicht later in dit voorstel opgenomen. Gegeven het uitgangspunt dat deze tekorten zoveel mogelijk door de regionale overheid gecompenseerd worden, zijn per knelpunt maatregelen gepresenteerd om dit knelpunt te bestrijden. Hierbij is aangegeven welk effect van deze maatregelen wordt verwacht en wat hiervan de kosten zijn. Er zal in 2014 een beleidsevaluatie plaatsvinden van de effectiviteit van de ingezette instrumenten.

4 pagina 4 Evaluatie minimabeleid 2013 Knelpunt 1: Minimabeleid niet toereikend voor ouders met kinderen op de middelbare school Het inkomensbeleid in hoofdzaak voorbehouden aan het Rijk. De mogelijkheden van het lokale beleid om het inkomen van burgers te beïnvloeden zijn beperkt en zien vooral op het bevorderen van participatie. Er geldt een landelijke inkomensgrens van 110% van het wettelijk minimumloon, waarmee de doelgroep van het minimabeleid wordt bepaald, terwijl het inzetten van categoriale regelingen, waarbij minder naar de individuele situatie van de burger wordt gekeken, beperkt zijn en door het Rijk in de toekomst naar verwachting verder beperkt worden. Toelichting De oorzaken van dit knelpunt vinden hun oorsprong in het Rijksbeleid. De kosten van kinderen op de middelbare school drukken zwaar op de begroting van ouders, terwijl deze niet volledig gecompenseerd worden door kindgebonden toeslagen. Dit is het grootste probleem voor echtparen met een inkomen op 100% en 110% van het wettelijk minimumloon omdat hier in relatie tot de alleenstaande ouder de kosten van de tweede ouder niet gedekt worden door de relatief extra inkomsten. (Het verschil tussen het inkomen van een echtpaar en alleenstaande ouder bedraagt slechts 10%). Deze twee echtpaargroepen (inkomen op 100% en 110%WML) komen maandelijks 90 respectievelijk 24 tekort om in het primaire levensonderhoud te voorzien. De andere groepen met kinderen op de middelbare school hebben onvoldoende middelen variërend van 160 voor een alleenstaande ouder op bijstandsniveau tot 364 op 110% WML - om te participeren. Maatregelen voor deze doelgroep: 1.1. Verhogen van de vergoeding SMS Kinderfonds voor ouders met kinderen op de middelbare school met 45 per kind per maand. Uitgaande van kinderen in totaal bedragen de kosten op jaarbasis. Recente informatie lijkt wellicht de mogelijkheid te bieden tot het verhogen van de inkomensgrens van 110% naar 120% bij toepassing van het SMS-kinderfonds en in het kader van vergoeding peuterspeelzalen. Dit zal nog nader onderzocht worden en kan eventueel tot een aanvullende aanpassing leiden. Ook is overwogen om het Persoonlijk Minimabudget (PMB) voor deze ouders te verhogen. Dit wordt vooralsnog niet gedaan omdat deze maatregel een wijziging van de verordening vergt en daardoor een lang besluitvormingstraject kent. Het Rijk heeft aangekondigd dat in juli 2014 het wettelijk kader sterk wijzigt waardoor deze categoriale regeling naar verwachting weer ingeperkt moet worden. De huidige ontwikkelingen rond het kabinetsbeleid zorgen voor een dermate grote mate van onzekerheid, dat op dit moment niet te voorspellen is hoe het wettelijk kader eruit gaat zien en wat de gevolgen van wijziging van dit beleid zijn. Naast maatregelen op het terrein van het minimabeleid dat door de Sociale Dienst Drechtsteden wordt uitgevoerd, kan ook de mogelijkheid om kwijtschelding van de gemeentelijke belastingen aan te passen worden overwogen. Denkbaar zijn het meenemen van de kosten van kinderopvang in de beoordeling en het gedeeltelijk ten laste van het minimabudget brengen van de kosten van deze kwijtschelding. Wel stellen we vast dat de extra middelen die het Rijk vanaf 2012 en aanvullend vanaf 2013 aan het gemeentefonds toevoegt voor minimabeleid nog ruimte biedt voor financiering van een dergelijk idee. Het besluiten over en doorvoeren van dergelijke maatregelen zijn echter lokaal beleid. Andere werkbare en effectieve maatregelen voor dit knelpunt zijn binnen de geschetste beperkte beleidsruimte niet gevonden. Knelpunt 2: Weinig ruimte voor participatie De tweede doelstelling van het minimabeleid is burgers met een minimuminkomen tot 110% in staat te stellen maatschappelijk te participeren. Werken is niet alleen de oplossing om voldoende inkomen te generen maar zorgt ook voor (uitbreiding van) het sociale netwerk en participatie in de maatschappij. Toelichting Er zijn 5 huishoudtypen die op alle onderzochte inkomensniveaus te weinig middelen hebben om in de kosten van participatie te voorzien. Deze kosten zijn zoals eerder vermeld onder meer uitgaven voor maatschappelijke participatie zoals contributies en abonnementen, bezoek ontvangen en op bezoek gaan, vakanties, uitgaan en vervoer. Ook uitgaven voor het houden van huisdieren, betalen van zakgeld en niet-vergoede kosten in verband met werk, vallen hieronder. Opmerkelijk is dat de kosten die het gaan werken met zich meebrengt vooral bij een inkomen tot 110 % WML - onvoldoende

5 pagina 5 Evaluatie minimabeleid 2013 worden gecompenseerd door de met dit werk extra verkregen middelen. Ook hier ligt bij huishoudens van 2 volwassenen het grootste knelpunt. Maatregelen: 2.1. Compensatie eigen bijdrage kinderopvang ook voor werkenden met een inkomen tot 110% WML De huidige compensatieregeling van de eigen bijdrage voor de kinderopvang voor WWB-klanten verbreden naar alle inwoners met een inkomen tot 110% WML. Naast dat dit voor betrokkenen middelen beschikbaar maakt voor participatie verkleint het ook de armoedeval. Deze uitbreiding van de regeling zal in de praktijk voornamelijk alleen door alleenstaande ouders worden gebruikt, omdat echtparen met kinderen alleen kinderopvang nodig hebben als beide ouders werken. In die gevallen zal veelal het inkomen toereikend zijn om de eigen bijdrage kinderopvang te voldoen. Uitgaande van 250 huishoudens en te vergoeden uren komen de kosten op Vergoeding reiskosten uitstroom werkende onder de 110% WML Huishoudens krijgen met (extra) reiskosten te maken als ze gaan werken, waardoor de stijging van het inkomen direct weer wordt ingeperkt. Hierdoor blijft voor deze groepen conform het onderzoek te weinig ruimte over voor participatie. Door de reiskosten te compenseren blijft (meer) ruimte voor participatie. Met herinvoer van de reiskosten regeling (> 5 km) zijn zo n 160 huishoudens gemoeid. Bij een gemiddelde vergoeding van 61 per maand bedragen de kosten per jaar Doelgroep bonus vrijwilligerswerk uitbreiden De bonus vrijwilligerswerk is nu bedoeld voor huishoudens met een inkomen op 100% WML, met een arbeidsverplichting. Deze personen komen in aanmerking voor een bedrag van 250 per jaar indien zij naast hun inspanning om betaalde arbeid te vinden vrijwilligerswerk verrichten. De doelgroep is uit te breiden door: a. de inkomensgrens op te hogen naar 110% WML; hiermee wordt de activerende werking hersteld en de armoedeval verkleind. b. beide partners van een echtpaar in aanmerking te laten komen voor een bonus. Nu wordt de bonus maar één keer verstrekt, ook als beide partners vrijwilligerswerk verrichten. c. Mensen met een gedeeltelijke arbeidsontheffing ook in aanmerking te laten komen voor de bonus. Het aantal extra bonussen bedraagt 700 en kost op jaarbasis Met meer ziektekostenverzekeraars collectieve arrangementen afsluiten Op dit moment zijn alleen met VGZ/IzaCura afspraken gemaakt voor een collectief zorgverzekeringsarrangement. Hiermee bereiken we 38% van de minima. Mensen die gebruik willen maken van dit arrangement moeten voor het begin van het kalenderjaar overstappen. Wanneer met meer zorgverzekeraars afspraken bestaan, is de keuze groter en zal naar verwachting het bereik toenemen naar schatting met personen - en kunnen meer mensen hun (aanvullende) ziektekosten voordeliger verzekeren. Kosten op jaarbasis vanaf Maatregelen bronheffing Een bijkomend voordeel van voornoemde maatregel (2.4) ligt op het terrein van de zgn. bronheffing. Deze bronheffing dreigt voor mensen met betalingsachterstand bij hun zorgverzekeraar. Dit betekent dat zij niet alleen meer moeten betalen, hetgeen rechtstreeks wordt ingehouden op hun inkomen of uitkering, maar ook dat zij uit hun aanvullende verzekering worden gezet. De groep mensen met bronheffing groeit nog steeds. Op dit moment zijn er in de Drechtsteden ca. 800 mensen in de bijstand met een bronheffing. Vergroten van het bereik en afspraken met meer zorgverzekeraars draagt zowel bij aan preventie als aan de curatieve aanpak (vroegsignalering). Er is een voorstel voorbereid, waarin met name gekeken wordt naar de mogelijkheden om het opleggen van de bronheffing te voorkomen. In dat voorstel zal worden voorgesteld die kosten (bij benadering ca. een ton per jaar) ook ten laste van het minimabudget te brengen. 2.6 Onderzoek collectieve inkoop duurzame energie De grootste uitgavenpost bij minima betreft de woonlasten als huur en energie. Het Rijk voorziet een compensatie met de Huurtoeslag en beperkt daarmee de gemeentelijke mogelijkheden (zie ook de overwegingen bij het eerder genoemde woonlastenfond). Wat betreft energiekosten kunnen gemeenten woningcorporaties stimuleren door woningisolaties het energiegebruik te verlagen en daarmee de uitgaven van energie in te perken. Ook kunnen de kosten worden gedrukt door bijvoorbeeld collectieve inkoop van energie. Er volgt dan ook een onderzoek door de SDD naar mogelijkheden om door collectieve inkoop van duurzame energie de financiële positie van de doelgroep te verbeteren.

6 pagina 6 Evaluatie minimabeleid 2013 Voorbeeldhuishoudens gecumuleerd potentieel inkomenseffect per maand Inkomen tot Alleenst Allst.ouder Allst.ouder Echtpaar Echtpaar Echtpaar < jonge + 2 oudere + 2 jonge +2 oudere > % * * * * * * 100%(+VB) % %(+VB) Aanvullend alle groepen* * na alsnog aansluiten bij coll. Arrangementen zorgverzekaars. De volgende maatregelen zijn ook overwogen, maar om de hieronder genoemde redenen niet genomen: Het eigen risico voor de ziektekostenverzekering te vergoeden Het eigen risico heeft tot doel de zorgvraag te temperen. Vergoeden haalt deze door het Rijk opgeworpen drempel weg en is ook in strijd met het Rijksbeleid. Overigens is een deel van de kosten door het Rijk gecompenseerd door in 2013 voor minima de zorgtoeslag te verhogen. De bijdrage collectieve aanvullende ziektekostenverzekering te verhogen Deze maatregel werkt alleen voor mensen met een aanvullende ziektekostenverzekering bij een zorgverzekeraar waarmee een contract is gesloten. Met de maatregel onder 2.4 wordt weliswaar het aantal zorgverzekeraars uitgebreid. Toch zal niet iedere minima kiezen voor een van deze pakketten. Bovendien zullen de meest kwetsbare groepen met deze maatregel niet bereikt worden omdat bij betalingsachterstand 20% van de verzekerden bij de huidige verzekeraar VGZ/IZACura de aanvullende verzekering wordt stopgezet. (Dit is al na 3 maanden en eerder dan dat de bronheffing aan de orde is. Een participatiefonds zoals SMS voor volwassenen in te stellen Een dergelijk fonds is aan te merken als categoriale bijzondere bijstandverlening. Het kabinet heeft aangekondigd de mogelijkheden van categoriale bijzondere bijstandsverlening sterk te willen inperken (ingaande 1 juli 2014). Zolang onduidelijk is wat het nieuwe wettelijk kader wordt, lijkt het niet zinvol nu dergelijk nieuw beleid ontwikkelen Het PMB te verhogen Zoals eerder vermeld bij knelpunt 1 is de feitelijke uitvoeringsperiode zeer kort door enerzijds de lange besluitvormingstermijn en anderzijds de aangekondigde wijziging van het wettelijk kader, waardoor de effectiviteit van de maatregel op dit moment nihil is. Daarbij is er sprake van een zeer grote mate van onzekerheid rond de kabinetsplannen, waardoor de gevolgen van wijzigingen op dit moment niet zijn te voorspellen. Een woonlastenfonds voor inwoners op langdurig bijstandsniveau Het idee van een fonds voor inwoners die langer dan drie jaar moeten rondkomen van een inkomen op bijstandsniveau en die recht hebben op een huurtoeslag met kwaliteitskorting betekent een nieuwe regeling, wat het sterk vereenvoudigde en daardoor overzichtelijke minimabeleid compliceert. In de Drechtsteden hebben mensen recht op huurtoeslag; hiervan heeft een nog nader te bepalen percentage langdurig een inkomen op bijstandsniveau. Onbekend is welk deel van deze personen te maken heeft met de kwaliteitskorting. Deze kwaliteitskorting is door het Rijk ingevoerd om de feitelijke huurprijs beter in overeenstemming te brengen met de kwaliteit van de woning. Gemeentelijk beleid om de kwaliteitskorting van 177 per jaar te compenseren, doorkruist dit beleid. Dit vormt een risico voor de acceptatie van dit beleid door het Rijk.

7 pagina 7 Evaluatie minimabeleid 2013 Voorbeeldhuishoudens maximaal* potentieel inkomenseffect per maand Inkomen tot Alleenst Allst.ouder Allst.ouder Echtpaar Echtpaar Echtpaar < jonge + 2 oudere + 2 jonge +2 oudere > % %(+VB) % %(+VB) *bij gebruik van alle maatregelen Een stadspas in te stellen Er bestaat al een regionale SSKW vrijwilligerspas, die dezelfde mogelijkheden biedt als een stadspas. Deze vrijwilligerspas is er voor alle mensen die vrijwilligerswerk verrichten, ook dus voor mensen op het bestaansminimum en ongeacht of er recht op de bonus vrijwilligerswerk bestaat. Het stimuleren van verrichten vrijwilligerswerk verdient de voorkeur, omdat hier tevens een activerende werking vanuit gaat. Niet noodzakelijk huidig minimabeleid Anderzijds is tevens is overwogen om het PMB en/of de regeling maaltijdvoorziening, beide voor ouderen boven de 65 jaar af te schaffen, waarmee in totaal een bedrag van vrijvalt in de begroting van de Sociale Dienst Drechtsteden. Uit de onderzoeken blijkt namelijk dat ouderen relatief voldoende inkomen hebben om zowel in de basisbehoefte voor levensonderhoud te voorzien als maatschappelijk te participeren. Hierover volgen vooralsnog geen voorstellen, omdat vooralsnog geen financiële noodzaak voor aanwezig is. Knelpunt 3: Het bereik is wisselend Bijna traditioneel is het bereik onder werkende lager dan onder mensen met een uitkering (zowel WWB als andere uitkeringen). De gegevens om deze mensen gericht te benaderen ontbreekt veelal, waardoor vaak alleen algemene voorlichting mogelijk is. Opvallend is verder dat gebruik per regeling sterk varieert. Kwijtschelding van gemeentelijke belastingen kent het hoogste bereik (86%), de vrijwilligersbonus de laagste (21%). Verder verschilt het bereik per gemeente, waarbij het bereik in de gemeente Dordrecht het hoogst is. regelingen doelgroep bereik SMS kinderfonds % collectieve ziektekostenverzekering 2011* < > 38% langdurigheidstoeslag/ persoonlijk minimabudget (PMB) 2012* < > 44% vrijwilligersbonus 2012** % kwijtschelding gemeentelijke belastingen % huurtoeslag % Bron: OCD * doelgroep is bij benadering bepaald **uitgegaan van het aantal huishoudens dat daadwerk elijk vrijwilligerswerk kan/wil v errichten Van oudsher zet de sociale dienst in op het bekend maken van bestaande regelingen bij de doelgroep, denk hierbij aan de jaarlijkse actie om huishoudens in de doelgroep te wijzen op de collectieve zorg verzekering en de samenwerking met de Stichting Leergeld Drechtsteden om het SMS kinderfonds onder de aandacht te brengen. Vanaf 2012 is speciale aandacht gegeven aan de nieuwe elementen van het minimabeleid: het PMB en de vrijwilligersbonus. Hiervoor zijn op de doelgroep gerichte communicatieactiviteiten ingezet. Maatregelen om het bereik zo mogelijk te vergroten: a. Met meer ziektekostenverzekeraars collectieve arrangementen afsluiten Deze maatregel is ook genoemd onder 2.4. Deze maatregel zal er ook toe leiden dat gegevens van huishoudens, die nu nog geen gebruik maken van het minimabeleid, bekend worden, waardoor ook andere instrumenten uit het minimabeleid gericht voor deze nieuwe klanten kunnen worden ingezet. b. Preventief budgetbeheer en begeleiding voor mensen die hun financiën niet kunnen beheren Door bezuinigingen in de AWBZ wordt de financiële begeleiding door zorgverleners afgebouwd. Tegelijkertijd zien we een groeiende groep mensen in de samenleving waarbij het risico op problematische schulden groot is, ook al zijn er nog geen daadwerkelijke schulden. Het aanbieden van preventief budgetbeheer aan deze doelgroep (750 personen) vergroot het bereik onder deze

8 pagina 8 Evaluatie minimabeleid 2013 doelgroep, voorkomt dat deze groep in de curatieve schuldhulpverlening komt en door schulden hun besteedbare inkomen verder onder druk komt. Gezien de doelgroep en curatieve werking is voorgesteld de kosten hiervoor van ruim 4 ton structureel ten laste te brengen van de nog beschikbare minimagelden. c. Versterken aansluiting A-team in regio op bestaande structuren Het A-team is ingesteld op mensen in hun eigen omgeving te helpen met het ordenen van hun administratie, het onderzoeken en inzetten van de mogelijkheden van aanvullingen van hun inkomen. Vooral bij dit laatste punt levert het A-team een bijdrage aan het vergroten van het bereik van het minimabeleid. Voor het werk van het A-team is het nodig over adresgegevens van de doelgroep te beschikken. Versterking van de aansluiting op bestaande lokale structuren op het gebied van welzijnswerk en wijkgericht werken is van groot belang om deze gegevens (vroegtijdig) te krijgen. d. Optimalisering bestandsvergelijking Het bereik van het instrument kwijtschelding gemeentelijke belastingen is het hoogst (86%). De informatie die bij de regionale belastingdienst bekend is over deze gebruikers kan (nog) beter benut worden om ook andere instrumenten binnen het minimabeleid gericht onder de aandacht te brengen bij de doelgroep. Dit vraagt behoudens de ontwikkeling geen personele inzet. e. Halfjaarlijkse papieren nieuwsbrieven Op advies van de stichting Cliëntenraad Wwb Drechtsteden zullen halfjaarlijks papieren nieuwsbrieven worden uitgebracht door de SDD, te verspreiden onder de doelgroep en intermediaire organisaties. f. Lokale acties Naast de genoemde (extra) maatregelen om het bereik te vergroten kan met name nog het actief communiceren van de bestaande mogelijkheden door de lokale initiatieven en instanties die in de context van de doelgroep actief zijn het bereik vergroten. Dit vraagt vooral lokale actie en stimulering en verwijzing naar de beschikbare informatie en kanalen. De SDD zal een initiatief nemen om het bereik van bestaande instrumenten te vergroten, waarbij ook lokale acties worden geïnitieerd, vormgegeven en uitgevoerd. Met deze gezamenlijke maatregelen willen we het bereik met gemiddeld ca. 15% laten toenemen. Hiermee stijgen de uitgaven met op jaarbasis. Beoogd resultaat Per cluster maatregelen zijn de beoogde resultaten en de indicatoren benoemd. 1. Ten aanzien van het knelpunt dat de besteedbare middelen van ouders met oudere kinderen niet toereikend zijn voor de basiskosten: het opheffen van het tekort voor gezinnen met oudere kinderen om in de minimale kosten van het bestaan te kunnen voorzien. Indicator: kinderen en uitgaande van gemiddeld 2 oudere kinderen per gezin: 500 huishoudens. 2. Ten aanzien van het knelpunt dat de besteedbare middelen van minima weinig ruimte laat voor participatie: het vergroten van de financiële ruimte om maatschappelijke te kunnen participeren. Indicatoren: 2.1. Compensatie eigen bijdrage kinderopvang werkenden met een inkomen tot 110% WML: 250 huishoudens 2.2. Vergoeding reiskosten uitstroom werkende onder de 110% WML: 160 personen De doelgroep bonus vrijwilligerswerk uitbreiden: 700 extra bonussen Met meer ziektekostenverzekeraars collectieve arrangementen afsluiten: 3000 extra collectieve aanvullende zorgverzekeringen Maatregelen bronheffing: terugdringen van het aantal huidige klanten in de bronheffing van 600 naar 300 eind 2013, waar mogelijk beperken van nieuwe instroom van klanten in de bronheffing en preventie van grotere schuldproblemen Onderzoek collectieve inkoop duurzame energie: onderzoeksresultaten die helderheid geven over de mogelijkheden op dit vlak om de financiële positie van de doelgroep te verbeteren. 3. Ten aanzien van het vergroten van het bereik onder minima: het bereik van het minimabeleid met gemiddeld zo n 15% laten toenemen.

9 pagina 9 Evaluatie minimabeleid 2013 Argumenten 1.1. Verhogen van de vergoeding SMS Kinderfonds voor ouders met kinderen op de middelbare school met 45 per kind per maand. Omdat met de vergoeding SMS Kinderfonds de hogere schoolkosten van oudere kinderen kunnen worden betaald, vallen er gelden vrij om in andere kosten in het gezin te voorzien Compensatie eigen bijdrage kinderopvang ook voor werkenden met een inkomen tot 110% WML. Deze vergoeding werkt activerend door de hoge werkgerelateerde kosten door kinderopvang voor mensen te beperken en verkleint daarmee de armoedeval bij werkaanvaarding Vergoeding reiskosten uitstroom werkende onder de 110% WML. Werken brengt extra kosten met zich mee. Door deze kosten te vergoeden wordt verkomen dat iemand die gaat werken erop achteruit gaat (armoedeval). Met deze maatregel wordt het activerende karakter van het minimabeleid versterkt De doelgroep bonus vrijwilligerswerk uitbreiden met drie doelgroepen De maatregel ziet op versterking van het activerende karakter van het minimabeleid, daarbij geeft het ook extra mogelijkheden voor echtparen om door vrijwilligerswerk hun financiële positie te verstreken Met meer ziektekostenverzekeraars collectieve arrangementen afsluiten Omdat burgers hiermee kunnen kiezen uit meerdere arrangementen, zal het bereik onder de doelgroep toenemen en zullen meer mensen zich voordeliger kunnen verzekeren. De keuzevrijheid betekent niet dat mensen per se naar de door ons gecontracteerde partij moet overstappen maar een bredere overweging - op het productenpakket en de geboden dienstverlening kunnen maken met de (jaarlijkse) keuze van verzekeraar Maatregelen bronheffing Achterstand in de zorgpremie is vaak een eerste indicator van schuldproblemen. Raakt men uiteindelijk in de bronheffing dan vergroot de hoge verplichte inhouding de kans dat ook andere betalingsachterstanden ontstaan. Alleen met gerichte actie is een daling van het aantal bronheffingsdossiers realiseerbaar Onderzoek collectieve inkoop duurzame energie. Op advies van het PFO Sociaal wordt deze onderzocht of door collectieve inkoop van duurzame energie de financiële positie van de doelgroep verbeterd kan worden. 3. Een aantal maatregelen voorstellen om het bereik onder minima te vergroten: Met deze maatregelen krijgen we meer informatie beschikbaar over de minimadoelgroep. Door koppeling van bestanden en het uitnutten van de persoonsgegevens van mensen die gebruik maken van een of enkele producten uit het minimabeleid kunnen meer mensen gericht worden benaderd om ook andere producten onder hun aandacht te brengen. Het verbeteren van de aansluiting op lokale structuren en aanvullende lokale acties, kunnen lokale verschillen in het bereik worden aangepakt. Kanttekeningen 1.1. Verhogen van de vergoeding SMS Kinderfonds voor ouders met kinderen op de middelbare school met 45 per kind per maand. Het bereik van de doelgroep is nog niet optimaal. Met de inzet van hierop gerichte maatregelen worden echter verbeteringen verwacht Compensatie eigen bijdrage kinderopvang ook voor werkenden met een inkomen tot 110% WML. De vergoeding voor deze kosten wordt al meegenomen in het aanpassingsvoorstel van de Wet Kinderopvang. Dit voorstel leidt echter niet op korte termijn tot wetswijziging Vergoeding reiskosten uitstroom werkende onder de 110% WML. Primair is de werkgever verantwoordelijk voor de vergoeding van de reiskosten. Met deze maatregel neemt de overheid deze verantwoordelijkheid over. In de praktijk zal het vooral om een korte aanloopperiode gaan, waarin veelal nog geen sprake is van een reguliere arbeidsovereenkomst maar bijvoorbeeld om een RWO. Deze regeling betekent verder een nieuwe extra regeling, terwijl we streven naar zo min mogelijk regelingen en bureaucratie. Het activerende karakter van de regeling voor kosten die met werkaanvaarding te maken rechtvaardigt deze uitbreiding.

10 pagina 10 Evaluatie minimabeleid De doelgroep bonus vrijwilligerswerk uitbreiden met drie doelgroepen. Op dit moment werkt de regeling nog niet optimaal, terwijl de vraag is of mensen bereid en in staat zijn om naast hun werk en gezinsverplichtingen vrijwilligerswerk te verrichten. Voor mensen die dat wel willen is het echter een goede mogelijkheid meer financiële middelen te verwerven en tevens maatschappelijk te participeren 2.4. Met meer ziektekostenverzekeraars collectieve arrangementen afsluiten. De verkregen kwantumkorting op de aanvullende premie kan kleiner worden als deze maatregel betekent dat minder mensen zich bij een verzekeraar aansluiten. Daarentegen verwachtten we juist meer mensen te bereiken, terwijl concurrentie in de onderhandelingen met de verschillende verzekeraars ook voordelen opleveren Maatregelen bronheffing De verwachting is dat in niet meer dan de helft van de bestaande bronheffingdossiers een oplossing geboden kan worden, bijvoorbeeld omdat de klant absoluut niet gemotiveerd is of niet reageert. Daarnaast is deze aanpak beperkt tot de groep klanten met een bijstandsuitkering. 2.6.Onderzoek collectieve inkoop duurzame energie. Het is niet vanzelfsprekend dat op dit gebied mogelijkheden zijn te creëren. Eerdere grote initiatieven hiertoe, van onder andere de G4, zijn op niets uitgelopen. 3. Een aantal maatregelen voorstellen om het bereik onder minima te vergroten. Het activerende karakter van het minimabeleid vraagt van mensen meer inzet en activiteiten. Het verkrijgen van mee informatie vergroot niet de bereidheid en mogelijkheid van mensen om deze inzet ook te plegen. Het schept wel de mogelijkheden om gerichter en dichter bij huis over een grotere maatschappelijke participatie te communiceren. Consequenties Financiële consequenties Beschikbare middelen Minimabeleid Verwacht overschot Minimabeleid bij ongewijzigd beleid en bereik Extra gelden 2012 welke niet bij de gemeenten zijn opgehaald Extra te verwachten gelden in de AU van de gemeenten vanaf Totaal beschikbare middelen Minimabeleid: Nieuw, aangepast beleid wat voorgesteld wordt 1.1. Verhogen maximumbedrag SMS Kinderfonds voor kinderen op middelbare school Compensatie eigen bijdrage kinderopvang werkenden < 110 % Vergoeding reiskosten bij uitstroom werkende armen Uitbreiden doelgroep bonus vrijwilligerswerk Afsluiten collectieve arrangementen met meerdere ziektekostenverzekeraars Vergroten bereik (voorzover budgettaire gevolgen ) b. preventief budgetbeheer en begeleiding voor mensen die hun financien niet kunnen beheren Totaal nieuw, aangepast beleid wat voorgesteld wordt: Effecten van vergroting bereik Na voorstellen nog beschikbare (extra) minimagelden * Niet opgenomen zijn: de eventuele collectieve aankoop van energie, de maatregelen bronheffing, de halfjaarlijkse papieren nieuwsbrief, de eventuele verhoging van de inkomensgrens bij SMS-kinderfonds en vergoeding peuterspeelzalen naar 120%. Overigens is het bovenstaand gepresenteerd restant met name het budget dat sinds 2012 niet bij gemeenten is opgehaald. Ons is niet bekend in hoeverre die middelen lokaal al dan niet nog structureel beschikbaar zijn of inmiddels alternatief zijn ingezet. Indien de nog niet opgenomen maatregelen niet (geheel) binnen de overige genoemde budgetten kunnen worden ondervangen kan dat dus leiden tot een extra benodigde bijdrage van gemeenten.

11 pagina 11 Evaluatie minimabeleid 2013 De uitvoeringskosten voor de nieuwe maatregelen zullen naar verwachting niet stijgen omdat onder huidige regelgeving binnen de bestaande capaciteit kan worden uitgevoerd. Hierbij moet wel opgemerkt worden dat de kabinetsvoornemens tot meer individualisering en minder categorale regelingen de benodigde arbeidsinzet zal vergroten. Zoals eerder aangegeven zijn de daadwerkelijke uitvoering van deze plannen zeer onzeker. Overigens is denkbaar dat een deel van de (resterende) minimagelden wordt ingezet om de kosten van kwijtschelding voor de doelgroep voor de gemeenten te dekken. Dit heeft geen effect op de inkomens van de doelgroep maar creëert wel ruimte in de algemene middelen van de gemeenten (in feite structurele afroming van het minimabudget). Aangezien dit naar haar aard in feite een bezuinigingsmaatregel is en daarmee niet in voorliggen voorstel op haar plek is hebben we hier nu geen voorstel voor opgenomen. Personele en organisatorische consequenties Behoudens het voorstel tot preventief budgetbeheer (maximaal 5,5 fte extra inzetten volgens een groeimodel, met een maximum van 5,5 extra fte bij een plafond van 750 klanten), hebben de maatregelen onder de huidige regelgeving geen personele of organisatorische consequenties. Zodra meer duidelijkheid bestaat omtrent de kabinetsvoornemens tot meer individualisering worden de consequenties voor personeel en organisatie nader aan u voorgelegd. Juridische consequenties Geen. Deze maatregelen kunnen binnen de bestaande verordening tot stand komen. Beleidsregels worden overeenkomstig het besluit aangepast. Consequenties voor andere beleidsvelden en organisaties Dit voorstel heeft geen directe gevolgen voor de uitvoering door andere organisaties. Lokale acties kunnen echter wel ondersteunend zijn om het bereik onder de doelgroep te vergroten Advies en draagvlak Het voorstel is ter advisering aan de Stichting Cliëntenraad Wwb Drechtsteden voorgelegd. Het advies en de reactie hierop zijn als bijlage bij dit voorstel bijgevoegd. Verdere procedure, communicatie en uitvoering Na de Drechtraad van 2 juli 2013 start de uitvoering. Uitvoering ligt bij de Sociale Dienst Drechtsteden, waar ook de monitoring van de resultaten plaats zal vinden. Burgers in de Drechtsteden en intermediaire organisatie worden via alle bestaande en te optimaliseren kanalen geïnformeerd over de wijzigingen. Onderliggende stukken - Advies Stichting Cliëntenraad Wwb Drechtsteden d.d. 13 mei Concept-besluit Drechtraad. - Reactie op advies d.d. 27 mei RIB Evaluatie Minimabeleid 21 mei 2013.

12

13 BESLUIT DRECHTRAAD d.d. 2 juli 2013 Portefeuillehouder Steller E. van de Burgt T. Willemsen Onderwerp Evaluatie Minimabeleid 2013 DE DRECHTRAAD Gezien het voorstel van het Drechtstedenbestuur van 15 mei 2013; Gelet op artikel 6 van de Gemeenschappelijke regeling Drechtsteden; Overwegende: - dat het vaststellen van wijzigingen ten aanzien van het minimabeleid binnen de door de Drechtraad gestelde kaders een taak is die binnen de Drechtsteden is gedelegeerd aan het Drechtstedenbestuur; - dat het Drechtstedenbestuur 15 mei 2013 onderstaande beleidswijzigingen heeft vastgesteld; - dat in de Drechtraadvergadering van 11 juni 2013 echter is gevraagd het voorstel ook voor te leggen aan de Drechtraad. BESLUIT: Kennis te nemen van de vaststelling door het Drechtstedenbestuur van beleidswijzigingen als maatregelen om de knelpunten als gevolg van het huidig minimabeleid aan te pakken. Het Drechtstedenbestuur heeft d.d. 15 mei 2013 de navolgende beleidswijzigingen vastgesteld: 1. Ten aanzien van het knelpunt dat de besteedbare middelen van ouders met oudere kinderen niet toereikend zijn voor de basiskosten: 1.1 Verhogen van de vergoeding SMS Kinderfonds voor ouders met kinderen op de middelbare school met 45 per kind per maand. 2. Ten aanzien van het knelpunt dat de besteedbare middelen van minima weinig ruimte laat voor participatie: 2.1 Compensatie eigen bijdrage kinderopvang ook voor werkenden met een inkomen tot 110% WML. 2.2 Vergoeding reiskosten uitstroom werkenden onder de 110% WML. 2.3 De doelgroep bonus vrijwilligerswerk uitbreiden door: a. de inkomensgrens op te hogen naar 110% WML; b. beide partners van een echtpaar in aanmerking te laten komen voor een bonus; c. mensen met een gedeeltelijke arbeidsontheffing ook in aanmerking te laten komen voor de bonus. 2.4 Met meer ziektekostenverzekeraars collectieve arrangementen afsluiten. 2.5 Maatregelen bronheffing. 2.6 Onderzoek collectieve inkoop duurzame energie.

14 pagina 2 3. Ten aanzien van het bereik onder minima, een aantal acties te ondernemen om dit bereik te vergroten, in het bijzonder: a. met meer ziektekostenverzekeraars collectieve arrangementen afsluiten; b. preventief budgetbeheer en begeleiding voor mensen die hun financiën niet kunnen beheren; c. versterking aansluiting A-team in regio op bestaande structuren; d. optimalisering bestandsvergelijking; e. halfjaarlijkse papieren nieuwsbrieven; f. lokale acties. Aldus besloten in de openbare vergadering van 2 juli 2013, de coördinerend griffier, de voorzitter, A. Overbeek drs. A.A.M. Brok

15 Leden van de Drechtraad, Portefeuillehouders Sociaal / Werk, Directeur Sociale Dienst Drechtsteden. Dordrecht, 13 mei 2014 Betreft: Evaluatie Minimabeleid / Preventief Budgetbeheer. Geachte heer / mevrouw, Onlangs ontvingen wij uw verzoek om advies over de evaluatie van het Minimabeleid 2013 en het preventief budgetbeheer. Hierover heeft op 13 mei ook vruchtbaar overleg plaatsgevonden met de directeur Sociale Dienst Drechtsteden. Hieronder treft u daarover eerst het advies aan over het Minimabeleid. Daarbij hanteren we de volgorde van het voorstel van de portefeuillehouder: Advies Minimabeleid Allereerst bevreemd het ons dat de beschikbare gelden niet konden worden uitgegeven in Nu dit er toe leidt dat er momenteel gelden beschikbaar zijn verheugd het ons dat veel van de eerdere voorstellen van de CWD terug zijn te vinden in uw voorstel. 1. In algemene zin zijn wij positief over het vergroten van de mogelijkheden voor inwoners met een minimuminkomen om toch aan allerlei activiteiten mee te kunnen doen door de verruiming van de mogelijkheid om van het SMS-kinderfonds gebruik te mogen maken. Vrieseweg 25, 3311 NT Dordrecht. Telefoon: Secretariaat@crdrechtsteden.nl Bankrekening: NL11 RABO K.v.K.nr.: te Dordrecht

16 2.2 In het kader van de bemiddeling naar de arbeidsmarkt ondersteunen we de mogelijkheid om in bepaalde gevallen de reiskosten en de kinderopvang te vergoeden. 2.3 Het stimuleren van vrijwilligerswerk wordt vergroot door de groep uit te breiden, zodat er meer mensen er een beroep op kunnen doen op de bonus voor het vrijwilligerswerk. Wij adviseren u hierbij nogmaals uitdrukkelijk om meer nog met organisaties die vrijwilligerswerk aanbieden te overleggen over de mogelijkheden die dit voor hen biedt. 3.e De huidige communicatiemiddelen gaan sterk uit van het gebruik van Internet. Het is onduidelijk of deze media ook de doelgroep bereiken. Wij adviseren u om weer periodiek / halfjaarlijks een papieren nieuwsbrief uit te brengen. Dit zou goed kunnen aansluiten bij de natuurlijke momenten zoals de wijzigingen in de wetten per 1 januari en 1 juli. Advies Preventief Budgetbeheer. Dit voorstel wordt gedekt via het programmabudget Minimabeleid. Een van de zaken die tijdens de besprekingen aan het licht kwam is de schrikbarende toename van het aantal cliënten waarbij door zorgverzekeraars beslag wordt gelegd op de uitkering. Dit betekent dat zij niet alleen de achterstallige verzekering moeten betalen, maar ook de hieraan gekoppelde kosten. Deze cliënten hebben heel snel een inkomen dat onder de bijstandsnorm ligt. Wij adviseren u hier om dit uitdrukkelijk mee te nemen in dat budgetbeheer. Waar mogelijk kunt u met verzekeraars afspraken maken opdat de mogelijke inningskosten kunnen worden verlaagd. Voor het overige onderschrijven we dit voorstel. Wij vertrouwen erop dat u deze zaken bij de besluitvorming zult meenemen. Met vriendelijke groet, William Nederpelt Voorzitter Vrieseweg 25, 3311 NT Dordrecht. Telefoon: Secretariaat@crdrechtsteden.nl Bankrekening: NL11 RABO K.v.K.nr.: te Dordrecht

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26